
- •Висьттэз ловья цветтэз (Гора му, 1963)
- •Медодзза пантасьöм (Иньва, 1964)
- •Семьялöн судьба
- •Асъя югытлö паныт
- •Сьыланкыв (Иньва, 1968)
- •Прошинаын тулыс (Пармаын асыв, 1974)
- •Почкаэз оссьöны (Почкаэз оссьöны, 1970)
- •Аканнез (Почкаэз оссьöны, 1970)
- •Тöдiсь (Иньва, 1976)
- •Сюромка гусялiсö
- •Олöм лун
- •Норма понда (1991)
- •Тупöссез
- •«Прикашайтчис»
- •Повессез гажа грива бур юöр
- •Пос дорын
- •Павжун коста
- •Шаньгаэз
- •Гажа грива
- •Вöрын асыв
- •Шоччисьтöн
- •Пиня жугалiс
- •Прошинаын тулыс (1987)
- •Адззисьлытöдз, марина!
- •Ыджыт ваэз коста
- •Романнэз туйвежжез (часть первöй)
- •Глава I
- •Глава II
- •Глава III
- •Глава IV
- •Глава V
- •Глава VI
- •Глава VII
- •Глава VIII
- •Глава IX
- •Ыбшар (Роман куим частьын)
- •Первöй часть
- •Глава I
- •Глава II
- •Глава III
- •Глава IV
- •Глава V
- •Глава VI
- •Глава VII
- •Глава VIII
- •Мöдiк часть
- •Глава I
- •Глава II
- •Глава III
- •Глава IV
- •Глава V
- •Глава VI
- •Глава VII
- •Глава VIII
- •Глава IX
- •Глава X
- •Глава XI
- •Глава XII
- •Глава XIII
- •Глава XIV
- •Глава XV
- •Глава XVI
- •Глава XVII
- •Куимöт часть
- •Глава I
- •Глава II
- •Глава III
- •Глава IV
- •Глава V
- •Глава VI
- •Глава VII
- •Глава VIII
- •Глава IX
- •Глава X
- •Глава XI
- •Орсöтаннэз горадзуль Сизим картинаа драма
- •Медодзза картина
- •Мöдiк картина
- •Куимöт картина
- •Нёльöт картина
- •Витöт картина
- •Кватьöт картина
- •Сизимöт картина
- •Орöмыс оз йитсьы
- •«Курорт»
- •Репетиция
- •Мöдiк картина
- •Рецепт, или колö вöрöтчыны
- •Первöй картина
- •Мöдiк картина
- •Куимöт картина
- •Перестройка жö
- •Миритчöм Öтiк акта трагедия
- •Кывбуррез мамöлö
- •* Ме тэнö эг пантавлы *
- •Ме любитöмсянь тэ он мун
- •* Кыдз бытьтö тэнат *
- •* Ась увгис тöв *
- •* Кытшöм жö тэныт *
- •* Некин оз тöд *
- •* Сибöтчас ар *
- •* Ме кывза *
- •Челядьлö вашиль
- •Кык кока, а оз оськав
- •Уджыс веськöтö
- •Руч да кöч
- •Бичирок
- •Быдыс ас местын
- •Бабывкöт тöвйöм
- •Вовалöн сьöдкай
- •Колана гаг
- •Вот и чож!
- •Лолалан шор
- •Ме оланiсь Гижисьлöн автобиографияись тор
- •Природалöн явленнёэз лолалан шор
- •Ловья лым
- •Öшалан вöр
- •Диво-ключ
- •Лым да цвет
- •Пелькытша кран
- •Гожум шöрнас
- •Енöж картинаэз
- •Столббез орсöны
- •Тулыслöн следдэз
- •Öмидзрöма говк
- •Шер бöрсянь
- •Пресмыкающöйез весöтчись
- •Лягушкалöн тöвйöм
- •Повтöм дзöдзыв
- •«Смертькöт» пантасьöм
- •Насекомöйез кöдзыв туйез
- •Кöдзыввез
- •Сэтöрлöн кöр
- •Гагпыжьян
- •Сюра бабыв
- •Вынсö не одзöстны
- •Кайез сьöдкай
- •Гоголь-шоголь
- •Чавканнэз
- •Чöсмасиссез
- •Кытшöм миян бадьöг
- •Менам ыбшар
- •Хищник-кай
- •Сöстöм чочком бока
- •Сера гора кай
- •Тöвся купайтчöм
- •Зверрез тшакьялiсь ур
- •Вöрмöссэз
- •Сiдзкö, ловья
- •Вельмöм кöч
- •Пöрись кань
- •Сьöдпель
- •Пияна ош
- •Ягöдалiсь мöссэз
- •Вареннё кöр
- •Тшаккез мыртшаккез
- •Ольтшаккез
- •Горттшак
- •Чöскыт тшак
- •Тшак-пушка
- •Кыдзтшак (битшак)
- •Туруннэз гöнагаг
- •Медчöскыт ягöд
- •Пуэз да кустарниккез кытiсь лоис ирга?
- •Виль ягöд
- •Гöрд льöмпу
- •Монгольскöй гöсь
- •Маньчжурскöй орех
- •Зöртусьпу
- •Лымьягöд
- •Туригум
- •Льöмпу да таг
- •Мыррез городын
- •Медбасöк клён
- •Статьяэз кык поступок йылiсь (Иньва, 1964)
- •«Шапка пожум» повесть йылiсь (Иньва, 1966)
- •Питю öньö да м. Лихачёв йылiсь (а. Зубов, м. Лихачёв. Бöрйöм произведеннёэз. Кудымкар, 1989) составительсянь
- •Андрей никифорович зубов (питю öньö)
- •Михаил павлович лихачёв
- •Öшмöссэз:
Насекомöйез кöдзыв туйез
Туйес эмöсь уналöн, мортлöн, шуам, зверрезлöн. И баита ме эстöн нач не ны йылiсь, кöдна кузя ветлöны автомашинаэзöн. Басниыс мунö ны йылiсь, кöдна кузя ветлöны подöн. Сiдз вермас лоны туёк отирлöн ыб межа дорöт, вöрöт нето ю берег пöлöн. Сiдз вермас лоны туёк зверрезлöн, вöрмöссэзлöн, шуам, кöдна öтiк да сiя жö местаöт ветлöны шор дорö юны. Сiдз жö вермас лоны и кöчлöн сёр, кöда кузя сiя лунiсь лун котрасьö йирсьыны аслас поз дынсянь пöрöм пипу дынö. Но мед вöлi сэтшöм жö туй кöдзыввезлöн, висьтавны сьöкыт. Овлö кö нылöн сэтшöмыс, дак этö позьö казявны дзир сы сьöртi да сэк, кöр нiя котрасьöны сы кузя. Но мед позис адззыны да казявны этö нытöг, мед сiя öтнас усис син вылö, кыдз туй, сымдаыслö öддьöнсö оз и веритсьы. И сё жö...
Чукöртi ме кыдзкö öтпырись вöрын пöрласьöм пуэзiсь пес. Вöлi эта гожумнас уль да тшöк кöзъяинын, кытöн му бердöдззас шондi югöрыс оз сибав. Этасянь сэтшöминас нельки луншöрся жар да югыт коста ыркыт да пемыт. А сы увья эстöн, пуэс коласын, и туруныс кодьöн оз быдмы. Кок увтын небытик ольпасьöн куйлö дзир дженытик нитш, кытшöм сiя овлö вылын да кöс местаэзын.
Мый эшö перво жö уджавтöнняс усис син вылö, дак этö кöдзыввез. Нiя, негырись вöр кöдзыввес, кöднö примитöм лыддьыны санитаррезöн. И кöдöрö бы ме эг оськöвт, быдлаын нитш коласас нiя шуксисö-вöрöтчисö сымда, что мыччассис, и кокöн сувтны некытчö, простöй места оз адззись.
Уджалi ме: суййиси, меряйтчи, орлалi да чукöртi öтiк местаö кык метр кузя пес кряжжесö. И нiя уджтöг тожö эзö олö. Кöда ны коласiсь мыйкö кошшис-нюкайтчис, кöда тэрмасис одзавны быдöннысö кытчöкö одзлань, а кöда тöбалöм ношаöн ни кыссис жагвыв кысянькö бöр гортас. Висьталi вот — кыссис гортас. А кытöн нылöн вöлi гортныс эта кöзъя вöрын, сымдасö ме и ачым эг тöд. Мымда бы эта вотöдз ас гöгöр эг нёджжась, казявны нылiсь познысö сiдз некöдöрись и эг вермы. Нем сы вылö вачкисянаыс син вылö кытчöдз эз усь. Дзир пыдынжык вöр пытшкас, гырись да лапья кöззэз увтын, сьöд видзис пуэс коласöт то ли ув груда, то ли кытшöмкö важ шалаш, кöдö аслас ыджытсянь примитны кöдзывгрудаыс местö некыдз эз позь. Сымдаыс меным нельки юрö эз пырав. «Вот, мыся, эшö дивоыс кытöн, — думайтi ме ас кежам. — кöдзылыс гöгöр тырся-тыр, пуö-бергалö кок увтын, а позныс некытöн матын оз тыдав».
Рытъявыв кадö удж менам керсис. Тöлöн пöрлалöм пуэзiсь кык-куим кубометр мымда пес вöлi чукöртöм да тэчöм. Сэк меным сэтöн жö охота лоис эшö и тшакьялыштны. Сэтчö жö и сьöрö вайöм квас увтiсь бидон сэк кежö вöлi простайтöм ни и кыскыны сiйö гортö сiдз простöн вöлi небасöк. Уджалан инструментöс: чер да ножовка, коли кытчöдз сэтчö жö, чукöртöм пес дынас, ачым кытшöлöн иньдöтчи матi гöгöр. Нитш коласас петöм уртшаккесö ме казявлi эшö уджавтöн.
Тшакьявтöнняс вöлись и усис сибöтчыны матöжык нiя лапья кöззэз дынö, кöдна коласiсь мыйкö сьöдвидзанасö ылiсянь примитi одзжык ув груда нето шалаш местö. Эстöн вöлись и вежöртi, что вöлöм сiя нач не ув груда нето шалаш, а кöдзывпоз да сы ыжда, мый ыждасö вöрас ветлöттöн быд лун он и пантав. Дивуйтчöмöн ме видзöтöв-кери сы вылö, кöда вöлi месся унаöн вылынжык. И сувтны кö бы сыкöт ордчöн да нюжöтны вывлань ки, дак и сэк бы ме вевдöрöдззас эг судз. «Вот уж нем он висьтав, строитöмась, дак строитöмась».
Эта ыжда позын, вежöртана, и олiссес вöлiсö сымда жö, кöдна увья некытöн кок увтын и простöй места нельки эз тыдав. А унася-уна ны шуксьöм-вöрöтчöмсянь му бердсяняс лэбтiсис кытшöмкö нельки полöтанакодь кышöтöм, кöда вачкисис вына тöвлöн ылiсянь сибöтчöм нето ыджыт валöн вылiсянь усьöм вылö. Видзöтан сiдз эта миллион-миллиарднöй армия вылö, вöр коласас öтнат сулавтöн, кывзан дугдывтöг шуксьöм-пизьöмсянь этö нылiсь кышöтöмсö, и сiя вайöтö кытшöмкö недолытöдз, кылан нельки, кыдз эта коста вывтыр кöдзалö. Бур кöть сiя ни, что нiя бордтöмöсь, не сэтшöм лöгöсь да оз чушкасьö сэтшöм зубыта, кыдз керö этö поснит гöрд мукöдзыв. Ло и этна мукöдзыв кодь жö лöгöсь да бордаöсь, сiдз и тöд, сэтöн жö бы и чöвтiсö, и кулисö ловья вывтi, некытшöм дорйисьöм эз бы отсав. Но сымдасö вöр кöдзыввезсянь видзчисьнытö эз позь. Дугдывтöг шуксьытöн-вöрöтчытöн, нiя керисö ассиныс колана удж.
Мыйкö дырна ме сулалöв-кери кöдзывгруда дынас, сё видзöтi ны удж сьöрын, кöдаись мукöд коста нем бытшöма эг и вежöрт. А кöр бергöтчи, мед мунны аслам туй кузя, сэк вöлись и усис син вылö эшö öтiк любопытнöй тор.
А вöлi эта сыын, что кöдзывгруда бердсянь быд ладорö вöрас кыссисö нитш коласöттяс кытшöмкö виззез. Зелёнöй рöма нитш коласас этна виззес мыччассисö бурöйезöн. Вöлiсö нiя вит-квать сантиметр пасьтаöсь и кыссисö кöдзывгруда бердсянь не öтiк дас метр ылына. И кыным ылöжык нiя кыссисö вöр пытшкö, сыным лоисö сё вöснитжыкöсь да вöснитжыкöсь, кытчöдз нач эз öшö син одзись. Ылiсянь видзöтiкö этна виззес вачкисисö потш кыза валёжина следдэз вылö, дзик год кыным сьöрна нитш вылас куйлöм бöрсянь асьнысö валёжинаэсö кинкö дзир неважын эта вотöдз ештöм дзимлявны. Но кöр ме сибöтчи öтiк сэтшöм визь дынö зэв матö да мышкырöн ни пондi видзöтны бытшöмжыка, вöлиськö вежöртi, что некытшöм валёжина следдэз нитш вылас эз вöлö. Куйлыны кö бы эстöн не öтiк год сьöрна пуэзлö, нiя нырыштiсö бы нитшсö му бердöдз, то ли сiя, кыдз и овлö частожыксö, эстöн нач эз бы быдмы. Но и эта визь весьтын нитшыс тожö быдмис. Дзир унася-уна ветлöтöм-тальöмсянь этна виззес пасьтöн сiя вöлi нырыштöм-ляпкöтöм му бердöдз, мыйсянь бокын быдман нитшся сiя вöлi тöдчöмöн лажмытжык. Сэтчö жö, то ли эта тальöм-нырыштöмсянь, то ли эшö мыйсянь мöдiксянь сiя тöдчöмöн ештöм вежны и ассис рöм: зелёнöйыс местö лоöм бурöйöн. Висьтавны веськытжыка — лоöм эта визь местöт сэтшöм жö подöна туёк, кытшöм вермас лоны ю берег дорöт, то ли ыб межа пöлöн, кöр сэтi уна год сьöрна ветлö подöна отир. Ветлiсö и эта кузя. Быд сэтшöм тальöм визёк кузя, ме син одзын гортлань и бöр гезöнмоз кыссис кöдзыв род.
Видзöтi ме этö öтiк визёк вылiсь, видзöтi мöдiк да куимöт вылiсь и вежöртi, что быдлаын ны коласiсь картинаыс öткодь. Некытшöм пöрласьöм пуэзлöн виззес местын след эз вöв. Вöлiсö кöдзыв родöн уна год сьöрна подöн тальöм туёккез.
И кöр ме эшö öтпырись дзар керыштi аскиння унаöн джуджытжык кöдзывгруда вылö, кöда, кыдз шалаш, кыдз чум, сулалiс вöр шöрас да сувтöтi думанам син одзын, мымда сэтöн вöлiсö олiссес — кытшöм ыджыт да уджалiсь семья, — керны кольччис нем, кыдз веритны, что тальны сэтшöм подöна туёккез нiя и былись вермасö.