- •«___» ________________ 2013 Ж.
- •Гуманитарлықжәнежаратылыстанупәндерікафедрасыныңотырысындаталқыланды
- •«___» ________________ 2013 Ж. Пәннің оқу бағдарламасы
- •Дәрістердің және семинар сабақтарының тақырыптық жоспары Модульдің атауы:Денсаулықты және қоршаған ортаны қорғау
- •Қоршаған орта және табиғи ресурстарды қорғау саласы бойынша заңдар
- •Қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды пайдалануды заңды түрде реттеуді талап ететін мемлекеттік басқару мәселелері
- •1.Ағзалар және олардың қоректенуі.
- •1.Биоценоз туралы түсінік.
- •1. Биоценоздің трофикалық құрылымы.
- •1. Биосфера тұжырымдамасының қалыптасуы. В.И. Вернадскийдің биосфера және ноосфера туралы ілімі. Компоненттері.
- •2. Тірі зат тұжырымдамасы.
- •3. В.И. Вернадскийдің негізгі биохимиялық заңдар
- •1. Тұрақты даму факторлары. Экологиялық фактор. Экономикалық фактор. Әлеуметтік фактор.
- •1. Қоршаған ортаға түсетін антропогендік салмақтың өркениет түрлерінің олардың олардың даму сатыларына байланысты жіктелуі.
- •1. Судың жалпы қасиеттері және кұрамы. Су ресурстарын пайдалану.
- •2.Суды тазарту әдістері.
- •3.Ауыл шаруашылығымен өнеркәсіптің қарқынды дамуына байланысты пайда болған экологиялық проблемалар.
- •4. Қоршаған ортаның физикалық биологиялық химиялық ластануы және олардың экологиялық генетикалық зардаптары.
- •1. Халық санының өсуі және оның сапалық көрсеткіштерінің өзгеру.
- •1. Ерекше қорғалатын табиғи территориялар.
- •2. Қызыл кітап және оның биологиялық әралуандылықты сақтаудағы рөлі
- •3. Экологиялық білім және экологиялық сауаттылықтың адамзаттың тұрақты дамуының қамтамасыз ететін рөлі.
- •01.09.12 Ж. № 1 Хаттамасы
- •1 Қазақстан Республикасының табиғи ортасын тұрақсыздандыру процесстері себептерімен салдары
- •2. Арал аймағының әлеуметтік-экологиялық проблемалары.
- •3. Қр территориясындағы Семей ядролық сынақ алаңы және өзге де полигондар
- •1.Қоршаған ортаның күйін бағалаудың әдістерімен критериялары.
- •1. Биологиялық алуан түрлілік конвенциясы
- •2. Шекарааралық биологиялық табиғи ресурстар
- •3.Орта Азияның шекарааралық табиғи ресурстары.
- •Конвенцияның негізгі ережелері
- •Қазақстан Республикасының негізгі міндеттемелері
- •Қазақстан Республикасындағы бұұ биологиялық сан алуандығы туралы Конвенциясының орындалуы
- •Шекарааралық Жайық өзені
- •14 Сабақ. Қалдықтарды өңдеу аспектілері.
- •1. Базель Конвенциясы
- •2. Қалдықсыз, және аз қалдық технологиялар.
- •3. Қазақстандағы әрекететуші және жабылған полигондар.
- •15 Сабақ. Атмосфераның ауа райы, ғарыштың, климаттың, озон қабатының шекарааралық қорғауы,
- •16 Сабақ. Флорамен , фаунаны қорғайтын шекарааралық мәселелерi.
- •17 Сабақ.Қазақстан республикасының шекарааралық мәселелерi.
- •1. Қазақстан, Ресей, Қытай: шекарааралық өзендердiң экологиялық мәселелерi.
- •2. Арал мәселесiнің жергілікті тұрғындардын генофондына, өсiмдiк және жануарға ықпалы. Олардың зардаптарын төмендету бойынша халықаралық шаралар.
- •3. Қазақстанмен Қытайдың арасындағы шекарааралық өзендердiң реттеуiндегi Шостің рөлі.
- •18 Сабақ. Дүниежүзілік мұхиттың ластанудан шекарааралық қорғауы.
- •1. Каспий теңізінің мұнаймен ластануы.
- •2. Дүниежұзілік мұхит халықаралық-құқықтың объекті ретінде.
- •3. 1972 Ж. Теңіздерді радияциялық қалдықтардан қорғайтын конвенция
- •19 Сабақ. Қазақстан Республикасының халықаралық ынтымақтастықтарға қатысуы.
- •1. Қазiргi заманның глобалдi экологиялық мәселелер шешiмiндегi Қазақстанның рөлi.
- •2. Қазақстан Республикасындағы Орхусс конвенциясы.
- •3. Қазақстан Республикасының халықаралық ұйымдардың жұмысына қатысуы.
- •20 Сабақ. Халықаралық табиғи ортаны қорғау ұйымдардың жұмысы.
- •1. Бұұ табиғи ортаны қорғау органдары.
- •2. Қоршаған орта бойынша бұұ (Юнеп ) бағдарламасы және оның халықаралық-құқықтық негізі.
- •3.Магатэның қызметiндегi қоршаған ортаны сақтау мәселелері.
- •01.09.12 Ж. № 1 Хаттамасы
- •6.1. Аудиторияға және аудиториядан тыс жұмыстарға арналған материалдар
- •6.2. Білімді бақылауға арналған материалдар
- •6.3. Дәріс сабақтары бойынша әдістемелік нұсқаулық
- •6.4. Семинар, соөж сабақтары бойынша және сөж тапсырмаларын орындау жөніндегі әдістемелік нұсқаулық
- •Экология және тұрақты даму пәні бойынша модулді сипаттауға арналған формуляр
Қоршаған орта және табиғи ресурстарды қорғау саласы бойынша заңдар
Ресурстар мен обьектілер |
Заңдар: |
Жер |
«Жер туралы» |
Жер қойнауы |
«Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану», «Мұнай туралы» |
Су |
«Су кодексі» |
Жердің озон қабаты, атмосфералық ауа және климат |
«Атмосфералық ауаны қорғау туралы» |
Ормандар |
«Орман кодексі» |
Жануарлар әлемі |
«Жануарлар әлемін пайдалану, қайта өндіру және қорғау» |
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар |
«Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы» |
Қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды пайдалануды заңды түрде реттеуді талап ететін мемлекеттік басқару мәселелері
Мемлекеттік басқару мәселелері |
Заңдар: |
Экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету |
«Азаматтар денсаулығын қорғау туралы» |
Қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану саласында бақылаулар |
«Қылмыстық кодекс», «Әкімшілік кодекс» |
«Азаматтық кодекс», «Кедендік кодекс туралы», «Мемлекеттік шекара туралы» |
Экологиялық сараптама, «Экологиялық сараптама туралы» |
Қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану саласы бойынша жұмыстарды лицензиялау |
«Лицензиялау туралы» |
Экологиялық білім және тәрбие, Басқару орғандары мен халықты нақты, анық экологиялық ақпараттармен қамтамасыз ету |
«Білім беру туралы», «Мемлекеттік статистика туралы» |
Төтенше экологиялық жағдай |
«Табиғи және техногенді сипаттағы төтенше жағдайлар туралы» |
Негізгі терминдер
Әлеуметтік экология - ғылым , қоғам әрекеттестіктері шарттар және заңдылықтар оқитын және табиғаттың . Әлеуметтік экология подразделяется экономикалық , демографиялық , урбанистикалық , футулогиялық және заңға сүйінгенді экологияның .
Биологиялық экология
Греч . Oikos - пәтер-үй + Logos - ғылым
Экология - ғылым құрам туралы , құрылымға , қасиеттерде , функционал ерекшеліктерде және жүйелердің эволюциясының деңгей надорганизменного , экожүйелердің популяционных және биосфераның . Экология негізгі берік заңдылықтар оқиды : энергия сел, химиялық элементтердің айналып жүруін . Әдеттегі экология биология бөлімімен есептеледі .
Тақырып бойынша тестер.
1.«Экология» терминін қай ғалым ұсынған?
A) Ю. Либих.
B) Э. Геккель.
C) В. И. Вернадский.
D) В.Н.Сукачев.
E) К.Мебиус.
2. Тірі организмдердің бір-бірімен және олардың қоршаған ортамен байланыстысын зерттейтін ғылым:
А) Нооэкология.
B) Экология.
C) Адам экологиясы.
D) Анатомия.
E) Биология.
3. Тұрақты даму дегеніміз-бұл:
А) Келешекке ұрпақтың қажеттіліктерін шектеп, бүгінгі ұрпақтың қажеттіліктерін қанағаттандыру.
B) Бүгінгі ұрпақтың қажеттіліктерін қанағаттандыр.
C) Демографиялық, әлеуметтік дамудың жоғары көрсеткіші.
D) Келешек ұрпақтың қажеттіліктерін шектеместен, бүгінгі ұрпақтың қажеттіліктерін қанағаттандыру.
E) Экономикалық өркендейдің жоғары сатысы.
4.Экологиялық қауіпсіздікті, қоршаған ортаға тигізетін зиянды зардаптарын болжау және бағалау мен қоршаған орта мониторингін қамтамасыз ету міндетін сипаттайтын сала:
А) Химия.
B) География.
C) Теориялық экология.
D) Биология.
E) Колданбалы экология.
5. Тіршіліктің жалпы даму заңдылықтарын зерттейтін экологияның саласы:
А) Инженерлік экология.
B) Практикалық экология.
C) Теориялық экология.
D) Қолданбалы экология.
E) Кеңістіктік экология.
6.Қоршаған табиғи орта мен тірі ағзалардың арасындағы қарым – қатынасты зерттейтін ғылым
А) Экология.
B) Генетика.
C) Психология.
D) Философия.
E) Этология.
7. Экология - ... зерттейтін ғылым
А) Тірі организмдердің бір-бірімен және қоршаған ортамен қарым-қатынасын.
B) Өсімдіктер мен жануарлардың өмір сүру заңдылықтарын.
C) Қоршаған орта заңдылықтарын.
D) Тірі организмдердің бір-бірімен қарым қатынасын.
E) Биологиялық жүйелердің өмір сүруін және қалыптасуын.
8. Табиғатты қорғау дегеніміз:
А) Тазалағыш аппараттарды қолдана отырып қоршаған ортаны қрғау.
B) Қоршаған ортаның тазалығын айтамыз.
C) Биосфера және атмосфераны ластанунан қорғау.
D) Экологиялық системада тепе-теңдікті сақтау.
E) Қоршаған ортаны ластанудан қорғауға арналған жұмыстар жиынтығы.
9.Экология ғылымының зерттеу нысаны:
А) Адамның қоршаған ортамен байланысы.
В) Биологиялық және географиялық микро және макрожүйелер мен оның уақыт пен кеңістікке қатысты тіршілік ырғағы.
С) Биоценоздағы өзгерістер.
Д) Организмдердің бір-бірімен және қоршаған ортамен қарым-қатынасы.
Е) Табиғи ресурстарды пайдалану.
10. «Экология» терминін ғылымға енгізген ғалым:
А) Э. Геккель.
В) Э. Макфедьен.
С) Т. Льюс.
Д) Н. Уебстер.
Е) Ю. Одум.
11.«Экология» термині бірінші рет қай жылы енгізілген?
А)1700
В)1929
С)1952
Д)1805
Е)1869
Сабақ № 2. Дара организмдер экологиясы. (1 сағат)
Дәрістің мақсаты мен жоспары
Экология заңдарымен танысу. Экологиялық факторлардың түрлерін қарастыру.
Жоспар: