- •В.А. Фукин, а.Н. Калита былғары бұйымдарының технологиясы
- •Мазмұны
- •1. Былғары бұйымдар технологиясына кіріспе
- •Былғары бұйымдар жасау технологиясының анықтамасы
- •1.2. Технологиялық үрдістің схемасы
- •Сырттан келiп түсетiн ақпараттар тiзбегi.
- •Жүйеде қалыптасатын ақпараттар тiзбегi:
- •2. Материалдарды пішу кезіндегі бөлшектерді орныластыру, оларды пайдалануды нормаландыру.
- •2.1. Материалдарды пішу кезінде тиімді пайдалануды анықтайтын факторлар.
- •2.2. Сур. Ұлтандардың қимаүлгілерінің тура сызықты-үдемелі жайғастыру схемалары (а,б).
- •2.4. Сур. Пішілінетін материалдар және тіке бұрышты қимаүлгілердің өлшемдерінің еселі еместігінен пайда болатын шеттік қалдықтың схемалары.
- •2.5. Сур. Материалдың ұзындығы ауыспалы, ал ені тұрақты кездегі қимаүлгілер саны n1 және үйлесімдік коэффициенті р арасындағы байланыс диаграммасы.
- •2.8Сур. Материалдарды (б) пішу кезіндегі қимаүлгі аралық көпіршелердің (а) пайда болу схемалары Әртүрлі былғарыларға арналған е3 коэффициенті
- •Материалды пайдалануға жұмысшының мамандылығының тигізетін әсері.
- •2.2. Аяқкиімнің астына және үстіне арналған материалдың ауданын пайдаланылатын пайызын есептеу.
- •Әртүрлі конструкциялы дайындамалардағы үстіңгі бөлшектердің үлестік ауданы,%.
- •2.13. Сур. Матаның ұзындығы және ені бойынша қимаүлгілерді үйлестіруден пайда болатын сызықтық әсерлерді анықтау схемасы.
- •2.3. Негізгі материалдардың қажеттілік мөлшерлерін және шығын нормаларын анықтау.
- •2.4. Материалдарды пішу кезіндегі қимаүлгілерді орналастыру.
- •2.18. Сур. Аяқкиім үстінің бөлшекте-ріне мата негізді жасанды винилдық былғарыны /винилискожо–т/ пішу схемалары.
- •2.19. Сур. Аяқкиім астының бөлшектерін үйлестіру схемалары
- •2.23. Сур. Тура сызықты-бір ізді жүйе бойынша өкше сірілеріне көп бетті аяқ киімдік нитроискожа-т төсемдерін шабу схемалары
- •3. Материалды тiлу, кесіп өңдеу
- •3.1. Былғары бұйымдары бөлшектерiн шабу.
- •3.10. Сур. Пышақтардың кесетін шеттерінің қырын пішіні.
- •3.2 Материалды жылжымайтын пышаққа жiберу арқылы тiлу
- •3.3. Материалды жылжымалы пышаққа жiберiп кесу
- •3.16. Сур. Материалды (1) қозғалмары пышақпен (2) кесу схемалары.
- •3.18. Сур. Жұмыстық бұрыш (а) және кесу күшіне (б) кесу шапшаңдығының арақатысының әсерін сипаттайтын қисық сызықтар.
- •3. 4. Жону
- •3.21. Сур. Фрезерлеу күшінің Рф фрезаның айналу жиілігіне n тәуелдігінің қисық сызығы.
- •3.22. Сур. Фрезаның қырын пішіндерінің схемалары.
- •3.5. Тегiстеу
- •3.23. Сур. Тегістеуге арналған машинаның жұмыстық аспаптарының конструкциялары.
- •3. 6. Тікірейту
- •3.26. Сур. Металл щетка (а) және резеңкеге вулканданған шетканың (б) схемалары.
- •3.7 Материалды тербелмелі пышақпен кесу
- •4. Аяқкиімнің бөлшектері мен үстінің дайындамаларын дымқылдандыру және кептіру.
- •4.1. Аяқ киімнің үстінің дайындамаларын және бөлшектерін дымқылдандыру
- •4.4. Сур. Капиллярлы сору (а,б) және капиллярлы конденсация (в) механизмдерінің схемалары.
- •4.2. Сур. Былғарының ауданының s абсолюттік ылғалдығына тәуелдігі.
- •4.4. Сур. Капиллярлы уақ тесікті дененің термоылғалөткізгіштігі (а) мен бу және ауаның салыстырма термодиффузиясының (б) механизмдерінің схемалары.
- •Аяқкиім өндірісінде материалдарды дымқылдандыру.
- •4.5. Сур. Суға үлгіні қысқа мерзімге батырудан кейінгі былғарының қалындығы hk бойынша ылғалдың таралуының қисық сызықтары:
- •Аяқкиім үстінің дайындамаларын дымқылдандыруға арналған роторлы қондырғылардың техникалық сипаттамасы.
- •Аяқкиім үстінің дайындамаларын су тұманымен дымқылдандыруға арналған қондырғылардың техникалық сипаттамасы
- •4.2. Кептіру
- •Арс жартылай автоматының техникалық сипаттамасы
- •Тэрс-0 кептіргішінің техникалық сипаттамасы
- •5. Аяқкиім бөлшектерін және былғары галантерея бұйымдарын қалыптау
- •5.1. Аяқкиім үстінің дайындамасын қалыптау кезінде былғарының құрылымдық өзгерістері.
- •5.2. Иіп қалыптау
- •5.3. Созып қалыптау
- •5. 4. Аяқкиім үстінің дайындамасын қалыптаудың керіп -қаптау әдісі
- •Аяқкиім үстінің дайындамасын керу
- •Аяқкиім үстінің дайындамасын керу.
- •5.5. Аяқкиім дайындамасын керу және қаптау операцияларын қамтитын қалыптау тәсілдері
- •5.6. Аяқкиім үстінің дайындамасын параллель сыртқы. Ішкі және қайыстырылған тәсілдермен қалыптау
- •Сыртқы тәсіл
- •Қайыстырылған тәсіл
- •5.7. Үсті табиғи және синтетикалық былғарыдан жасалған аяқкиімнің қалыптұрақтылығына қалыптау тәртіптерінің әсер етуі
- •6. Бөлшектерді бекітудің механикалық әдістері
- •6.1. Аяқкиім үстінің бөшектерін бекіту
- •6.1. Сур. Екі жіптік ине шаншымын жасаудың схемасы.
- •6.3. Сур. Мест 22249-82 бойынша ұштың негізгі өлшемдерін және оның ұзын науаға қатысты орналасуларының схемасы.
- •6.2. Аяқкиім астының бөлшектерін жіппен бекіту әдістер.
- •Ұлтандарды сыртқы тігіс пен бекіту
- •Ұлтандарды бекітудің штифтті әдістері
- •Бұрандалы әдіс
- •6.4. Өкшелерді Бекіту
- •6.5 Былғары-галантереялық бұйымдарының бөлшектерін бекіту.
- •Қолданылған әдебиеттер
В.А. Фукин, а.Н. Калита былғары бұйымдарының технологиясы
Тараз 2007ж
ӘОЖ 685.34.02
ББК 37.25
М 90
С.Е.Мұнасипов - т.ғ.к., М.Х.Дулати атындағы ТарМУ доценті
Былғары бұйымдарының технологиясы. Оқулық - Тараз: М.Х.Дулати атындағы ТарМУ, 2007 – 231 бет.
Пікір жазғандар:
Ш.Ж.Жантаев т.ғ.к., Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ Тараз институтының профессор
Б.М.Мұнатаев ф.ғ.к., доцент «Жер мен тау» ЖШС директоры
И.К.Мараджапов, т.ғ.к., М.Х.Дулати атындағы ТарМУ профессоры
В.А.Фукин, А.Н.Калитаның «Технология изделий из кожи» оқулығы авторларының келісімімен аударылды.
Оқулықта былғары бұйымдарының механикалық технологиясының теориялық және тәжірибелік негіздері берілген. Материалдарды піну оларды пайдалануды нормалау, материалдарды дәстүрлі, ЭЕМ және автоматтық баскару бағдарламасы жабдыктарды қолда.нып кесудің теориясы және тәжірибесі карастырылған№ Ылғалдау, кептіру, калыптау үрдістері және бөлшектерді механикалық ұстастыру әдістері жазып баяндалған.
Жоғары оку орындарында оқитын білімгерлерге арналган.
ҚР Білім және ғылым министрлігінің оқу-әдістемелік кеңесі секциясының шешімімен баспадан шығаруға ұсынылды.
Баспаға М.Х.Дулати атындағы ТарМУ ғылыми Кеңесі шешімімен ұсынылған
(№ 6 хаттамма « 27» ақпан 2007 ж.)
ҚР Білім және ғылым министрлігінің рұкстымен окулық ретінде баспадан шығаруға жіберілді ( «___»_____________2007 ж. № ___бұйрығы)
ISBN 9965-37-106-7 @ М.Х.Дулати атындағы ТарМУ, 2007
@ Тараз университеті, 2007
Мазмұны
Алғы сөз.......................................................................................... |
3 |
І. Былғары бұйымдар технологиясына кіріспе........................... |
4 |
1.1.Былғары бұйымдарды жасау технологиясының анықтамасы..................................................................................... |
4 |
1.2. Технологиялық үрдістің схемасы. ........................................ |
5 |
2. Материалдарды пішу кезіндегі бөлшектерді орналастыру, оларды пайдалануды нормаландыру........................................... |
19 |
2.1.Материалдарды пішу кезінде тиімді пайдалануды анықтайтын факторлар.................................................................. |
20 |
2.2.Аяқкиімнің астына және үстіне арналған материалдың ауданын пайдаланылатын пайызын есептеу................................ |
37 |
2.3.Негізгі материалдардың қажеттілік мөлшерін және шығын нормаларын анықтау......................................................... |
51 |
2.4. Материалдар пішу кезіндегі қима үлгілерді орналастыру.................................................................................... |
56 |
2.5. Материалдар пішу кезіндегі ЭЕМ қолдану.......................... |
69 |
3. Материалды тілу........................................................................ |
69 |
3.1. Былғары бұйымдар бөлшектерін шабу................................. |
70 |
3.2Материалды жылжымайтын пышаққа жіберу арқылы тілу................................................................................... |
87 |
3.3. Материалды жылжымалы пышаққа жіберіп кесу............... |
91 |
3.4. Жону......................................................................................... |
94 |
3.5. Тегістеу.................................................................................... |
98 |
3.6. Тікірейту.................................................................................. |
106 |
3.7. Материалды тербелмелі пышақпен кесу. ............................ |
107 |
4.Аяқкиімнің бөлшектері мен үстінің дайындамаларын дымқылдандыру және кептіру..................................................... |
109 |
4.1.Аяқкиімнің үстінің дайындамаларын және бөлшектерін дымқылдандыру.............................................................................. |
109 |
4.2. Кептіру. |
|
5. Аяқкиім бөлшектерін және былғары галантерея бұйымдарын қалыптау................................................................... |
151 |
5.1.Аяқкиім үстінің дайындамасын қалыптау кезінде былғарының құрымдылық өзгерістері......................................... |
151 |
5.2. Иіп қалыптау............................................................................ |
152 |
5.3. Созып қалыптау. ..................................................................... |
153 |
5.4.Аяқкиім үстінің дайындамасын қалыптаудың керіп-қаптау әдісі...................................................................................... |
163 |
5.5.Аяқкиім дайындамасын керу және қаптау операцияларын қамтитын қалыптау тәсілдері........................................................ |
174 |
5.6.Аяқкиім үстінің дайындамасын параллель сырқы, ішкі және қайыстырылған тәсілдермен қалыптау.............................. |
184 |
5.7. Үсті табиғи және синтетикалық былғарыдан жасалған аяқ киімнің қалыптұрақтылығына қалыптау тәртіптерінің әсер етеу.......................................................................................... |
189 |
6. Бөлшектерді бекітудің механикалық әдістері......................... |
192 |
6.1. Аяқкиім үстінің бөлшектерін бекіту..................................... |
192 |
6.2. Аяқкиім астының бөлшектерін жіппен бекіту әдістері...... |
201 |
6.3. Ұлтандарды бекітудің штифті әдістері................................. |
213 |
6.4. Өкшелерді бекіту..................................................................... |
220 |
6.5. Былғары галантерея бұйымдарының бөлшектерін бекіту................................................................................................ |
223 |
Қолданылған әдебиеттер............................................................... |
229 |
Алғы сөз
Оқырмандарға ұсынылып отырған «Былғары бұйымдар технологиясы» қазақ тілінде «Былғары және үлбір бұйымдарының технологиясы және конструциялау» мамандық бойынша аударылып отырған тұнғыш оқулық.
Бұл оқулық жеңіл өнеркәсібінің технологиялық мамандарын дайындайтын университеттердің білімгерлеріне арналып «Былғары бұйымдар технологиясы» курсының бағдарламасына сәйкес жасалынды.
Онда профессор Ю.П.Зыбинның редакциялық басқарумен 1975 жылы жарық көрген «Былғары бұйымдар технологиясы» оқулығы және бұрын шығарылған оқу құралдарының тәжірибесі есепке алынды. Ақпараттың ағымы өсуіне байланысты оқулықты барлық бөлімдер бойынша материал едәуір жаңартылды бірақ, Ю.П. Зыбин, М.Л. Шусторович, В.Н. Цветков және басқа ғалымдардың теориялық және экспериментальдық зерттеулері нәтижелерінде қалыптасқан былғары бұйымдар технологиясы негіздері сақталған.
Оқулық екі бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімде былғары бұйымдар технологиясына кіріспе, технологиялық үрдістердің физикалық және механикалық негіздері және т.б. қарастырылған. Екінші бөлім технологиялық химиялық негіздері және технологиялық үрдістерді жобалау мәселеріне арналған.
Оқулық Москваның Еңбек Қызыл Ту орденді жеңіл өнеркәсібі технологиялық институтының, Каунастың А. Снечкус атындағы политехникалық институтының және Киевтің жеңіл өнеркәсібі технологиялық институтының ғылыми мектептерінің авторлар ұжымдары қатысуы мен жазылды.
Оқулық жоғары оқу орындарының жеңіл өнеркәсібі саласының-технологиялық мамандықтарын да оқитын білімгерлер мен инженер-техник қызметкерлеріне арналған. Оқырман қауымының сын-ескертпелері болса, оны алдын ала ризашылықпен қабыл аламыз. Біздің мекен –жайымыз: Тараз қаласы, Төле би көшесі 60, М.Х.Дулати атындағы Тараз Мемлекеттік университеті, «Былғары,үлбір және былғары бұйымдар технологиясы»кафедрасы.