49.Рентген түтікшесінің антикатодын электрондармен атқылағанда пайда болатын рентгендік спектрлердің екі түрі болады:тұтас және сызықтық.

Тұтас спектрлер жылдам электрондарантикатод затында тежелгенде пайда болады және электрондардың кәдімгі тежеулік сәулесінің спектрі болып табылады.-интенсивтіктің максимумы болады,ол кернеу өсірілгенде қысқа толқындар жағына қарай ығысады;

-тұтас спектрдің λmin қысқа толқындық шекарасы болады.Ол анод затына тәуелді емес,тежеулік рентген сәулесін туғызатын электрондардың кинетикалық энергиясымен анықталады:

λmin=c⁄νmax=ch⁄eU=ch⁄Eкин

Сызықтық спектр жеке сызықтардан тұрады және антикатод материалына тәуелді болады.Әрбір элементтің өзінің,өзіне ғана тән сызықтық спектрі болады.Сондықтан осындай спектрлерді сипаттамалық деп атайды.

Сипаттамалық спектрлердің мынандай ерекшеліктері болады:

-Әр қилы және күрделі оптикалық сызықтық спектрлерге қарағанда әртүрлі элемнттердің рентгендік сипаттамалық спектрлері қарапайым әрі біркелкілігімен ерекшеленеді.Элементтің Z атаомдық нөмері өскенде олар(рентген спектрлері)бірсыдырғы,қысқа толқын жаққа қарай ығысады(1-сурет).

-Әртүрлі элементтердің сипаттамалық спектрлері бір-біріне ұқсас және егер қарастырып отырған элемент спектрі басқа элементтермен қосылыста тұрған болса да өзгермейді.Мұны сипаттамалық спектрлер атомның ішкі бөліктеріндегі электрондар кваттық ауысулар жасағанда пайда болады деп қана түсіндіруге болады.

-Сипаттамалық спектрлер K,L,M…….бірнеше сериядан тұрады.Әрбір серия λ толқын ұзындығының кішіреюі бойынша орналасқан

және т.б. сызықтардың аз санынын тұрады.

Сипаттауыш спектрлерді талдау нәтижесінде атомдардың K,L,M,…..рентгендік термдері болатындығы анықталды.

Егер K-деңгейдегі(қабаттағы)екі электронның біреуі жұлынып шығарылса,онда босаған орынға қандай да бір жоғарырақ L,M,….басқа сериялар да дәл осылай пайда болады.

Атомның қоздырылуы ішкі электрондардың біреуін жұлып шығарғанда іске асады(энергиясы жеткілікті үлкен электрондардың немесе фотонның әрекеті нәтижесінде).Егер K-деңгейдегі (n=1)екі электронның біреуі жұлынып алынса,онда босаған орынға қандайда бір жоғарырақ L,M,…..деңгейдегі электрон ауысып келеді.Осының нәтижесінде K-серия пайда болады.Дәл осылай басқа L,M,…..сериялар пайда болады (2-сурет)

50.Атомның орбиталық және спиндік магниттік моменттері.Орбиталық магниттік момент. Атомның L механикалық моментімен магниттік момент байланысқанL және шамалары бір- бірінен айырмашылығы тек тұрақты көбейткіш болатындықтан, бұлардың қасиеттері өте ұқсас: магниттік және механикалық моменттер бірдей ережелер бойынша квантталады.

Стационарлық күйде тек магниттік моменті модулінің және оның кез келген Z өсіне проекцияларының біреуінің нақты мәндері болады.Атомныңорбиталық механикалық моменті және оның z өсінепроекциясы

(1)

Атомның орбиталық магниттік моменті және оның z өсіне проекциясы

=L=0, 1, 2,…, (2)

(3)

мұндағы =– Бор магнетоны.Ол магниттік момент квантының ролін атқарады.

Магниттік моменттің механикалық моментке қатынасы,яғни

гиромагниттік қатынас деп аталады; жоғарыда келтірілген формулалардағы «-» таңбасыжәневекторлары бағыты бойынша өзара қарама-қарсы болатындығына нұсқайды.

Спиндік магниттік момент және оның кез келген z өсіне проекциясы былай анықталады

(5)

(6)

S=болғандажәне

Электронның спиндік магниттік моменті бір Бор магнетонына тең деп айту қабылданған. Бұлай айту мынаған байланысты: магниттік моментті өлшегенде әдетте оның проекциясы өлшенеді,ал ол - ға тең.

51.Атомның толық магниттік моменті. Спиннің екі еселенген магнетизмі салдарынан толық моменттердің μ/LJ гиромагниттік қатынасы едәуір күрделенеді. Ол L, S және J кванттық сандарына тәуелді болады. Кванттық теорияда жүргізілген тиісті есептеу μ магниттік моменті және оның z өсіне проекциясын табуға мүмкіндік берді:

мұндағы g – Ланде факторы (көбейткіші):