13. Мәтінді оқып, өз ойларыңызбен толықтырыңыздар.
Киелі сандар туралы
Қазақ халқында жеті , тоғыз, қырық сандары қасиетті, киелі сандар болып есептеледі.
« Жеті » сөзімен байланысты халқымызда жеті қазына, жеті ата, жеті күн, жеті жұт сөздері пайда болған. Қайтыс болған адамның жетісін беру, жеті шелпек пісіріп еске алу және «жетіге келгенше жерден таяқ жерсің », « жеті қабат жер астында » сияқты сөз тіркестерінің шығуы да жетімен байланысты.
Тоғыз санына байланысты « Тоғыз ай, тоғыз күн бала көтеру», «тоғыз жолдың торабы» , «бір тоғыз, екі тоғыз, үш тоғыз» сияқты сөздер бар,
Халқымыздың қасиет тұтатын тағы да бір саны – қырық. Нәрестенің мойны бекіп, қырық күн толғанда « қырқынан шығару» деген ырымы бар. Өлген адамның қырқын беру дәстүрі де бар. Халқымыз келген қонақты «қырықтың бірі – қыдыр » деп қарсы алу т.б. сенімдер, ырымдар « қырық » сөзімен байланысты.
14. Досыңыздың бос уақытын қалай өткізетінін сұрап, сұхбат құрастырыңыздар.
15. Мына сандардан жинақтау сан есімдерін жасаңыздар.
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7
16. «Менің бос уақытым» тақырыбында шағын әңгіме жазыңыздар.
Мәтінге қажетті сөздермен, сөз тіркестерімен танысыңыздар.
Ұлан-ғайыр сахара, сол жақ жағалау, көгілдір таулар, тау қойнаулары, қалың жыныс орман, шырша иісі, салқын бастаулар, гауһардай, ғұмыр, қастерлі мекен, өңірдің байлығы, көздің қарашығындай, үкіметтің шешімі.
Сөздіктерді жаттаңыздар .
ұлан-ғайыр - безмерный, безграничный
қойнау – недра
ажар-көрік – красота
өңір - край
қорғау – защищать
күнен-күнге - с каждым днем
шешім – решение
жариялану – объявлять
қастерлі – священный
ғұмыр – жизнь
көздің қарашығындай сақтау - беречь как зеницу ока
3. Сөздікте берілген сөздермен сөз тіркестерін пайдалана отырып, сөйлемдер құраңыз.
4. Мәтінді оқыңыздар.
Баянауыл
Баянауыл – Сарыарқа аталатын ұлан – ғайыр сахараның бір ғана бөлігі. Ол – Ертістің сол жақ жағалауына орналасқан Павлодар облысының ең ірі ауданы.
Баянауыл көгілдір таулары, күрең белдері, мөлдір көлдерімен көрікті. Тау қойнаулары қалың жыныс орман тоғайлар: қарағай, терек, қайың, мойыл.... Шырша иісі бұрқырап тұрады.Көз жасындай мөлдіреген салқын бастаулар.... Сабындыкөл, Жасыбай, Торайғыр көлдерін айтсаңшы! Алтынмен аптап, күміспен күптеген гауһардай ғой әрқайсысы.
Бұл өңірдің ажар-көркіне ғашық болып, жырламаған ақын бар ма екен, сірә ?!
Иә, Баянауыл – туған халқына қызмет етуге бүкіл ғұмырын сарп еткен ардақты, абзал азаматтарымыздың елі.
Баянауыл – жаратылыстың қастерлі бір мекені. Мұнда жабайы аңдар мен құстардың әр түрін кездестіреміз. Бұл өңірдің байлығы ұшан теңіз. Ол байлықты көздің қарашығындай қорғап, күннен – күнге көбейте түсуші – адамдар. Республика үкіметінің шешімі бойынша Баянауыл ауданының аймағы қорық болып жарияланды.
5. Мына сұрақтарға жауап беріңіздер.
1.Баянауыл және оның табиғаты қандай?
2.Жабайы аңдар мен құстардың атауларын естеріңізге түсіріңіздер
3.Баянауылдан басқа қандай қорығы бар жерлерді білесіздер?