18. Сіст забеспячэння біб дак-мі. Крыніцы камплектавання.

Процесс приобретения д-тов сост. из след. операций: заказ д-тов; оформление договора между б-кой и учреждением, к-е распространяет д-ты; доставка д-тов; прием д-тов б-кой; контроль за процессом компл-ния. Все они вз-связаны и проводятся последовательно. Распределение д-тов по б-кам осущ-ся несколькими способами: продажа отдельных д-тов, подписка, снабжение обязательными экземплярами, книгообмен, бесплатное распространение, дарение, копирование, микрофильмирование и др. Источники снабжения – это учреждения, передающие б-кам д-ты систематически или периодически, за плату или бесплатно. Кач-во работы учреждений этой системы определяется их оперативностью, непрерывностью, последовательностью, полнотой выполнения заказов. Ведется активный поиск источников, располагающих д-ми по профилю б-ки. Все источники снабжения б-к д-ми делятся на централизованные (книж. палата, библ. коллекторы) и нецентрализов.(книж. магазины, библ. книгообменные фонды, издат-ва). Ведущими явл-ся централизов. источники, снабжающие б-ки основной массой д-тов. Б-ка при подборе источников снабжения отдает предпочтение наиболее полно соответствующим модели фонда б-ки как по содержанию, так и по способности обеспечить полноту компл-ния.

Сущ. предварит.(на д-т, к-й готовится к изданию) и текущие заказы. Осн. формы предварит. заказа: годовой заказ на плановую гарантированную закупку д-тов по мере их выхода; подписка; заказ на постоянн. получение обязат. экземпляра для науч. и нац. б-к; заказ органу инф-ции, б-ке на постоян. копирование д-тов. Сведения о д-тах для предвар. заказа получают из темпланов издат-в, проспектов издающих орг-ций, каталогов газет и ж-лов, и др.

Осн. источники платного снабжения – библ. коллекторы, магазины, издат-ва, издающие орг-ции. Коллектор осущ. 2 вида компл-ния: очное и заочное. При очном биб-ри имеют возм-сть посещать коллектор, ознакомиться с нов. поступлениями и сделать оконч. выбор. Заочное компл-ние проводится коллектором лишь на основе предвар. заказа б-ки, без участия биб-рей.

Формами гарантиров. пополнения фонда явл-ся система обязат. экз-ра (ОЭ) произведений печати и библ. серия. Библ. серия – это целевое издание лит-ры для б-к. в серию могут включ. книги, к-е сост. ядро фонда. Термин ОЭ был введен в 1900 г. Он предст. собой часть тиража каждого издания, выпускаемого каждым издат-вом и в обязат. порядке направляем. в опр. б-ку. ОЭ – республ. и местный; платный и бесплатный; постоянного и временного действия; ведомств. и вневедомственный; полный и дробный; общий и целевой. У б-к, получающих ОЭ, есть уверенность в том, что в их фондах будет почти вся необх. лит-ра. Бесплат. ОЭ служит гарантир. источником исчерпывающего книгоснабжения крупнейших б-к и органов инф-ции. Он включ. все виды произв-ний печати по всем отраслям знания и на всех языках, выходящих на терр. страны. Рассылкой ОЭ заним-ся НКП. Целевой ОЭ имеет специф. назначение. Благодаря ему ряд б-к смогли восстановить св. фонды. Платн. ОЭ введ. в 1931 г. Для обесп-ния надежности и регулярности пополнения фондов науч. б-к. центр. коллектор расслает платн. экз-р. Однако плат. ОЭ рассыл-ся без учета экон. профиля зоны, без культ. особ-стей региона, не оперативно доставляется.

Документообмен (ДО) – один из действенных способов компл-ния б-к. с его помощью б-ки освобожд-ся от ненужных д-тов, ликвид-ют пробелы. ДО м.б. внутри страны и международный.

24. Віды і формы ўліку дакументаў.

сумарны ўлiк - рэгiстрацыя ва ўлiковай форме партый усiх вiдаў дакументаў з мэтай атрымання дакладных звестак аб фондзе бiблiятэкi цi цэнтралiзаванай бiблiятэчнай сiстэмы (далей ЦБС):аб'ёме, складзе i ўсiх зменах, якiя ў iм адбываюцца;

1.17. улiк бiблiятэчнага фонду - комплекс аперацый, якiя забяспечваюць фiксацыю звестак аб аб'ёме, складзе i руху фонду па ўстаноўленых правiлах;

1.18. экземпляр - кожная асобная адзiнка дакумента, якая ўключаецца ў фонд або выбывае з яго.

2. Улiк бiблiятэчнага фонду з'яўляецца асновай для дзяржаўнага статыстычнага ўлiку, справаздачнасцi бiблiятэкi, планавання яе дзейнасцi, забеспячэння захаванасцi фонду, кантролю за наяўнасцю i рухам дакументаў.

3. Да вядзення ўлiку бiблiятэчнага фонду прад'яўляюцца наступныя патрабаваннi:

дакладнасць звестак аб фондзе;

абавязковая фiксацыя ў адпаведных улiковых формах кожнага паступлення i выключэння з бiблiятэчнага фонду;

надзейнасць прыёмаў i форм улiку ва ўмовах аўтаматызаванага i ручнога рэжымаў работы;

адпаведнасць наменклатуры паказчыкаў першаснага ўлiку бiблiятэчнага фонду па аб'ёму i складу аналагiчным паказчыкам дзяржаўнай статыстыкi.

4. Улiк бiблiятэчнага фонду ўключае рэгiстрацыю, маркiроўку, iнвентарызацыю, ацэнку кошту дакументаў, складаючых фонд, выключэнне i падвядзенне вынiкаў руху фонду, яго праверку.

5. Абавязковым для бiблiятэк з'яўляецца ўлiк фонду ў асноўных адзiнках - экземплярах, камплектах i назвах. Улiк аб'ёму фонду ў назвах прымяняецца да новых паступленняў.

6. Улiку падлягаюць усе вiды дакументаў у адпаведнасцi са стандартам Беларусi СТБ 7.20-2000 "Сiстэма стандартаў па iнфармацыi, бiблiятэчнай i выдавецкай справе. Бiблiятэчная статыстыка. Асноўныя палажэннi", дзяржаўнымi стандартамi: ГОСТ 13.0.002-84 "Репрография.

Термины и определения", ГОСТ 4.50-90 "Консервация документов. Общие требования", мiжнародным стандартам ISO 2789-1991 "Информация и документация. Международная библиотечная статистика".

7. На баланс бяруцца ўсе адзiнкi бiблiятэчнага фонду, за выключэннем дакументаў, якiя набываюцца з мэтай мiжнароднага i ўнутрырэспублiканскага абмену; праграм для вывучэння розных дысцыплiн; метадычных матэрыялаў, якiя распрацаваны кафедрамi навучальных устаноў; плакатаў, буклетаў; дзiцячых альбомаў для размалёвак i выразання; календароў на бягучы год.

Гэта правiла адносiцца, у першую чаргу, да бiблiятэк сiстэмы Мiнiстэрства культуры Рэспублiкi Беларусь. Iншыя мiнiстэрствы могуць самастойна ўстанаўлiваць для сваiх бiблiятэк пералiк дакументаў, якiя не падлягаюць балансаваму ўлiку.

8. У кожнай бiблiятэцы ўжываюцца наступныя вiды ўлiку бiблiятэчнага фонду: сумарны i iндывiдуальны. На падставе адпаведных улiковых форм ажыццяўляецца праверка i перадача фонду ад аднаго работнiка да другога, вядзецца статыстычная справаздачнасць.

9. Усе асноўныя аперацыi па ўлiку бiблiятэчнага фонду ажыццяўляюцца бiблiятэчнымi работнiкамi, вартасны балансавы ўлiк вядзецца бухгалтэрыяй.

10. Адказнасць за правiльнасць арганiзацыi ўлiку фонду нясе адмiнiстрацыя бiблiятэкi i супрацоўнiкi ў адпаведнасцi з iх службовымi абавязкамi.

11. Улiковая iнфармацыя, зафiксаваная як у электронных, так i ў друкаваных улiковых формах, мае аднолькавую юрыдычную сiлу.

На роўных правах выкарыстоўваюцца ўлiковыя формы, вырабленыя палiграфiчнымi спосабамi i раздрукаваныя з дапамогай ЭВМ.

12. Унiфiкацыя вiдаў, спосабаў i адзiнак улiку дакументаў у бiблiятэках забяспечваецца выкананнем стандартаў, якiя адносяцца да бiблiятэчнай справы, гэтай Iнструкцыяй, а таксама iншымi нарматыўнымi дакументамi па бiблiятэчнай справе.