2.2 «Атф Банк» ақ-ның корпоративтік басқару кодексі

Корпоративтік басқару - директорлар кеңесі, банк менеджменті, акционерлер, клиенттер, жұртшылық және басқа мүдделі тұлғалар арасындағы қатынастар шеңбері ретінде түсіндіріледі.

Корпоративтік басқаруға банк мақсаттарын және оларға жету құралдарын анықтау, сонымен қатар бақылау механизмдерін әзірлеу жүйелері жатады. Тиісті корпоративтік басқару директорлар кеңесіне және менеджментке банк және акционерлер мүдделі мақсаттарға қол жеткізу үшін тиісті ынталандыруды қамтамасыз етуі қажет. Сонымен қатар корпоративтік басқару Банктің меншікті капиталын және ресурстарын тиімді пайдалануды көтермелеп, пәрменді бақылау жүргізуге қолдау көрсетуі қажет.

Банк үшін басты нәрсе – бұл акционерлер мен клиенттердің құқықтарын және заңды мүдделерін құрметтеу, ақпараттың ашықтығы, банктің тиімді қызметін қамтамасыз ету, оның өтімділігін, қаржылық тұрақтылығын және пайдалылығын қолдау.

Банктің тиімді қызметінің және инвестициялық тартымдылығының негізі корпоративтік әрекет қатысушылары арасындағы сенім болып табылады және оны құруға корпоративтік басқару және банктегі корпоративтік мінез-құлық қағидаттары бағытталған.

Корпоративтік басқару директорлар кеңесі және менеджмент тарапынан келесі мақсаттарда Банк қызметін басқару әдісін анықтайды:

• иегерлер мен акционерлердің мүдделерін ескере отырып, корпоративтік мақсатты қалыптастыру және стратегияны анықтау;

• ағымдағы қызметті басқару;

• мүдделі тараптардың мүдделерін ескеру;

• корпоративтік қызметтің және корпоративтік мінез-құлықтың сенімді банктік тәжірибе талаптарына, қолданыстағы заңнамаға және нормативтік базаға сәйкестігін қамтамасыз ету;

• салымшылардың мүдделерін қорғау.

Банкте корпоративтік басқаруды ұйымдастыру келесі қажетті элементтердің болуын талап етеді:

• корпоративтік құндылықтар, мінез-құлық кодекстері және тиісті мінез-құлықтың басқа стандарттары, сонымен қатар олардың сақталуын қамтамасыз ететін жүйелер;

• жалпы банктің табысын және жеке жұмыскердің үлесін бағалауға мүмкіндік беретін нақты тұжырымдалған стратегия;

• жеке жұмыскерлерден директорлар кеңесіне дейін шешімді қабылдаудың иерархиялық құрылымын қосқанда, міндеттер мен өкілеттіктерді нақты бөлу;

• директорлар кеңесінің мүшелері, менеджмент және аудиторлар арасында өзара әрекет ету және ынтымақтасу механизмдері;

• ішкі бақылау жүйесі, сонымен қатар ішкі және сыртқы аудит, бизнес бөлімшелерден тәуелсіз тәуекелдерді басқару функциялары, сондай-ақ шектеулер мен қарама-қарсылық жүйесінің басқа элементтері;

• мүдделер қайшылығы аса маңызды болған кезде тәуекелдерге ерекше бақылау жасау, банктің аффилиирленген қарызгерлермен; ірі акционерлермен, жоғары басқару өкілдерімен не болмаса ресурстарды орналастыру бойынша шешім қабылдайтын тұлғалармен, мысалы дилерлермен іскерлік қатынастарды қосқанда;

• нақты кадрлық саясат және ақшалай сыйақы түріндегі қаржылық және басқарушылық ынталандыру, қызмет бабы бойынша өсіру және жоғары атқарушы басшылықты, орта деңгейдегі басшыларды және қызметкерлерді белгілі бір әрекеттерге итермелейтін басқа ынталандыру жолдары; - барабар сыртқы және ішкі ақпарат ағындарының болуы.

Банк акционерлердің жалпы жиналысымен қабылданған және банк міндеттерімен және философиясымен анықталған негізгі қағидаттарға сәйкес корпоративтік басқару жүргізеді.

Банк міндеттері: Қазақстан Республикасы жұртшылығының сапалы банктік өнімдерге қажеттіліктерін қанағаттандыру. Банк ұжымының негізгі қызметі Қазақстан Республикасының азаматтарына қол жетерлік және сапалы қызметтерді көрсете отырып, банктің республика жұртшылығы үшін пайдалылығы болып табылады .

Банк қызметінің философиясы келесі ұстанымдарға негізделеді:

• Үйлесімділік

• Әділеттік

• Сенім

• Бейсаясаттық

• Даму

• Парасаттылық

Өзара әрекет үйлесімділігі әділеттікті, сенімді және бейсаясатты талап етеді. Әділетсіздік немесе сенімсіздік немесе бір жүйелілік болған кезде қарама-қайшылықтар үшін негіз қаланады және ол үйлесімділікке теріс әсер етеді. Қарым-қатынастағы сенім мен әділеттікке шынайылықты дұрыс түсіну, яғни парасаттылықтың арқасында қол жеткізуге болады. Парасаттылыққа үнемі жұмыс істеу, өзіңді дамыту арқылы қол жеткізуге болады. Даму үйлесімді қарым-қатынастар болған жағдайда ғана мүмкін болады. Ал үйлесімсіздік қарама-қайшылықтарды шешу үшін күш пен қаражаттарды жұмсауды қажет етеді.

Үйлесімділіктің, әділеттіктің, сенімнің, бейсаясаттықтың, парасаттылықтың және дамудың өзара қарым-қатынасы адам қоғамы дамуының терең заңдарына негізделген. Адамдардың бірлесе жұмыс істеу табыстылығы осы қызмет түрлерінің заңдарға сәйкестігіне байланысты және бұл қалыптасқан қызмет Философиясын анықтайды.

Міндет және философия банк қаржы институты және пікірлестер командасы ретінде дами отырып, аса сапалы өнімдер шығаратынын және қоғаммен біршама үйлесімді қатынастар орнататынын қарастырады, бұл қоғамның сенімін арттырады және тигізетін пайда үшін қоғам атынан әділ сыйақы береді. Қоғамнан алынған материалдық ресурстар және сенім шегін банк бизнестің, сонымен қатар банкте жұмыс істейтін адамдардың дамуының жаңа циклы ретінде дұрыс қолданады.

Ұйымдық құрылымды қалыптастыру кезінде шектеулер мен қарама-қайшылықтардың тиісті принциптерін сақтауды қамтамасыз ету үшін төрт негізгі бақылау формалары ескерілуі қажет:

• Директорлар кеңесі тарапынан бақылау;

• Банктің әр түрлі қызмет түрлерін күнделікті басқаруға қатыспайтын тұлғалардың тарапынан бақылау;

• Банк қызметінің әр түрлі бағыттарын тікелей бақылау;

• Тәуекелдерді басқарудың тәуелсіз функциялары және ішкі аудиттің болуы. Басқарушы құрам «кәсіби жарамдылық және іскерлік мәртебе» критерийлеріне жауап беруі қажет.

Қызметін ұйымдастыру үшін Банк стратегиялық мақсаттарды немесе корпоративтік құндылықтарды анықтауы қажет. Акционерлердің жалпы жиналысы банк қызметінің міндетін және философиясын анықтайды, банк өзінің күнделікті қызметінде басшылыққа алатын стратегияны бекітеді, директорлар кеңесі, менеджмент және банктің басқа жұмыскерлері үшін корпоративтік басқару және мінез-құлық кодексін анықтайды, сыртқы аудитордың жылдық жалпы жиналыстың жұмысына қатысуын қамтамасыз етеді. Корпоративтік мінез-құлық кодексі туындайтын проблемаларды уақытылы және ашық талқылау, банктің ішінде, сонымен қатар үшінші жақтармен жасалатын операцияларда сыбайлас жемқорлыққа тыйым салу мәселелерін ескеруі қажет.

Акционерлердің жалпы жиналысын дайындау және ұйымдастыру тәртібі заңнамамен, банк жарғысымен, банк жұмысының регламентімен және директорлар кеңесінің шешімімен анықталады.

Жалпы жиналысты ұйымдастыру және өткізу кезінде келесі жалпы ережелер сақталуы қажет:

• акционерлер жалпы жиналыстың жуырда өткізілетіні туралы жиналыс өткізілетін күнге дейін кем дегенде отыз күнтізбелік күн бұрын, ал сырттай немесе аралас дауыс беру кезінде қырық бес күнтізбелік күннен кешіктірілмей хабардар болулары қажет, бұл акционерлерге жиналысқа қатысу үшін тиісті түрде дайындалуға мүмкіндік береді;

• акционерлердің жалпы жиналысын өткізу күні мен уақытын жиналысқа қатысуға құқылы тұлғалардың көбісі жиналысқа қатыса алатындай етіп белгілеу қажет. Акционерлердің жалпы жиналысы Басқарма орналасқан елді мекенде өткізілуі қажет.

• жалпы жиналысты өткізуге белгіленген мерзімнің есебі бұқаралық ақпарат құралдарында акционерлердің жалпы жиналысын өткізу туралы хабарламаны жариялаған күннен бастап не болмаса оны жазбаша хабарлама түрінде акционерлерге бағыттаған күннен бастап есептеледі. Акционерлердің жалпы жиналысын өткізу туралы хабарламаны мемлекеттік және басқа тілдерде бұқаралық ақпарат құралдарында жариялаған жағдайда, мерзімді санау ондай жариялымдардың соңғысынан бастап есептеледі.

• қосымша жариялау әдісі ретінде жалпы жиналысты өткізу туралы электрондық форманы қолдануға болмайды.

• Жиналыс қатысушыларын тіркеудің аяқталу мерзімінде оған қатысу үшін Қоғамның дауыс беретін акцияларының елу немесе одан көп пайызына ие акционерлердің тізіміне енгізілген акционерлер немесе олардың өкілдері тіркелсе, акционерлердің жалпы жиналысы күн тәртібіндегі мәселелерді қарастыруға және ол бойынша шешім қабылдауға құқылы болады;

• өткізілмеген жиналыстың орнына өткізілетін қайталама жалпы жиналыс мына жағдайларда күн тәртібіндегі мәселелерді қарастыруға және олар бойынша шешім қабылдауға құқылы болады, егер:

Банк жылдық жалпы жиналыстың жұмысына сыртқы аудитор өкілдерінің қатысуын қамтамасыз етуге тырысатын болады. Акционерлердің жалпы жиналысын өткізу тәртібі акционер құқықтарын сақтауды қамтамасыз етуі қажет.

Акционерлер жалпы жиналысының ерекше құзыретіне жатады:

1. Банк Жарғысына өзгертулер мен толықтырулар енгізу немесе оны жаңа редакцияда бекіту;

2. корпоративтік басқару кодексін, сонымен қатар оған енгізілетін өзгерістер мен толықтыруларды бекіту;

3. қоғамды ерікті түрде қайта ұйымдастыру немесе тарату;

4. банктің жарияланған акцияларының санын ұлғайту немесе банктің орналастырылмаған жарияланған акцияларының түрін өзгерту туралы шешім қабылдау;

5. санақ комиссияның сандық құрамын, өкілеттік мерзімін анықтау, оның мүшелерін сайлау және олардың өкілеттіктерін мерзімнен бұрын тоқтату;

6. директорлар кеңесінің сандық құрамын, өкілеттік мерзімін анықтау, оның мүшелерін тағайындау және мерзімнен бұрын өкілеттіктерін тоқтату, сонымен қатар директорлар кеңесі мүшелеріне төленетін сыйақылардың мөлшерін және оны төлеудің шарттарын белгілеу;

7. банктің аудитін жүргізетін аудиторлық ұйымды анықтау;

8. жылдық қаржылық есептілікті бекіту;

9. есеп берілетін қаржы жылы үшін қоғамның таза табысын үлестірудің тәртібін бекіту, жай акциялар бойынша дивидендтер төлеу туралы шешім қабылдау және жыл қорытындысы бойынша қоғамның бір жай акциясына шаққандағы дивидендтің мөлшерін бекіту;

10. Қазақстан Республикасының заңнамасымен қарастырылған жағдайлар орын алған жағдайда қоғамның жай акциялары бойынша дивидендтер төлемеу туралы шешім қабылдау;

11. банктің банкке тиесілі барлық активтердің жиынтығында жиырма бес және одан көп пайызын құрайтын активтердің бір бөлігін немесе бірнеше бөлігін табыстау арқылы өзге заңды тұлғаларды құруға қатысу немесе олардың қызметіне қатысу туралы шешім қабылдау;

12. акционерлердің жалпы жиналысын шақыру туралы қоғамның акционерлерге хабар беруінің түрін белгілеу және ондай хабарламаны бұқаралық ақпарат құралдарында орнықтыру туралы шешім қабылдау;

13. заңнамаға сәйкес қоғам акцияларды сатып алатын кезде олардың құнын белгілеу әдістемесін бекіту;

14. акционерлер жалпы жиналысының күн тәртібін бекіту;

15. акционерлерге банк қызметі туралы ақпаратты ұсынудың тәртібін анықтау, сонымен қатар бұқаралық ақпарат құралдарын анықтау;

16. "алтын акцияны" енгізу және жою;

17. шешім қабылдау заңнамамен және банк жарғысымен акционерлер жалпы жиналысының ерекше құзыретіне жатқызылған өзге мәселелер.

Шешім қабылдау акционерлер жалпы жиналысының ерекше құзыретіне жатқызылған мәселелерді банктің басқа органдарының, лауазымды тұлғаларының және жұмыскерлерінің құзыретіне табыстауға рұқсат етілмейді.

Акционерлердің жалпы жиналысы банктің ішкі қызметіне қатысты мәселелер бойынша Банктің өзге органдарының кез келген шешімін бұза алады.Көрсетілген мәселелер бойынша акционерлер жалпы жиналысының шешімдері банктің дауыс беретін акцияларының айқын басым көпшілігімен қабылданады.

Өзге мәселелер бойынша акционерлер жалпы жиналысының шешімдері дауыс беруге қатысып отырған Банктің дауыс беретін жалпы акциялары санының жай көпшілік дауыстарымен қабылданады.

Директорлар кеңесі жарғы ережелеріне сәйкес банкке жедел басқаруды қамтамасыз ету мақсатында алқалы атқарушы орган – банк басқармасын құрады. Басқарма төрағасы және мүшелері директорлар кеңесімен сайланады.

Банк басқармасының төрағасы басқармаға басшылық етеді және оның жұмысын басқарады. Директорлар кеңесі және акционерлер Басқарманың күнделікті жұмысына араласпайды. Басқарма құбылмалы экономикалық жағдайды ескере отырып, банк қызметінің мәселелерін тез шешеді.

Басқарма Қазақстан Республикасының заңнамасымен және банк жарғысымен банктің басқа органдарының және лауазымды тұлғаларының құзыретіне жатқызылмаған қоғам қызметінің кез келген мәселелері бойынша шешім қабылдауға құқылы. Басқарма акционерлер жалпы жиналысының және Директорлар кеңесінің шешімдерін орындауға міндетті. Басқарма мүшелері Банк акционерлері және оның акционерлері болып табылмайтын жұмыскерлер болуы мүмкін. Басқарма мүшесі тек Директорлар кеңесінің келісімімен ғана басқа ұйымдарда жұмыс істеуге құқылы.

Басқарма мүшесінің функциялары, құқықтары және міндеттері Қазақстан Республикасының заңнамасымен, Банк жарғысымен және жеке еңбек шартымен анықталады. Басқарма төрағасымен жасалатын жеке еңбек шартына банк атынан директорлар кеңесінің төрағасы немесе жалпы жиналыспен не директорлар кеңесімен өкілеттік берілген тұлға қол қояды. Басқарманың басқа мүшелерімен жасалатын жеке еңбек шартына басқарманың төрағасы қол қояды.

Басқарма акционерлер, банк клиенттері және қоғам алдындағы өз жауапкершілігін түсінеді және Банктің ұзақ уақыт бойы тұрақты дамуын және банк пайдалылығын қамтамасыз ететін банктің ағымдағы қызметін басқару бойынша міндеттерін адал және дұрыс орындауды өзінің басты мақсаты деп санайды. Басқарма мүшелері жоғары іскерлік беделге ие болуы қажет.

Басқарма жыл сайын акционерлердің жалпы жиналысына талқылау және бекіту үшін өткен жылдың жылдық қаржы есебін ұсынады және оның аудиті Қазақстан Республикасының аудиторлық қызмет туралы заңнамасына сәйкес өткізілген. Қаржы есептілігінен басқа, басқарма жалпы жиналысқа аудиторлық есепті ұсынады.

ІІІ «АТФ Банк» АҚ-ның операциялары