2 Кәсіпорын кадрлар қозғалысы және оның көрсеткіштері

Кәсіпорында кадрлар саны тұрақты өлшем емес. Бір жұмыскерлер жұмыстан шығып жатса, екінші бірі жұмысқа қабылданып жатады. Кәсіпорындағы жұмыскерлердің қозғалысын сипаттайтын көрсеткіштер Мыналар:

Кадрларды қабылдау коэффициенті (К_қ) белгілі бір уақыт бірлігінде кәсіпорынға қабылданған жұмыскерлер санын сол кезеңдегі персоналдың орташа тізім санына бөлу арқылы табылады:

К_қ=Р_қ/Рорт (6.3)

Р_{қ -} жұмысқа қабылданған жұмыскерлер саны, адам;

Рорт - персоналдың орташа тізім саны, адам.

Жұмыстан шыққан кадрлар коэффициенті (К_ш)

Барлық себептер бойынша жұмыстан шығарылған жұмыскерлердің барлық санын, сол кезеңдегі орташа тізім санына қатынасы:

К_ш=Р_бос/Рорт (6.4)

Р_бос- кезең ішінде кәсіпорыннан босаған жұмыскерлер саны, адам.

Кадрлардың тұрақтылық коэффициенті (К_т) жалпы кәсіпорын бойынша, сондай -ақ жеке бөлімшелеріндегі өндірісті басқаруды ұйымдастыру деңгейін анықтағанда қолданылады:

К т = Р тұр / Рорт (6.5)

Бұндағы Р тұр – кәсіпорынның тұрақты жұмыскерлер саны.

Кадрлардың айналым коэффициенті

К айн = (Р бос + Рқаб) / Рорт (6.6)

Кадрлардың тұрақсыздық коэффициенті - белгілі бір мерзімде еңбек тәртібін бұзып немесе өз қалауымен жұмыстан шыққан адамдар санын сол кезеңдегі кадрлардың орташа тізім санына бөлу арқылы табылады.

К тұрақсыз = Р шық / Рорт (6.7)

3 Еңбек ресурстарына қажеттілікті анықтау

Персоналға қажеттілікті анықтау персоналды басқарудағы маңызды бағыт болып табылады. Персоналдың қажетті санын анықтау үшін қажетті мәлімет олардың кәсіби және біліктілік құрамы, өндірістік бағдарлама, өнімділік (уақыт) нормасы, еңбек өнімділігінің жоспарланған өсуі, жұмыс құрылымы болып табылады. Кәсіпорынның персоналға деген жалпы қажеттілігі (А) өндіріс көлемін (К) жоспарланған өнімділікке (Ө) бөлу арқылы табады.

А =К / Ө (6.8)

Адам санын дәл жоспарлау үшін есептеуді кесімді еңбек ақы алатын, мерзімді еңбек ақы алатын жұмысшылар, маман-қызметкерлер, қызмет көрсету персоналы бойынша саны есептеледі.

Еңбек қабілеттілігі бойынша жұмысшылардың санын анықтау.

Жұмысшылардың санын жоспарлауда бір жұмысшының бір жылдағы жұмыс уақытының балансы жасалады, сағат-адам, сағат-күнмен өлшенеді.

Өндірістік бағдарламаның жоспарлы еңбек сиымдылығы өнім бірлігіне еңбек шығынының жоспарлы нормативін жоспарланған өнімге көбейту арқылы табылады.

Осы мәліметтер бойынша кесімді еңбек ақы алатын негізгі жұмысшылардың саны есептеледі:

А_кж = Т_{жос,тех}/ Қ_{ж х} К_ө.н (6.9)

Мұндағы А_к.ж-кесімді еңбек ақы алатын негізгі жұмысшылардың саны

Т_{жос,тех} - жоспарлы технологиялық еңбек сиымдылығы:

Қ_жос - бір жұмысшының жұмыс уақытының балансы

К_өн -жұмысшының өнімділік (уақыт) мөлшеріның жоспарланған орындалу проценті

Мысалы: Жұмыстардың өндірістік еңбек сиымдылығы бір жылда 2100 мың норма-сағат, бір жылдағы бір жұмысшының жоспарланған жұмыс уақытының қоры - 1870 сағат, өнімділік мөлшеріның жоспарлы орындалуы - 110%

Кесімді еңбек ақы алатын өндірістік жұмысшылардың санын анықтау қажет.

Шешуі: А_к.ж.=2100000 x100 /1870 х 1,1 = 1021 адам.

Жұмысшылардың санын қызмет көрсету нормасы мен жұмыс орны саны бойынша анықтау.

Қызмет көрсету нормасы бойынша жұмысшылардың саны мына формула бойынша есептеледі.

А_ж =(М х С / Н_у.н) х К_ауыс., (6.10)

Мұндағы А_ж - жұмысшылар саны;

М-қызмет көрсету обьектілер саны;

С- тәулігіне сменаның саны;

Н_у.н- қызмет көрсету нормасы;

К_ауыс - келгендер санын тізім санына ауыстыру коэффициенті.

Мысалы: Цехта қызмет көрсетілетін станоктар саны-120, қызмет көрсету нормасы-8 станок, смена саны-2, бір жылдағы бір жұмысшының номинал жұмыс уақыт қоры-262 күн, нақты 232 күн. Қызмет көрсететін жұмысшылардың қажетті тізім санын анықтау қажет.

Шешуі: А_ж= М хС /Н_қ.к х К_ауыс= 120 х 2 /8 х 1,13 =34 адам

Жұмыс орны саны бойынша жұмысшылар санын табу:

А_ж = М х С хК_ауыс (6.11)

Мұндағы: М-жұмыс орындарының саны.

Басшылардың, мамандар мен қызметкерлердің санын анықтау

Олардың санын жоспарлау нормативтік әдіс негізіне жүзеге асады.

Әкімшілік- басқару персоналының санын анықтау үшін Розенкранц формуласы қолданылады:

^п

А= ∑ х m_і-t_і /Т х К_{вн +}t_p/T х К_қ.у.б,/К_н.у.б. (6.12)

і=1

Мұндағы: А- белгілі бір кәсіп, мамандық, бөлімшедегі әкімшілік-басқару персоналының саны;

n- белгілі бір категориядағы мамандардың жүктемесін анықтайтын ұйымдастырушылық-басқару жұмыстарының саны;

m_і-тағайындалған уақыт ішінде (мысалы 1 жыл ішінде) і-ші ұйымдық басқару жұмыс түрі шеңберіндегі белгілі бір іс-әрекеттердің орташа саны

t_і-і-ші ұйымдық басқару жұмыс түрі шеңберіндегі m жұмыс түрін орындауға қажет уақыт;

Т- маманның есептеуде алынған календарлық уақыт аралығындағы еңбек келісім шартына сәйкес жұмыс уақыты;

К_қ.у.б -қажетті уақытты бөлу коэффициенті

К_н.у.б.- нақты уақытты бөлу коэффициенті

t_р-алдын-ала (жоспарлы) есептеуде ескеру мүмкін емес әртүрлі жұмыстарға кеткен уақыт.