sarf
.pdf
www.arabic.uz
: "^F % " r1 +I :$I ( %+
|
K , & |
q +14\ D |
4$6" |
|
|
||
.. ўйнамайди эр |
. |
V O 6 = |
. |
O = |
O6 |
= |
m n6" N g h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.. ўйнамайди аёл |
. |
O = |
. |
O D = |
O6 D = |
o[I p6" N g h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
.. ўйнамайсан эр |
.V O D6 = |
.O D = |
O D6 |
= |
m n6" N i j6" |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
.. ўйнамайсан аёл |
.O D = |
.O D = |
O D+ = |
o[I p6" N i j6" |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
.. ўйнамайман |
O6 I = |
k d 6" |
O6 @ = |
k d 6" |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
.. ўйнамаймиз |
|
|
l4 K " |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
.оида: Феъли нафийни маълумини маж+ул илиш учун охиридан олдинги +арфни +аракатини фат+а ва +арфи музореъатни замма иламиз.
Агар O #6 = ни маж ул илмо чи бўлсак, охиридан олдинги арфниаракатини фат а иламиз 6# = бўлади ва арфи музореъатни заммаиламиз # 6 = бўлади. "йо" сукунлик ма обли заммалик деб "йо"ни " вов"га алб илдик-алмаштирдик 6 = бўлди.
: ^63 t " r1 +I :$I ( %+
|
K , & |
q +14\ D |
|
|
4$6" |
|
|
||
.. ўйналмайди эр |
.V )^6 = |
.)^6 = |
|
)^6 = |
m n6" N g h |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.. ўйналмайди аёл |
.)^6 = |
.)^6D = |
|
)^6D = |
o[I p6" N g h |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.. ўйналмайсан эр |
.V )^6D = |
.)^6D = |
|
)^6D = |
m n6" N i j6" |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.. ўйналмайсан аёл |
.)^6D = |
.)^6D = |
|
)^6D+ |
o[I p6" N i j6" |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.. ўйналмайман |
6)^ I6 = |
k d 6" |
|
)V6 @F = |
k d 6" |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.. ўйналмаймиз |
|
|
l4 K " |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
8 " @+ |
|
|
|
|
|
|
.имор ўйна сен эр |
V O 6 |
|
O |
|
O |
|
m n6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.имор ўйна сен аёл |
.O |
|
O |
|
a O+ |
|
o[I p6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
51
www.arabic.uz
O # ни 6O # D дан икки йўл билан амр оламиз: Биринчи йўл билан калиманинг охирига арадик со экан сукун илдик O # D бўлди. Иккинчи йўл билан арфи музореъатни азф илдик O # бўлди. Сукун билан ў иш о ир бўлгани учун калиманинг u/ нини баробарига арадик касралик экан калиманинг бошига амзаи максурани келтирдик O бўлди.
O ни .O D дан икки йўл билан амр оламиз:
Биринчи йўл билан калиманинг охирига арадик зоида тасния нуни экан азф илдик O D бўлди.
Иккинчи йўл билан арфи музореъатни азф илдик O ## бўлди. Сукун билан ў иш о ир бўлгани учун калиманинг u#/ нини баробарига
арадик касралик экан калиманинг бошига амзаи максурани келтирдик
Oбўлди.
V O 6 ни .V O # D6 дан икки йўл билан амр оламиз: Биринчи йўл билан
калиманинг охирига арадик зоида музаккар жамъи нуни экан азфилдик V O # D6 бўлди. Иккинчи йўл билан арфи музореъатни азф илдик
V O # 6 бўлди. Сукун билан ў иш о ир бўлгани учун калиманинг u#/ нини
баробарига арадик касралик экан калиманинг бошига амзаи максурани келтирдик V O 6 бўлди.
a O+ ни O # D+ дан икки йўл билан амр оламиз: Биринчи йўл билан
калиманинг охирига арадик зоида муаннас муфрад нуни экан азфилдик a O # D+ бўлди. Иккинчи йўл билан арфи музореъатни азф илдик
a O #+ бўлди. Сукун билан ў иш о ир бўлгани учун калиманинг u#/ нини
баробарига арадик касралик экан калиманинг бошига амзаи максурани келтирдик a O+ бўлди.
.O # ни .O # D дан икки йўл билан амр оламиз: Биринчи йўл билан
калиманинг охирига арадик жамъи нуни нисва - мухотаба жамъи муаннас нуни экан "аззамаиру ла ту+зафу вала татабаддалу"-" замирлар олиб ташланмайди ам ўзгартирилмайди ам" деган оидага амал илиб, ўз олида олдирдик.
Иккинчи йўл билан арфи музореъатни азф илдик .O # бўлди. Сукун билан ў иш о ир бўлгани учун калиманинг u#/ нини баробарига
52
www.arabic.uz
арадик касралик экан калиманинг бошига амзаи максурани келтирдик
. Oбўлди.
: "^F % " r1 I N g h " @+
|
K , & |
q +14\ D |
4$6" |
|
|
.имор ўйнасин эр |
V O 6 |
O |
O |
m n6" |
N g h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.имор ўйнасин аёл |
. O |
O |
O |
o[I p6" |
N g h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.имор ўйнайин |
O 1 |
k d 6" |
O Bƒ |
k d 6" |
|
|
|
|
|
|
|
.имор ўйнайлик |
|
l4 K " |
|
|
|
|
|
|
|
|
.оида: амри -оибнинг маълумини маж+ул илмо чи бўлсак охиридан олдинги +арфни +аракатини фат+а ва +арфи музореъатни замма иламиз.
Агар O # ни маж ул илмо чи бўлсак, охиридан олдинги арфниаракатини фат а иламиз ## бўлади ва арфи музореъатни заммаиламиз # 6 бўлади. "йо" сукунлик ма обли заммалик деб "йо"ни "
вов"га алб илдик-алмаштирдик )^6 |
бўлди. |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
: ^63 t " r1 I N g h " @+ |
|
|
|
|
|
||||
|
|
K , & |
|
q +14\ D |
4$6" |
|
|
|
|||
.имор ўйналсен эр |
V )^6 |
|
)^6 |
)^6 |
m n6" N i j6" |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.имор ўйналсен аёл |
.)^6 |
|
)^6 |
a )^6+ |
o[I p6" N i j6" |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.имор ўйналсин эр |
V )^6 |
|
)^6 |
)^6 |
m n6" N g h |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.имор ўйналсин аёл |
.)^6 |
|
)^6 |
)^6 |
o[I p6" N g h |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.имор ўйналайин |
)^61 |
|
k d 6" |
)V‚ƒ |
k d 6" |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
.имор ўйналайлик |
|
|
|
l4 K " |
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
: "^F % " r1 I :3O I ( %+ |
|
|
|
|
|
||||
|
|
K , & |
|
q +14\ D |
|
4$6" |
|
|
|
|
|
.. ўйнамасен эр |
|
V O D6 = |
|
|
O D = |
|
O D = |
|
m n6" N i j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
.. ўйнамасен аёл |
|
.O D = |
|
|
O D = |
|
a O D+ = |
|
o[I p6" N i j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
53
www.arabic.uz
.. ўйнамасин эр |
V O 6 |
= |
O = |
O = |
m n6" N g h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.. ўйнамасин аёл |
.O |
= |
O D = |
O D = |
o[I p6" N g h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.. ўйнамайин |
O I = |
k d 6" |
O @ = |
k d 6" |
|
|
|
|
|
|
|
.. ўйнамайлик |
|
|
l4 K " |
|
|
|
|
|
|
|
|
.оида: феъли на+ининг маълумини маж+ул илмо чи бўлсак охиридан олдинги +арфни +аракатини фат+а ва +арфи музореъатни замма иламиз.
Агар O # D = ни маж ул илмо чи бўлсак, охиридан олдинги арфниаракатини фат а иламиз # D = бўлади ва арфи музореъатни заммаиламиз # 6D = бўлади. "йо" сукунлик ма обли заммалик деб "йо"ни " вов"га алб илдик-алмаштирдик )^6D = бўлди.
: ^63 t " r1 +I :+3 I ( %+
|
|
|
K , & |
|
|
q +14\ D |
|
4$6" |
|
|
|||
.. ўйналмасен эр |
|
V )^6D = |
|
|
)^6D = |
|
)^6D = |
m n6" N i j6" |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.. ўйналмасен аёл |
|
.)^6D = |
|
|
)^6D = |
|
a )^6D+ = |
o[I p6" N i j6" |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.. ўйналмасин эр |
|
V )^6 = |
|
|
)^6 = |
|
)^6 = |
m n6" N g h |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.. ўйналмасин аёл |
|
.)^6 = |
|
|
)^6D = |
|
)^6D = |
o[I p6" N g h |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.. ўйналмайин |
|
)^6I = |
|
|
k d 6" |
|
)VF@ = |
k d 6" |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
.. ўйналмайлик |
|
|
|
|
l4 K " |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
. d " V ." )+ |
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
K , & |
|
|
q +14\ D |
|
|
4$6" |
|
|
.имор ўйнайдиган жой ва ва т |
|
|
) "6 |
|
|
.O " |
|
|
O " |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e f )+ |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
K , & |
|
q +14\ D |
|
4$6" |
|
|
|
|||
|
.имор ўйнайдиган асбоб |
• ) "6 |
|
.Z " |
|
Z " |
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( E4$D )+ |
|
|
|
|
|
|
||
54
www.arabic.uz
|
|
|
K , t4 K , &6 |
|
K , & |
|
|
q +14\ D |
|
4$6" |
|
|
|
|||
.. ўйновчиро эр |
|
) @6 |
|
.V @6 |
|
.@ |
|
6 |
@ |
|
m n6" |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
.. ўйновчиро аёл |
|
6 |
|
z 6 |
|
. 6 |
|
U 6 |
|
o[I p6" |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
Савол: .x \ айси жойда келган ва аслида нима эди?. |
|
|
|
|
|
||||||||||
|
Савол: u+x \ D айси жойда келади ва уни маж ул илинг?. |
|
|
|
|
|
||||||||||
|
Савол: x \ D айси жойда келади аслида нима эди?. |
|
|
|
|
|
||||||||||
|
Савол: x ] ^6D айси жойда келган ва уни асли нима?. |
|
|
|
|
|
||||||||||
|
Савол: .^6 ^F] ^ " айси жойда келган ?. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
Савол: x ] айси жойда келган?. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
Савол: :+x ] айси жойда келган?. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
Савол: ^6x ] айси жойда келган?. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
Савол: x \ айси жойда келган ва уни маж ул илинг?. |
|
|
|
|
|
||||||||||
|
Савол: x ] ^6 неча жойда келган?. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
Савол: ^6x \ = айси жойда келган ва аслида нима эди?. |
|
|
|
|
|
||||||||||
|
Савол: \ " айси жойда ва аслида нима эди?. |
|
|
|
|
|
||||||||||
|
Савол: N ] ^6D |
= неча жойда келган ва уни маълуми нима?. |
|
|
|
|
|
|||||||||
|
Савол: N6 ] V @ айси жойда келган?. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
Савол: N ]6V айси жойда келган?. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
Савол: .)^6 айси жойда келган ва аслида нима эди?. |
|
|
|
|
|
||||||||||
|
Савол: a+ )^6D айси жойда келган ва аслида нима эди?. |
|
|
|
|
|
||||||||||
|
Савол: .O айси жойда келган ва уни нимадан оламиз?. |
|
|
|
|
|||||||||||
|
Савол: a+ O айси жойда келган ва уни нимадан оламиз?. |
|
|
|
|
|||||||||||
|
Савол: ) @6 |
айси жойда келган?. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
Сулосий мужарраднинг I- бобини ажвафига мисол |
6K +x |
|
|
||||||||||||
|
|
|
K ни ИШТИ.О.И. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
сотди 1эр |
|
|
: 8 " |
( %+ |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
Сотади 1эр |
|
|
_Z E6"+ |
( %+ |
|
|
|
K +x6 |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
55
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
www.arabic.uz |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
сотмо |
|
Z 7 " |
) |
|
|
|
|
K |
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
Сотувчи 1эр |
|
( / |
) |
|
|
|
|
K g |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
сотилувчи 1эр |
|
5^6%4$" ) |
|
|
|
|
K +x" |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
сотмади 1эр |
|
-& ( %+ |
|
|
|
|
K+x |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
сотмайди 1эр |
|
:$I ( %+ |
|
|
|
|
K +x6 |
= |
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
сот (сен) 1эр |
|
8 " @+ |
|
|
|
|
K+ |
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
сотсин 1эр |
|
N g h " @+ |
|
|
|
|
K+x |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
сотма(сен) 1эр |
|
:+3 I ( %+ |
|
|
|
|
Kx D+ = |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
сотадиган жой ва ва т |
|
. d " V ." ) |
|
|
|
|
K +x" |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
Сотадиган асбоб |
|
e f |
) |
|
|
|
|
x " |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
сотувчиро 1эр |
|
( E4$D ) |
|
|
|
|
K 6@ |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
: "^F % " r1 I : 8 " ( %+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
K , & |
|
q +14\ D |
|
|
|
4$6" |
|
|
|
|
|
||
сотди эр |
|
|
|
|
^/ 6 |
|
/ |
|
|
|
|
|
m n6" N g h |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
сотди аёл |
|
|
|
%+ |
|
/ |
|
|
|
e |
/ |
|
o[I p6" N g h |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
сотдинг эр |
|
|
6 %+ |
|
, %+ 6 |
|
|
|
e |
%+ |
|
m n6" N i j6" |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
сотдинг аёл |
|
[ 6 %+ |
|
,6 %+ |
|
|
|
e |
%+ |
|
o[I p6" N i j6" |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Сотдим |
|
|
|
|
|
1%+ |
|
l4 |
K " k d 6" |
|
|
e6 |
%+ |
|
k d 6" |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
сотдик |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.оида: +ар ачон "йо" мута+аррик ёки сукунлик бўлиб ма обли |
||||||||||||||||||
|
фат+алик бўлса "йо" алифга алб илинади. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
Масалан: аслида K |
эди, ? |
мута аррик ма обли мафту деб, ? ни |
||||||||||||||||
|
(алиф)га алб илдик бўлди. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
# %+ аслида % # эди, |
? # мута аррик ма обли мафту деб, |
? # ни |
||||||||||||||||
(алиф)га алб илдик / бўлди, u# / билан (алиф)ни ўртасида ижтимои
56
www.arabic.uz
сокинайн бўлди деб, (алиф)ни азф илдик9 % бўлди. Кетган ? дан эваз деб ? га касра бердик ва унинг фат асини азф илдик %+ бўлди.10
.оида: Маълум феъли мозийни маж+ул илиш учун охиридан олдинги +арфни +аракатини касра ва ундан олдинги +ар бир +аракатли +арфни +аракатини замма иламиз.
Агар ни маж ул илмо чи бўлсак аслига айтарамиз K# эди,
охиридан олдинги арфни аракатини касра иламиз K#+ бўлади ва ундан олдинг ар бир аракатли арфни аракатини замма иламиз K+ 6 бўлади. ? га касра о ир деб касрани ма облидаги ? # га бердик ва унинг заммасиниазф илдик K + бўлди.
.оида: иллатли +арфнинг +аракати олдидаги со- +арфнинг +аракатидан бош ача бўлса, иллатли +арф +аракати со- +арфга кўчирилади.
# %+ ни маж ул илмо чи бўлсак аслига айтарамиз аслида % # эди, охиридан олдинги арфни аракатини касра иламиз %+ бўлади ва ундан олдинг ар бир аракатли арфни аракатини замма иламиз %+ #6 бўлади. ? га касра о ир деб касрани ма облидаги ? га бердик ва унинг заммасиниазф илдик % + бўлди.
u / билан ? ни ўртасида ижтимои сокинайн бўлди деб, ? # ни азфилдик %+ бўлди.
: ^63 t " r1 1 8 " +( %
|
|
K , & |
q +14\ D |
4$6" |
|
|
|
сотилди эр |
^% + 6 |
% + |
K + |
m n6" |
N g h |
||
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
сотилди аёл |
%+ |
% + |
e% + |
o[I p6" |
N g h |
||
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9 u / эмас (алиф)ни азф илишга сабаб u# / со арф (алиф) эса касалиллатли
арф.
10 Бу оиданинг иккинчи йўли ам бор: %+ аслида % эди, u / ни фат алик ажвоф ? ни u / ни касралик ажвоф ? га алб илдикалмаштирдик %+ # бўлди. ? # га касра о ир деб касрани ма облидаги ? # габердик ва ? # ни аракатини азфилдик % + бўлди, u / билан ? ни ўртасида ижтимои сокинайн бўлди деб, ? # ниазф илдик %+ бўлди.
57
www.arabic.uz
сотилдинг эр |
6%+ |
,6%+ |
|
e%+ |
m n6" Ni j |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
сотилдинг аёл |
[ 6%+ |
,6%+ |
|
e%+ |
o[Ip6" Ni j |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Сотилдим |
1%+ |
l4 K" kd "6 |
|
e6 %+ |
kd 6" |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
||
сотилдик |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
:"^F%" r1 I _Z+ E6" (+ % |
|
|
|
||
|
|
K,& |
|
q +14\D |
|
$4 6" |
|
|
|
сотади эр |
|
.^%6 +x |
|
. % +x |
|
|
K6 +x |
m n6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
сотади аёл |
|
%+x |
|
. % +xD |
|
|
K6 +xD |
o[Ip6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
сотасан эр |
|
.^%6 +xD |
|
. % +xD |
|
|
K6 +xD |
m n6" Ni j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
сотасан аёл |
|
%+xD |
|
. % +xD |
|
|
u% +xD |
o[Ip6" Ni j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
сотаман |
|
K6 +xI |
|
l4 K" kd 6" |
|
|
K6 +@ |
kd 6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
сотамиз |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.оида: иллатли +арф +аракатли бўлиб, олдидаги со- +арф +аракат талаб яъни, сукунли бўлса, иллатли +арф +аракати со- +арфга кўчирилади.
K6 +x аслида K6+x эди, ? га касра о ир деб, касрани ма облидаги аракат талаб бўлган ? га бердик 6K +x бўлди.
%+x# аслида %+#x эди, ? # га касра о ир деб, касрани ма облидагиаракат талаб бўлган ? га бердик % #+x бўлди, u#/ билан ? # ни ўртасида ижтимои сокинайн бўлди деб, ? ни азф илдик %+x бўлди.
.оида: Маълум феъли музореъни маж+ул илиш учун охиридан олдинги +арфни +аракатини фат+а ва +арфи музореъатни заммаиламиз.
K6 +x ни маж ул илмо чи бўлсак, аслига айтарамиз K+6 x эди, охиридан олдинги арфни аракатини фат а иламиз K##6 x бўлади ва арфи музореъатни замма иламиз K x6 бўлади. ? нинг аракатини ма облидагиаракат талаб ? га бердик K x6 бўлди, ? сукунли ма обли мафту деб, ? ни(алиф)га алб илдик 6 x6 бўлди.
: ^63t" r1 +I _Z+ E6" (+ %
|
K,& |
q +14\D |
$4 6" |
|
58
www.arabic.uz
сотилади эр |
.^/6 x6 |
. / x6 |
6 |
x6 |
m n6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
сотилади аёл |
%x6 |
. / x6D |
6 |
x6D |
o[Ip6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Сотиласан эр |
.^/6 xD6 |
. / x6D |
6 |
x6D |
m n6" Ni j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Сотиласан аёл |
%x6D |
. / x6D |
u/ x6D |
o[Ip6" Ni j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
сотиламан |
6 x6I |
kd 6" |
6 |
F@ |
kd 6" |
|
|
|
|
|
|
сотиламиз |
|
l4 K" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
%x6 аслида % x6 эди, ? нинг аракатини ма облидаги аракат талаб ? га бердик % x6 бўлди, ? сукунли ма обли мафту деб, ? ни (алиф)га алб
илдик / #x6 бўлди. u#/ |
билан (алиф) ни ўртасида ижтимои сокинайн |
||||||
бўлди деб, (алиф) ни азф илдик %x6 бўлди. |
|
|
|
||||
|
|
|
(/ + ) |
|
|
|
|
|
K,& |
|
q +14\D |
|
$4 6" |
|
|
сотувчи эр |
.^%6g |
|
. %g |
|
Kg |
m n6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
сотувчи аёл |
z %g |
|
. %g |
|
q'%g |
o[Ip6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kg аслида K+ эди, ? арфи зоида (алиф)дан сўнг келди деб, амзагаалб илдик Kg бўлди.
.оида: ? # ёки V +арфилари зоида (алиф)дан сўнг келса +амзагаалб илинади.
|
|
5^6%4$" + ) |
|
|
|
K,& |
q +14\D |
4$6" |
|
сотилувчи эр |
.^%6 +x" |
. % +x" |
K +x" |
m n6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
сотилувчи аёл |
z % +x" |
. % +x" |
q'% +x" |
o[Ip6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
K# +x" аслида ^#6x" эди, ? # га замма о ир деб, ? # нинг заммасини ма облидаги аракат талаб ? га берамиз ^ 6x" бўлади, ? билан V ўртасида ижтимои сокинайн бўлди деб, ? # ни азф иламиз11 ^#6x" бўлади. Ажваф
11 Бу уринда вов билан йо иккиси ам касал арф, лекин, биз Ахфашнинг авли билан вовни эмас йони азф илишимизга сабаб вов исми мафъул белгиси йо эса касал арф. Бу уринда яна
59
www.arabic.uz
"вов"нинг исми мафъулига ухшаб олди амда кетган ? дан эваз деб ? га касра берамиз ^#+x " бўлади.V сукунли олди касралик дебV ни ? #га алб
иламиз K +x " бўлади.
Феъли жа+д
Феъли жа днинг маълумини феъли музореънинг маълумидан, маж улини маж улидан олиб олдига ми жа дни келтирамиз. Бу
ми жа д охири со феълларнинг охирини жазм-сукун, охири иллатли бўлган - но ис феълларни охирини эса азф илади ва феъли жа д маънода феъли мозийнинг инкори бўлади.
: "^F % " r1 I-& ( %+
|
K , & |
|
|
q +14\ D |
|
4$6" |
|
|
|
сотмади эр |
^%6 x+ |
|
% x+ |
|
K+x |
|
m n6" |
N g h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
сотмади аёл |
%+x |
|
% x D+ |
|
K+x D |
|
o[I p6" |
N g h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
сотмадинг эр |
^%6 x D+ |
|
% +x D |
|
K+x D |
|
m n6" N i j6" |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
сотмадинг аёл |
%+x D |
|
% x D+ |
|
:% x D+ |
o[I p6" N i j6" |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
сотмадим |
K+x I |
|
k d 6" |
K+ @ |
|
k d 6" |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
сотмадик |
|
|
|
l4 |
K " |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
.оида: иллатли +арф +аракатли бўлиб, олдидаги со- +арф +аракат талаб яъни, сукунли бўлса, иллатли +арф +аракати со- +арфга кўчирилади.
K+x аслида K#+ x # эди, ? # га касра о ир деб, касрани ма облидагиаракат талаб бўлган ? га бердик K+x бўлди, u# / билан ? # ни ўртасида ижтимои сокинайн бўлди деб, ? ни азф илдик K+x бўлди.
%+x аслида %+ # x эди, ? # га касра о ир деб, касрани ма облидагиаракат талаб бўлган ? га бердик % +x бўлди, u / билан ? # ни ўртасида ижтимои сокинайн бўлди деб, ? ни азф илдик %+x бўлди.
Сибаваи га хилоф илиб йони азф илдик Сибаваи йони эмас вовни азф илади чунки йо аслий ўзак арф вов эса зоида арф.
60