13. Rapina sabinarum

Romulus et Remus in Latio Romam condidērunt. Sed numerus feminārum in novo oppido parvus erat. Vicini autem Romanis filias suas in matrimonĭum non dabant. Itaque Romŭlus dolo Sabinos una cum matronis filiasque ad ludos publicos Romam invitavit. Tum Romani filias Sabinōrum comprehendērunt et in matrimonium duxērunt. Sabini statim bellum paravērunt. Sed filiae Sabinōrum iam Romanos amavērunt et discordiam populorum placavērunt. Itaque Sabini Romam reliquērunt.

14. De re publica romana

Initio re publica Romana regnum vocabatur, nam imperium in manĭbus regum erat. Deinde rei publicae Romanae principatus in manĭbus consulum erat. Rei publicae Romanae bella civilĭa causa perniciei erant. Rem publicam Romanam semper ornabant concordia civium, disciplina et fortitudo exercituum. In re publica Romana insignes erant probitate Fabricius, patriae amore Lucius Brutus, fortitudine et peritia rei militaris Scipio Africanus, eximia fide Regulus.

15. Dies apud romanos

Dies pars mensis est. Hora est pars diei. Dies diei similis non est. Dies diem docet. Die homines laborant, noctu dormiunt. Aestate dies longi sunt, hieme breves. Motus terrae est causa longitudinis diērum et noctium. In regionĭbus nostris noctes diĕbus pares non sunt. Multi homines celebrant dies natales. Apud Romanos nomina diērum erant: dies Solis, dies Lunae, dies Martis, dies Mercurii, dies Iovis, dies Venĕris, dies Saturni.

16. De belli gallici initio

Galli incaute auxilium petivērunt a Romanis adversus Ariovistum,Germanōrum principem. Itaque Iulius Caesar, peritus imperator, qui occasionem quaerebat, Galliam cum legionĭbus invasit. Romani milites multis proeliis Germanos ultra flumen Rhenum repulērunt. Victor vero Caesar legiones non solum e Gallia non eduxit, sed etiam adversus potentes Galliae civitates Belgas, Venetos Aquitanosque asperum bellum gessit eosque vicit. Sed Galli, ferox gens, imperium alienum non diu sustinuērunt.

17. Hercules et apollo

Hercules, Iovis filius, multos annos tyranno Eurystheo servivit. Tyrannus saevus multis laborĭbus Herculem impedivit. Herculem autem sine pericŭlo omnes labores finivit. Ex oraculo enim Apollinis sic audivit: «Si labores tuos finiveris, Eurystheus te expediet. Multos annos tyranno servies. Chiron, centaurus praeclarus, te omnĭbus artĭbus erudiet. Leonis pelle vesties. Si labores finiveris, Iuno iram suam molliet. Tum dea saeva te expediet.»

Hercules Apollinis consiliis paruit et omnes labores finivit. Tum Iuno Herculem expedivit, vir enim fortis deae iram molliverat.

18. De causa belli

Erant nuptiae Pelei, regis Thessaliae, et Thetĭdis deae. Omnes dei invitati erant, praeter Discordiam. Dea Discordiae ira commota est et malum aureum inter epulantes iactavit, in quo inscriptum erat: Pulcherrimae. Diu Iuno, Minerva, Venus de malo certabant. Denique iussu Jovis a Mercurio ad Paridem, regis Priami filium, deductae erant. Iuno Paridi potentiam, Minerva sapientiam, Venus – Helenam, pulcherrimam omnium muliĕrum promisit. Paris Venĕri malum tradidit. Paulo post a Priamo patre in Graeciam missus est. Ibi Helenam, Menelai regis uxorem, rapuit. Hinc bellum Troianum incipitur. Multos annos ad Troiam pugnatum erat. Denique Troia a Graecis dolo capta et deleta est.