3. Құрама жемнің жемдік құндылығын жоғарылатуда түйіршіктеудің маңызы

Құрама жемді түйіршіктеу – бұл шашыранды ұсақ жемдік өнімнің белгілі бір геометриялық өлшемдегі бөлшектерге, түйіршіктің қажетті физикалық қасиетіне ие болатындай формаға айналуы. Бұған механикалық әсер, ұсақ бөлшектердің өзгеруі әсерінен қол жеткізіледі. Байланыстырушы зат болып сұйық, тұтқыр өнімдер, жемдік майлар пайдаланылады. Құрамды байланыстырушы заттар, негізгі құрауыштар – көмірсулар – бұл моно, (глюкоза, сахароза) олигосахароза және полисахаридтен (крахмал, декстриннен және тағы басқаларынан) тұрады. Құрама жемді түйіршіктеуде көмірсу құрамды байланыстырушы заттар қосалқы қуат көзі болып табылады.

Құрама жемді түйіршіктеудің екі әдісі бар: ылғалдап сығымдау, құрғақ сығымдау. Ылғалды сығымдау арқылы алынған түйіршікті қолдану шашыранды құрама жемге қарағанда балықтың өсуін 25 % жоғарылатады, түйіршіктің сапасы құрғақ сығымдалған құрама жем түйіршіктерімен салыстырғанда 19 % жоғары.

Құрама жемді түйіршіктеуде негізгі қоректік заттардың қорытылуы жақсарады, алмастыру қуатының деңгейі 12 % дейін көтеріледі рецепке байланысты. Түйіршіктеу үрдісі құрама жемді қымбаттатады, ыстық көтермейтін дәрумендер, ферменттер және де басқа биологиялық белсенді заттар 10 % дейін өзінің белсенділігін жоғалтады.

Құрама жемді түйіршіктеудегі маңызды фактор – ол азықтың бағалығы – бұл будың стерилизация әсерінің нәтижесінде 95 % дейін уыт бөлетін саңырауқұлақтар отарлары жойылады. Шашыранды құрама жем ыстық пен ылғалдың әсерінен бір жағынан құрылымдық – механикалық, екінші жағынан биохимиялық өзгерістерге ұшырайды. Соның салдарынан өнім үшін қажетті тұтқырлыққа ие болады. Ылғал қабылдаған коллойдтар ісінеді және түрін өзгертеді. Температура көтерілген сайын ісіну қарқынды жүреді және құрама жемнің пластикалық қасиеті жақсарады. Температураның көтерілуі майлардың ыдырауына әсер етеді, мысалы: шроттар мен күнжараның тұтқырлығы төмендейді және құрама жемнің беті ылғалданады.

6

Май құрама жемнің бетін біркелкі ыстық және ылғалмен жабады. Айтылған факторлар құрама жемнің физикалық қасиетінің, сонымен бірге сығымдалу қасиетінің жақсаруына көмектеседі. Құрама жемді түйіршіктеуде ақуыздардың салыстырмалы жоғары болуы мен клетчатканың төмен болуына байланысты гидротермиялық өңдеуді үдемелі режимде қолдану керек.

Түйіршіктеу үрдісі шашыранды құрама жем өндіру технологиялық үрдісінің жалғасы. Бір зауыттарда құрама жем өндірудің бір тізбегінде болса, басқаларында типтік немесе жеке жоба бойынша салынған арнайы жеке – дара цехтарда орналасқан.

Құрама жемді түйіршіктеу келесі негізгі кезеңдерден тұрады:

- Сығымдау алдында шашыранды құрама жемді тексеру (қоспалардан метал магнитті);

- Сығымдағыш – түйіршіктегіште, араластырғыштағы шашыранды құрама жемді гидротермиялық өңдеу;

- Сығымдағыш – түйіршіктегіште түйіршікке сығымдау;

- Суыту құдықтарында түйіршікті суыту;

- Түйіршіктен қиыршық алу өндірісі;

- Түйіршікті және қиыршықты тексеру (ұсақ бөліктерден бөлу).

7