реалогия мустафина
.pdfҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
С.СЕЙФУЛЛИН атындағы ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
«ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ҮРДІСТЕРДІ МЕХАНИКАЛАНДЫРУ» кафедрасы
«Бекітемін» Басқарма төрағасының бірінші орынбасары
_____________Әбдіров А.М ²___² ____________2010ж.
ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
«АЗЫҚ-ТҮЛІК ӨНІМДЕРІНІҢ РЕОЛОГИЯСЫ» пәні бойынша
«Ветеринария және мал шаруашылығы технологиялары» факультеті 5В072700 - «АЗЫҚ-ТҮЛІК ТАҒАМДАРЫ ТЕХНОЛОГИЯСЫ» мамандығына арналған
Астана 2013
ӘОЖ: 532. 135: 351.773 (075.8) ББК 36 я 73 П-77 З-77
Құрастырушы:
Мұстафин Жасұлан Жарылқағанұлы – «Технологиялық үрдістерді механикаландыру» кафедрасының аға оқытушысы, техника ғылымдарының кандидаты.
Ныгмет Кенжехан – «Технологиялық үрдістерді механикаландыру» кафедрасының ассистенті.
Сын пікірші: т.ғ.к., доцент Қаспаков Е.Ж.
Мұстафин Ж.Ж.
«Азық-түлік өнімдерінің реологиясы» пәні бойынша ПОӘК. – Астана: «С.Сейфуллин атындағы ҚАТУ» АҚ, 2010. – 125 б.
ПОӘК жоғары оқу орындарына арналған «Азық-түлік өнімдерінің реологиясы» пәнінің оқу бағдарламасына сәйкес жазылған. Бұл пәнде студент реологиялы инженерлік тапсырмаларды зерттеп орындауға, сонымен қоса берік және пластикалық деформацияларды анықтау; иілу және кесу кезіндегі беріктік қасиеттерін анықтау; адгезиялық қасиеттерін анықтау; релаксациялық процестерді зерттеу; деформация кинетикасын зерттеу; нормалды кернеуді анықтау; берілген ауыртпалықта реалогия уақытын анықтау жұмыстары қарастырылған. Студенттерге дәріс жинағы, өзіндік жұмыстары және зертханалық сабақтарға арналған материалдар, теориялық материалдардың тараулары бойынша тест сұрақтары келтірілген
ӘОЖ: 532. 135: 351.773 (075.8) ББК 36 я 73
С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университетінің Оқуәдістемелік кеңесінде № 2 хаттама « 4 » қараша 2010ж. қаралып, ұсынылды.
©Мұстафин Ж.Ж. 2010.
2
©«С. Сейфуллин атындағы ҚАТУ АҚ», 2010.
МАЗМҰНЫ
1 |
Студенттерге арналған бағдарлама (Силлабус)..................................... |
4 |
2 |
Пәннің оқу-әдістемелік қамтуы............................................................... |
13 |
3 |
Пәннің тапсырмасын тапсыру графигі................................................... |
13 |
4 |
Дәрістер кешені ...................................................................................... |
14 |
5Дәріс №1. Тақырып: Реологияның негізгі түсініктемелері және
анықтамалары.......................................................................................... |
14 |
6Дәріс №2. Тақырып: Тамақ өнімдерінің физика – механикалық
қасиеті....................................................................................................... |
17 |
7Дәріс №3. Тақырып: Тұтқырлы-аққыш орталардың физика-
механикалық қасиеттері......................................................................... |
20 |
8Дәріс №4. Тақырып: Реологиялық кинематика. Реологиялық
динамика.................................................................................................. |
22 |
9Дәріс №5. Тақырып: Релаксация кернеуі, тамақ өнімдерінің
|
сырғығыштығы, тиксотропия................................................................ |
26 |
10 |
Дәріс №6. Тақырып: Қамыр тәрізді массаны сығу кезіндегі |
|
|
деформациясы.......................................................................................... |
31 |
11 |
Дәріс №7. Тақырып: Әртүрлі ортадағы реологиялық модельдер....... |
34 |
12 |
Дәріс №8. Тақырып: Паскальдық сұйықтық. Тұтқырлы сұйықтық... |
36 |
13 |
Дәріс №9. Тақырып: Тамақ өнімдері мен шикізаттардың |
|
|
реометриясы............................................................................................ |
40 |
14 |
Дәріс №10. Тақырып: Реологиялық құрал – жабдықтар түрлері |
|
|
және тағайындау...................................................................................... |
42 |
15 |
Дәріс №11. Тақырып: Вискозиметрлер................................................. |
43 |
16 |
Дәріс №12. Тақырып: Материалдардың созылу және сығылу |
|
|
қасиеттері. ............................................................................................... |
47 |
17 |
Дәріс №13. Тақырып: Адгезия қасиеті.................................................. |
49 |
18 |
Дәріс №14. Тақырып: Реометрия........................................................... |
52 |
19 |
Дәріс №15. Тақырып: Хош иістендіргіштер........................................ |
54 |
20 |
Зертханалық жұмыстарға арналған әдістемелік нұсқау...................... |
57 |
21 |
Глоссарий................................................................................................. |
10 |
|
|
4 |
22 |
Студенттерге арналған аралық бақылау мен емтихан сұрақтары..... |
10 |
|
|
6 |
3
СТУДЕНТТЕРГЕ АРНАЛҒАН БАҒДАРЛАМА
(СИЛЛАБУС )
1.Оқытушы жайлы мәлімет: Мұстафин Жасұлан Жарылқағанұлы −
т.ғ.к., технологиялық үрдістерді механикаландыру кафедрасының аға оқытушысы.
Ныгмет Кенжехан − технологиялық үрдістерді механикаландыру кафедрасының ассистенті.
С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті Тел. 39−40−27, дәрісхана − 181, 182 Қабылдау уақыты: кафедрадағы кеңес беру кестесі бойынша.
2. Пән туралы мәліметтер:
«Азық-түлік өнімдерінің реологиясы» 3- курс, семестр-5 кредит саны − 2 Дәріс -15
Лабораториялық жұмыс -15 (30) СОӨЖ -15 Өзіндік жұмыс-45 Барлығы-90
Бақылау түрі: емтихан оқытылатын орны − технологиялық үрдістерді механикаландыру кафедрасының дәрісханаларында
Оқу уақытын бөлу
Семестр аптала− ры
Дәрістер
(сағ)
Лаборато
риялық
СОӨЖ
СӨЖ (сағ)
Барлығы
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
13 |
14 |
15 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
сағатБарлық
15
30
15
30
90
4
3. Пререквизиттер − бұл пән физика, химия, математика, механика, жылу техника, электротехника, азық-түлік өңдеу процестер мен аппараттары және т.б. пәндерде тамақ өнеркәсібі салаларының технологиялық жабдықтарына және септігін тигізетін қажетті мәселелерін жеткізу пәндердің бірі болып табылады.
4. Постреквизиттер:
Азық-түлік өнімдерінің реологиясы пәнінде өнімдерді өңдеу өндірісінде пайдалану. Азық өнімдерінің механикалық, химиялық-технологиялық өңдеу тәртіптері оқып үйрену.
5. Пәннің қысқаша сипаттамасы:
1)Мақсаты: Болашақ инженер мамандарына тамақ шаруашылығындағы шығарылатын өнімдердің технологияларын есептеумен қоса, оларға қойылатын талаптарды, механикаландыру дәрежесін дұрыс қабылдау үшін теориялық және практикалық, лабораториялық білім беру.
-Реологияның ғылыми негізін оқыту;
-Тағамдық өнімдердің негізгі реологиялық түсініктерін және тағамдық өнімдердің қасиетін оқыту; -Тамақ өндірісінде қолданылатын реологиялық әдістемелерді оқыту;
-Тамақ өнімдерінің реологиялық қасиеттерін өлшеу тәсілдерін және өлшеу құралдарын оқыту.
2)Курс мазмұны: Осы пән 3 курс барысында оқылады. Пәнді оқыту активті оқыту әдісін қолдана отырып жүреді (типтік есеп шығару, реферат, баяндама, лабораториялық жұмыстар және т.б).
3)Студент білу керек: Тамақ өндіру және дайындау прогрессивті
технологиялық машиналардын құрылыстарын, ұсынылатын зоотехникалық талаптар, машиналар жүйесін, прогрессивті механикаландыру технологияларды. Қажетті ғылыми-техникалық әдебиеттерді қолдануы, онымен жұмыс істеуін.
6. Пәннің мазмұны
1 |
Тақырыптардың атауы |
Көлемі, |
Әдебиет |
Ағымды |
|
|
|
|
сағ |
тер |
бақылау |
1 |
2 |
|
3 |
4 |
5 |
1 |
Реологияның негізгі |
түсініктемелері |
1 |
1,2,3,4 |
0,5 |
|
және анықтамалары. |
|
|
|
|
2 |
Тамақ өнімдерінің |
физикалық – |
1 |
1,2,3,4 |
0,5 |
|
механикалық қасиеті |
|
|
|
|
3 |
Тұтқырлы-аққыш |
орталардың |
1 |
1,2,3,4 |
0,5 |
|
физикалық-механикалық қасиеттері |
|
|
|
|
4 |
Реологиялық кинематика. Реологиялық |
1 |
1,2,3,4 |
0,5 |
|
5
|
динамика |
|
|
|
|
|
|
|
5 Релаксация кернеуі, тамақ өнімдерінің |
1 |
1,2,3,4 |
0,5 |
|||||
|
сырғығыштығы, тиксотропия |
|
|
|
||||
6 |
Қамыр тәрізді массаны сығу кезіндегі |
1 |
1,2,3,4 |
0,5 |
||||
1 |
деформациясы |
2 |
|
|
3 |
4 |
5 |
|
|
|
|
|
|||||
7 |
Әртүрлі |
ортадағы |
|
реологиялық |
1 |
1,2,3,4 |
0,5 |
|
|
модельдер |
|
|
|
|
|
|
|
8 |
Паскальдық |
сұйықтық. |
Тұтқырлы |
1 |
1,2,3,4 |
0,5 |
||
|
сұйықтық |
|
|
|
|
|
|
|
9 |
Тамақ өнімдері |
мен |
шикізаттардың |
1 |
1,2,3,4 |
0,5 |
||
|
реометриясы |
|
|
|
|
|
|
|
10 Реологиялық құрал – жабдықтар түрлері |
1 |
1,2,3,4 |
0,5 |
|||||
|
және тағайындау |
|
|
|
|
|
|
|
11 |
Вискозиметрлер |
|
|
|
1 |
1,2,3,4 |
0,5 |
|
12 |
Материалдардың |
созылу |
және сығылу |
1 |
1,2,3,4 |
0,5 |
||
|
қасиеттері |
|
|
|
|
|
|
|
13 |
Адгезия қасиеті |
|
|
|
1 |
1,2,3,4 |
0,5 |
|
14 |
Реометрия |
|
|
|
|
1 |
1,2,3,4 |
0,5 |
15 |
Хош иістендіргіштер |
|
|
1 |
1,2,3,4 |
0,5 |
||
|
|
|
|
|
|
15 |
|
7,5 |
|
|
|
6.2 Зертханалық жұмыстар |
|
|
|||
1 |
Тақырыптардың атауы |
Көлемі, |
Әдебиет- |
Ағымды |
||||
|
|
|
|
|
сағ |
тер |
бақылау |
|
|
|
|
|
|
|
|||
1 |
|
|
2 |
|
|
3 |
4 |
5 |
1 |
Зертханалық жұмыс №1 |
|
|
1 |
1,2,4,5,6 |
1,6 |
||
|
Структометр СТ – 1 құрамының |
|
,7 |
|
||||
|
құрылысы және жұмыс принципі |
|
|
|
||||
2 |
Зертханалық жұмыс №2. |
|
|
2 |
1,2,4,5,6 |
3,2 |
||
|
Ақпаратты-өлшеу комплексін |
|
,7 |
|
||||
|
«СТРУКТУРОМЕТР» құрал негізінде |
|
|
|
||||
|
зерттеу. |
|
|
|
|
|
|
|
3 |
Зертханалық жұмыс №3 |
беріктік шегін |
1 |
1,2,4,5,6 |
1,6 |
|||
|
Макарон өнімдерінің |
|
,7 |
|
||||
|
анықтау |
|
|
|
|
|
|
|
4 |
Зертханалық жұмыс №4. |
|
|
2 |
1,2,4,5,6 |
3,2 |
||
|
Тағамдық материалдардың кесілу күшін |
|
,7 |
|
||||
|
анықтау |
|
|
|
|
|
|
|
5 |
Зертханалық жұмыс №5. |
|
ағымдық |
1 |
1,2,4,5,6 |
1,6 |
||
|
Серпімді |
пластикалық |
|
,7 |
|
|||
|
өнімдердің |
реологиялық |
сипаттама- |
|
|
|
||
|
ларын анықтау |
|
|
|
|
|
|
|
6
1 |
|
|
2 |
|
|
3 |
4 |
5 |
6 |
Зертханалық жұмыс №6. |
|
|
2 |
1,2,4,5,6 |
3,2 |
||
|
Тамақ |
өнімдерінің серпімділік модулін |
|
,7 |
|
|||
|
анықтау.Тәжірибенің теориясы |
және |
|
|
|
|||
|
есептері. |
|
|
|
|
|
|
|
7 |
Зертханалық жұмыс №7. |
релаксация |
1 |
1,2,4,5,6 |
1,6 |
|||
|
Тағам |
өнімдеріндегі |
|
,7 |
|
|||
|
кернеуін зерттеу |
|
|
|
|
|
||
8 |
Зертханалық жұмыс №8. |
|
|
2 |
1,2,4,5,6 |
3,2 |
||
|
Тағам өнімдерінің шекті ығысу кернеуін |
|
,7 |
|
||||
|
анықтау |
|
|
|
|
|
|
|
9 |
Зертханалық жұмыс №9. |
адгезиялық |
1 |
1,2,4,5,6 |
1,6 |
|||
|
Тамақ |
массаларының |
|
,7 |
|
|||
|
қасиетін анықтау. |
|
|
|
|
|
||
10 |
Зертханалық жұмыс №10. |
|
тамақ |
2 |
1,2,3,4,5 |
3,2 |
||
|
Ротационном |
вискозиметрде |
|
,6,7 |
|
|||
|
массаларының |
физикалық-механикалық |
|
|
|
|||
|
қасиеттерін анықтау. |
|
|
|
|
|
||
|
Барлығы: |
|
|
|
15 |
|
24 |
|
7
|
|
7. Пән бойынша СӨЖ тапсырмаларын орындау және тапсыру кестесі |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
№ |
СӨЖ |
Тапсырманың мақсаты |
Ұсынылатын әдебиеттер |
Бақылау түрі |
Тапсыру |
Баға− |
|
лау |
||||||
|
тапсырмалары |
мен мазмұны |
мерзімі |
||||
|
|
|
|
балы |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
|
|
Азық-түлік |
1. Пәннің мақсатын білу. |
1,2,3,4,5,6,7 |
1. Конспекті |
1 апта |
|
|
|
өнімдерінің |
2. Пәннің тарихы. |
|
тексеру. |
|
0,25-0,5 |
|
1 |
реологиясы |
|
|
2. Топпен |
|
|
|
|
|
|
|
жұмыс. |
|
|
|
|
|
|
|
1. Сұрақ − |
|
|
|
|
|
|
|
жауап. |
|
|
|
|
Идеалсерпімді |
Реологиялық механикалық |
1,2,3,4,5,6,7 |
1. Конспекті |
2 апта |
0,25-0,5 |
|
|
немесе Гук денесінің |
үлгілерді білу |
|
тексеру. |
|
|
|
2 |
үлгісі. Идеалтұтқыр |
|
|
2. Сұрақ − |
|
|
|
немесе Ньютон |
|
|
жауап. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
денесінің үлгісі |
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Параллель екі жазық |
Материалдардың әртүрлі |
1,2,3,4,5,6,7 |
1. Конспекті |
3 апта |
0,25-0,5 |
|
3 |
пластиналар |
каналдардағы ағымы |
|
тексеру. |
|
|
|
арасындағы ағым. |
|
|
1. Сұрақ − |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
жауап. |
|
|
|
|
Капиллярлық |
|
1,2,3,4,5,6,7 |
1. Конспекті |
4 апта |
0,25-0,5 |
|
4 |
вискозометрлерді |
|
|
тексеру. |
|
|
|
ағым |
|
|
1. Сұрақ − |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
жауап. |
|
|
|
|
Өндірістік және |
Тағамдық |
1,2,3,4,5,6,7 |
1. Конспекті |
5 апта |
0,25-0,5 |
|
|
лабораториялық |
материалдардың |
|
тексеру. |
|
|
|
5 |
құралдар. |
физикалық-механикалық |
|
2. Топпен |
|
|
|
|
|
қасиеттерін анықтау |
|
жұмыс. |
|
|
|
|
|
әдістемелерін білу. |
|
|
|
|
8
|
1 |
2 |
|
|
3 |
4 |
|
5 |
6 |
7 |
|
|
АКВ-5 капиллярлық |
Визкозиметрлердің ролін |
1,2,3,4,5,6,7 |
1. Конспекті |
6 апта |
0,25-0,5 |
|||
|
|
вискозиметр. |
|
және жұмысын білу |
|
тексеру. |
|
|
||
|
6 |
|
|
|
|
|
2. |
Сұрақ − |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
жауап. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Шарикті |
|
|
|
1,2,3,4,5,6,7 |
1. Конспекті |
7 апта |
0,25-0,5 |
|
|
7 |
вискозиметрлер |
|
|
|
|
тексеру. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2. Сұрақ − |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
жауап. |
|
|
|
|
|
Тұтқырсозымды |
|
Материалдардың физика- |
1,2,3,4,5,6,7 |
1. Конспекті |
8 апта |
0,25-0,5 |
||
|
|
материалдарды |
|
механикалық қасиетерін |
|
тексеру. |
|
|
||
|
8 |
созуға сынауға |
|
білу |
|
|
2. Сұрақ − |
|
|
|
|
|
арналған құралдар. |
|
|
|
жауап. |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
Адгезиялық |
және |
Адгезиометрлерге |
1,2,3,4,5,6,7 |
1. Сұрақ − |
9 апта |
0,25-0,5 |
||
|
|
когезиялық ажырату |
қойылатын |
талаптарды |
|
жауап. |
|
|
||
|
9 |
|
|
білу |
|
|
2. Топпен |
|
|
|
9 |
|
|
|
|
|
|
жұмыс. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ротациондық |
|
|
|
1,2,3,4,5,6,7 |
1. Конспекті |
10 апта |
0,25-0,5 |
|
|
10 |
вибровискози- |
|
|
|
|
тексеру. |
|
|
|
|
метрлер |
|
|
|
|
2. Есеп шығару |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
Сығу-созу |
және |
Құралдардың жұмыс істеу |
1,2,3,4,5,6,7 |
1. Конспекті |
11 апта |
0,25-0,5 |
||
|
11 |
бұрау құралдары |
процестерін білу |
|
тексеру. |
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
2. Есеп шығару |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9
01
|
Үздіксіз |
ағымдағы |
|
1,2,3,4,5,6,7 |
1. |
Конспекті |
12 апта |
0,25-0,5 |
|
қамырдың |
|
|
|
тексеру. |
|
|
|
12 |
консистенциясын |
|
|
2. |
Есептеу. |
|
|
|
бақылауға |
арналған |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
құрал |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Механикалық |
Өнімнің сапасына |
1,2,3,4,5,6,7 |
1. |
Конспекті |
13 апта |
0,25-0,5 |
|
|
өңдеудің әсері |
механикалық өңдеудің |
|
тексеру. |
|
|
||
13 |
|
|
әсерін білу |
|
2. Топпен |
|
|
|
|
|
|
|
|
жұмыс. |
|
|
|
|
|
|
|
|
3. |
Есептеу. |
|
|
|
Материалдың созу- |
Тағамдық |
1,2,3,4,5,6,7 |
1. |
Конспекті |
14 апта |
0,25-0,5 |
|
|
сығу |
кезіндегі |
материалдардың |
|
тексеру. |
|
|
|
14 |
қасиеттері |
|
физикалық-механикалық |
|
2. |
Сұрақ − |
|
|
|
|
|
қасиеттерін білу |
|
жауап. |
|
|
|
|
|
|
|
|
3. |
Есеп шығару |
|
|
|
Кондитерлік және |
|
1,2,3,4,5,6,7 |
1. |
Конспекті |
15 апта |
0,25-0,5 |
|
15 |
қамырлық |
|
|
|
тексеру. |
|
|
|
массалардың |
|
|
2. |
Есеп шығару |
|
|
||
|
|
|
|
|
||||
|
адгезиясы |
|
|
|
|
|
|
|
10