sarf
.pdf
www.arabic.uz
илади ва феъли на и маънода амри озир ва амри оибларнинг инкори бўлади.
:"^F%" r1 I :3IO (+ %
|
K,& |
q +14\D |
$4 6" |
|
Урмасен эр |
^6+ ED = |
+ ED = |
+ ED = |
m n6" Ni j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Урмасен аёл |
+ ED = |
+ ED = |
:++ ED = |
o[Ip6" Ni j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Урмасин эр |
^6+ E = |
+ E = |
+ E = |
m n6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Урмасин аёл |
+ E = |
+ ED = |
+ ED = |
o[Ip6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Урмайин |
+ EI = |
kd 6" |
+ 8@ = |
kd 6" |
|
|
|
|
|
Урмайлик |
|
l4 K" |
|
|
|
|
|
|
.оида: феъли на+ининг маълумини маж+ул илмо чи бўлсак охиридан олдинги +арфни +аракатини фат+а ва +арфи музореъатни замма иламиз.
Агар + E# = ни маж ул илмо чи бўлсак охиридан олдинги арфниаракатини фат а иламиз E# = бўлади ва арфи музореъатни заммаиламиз E6 = бўлади.
Муло аза: амри оибнинг маж ули ва феъли на ининг мухотаб сий асидан бошланишига сабаб биринчи амри озир келди ва амри озир феъли музореънинг олтита мухотабидан олинди амри оиб эса олти оиб ва иккита мутакаллим се аларидан олинди. Феъли на и эса амри озир ва амри оибларнинг инкоридир.
: ^63t" r1 +I :3+ I (+ %
|
K,& |
q +14\D |
$4 6" |
|
Урилмасен эр |
^6 ED6 = |
ED6 = |
ED6 = |
m n6" Ni j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Урилмасен аёл |
ED6 = |
ED6 = |
:+ ED6 = |
o[Ip6" Ni j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Урилмасин эр |
^6 E6 = |
E6 = |
E6 = |
m n6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Урилмасин аёл |
E6 = |
ED6 = |
ED6 = |
o[Ip6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Урилмайин |
EI6 = |
kd 6" |
8@F = |
kd 6" |
|
|
|
|
|
Урилмайлик |
|
l4 K" |
|
|
|
|
|
|
21
www.arabic.uz
Исми замон ва макон
Бир иш - аракатнинг бажарилган ўрни ёки ва тини билдириш учун ўша феълдан ясалган калимага "исми замон ва макон" деб аталади.
М: N - ёзди, N 4d" ёзадиган жой ёки ва т, Z дарс ў иди, q)Z " дарс ў ийдиган жой ёки ва т.
Музореъ феълини "айни" касралик (##F %4$ бобларида яъни сулосий мужарраднинг биринчи бобининг са и , музоъаф, ажваф амда "мисол" ишти о ларида исми замон ва макон (' %4$" вазнида ясалади.
М: 0# t" A 06 t утирадиган жой ёки утириш ва ти 6K#+& A K#+& " -
айтадиган жой ёки ва т, , 6 A ^" ту иладиган жой ва ту илиш ва ти, 6K +x K +x" – – сотадиган жой ёки ва т.
Сулосий мужарраднинг барча бобларида ва биринчи бобининг но ис, лафиф ва мултавий ишти о ларида '(%4$" вазнида ясалади. М: :#" A 2„ #" -
отадиган жой ёки отиш ва ти5.
. d"V . " + )
|
K,& |
|
q +14\D |
$4 6" |
Урадиган жой ва ва т |
6 +Z E" |
|
. + E" |
+ E" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Исми олат |
|
|
|
Бир ишни бажаришда ишлатиладиган урол ва асбоб номи "исми олат" дейилади. Исми олат урол ёрдамида илинадиган мутаъаддий феъллар ва сулосий мужаррад феълларидангина ясалади. Исми олат кўпро уч хил вазнда келади: '5 %4$" 'q %4$" '(%4$" 6.
5"Айни" заммалик ва фат алик F(#6%4$ ва F(#%4$ боблари амда "айни" касралик F(#%4$ бобларини охири арфи иллат бўлган "но ис" феълларда исми замон ва макон '(%4$" вазнида ясалади. М: Z6 7 – Z 7" - айтадиган жой ёки айтиш ва ти, #6x% – x%" - ибодат иладиган жой ёки ибодатилиш ва ти, 6K, A K, " эшитадиган жой ёки эшитиш ва ти, :#" A 2„ #" - отадиган жой ёки отиш ва ти.
'(%4$" ва '(%4$" вазнидаги исми замон ва маконлар F(/ $" вазнида жамъ илинади. Исми замон ва макон исмлари яна >'q %4$" ва >'q 6%4$" вазнларида ам келади.
М: q'>/6Z " …' 6x4c" q[1' †" …'•O " q' + 1" каби.
6
22
|
|
|
|
|
www.arabic.uz |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e f )+ |
|
|
|
|
|
|
K , & |
|
q +14\ D |
|
4$6" |
|
Урадиган асбоб |
N +Z E "6 |
|
.E " |
|
E " |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Исми тафзил |
|
|
|
|
Бир сифатнинг бош а бир нарса ёки шахсдагига нисбатан кўпро ва орти ро лигини билдирган исм "исми тафзил" деб аталади.
Ўзбек тилида исми тафзиллар кўпинча "- ро " ўшимчасини ўшиш ёки "дан кўра", "нисбатан" каби сўзлар билан ифодаланади.
М: Билимлиро , мо ирро , зийракро .
Араб тилида исми тафзиллар сулосий мужаррад бобларида F(## %4 @
вазнида ясалади.
М: F( E#4 @ - орти ро , 6# @ - чиройлиро , 6# / @ - билимлиро , 6# x4 @ -
каттаро .
Сулосий мужарраддан бош а бобларда эса масдари олдига ‡ R @ ва \4 @6
каби исми тафзилларни келтириш ор али ифодаланади.
М: ˆi ‡ R @ - э тиётлиро , „ 3 & \4 @6 - тиришувчанро каби.
Исми тафзиллар ўйидаги вазнларда тусланади:
Музаккар: муфрадида - (# %4 @F , тасниясида - .€# %4 @, жамъида - .^#F %4 @, сий ати мунта ал жумуъида - F( / @. Муаннас: муфрадида - 9 %F, тасниясида
-.%F, жамъида - z %F, иккинчи жамъида - ( %F.
Š " 9ˆ4c" Z^-" ‹`c" x" – F(/ $" ( C ) '(%4$"
q'c%4" …' x" q[1' t" …' $7" q' V " q', 4c" …' x-" q' 14d" |
– (F / $" |
( C ) q' %4$" |
|
q'&m€] |
.' " v 4$" v x7" – |
(F / $" ( |
C ) 5' %4$" |
'5 %4$" - вазни иш асбобнинг катта ажмдагисини билдиради, '(%4$" вазни асбобнинг кичикажимдалигини билдиради: v $4 " - катта калит, W $4 " - кичик калит.
баъзи исми олатлар '(6%4$6" ва 'q %4$6" вазнларида ам ясалади: '(6j16" - элак, 'q 6-4d6" - сурмадон, ‹Œ6 6" - келича сопи, 6• 6" - ё ли .
)озирги араб тилидаги янги замонавий урол ва асбоблар исми q' [% вазнида ясалади:
'q& [Z - велосипед, 'Z… [) - автомобил, 'q [ - танк, 'Z… [ & - трактор, 'qX [^h сувости кемаси, 'q&m€] -
музлаткич, q') [V - педал, q'&m= - чан и.
23
www.arabic.uz
Исми тафзилни бош а жамълардан фар и бунда иккинчи жамъ яъни сий ати мунта ал жумуъга ам жамъ илинади яъни бир мата жамъилингач уша жамънинг ўзи иккинчи марта яна жамъ илинади бунга "жамъул жамъ" ёки "сий ати мунта ал жумуъ" дейлади7.
( E4$D + )
|
K,t4 K6, |
K,& |
q +14\D |
$4 6" |
|
|
Урувчиро эр |
6 |
+Z 8@ |
.^6 8@ |
. 8@ |
6 8@ |
m n6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Урувчиро аёл |
6 |
68 |
z 68 |
. 68 |
9 68 |
o[Ip6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Савол: .^6+ E айси жойда келган?.
Жавоб: .^6+ E### Феъли музореънинг маълумининг оибининг
музаккарини жамъида келган маъноси урадилар кўп эрлар. Савол: + ED айси жойда келади?
Жавоб: + E##D Феъли музореънинг маълумини мухотабини муаннасини жамъида келган, маъноси урасизлар кўп аёллар.
Савол: 6 + 8@ айси жойда келган? ва уни маж ул илинг.
Жавоб: 6 + ###8@ Феъли музореъни маълумини мутакаллимини муфрадида келган маъноси урдим мен бир эр ёки аёл.
Агар 6 + #8@ ни маж ул илмо чи бўлсак охиридан олдинги арфниаракатини фат а иламиз 6 + #8@ бўлади ва арфи музореъатни заммаиламиз 6 + 8@ бўлади.
Савол: ,6 + 68 неча жойда келган ва уни маълуми нима?.
7 Кўп истеъмол илинадиган 6 # Ž@ ва ‡ #R@ каби исми тафзилларда кўпинча амзаси олиб ташланади ва олиб ташланган амзадан эваз деб унга "эваз танвини" киритилади # Ž ва ‹ #R
каби. Исми тафзиллар музореъ феълини мутакаллимига ухшаш бўлгани учун аири мунсарифга киради ва танвин ва алиф - ломни абўл илмайди. Агар унга танвин ёки алиф - лом кирса амалидан кетади.
Сулосий мужаррад "ажвоф вови" ва "ажвоф ёси" мисолларида са и идан фар сиз оидага хилоф аслий се ада ўлланилади. М: 26 ^#4@ - тў риро , 5F ^#4i@ - узунро , (#F "@ -мойилро , 6 # @ -
орти ро . Чунки, алб онунига мувофи иллат арфларни алифга алмаштирганимизда "ифъол" бобидаги ажвоф мисолининг мозий феълларидан фар сиз бир хил бўлиб. М: = 2 # @ 2^4@ - тў ирлади, 5^4i@ = 5 i@ - узайтирди,
( "@ = 5 "@ - мойил илди, @ = @ - зиёда илди.
24
www.arabic.uz
Савол: z +Z8 айси жойда келган?.
Савол: .V6 E" айси жойда ва неча жойда келган?. Савол: + E неча жойда келган ва уни маж ул илинг?. Савол: : E6D+ айси жойда келган?.
Савол: .+ E D = айси жойда ва неча жойда келган?.
Савол: + 8 неча жойда келган ва у нимадан амр олинади?. Савол: :+ + 8 айси жойда келган ва уни нимадан оламиз?. Савол: + E айси жойда ва неча жойда келган?.
Савол: E6 неча жойда келган ва уни маълуми нима?. Савол: :+ + E D = айси жойда келган?.
Савол: 8F@ = айси жойда келган?.
Савол: +Z E "6 айси жойда келган ва уни андай ясаймиз?. Савол: N +Z E "6 айси жойда ва неча жойда келган?. Савол: 68 неча жойда келган ва уни маълуми нима?.
Савол: исми тафзил андай исм, у андай ясалади ва унинг бош а исмлардан фар и нимада?.
Савол: феъли жа д, феъли на и ва амри озир андай ясалади?.
Сулосий мужарраднинг I- бобини музоъафига мисол ‡$ [ ‹ ни ИШТИ.О.И.
очди 1эр |
: 8 " |
( %+ |
[ |
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
очади 1эр |
_Z E6"+ |
( %+ |
‡$ |
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
очмо |
|
Z 7 " |
) |
‹ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
очувчи 1эр |
( / ) |
‹Z |
||
|
|
|
||
|
|
|
|
|
очилувчи |
1эр |
5^6%4$" ) |
ZV6 4$" |
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
очмади 1эр |
-& ( %+ |
[$ |
||
|
|
|
||
|
|
|
|
|
очмайди 1эр |
:$I (+ % |
‡$ = |
||
|
|
|
||
|
|
|
|
|
оч(сен) 1эр |
8 |
" @+ |
[ |
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
очсин 1эр |
N g h |
" @+ |
[$ |
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
25
|
|
|
|
|
|
|
|
www.arabic.uz |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.очма (сен) 1эр |
:+3 I |
( %+ |
|
|
|
[$D = |
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
очадиган жой ва ва т |
. d " V ." ) |
|
|
|
‹$" |
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
очадиган асбоб |
e f ) |
|
|
|
Z 4$" |
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
очувчиро 1эр |
( E4$D ) |
|
|
|
‡ @ |
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
: "^F % " r1 I : 8 " ( %+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
K , & |
|
q +14\ D |
4$6" |
|
|
|
|
|
||
.очди эр |
V‡ |
|
[ |
[ |
|
|
|
m n6" |
N g h |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
.очди аёл |
.Z |
|
D[ |
z |
[ |
|
o[I p6" |
N g h |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
очдинг эр |
6DZ |
|
,D Z 6 |
z |
Z |
|
m n6" N i j6" |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
очдинг аёл |
[ 6DZ |
|
,6DZ |
z |
Z |
|
o[I p6" N i j6" |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
очдим |
IZ |
|
k d 6" |
z6 |
Z |
|
k d 6" |
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
очдик |
|
|
l4 K " |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Шарти ид-ом оидаси
Икки бир жинсли +арф бир калимада бир жойда келиб аввалгиси сукунли иккинчиси +аракатли бўлса аввлгисини иккинчисига киргизиб ў илади.
.оида: икки бир жинси +арф бир калимада бир жойда келиб иккиси +ам +аракатли бўлса аввалгисининг +аркати +азф илинади ва биринчиси иккинчисига киргизиб ў илади.
Масалан [ аслида Z # эди, икки бир жинсли арф бир калимада бир жойда келди, иккиси ам аракатли деб, биринчи Z нинг аракатини азфиламиз Z # бўлади. Шарти ид ом оидаси мавжуд бўлди деб, ид омиламиз [ бўлади.
.оида: Маълум феъли мозийни маж+ул илиш учун охиридан олдинги +арфни +аракатини касра ва ундан олдинги +ар бир +аракатли +арфни +аракатини замма иламиз.
Агар [ # ни маж ул илмо чи бўлсак аслига айтарамиз Z # эди, охиридан олдинги арфни аракатини касра иламиз Z+ # бўлади ва ундан олдинг ар бир аракатли арфни аракатини замма иламиз Z+ #F бўлади.
26
www.arabic.uz
Икки бир жинсли арф бир калимада бир жойда келди, иккиси амаракатли деб, биринчи Z нинг аракатини азф иламиз Z F бўлди. Шарти
ид ом оидаси мавжуд бўлди деб, ид ом иламиз [ F бўлади.
: ^63t" r1 1 8 " (+ %
|
|
K,& |
q +14\D |
|
$4 6" |
|
|
очилди эр |
V‡ F |
[ F |
|
[ F |
m n6" Ng h |
||
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
очилди аёл |
.Z+ F |
D[ F |
|
z[ F |
o[Ip6" Ng h |
||
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
.очилдинг эр |
6DZ+ F |
,6DZ+ F |
|
zZ+ F |
m n6" Ni j6" |
||
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
.очилдинг аёл |
[ 6DZ+ F |
,6DZ+ F |
|
zZ+ F |
o[Ip6" Ni j6" |
||
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
очилдим |
IZ+ F |
kd 6" |
|
z6 Z+ F |
kd 6" |
||
|
|
|
|
|
|
||
очилдик |
|
|
l4 K" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
:"^F%" r1 I _Z+ E6" (+ % |
|
|
|
|
|
K,& |
|
q +14\D |
|
$4 6" |
|
очади эр |
|
.V‡ $ |
|
. [ $ |
|
‡ $ |
m n6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
очади аёл |
|
.Z+ $4 |
|
. [ $D |
|
‡ $D |
o[Ip6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
очасан эр |
|
.V‡ $D |
|
. [ $D |
|
‡ $D |
m n6" Ni j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
очасан аёл |
|
.Z+ $4 D |
|
. [ $D |
|
k+ $D |
o[Ip6" Ni j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.очаман |
|
‡ $I |
|
l4 K" kd 6" |
|
‡ @ |
kd 6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
очамиз |
|
|
|
|
|
|
|
.оида: икки бир жинсли +арф бир калимада келиб, иккаласи +ам +аракатли бўлса ма обли - ундан олдинги +арфга араймиз агар +аракатли бўлса биринчисини +арактини +азф иламиз, агар сукунли бўлиб +аракат талаб бўлса биринчисини +аракатини унга берамиз ва шарти ид-ом мавжуд бўлди деб ид-ом иламиз.
Масалан: ‡ $ аслида 6Z+ #4$ эди, икки бир жинси арф бир калимада бир жойда келди деб, биринчи Z ни аракатини ма облидаги аракат талаб Q га берамиз Z6 $ бўлади. Шарти ид ом мавжуд бўлди деб ид ом иламиз ‡ $ бўлади.
27
www.arabic.uz
.оида: Маълум феъли музореъни маж+ул илиш учун охиридан олдинги +арфни +аракатини фат+а ва +арфи музореъатни заммаиламиз.
Агар ‡ #$ ни маж ул илмо чи бўлсак, аслига айтарамиз Z6 + #4$ эди, охиридан олдинги арфни аракатини фат а иламиз 6Z 4$ бўлади ва арфи музореъатни замма иламиз Z6 #4$6 бўлади. Икки бир жинси арф бир калимада бир жойда келди деб, биринчи Z ни аракатини ма облидагиаракат талаб Q га берамиз Z6 #$6 бўлади. Шарти ид ом мавжуд бўлди деб ид ом иламиз ‡ $6 бўлади.
: ^63t" r1 +I _Z+ E6" (+ %
|
|
K,& |
|
q +14\D |
$4 6" |
|
|
||
очилади эр |
.V‡ $6 |
|
. [ $6 |
‡ $6 |
m n6" Ng h |
||||
|
|
|
|||||||
очилади аёл |
.Z $4 6 |
|
. [ $6D |
‡ $6D |
o[Ip6" Ng h |
||||
|
|
|
|||||||
.очиласан эр |
.V‡ $6D |
|
. [ $6D |
‡ $6D |
m n6" Ni j6" |
||||
|
|
|
|||||||
.очиласан аёл |
.Z 4$6D |
|
. [ $6D |
k+ $6D |
o[Ip6" Ni j6" |
||||
|
|
|
|||||||
очиламан |
‡ $I6 |
|
kd 6" |
‡ F@ |
kd 6" |
||||
очиламиз |
|
||||||||
|
|
l4 K" |
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
(/ + ) |
|
|
|
|
|
|
|
K,& |
|
q +14\D |
|
$4 6" |
|
|
|
очувчи эр |
|
.V‡Z |
|
. [Z |
|
‹Z |
|
m n6" |
|
|
|
|
|
|
|
||||
очувчи аёл |
|
z [Z |
|
. D[Z |
|
…'[Z |
|
o[Ip6" |
|
|
|
|
|
|
|
||||
‹Z # аслида Z+Z # эди, |
икки бир жинсли арф бир калимада келди |
||||||||
иккаласи ам аракатли деб, биринчи Z ни аракатини азф иламиз ZZ # бўлади. Шарти ид ом мавжуд бўлди деб ид ом иламиз ‹Z бўлади.
5^6%4$" + )
|
K,& |
q +14\D |
$4 6" |
|
.очилувчи эр |
.VZV6 $4 " |
. ZV6 $4 " |
ZV6 $4 " |
m n6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
28
www.arabic.uz
.очилувчи аёл |
z ZV6 4$" |
.DZV64$" |
…'ZV6 4$" |
o[Ip6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Феъли жа+д
Феъли жа днинг маълумини феъли музореънинг маълумидан, маж улини маж улидан олиб олдига ми жа дни келтирамиз. Бу # ми
жа д охири со феълларнинг охирини жазм - сукун, охири иллатли бўлган - но ис феълларни охирини эса азф илади ва феъли жа д маънода феъли мозийнинг инкори бўлади.
Масалан: ‡ #$ дан жа д феъли ясаш учун аслига айтарамиз 6Z+ #4$ эди, олдига ми жа дни келтирамиз Z+ #4$ бўлди. Икки бир жинси арф бир калимада бир жойда келди деб, биринчи Z ни аракатини ма облидагиаракат талаб Q га берамиз Z#$ бўлди. Икки Z нинг орасида ижтимоъи сокинайн бўлди, икки сукунни бир жойда ў иш ийин деб,аракатларнинг ичида енгили бўлган фат ани иккинчи Z га берамиз Z $
бўлади. Шарти ид ом мавжуд бўлди деб ид ом иламиз [$ бўлади8.
: "^F % " r1 I-& ( %+
|
K , & |
|
q +14\ D |
|
4$6" |
|
|
|
очмади эр |
V‡$ |
|
[$ |
|
[$ |
|
m n6" |
N g h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
очмади аёл |
.Z+ $4 |
[$D |
|
[$D |
|
o[I p6" |
N g h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.очмадинг эр |
V‡$D |
|
[$D |
|
[$D |
|
m n6" N i j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
очамадинг аёл |
.Z+ 4$D |
[$D |
|
ak+$D |
o[I p6" N i j6" |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
.очмадим |
[$I |
k d 6" |
[ @ |
|
k d 6" |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
очмадик |
|
|
l4 |
K " |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
.оида: Феъли жа+днинг маълумини маж+ул илмо чи бўлсак охиридан олдинги +арфни +аракатини фат+а ва +арфи музореъатни замма иламиз.
8 Агар икки сокин бир калимада бир жойда келиб олса тилга о ир бўлгани учун ё бириазф илиб олиб ташланади ёки бирига аракат берилади.
29
www.arabic.uz
Агар [ $ ни маж ул илмо чи бўлсак, аслига айтарамиз аслида
Z+ #4$ эди, охиридан олдинги арфни аракатини фат а иламиз Z #4$ # бўлади ва арфи музореъатни замма иламиз Z #4$6 # бўлади. Икки бир жинси арф бир калимада бир жойда келди деб, биринчи Z ни аракатини ма облидаги аракат талаб Q га берамиз Z #$6 # бўлади. Икки Z нинг орасида ижтимоъи сокинайн бўлди, икки сукунни бир жойда ў иш ийин деб, аракатларнинг ичида енгили бўлган фат ани иккинчи Z га берамиз
Z $6 бўлади. Шарти ид ом мавжуд бўлди деб ид ом иламиз [ $6 бўлади.
: ^63t" r1 +I -& +(%
|
K,& |
q +14\D |
|
$4 6" |
|
.очилмади эр |
V‡ $6 |
[ $6 |
[ $6 |
m n6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.очилмади аёл |
.Z $4 6 |
[ $6D |
|
[ $6D |
o[Ip6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
очилмадинг эр |
V‡ $6D |
[ $6D |
|
[ $6D |
m n6" Ni j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
очилмадинг аёл |
.Z $4 6D |
[ $6D |
|
ak+ $6D |
o[Ip6" Ni j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
очилмадим |
[ $6I |
kd 6" |
[ F@ |
kd 6" |
|
|
|
|
|
|
|
очилмадик |
|
l4 K" |
|
|
|
|
|
|
|
||
Феъли нафий
Феъли нафийнинг маълумини феъли музореънинг маълумидан, маж улини маж улидан олиб олдига = и нафийни келтирамиз ва феъли нафий маънода феъли музореънинг инкори бўлади.
:"^F%" r1 +I :$I (+ %
|
K,& |
q +14\D |
$4 6" |
|
очмайди эр |
.V‡ $ = |
. [ $ = |
‡ $ = |
m n6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
очмайди аёл |
.Z+ $4 = |
. [ $D = |
‡ $D = |
o[Ip6" Ng h |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.очмайсан эр |
.V‡ $D = |
. [ $D = |
‡ $D = |
m n6" Ni j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.очмайсан аёл |
.Z+ $4 D = |
. [ $D = |
k+ $D = |
o[Ip6" Ni j6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
очмайман |
‡ $I = |
kd 6" |
‡ @ = |
kd 6" |
|
|
|
|
|
очмаймиз |
|
|
|
|
30