1.Омыртқа жотасын түзіп тұрған омыртқаларға салыстырмалы түрде түсіндіріңіз.

2.Төменгі жақ сүйегінің құрылысын жоғарғы жақ сүйегімен салыстырыңыз.

3.Мойын омыртқаларының құрылысын бел омыртқаларымен салыстырып,түсіндіріңіз

4.Синхондрозды байланысқан сүйектерге мысал келтіріңіз

5.Омыртқа жотасының қандай иілімдерін білесіз және қандай жаста,қандай себептермен пайда болатынын түсіндіріңіз.

6.Тыныс алуға қатысатын бұлшықтерді атаңыз.

7.Көру анализоторының өткізгіш жолдарының сызбасын сызып,түсіндіріңіз.

8.Жұлынның ішкі құрылысының сызбасын сызып,түсіндіріңіз.

9.Дыбыс ырғағын тарылтып,кеңейтіп отыратын бұлшық еттерге мысал келтіріп,түсіндіріңіз

10.Бауыр мен қарын асты бездерінің құрылысына байланысты өтетін ас қорыту және зат алмасу процестеріне тигізетін әсерлерге мысал келтіріп,түсіндіріңіз.

11.Жуан ішек,оның бөлімдеріне,ерекшелігіне жіңішке ішекпен салыстыра отырып мысал келтіріп,түсіндіріңіз.

12.Барлық қол және аяқ сүйектері өзінің даму барысында шеміршек кезеңінен өтеді ме?Түсіндіріңіз.

13.Үлкен қан айналым шеңберінің артериялық тамырларын талдаңыз.

14.Эндокринді бездердің гипо- және гиперфункциялық жағдайына байланысты пайда болатын ауытқушылықтарға мысал келтіріңіз.

15.I,II және VII мойын омыртқалары берілген.Осы мойын омыртқалары қандай жеке ерекшеліктері арқылы ажырататындығын түсіндіріңіз.

16.Жастың ұлғаюына байланысты буындардың қимыл қозғалысының төмендеу себептеріне синтез жасаңыз.

17.Рефлекс доғасының сызбасын сызып,бағалаңыз.

18.Үлкен қан айналу шеңберінің веналарына толық түсінік беріңіз және синтез жасаңыз.

19.Қол басы және аяқ басы құрылысына салыстырмалы түрде синтез жасаңыз.

20.Ішкі секрециялық бездердің қанға бөлетін активті заттарының(гормондардың) организм қажетіне және орта жағдайларының өзгеруіне қарай тигізетін әсерлеріне синтез жасаңыз.

21.Есту мүшелерінің құрылысын бағалап,синтез жасаңыз.

22.Бүйректің құрылысын бағалаңыз және синтез жасаңыз.

23.Нерв жүйесінің дамуы және маңызын бағалаңыз және синтез жасаңыз.

24.Ауыз қуысы мүшелерінің құрылысын бағалаңыз және синтез жасаңыз.

25.Вена қан тамырларының құрылысына,ерекшеліктеріне синтез жасаңыз.

26.Нефронның құрылысын бағалаңыз және синтез жасаңыз.

27.Эндокринді бездерді бағалаңыз және синтез жасаңыз.

28.Иіс анализаторлары туралы синтез жасаңыз.

29.Арқа бұлшықеттеріне жалпы синтез жасаңыз

30.Көз алмасының қабықтарын атап,синтез жасаңыз

31.Ауа өткізгіш жолдарға сипаттама беріңіз,құрылысына сипаттама жазыңыз.

32.Несеп шығару жолдары мүшелерінің құрылысына сипаттама жасаңыз.

33.Жұлынның ішкі құрылысын сипаттаңыз және синтез жасаңыз.

34.Ымдау және шайнау бұлшықеттерін атап,синтез жасаңыз.

35.Бүйрек үсті безінің құрылысына анықтама беріп,синтез жасаңыз.

36.Жүрек қабырғаларының құрылысына сараптама жазыңыз.

37.Несеп шығару жолдарының мүшелерінің қабырғалық құрылысына сипаттама жазыңыз.

38.Аралық ми бөліміне сараптама жазыңыз.

39.Көз алмасының қабықтарына сипатттама.

40.Ас қорыту жүйесінің бездерінің құрылысына,қызметіне сараптама жасаңыз.

41.Барлық бас ми бөлімдерін атаңыз.Бас мидың қай бөлімінде кезеген нервтің ядросы орналасқанын талдаңыз.

42.Төменгі қуыс вена адам денесінің қай жерінде қалыптасады және қандай веналар оны түзетініне сипаттама беріңіз.

43.Бүйір ми қарыншаларының құрылысына,қызметіне толық сараптама жасаңыз.

44.Еркін қозғалатын қол бұлшықеттерін атап,талдаңыз.

45.Гипофиздің құрылысын,қызметін талдаңыз.

46.Вегетативті жүйке жүйесінің парасимпатикалық бөлімін талдаңыз.

47.Ортаңғы ми бөлімін талдап,сараптама жазаңыз.

48.Жүйке жүйесінің шеткі бөлімін талдап,сараптама жазыңыз.

49.Қан жасаушы мүшелерге жалпы сипаттама беріңіз.

50.Қақпа венасының маңызы және осы жүйені түзетін веналарға сараптама беріңіз.

51.Артқы ми бөлімі туралы түсінік беріп,сараптама жасаңыз.

52.Вегетативті жүйке жүйесі,қызметі туралы жалпы сараптама жасаңыз.

53.Тепе-теңдікті реттейтін мүшеге толық сараптама жазыңыз.

54.Орталық жүйке жүйесіне жалпы сараптама жазыңыз.

55.Бас ми жүйкелері,олардың табиғаты,тармақтары,иннервация аймағы туралы жалпы сараптама жасаңыз.

56.Дәм сезу анализаторларына түсінік беріп,сараптама жасаңыз.

57.Өкпенің құрылысына сараптама жасаңыз.

58.Қан айналым шеңберлеріне сараптама жасаңыз.

59.Мишық.Құрылысы мен қызметіне сараптама жасаңыз.

60.Сопақша мидың құрылысы мен қызметін талдап,сараптама жасаңыз.

1.Омыртқа жотасын түзіп тұрған омыртқаларға салыстырмалы түрде түсіндіріңіз.

Адам қаңқасы бірімен-бірі өзара әр түрлі байланысқан жеке сүйектерден тұрады. Ересек адамның қаңқасында 200-ден астам сүйектер бар. Ағзада болатын барлық сүйектер пішіні, мөлшері жағынан ұзын сүйектер, қысқа сүйектер, жалпақ сүйектер деп бөлінеді.

Ұзын сүйектерге қол-аяқты құрайтын жіліктер жатады. Ұзын сүйектердің жілік майы толтырып тұратын ортаңғы бөлігі қуыс болғандықтан, түтікті сүйектер деп те атайды. Жалпақ сүйектердің ұзындығы мен ені әр түрлі. Жауырын, бассүйек, қабырға, төс, жамбас сүйектері - жалпақ сүйектер.

Қаңқа - тұлға, бассүйек, иық белдеулері мен қол сүйектері және жамбас белдеулері мен аяқ сүйектері деп бөлінеді.

Тұлға қаңқасы - омыртқа жотасы мен қабырғалар және төссүйектен тұрады.

Омыртқа жотасы - тұлғаның негізгі тірегі. Адамда омыртқалардың саны 33-34, олар: 7 мойын омыртқа; 12 арқа омыртқа; 5 бел омыртқа; 5 сегізкөз омыртқа; 4-5 құйымшақ омыртқалар.Омыртқалардың байланыстары адамда филогенез үрдісінде өтілген жолды көрсетеді.Алғашқы кезде бұл байланыстар үздіксіз – синартроздар түрінде болады, олар қаңқаның 3 даму сатысына сәйкес алғаш синдесмоздар сипаты болады, кейін олармен қатар синхондоздар пайда болып , ақырында , синозтоздар сегізкөз бөлімінде пайда болады.Жануарлар құрлықта тіршілік етуге көшіп қозғалу тәсілдері жетілу барысында үздікті қосылыстар – диартроздар пайда болады.Адам тәрізді маймылда тік жүруге ұмтылуға және көбірек орнықтылықтың қажеттігіне байланысты омыртқалар арасындағы буындар қайтадан үздіксіз қосылыстарға – синхондроздарға немесе симфиздерге айнала байтайды.Мұндай даму нәтижесінде адамның омыртқа бағанасында байланыстардың барлық түрлері бар : синдесмоздар(көлденең және қылқанды өсінділер арасындағы байламдар), синеэлостоздар (доғалар арасындағы байламдар), синхондроздар (бір қатар омыртқалар денелері арасында), синостоздар (сегізкөз омыртқалар арасында), симфиздер (бір қатар омыртқалар денелері арасында) және дейартроздар (буындық өсінділер арасында).Бұл байланыстардың барлығы омыртқа бағанасының метамерлі дамуына сәйкес сегментті түрде құралған.Жеке омыртқалар бәрыңғай омыртқа бағанасын түзгендіктен, бүкіл омыртқа бағанысының өн бойына созылған және оны бәрыңғай түзіліс ретінде нығайтатын бойлық байламдар пайда болады.Омыртқалардың барлық байланыстарын олардың денелері және доғалары арасындағы байланыстар деп бөлуге болады.

Мысалы, сегізкөз бен құйымшақ арасындағы байланыстар.Олар омыртқалар арасындағы жоғарыда сипатталған қосылыстарға ұқсас , бірақ құйымшақ омыртқаларының рудименттік күйде болуынан нашар байқалады.V сегізкөз омыртқасының денесінің құйымшақ пен байланысы сегізкөз-құйымшақ буыны, буын арқылы іске асады

2.Төменгі жақ сүйегінің құрылысын жоғары жақ сүйекпен салыстырыңыз

Жоғарғы жақ беттің орталық бөлімін алып жататын үлкен жұп сүйек.Оның денесі,маңдай,шықшыт,таңдай,алвеолярлы өсінділері;алдыңғы,самай асты,көз,мұрын беттері; көз асты шеті ,мұрын ойығы,алдыңғы мұрын қыры,сүйір тіс шұңқыры, төмпек,альвеолярлы тесіктері,көз асты сайы мен каналы, көз жасы ойығы,кеуілжір жалы,альвеолярлы доғасы болады. Жоғарғы жақ сүйегінің үстіңгі беті көз шарасының төменгі жағын ,мұрын беті мұрын қуысының бүйір қабырғасын құрайды.

Жоғарғы жақ, maxilla, құрылысы күрделі келген жұпты сүйек. Жоғарғы жақ денеден және 4 өсіндіден тұрады. А. Дене, corpus maxillae, құрамында үлкен ауалы қойнау болады, sinus maxillaris, ол кең тесігімен мұрын қуысына, hiatus maxillaris-қа ашылады. Денесінде 4 түрлі беткейлерді ажыратады: Алдыңғы беткейі, facies anterior, көз шарасының төменгі жиегінің астында сәл ойыстау болып келген. Төменгі самайлық беткейі, facies infratemporalis, ол төменгі самайлық ойыс, fossa infratemporalis, пен қанат-таңдай ойысына, fossa pterygopalatina, қараған, дөңестеу және бұдырлау болып орналасқан. Мұрындық беткейі, facies nasalis. Онда төменгі мұрын раковинасына арналған жүлге орналасады (crista conchalis). Маңдай өсіндісінің артында жастық жүлге sulcus lacrimalis, ол жас сүйегімен және төменгі раковинамен жас мұрындық каналға — canalis nasolacrimalis-қа ауысады. Көз шарасына қараған беті, facies orbitalis тегістеу және сыртқы пішіні үшбұрыш тәрізді болып, алға, төмен және латеральды бағытта ойыса келіп орналасқан. Б. Өсінділері. маңдайлық өсінді, processus frontalis, ол жоғарғы жақсүйегінің алдыңғы беті мен мұрын бетінің тікелей жалғасы болып саналады. Бұл өсіндінің латеральдық және медиалді бетін ажыратады. Альвеолярлы өсінді, processus alveolaris, ол жоғарғы жақ сүйегі денесінің таңдайлық өсіндісімен қиылысқан жерінен төмен қарай бағыт алып орналасқан. Таңдай өсіндісі, processus palatinus, ол жоғарғы жақ сүйегінің мұрын қуысына қараған бетінің төмегі бөлігінен, горизонтальді бағытта бір-біріне бағытталып орналасқан Шықшыт өсінді, processus zygomaticus, ол бұл сүйектің сыртқы беті мен көз шарасына қараған бетінің қиылысқан бұрышында орнасласқан.

Төменгі жақ сүйегінің денесі және 2 бұтақтары болады. Денесінің негізі, иек асты қыры, альвеолярлы доғасы бар..Бұтақтарының буын және тәждік өсінділері,ойығы, бұрышы болады. Төменгі жақ сүйегінің төменгі жақ тесігі, бұлшық ет бұдырлары және шұңқыршалары әртүрлі қызметтер атқарады. Төменгі жақ сүйегінде 16 тіс ұясы бар.

Төменгі жақ –бассүйек сүйектерінің ішіндегі жалғыз қозғалмалы, жұпсыз сүйек. Топографиялық орналасуына қарай денесінен, өсінділерінен және денесінің артқы қапталынан жоғары бағытталған бұтақтарынан тұрады.

, KazMedic.kz сайтына сілтеме міндетті