Тұнбалар

Жұмсак өсімдік шикізатынан (жапырактардан, шөптерден, гүлдерден) тек тұлба дайындайды, инфундирлі аппаратта 15 минут тулдарады. Ал аюкұлақ жапырағьшан кдйнатпа дайындалады. Тығыз өсімдік шикізаттарынан (тамырлардан, тамырсабактарынан, кабыктардан) қайнатпа дайындалады, себебі диффузия баяу жүреді. Тек ғана шүйгіншөп тамьфлары мен тамыр сабақтарынан (эфир майлары бар) тұнба дайындалады. Суытқан кезде де, эрі карай сығьгндылау жүреді. Бұл кезде тұлбалар мен қайнатпалар баяу диффузияланатын жоғары молекулалы қосылыстармен қанығады. Наперстянка гликозидтері қьпдырган кезде коагуляцияға ү_шырап, суытқан кезде ериді.

Тұнбалар мен қайнатпалар технологиясында тұндыру және суыту уақьггы тэжірибе жүзінде аныкталған. Қайнатпалар, ұзақ уақыт суытқан кезде өте қоюланып кетеді, себебі ЖМҚ (крахмал, пектиндер) көп мөлшерде сыгындыга өтеді, сондыктан оны 10 минут суытады. Тек кұрамында иілік заттары бар өсімдік шикізатынан сьнъшды дайындаган кезде, ыстық күйінде сүзеді, себебі иілік затгардьщ ерігіштігі тікелей температураға тэуелді.

Егер рецепте «cito» деген белгі болса, онда сьнындыны 25 минут кыздырып, жасаңды түрде суьггады.

Сулы сыгындылар технологиясының жалпы ережелері. Тунбалар. Шикізатты инфундиркаға салып (Infusio - кұямын, демдеймін) есептелген су мөлшерін кұйып, жауып, қайнап тұрған су моншасында 15 минут кыздырады, жиі араластырып тұрады. Уакыт өткен соң инфундирканы су моншасынан шгып, 20° С температу рада тұндыруды жалғастырады, яғни 45 минут. «Суьггу» тұнбаның жогары молекулалық косылыстармен қаныгуьша мүмкіндік береді, себебі олар баяу диффузияланады.

Қайнатпалар өсімдіктің гистологиялык кү-рылысы тығыз тамьфынан, тамырсабактарынан, қабығынан дайьгадалады. Су моншасында 30 минут тұндьфады, себебі оларды сыгындьшануы киын. Бөлме темперагурасында одан эрі сығывдылау үшін қайнатпаны 10 минут суытады. Егер ұзақ уақыт суытса, көп мөлшерде крахмал, пектиндер сығындыланып, қайнатпа

Өсімдік шикізатын майдалау

Тұндьфу

15 мин. 2 5 мин. (1000-3000 мл)

30 Минут 40 мин (1000-3000 мл)

45 Минут

Көлем өлшеу жэне оны жазылымда

көрсетілген мөлшерге дейін

Сапасын бағалау

Сурет 36. Өсімдік шикізатыиам түнбалар мен кайнатпалар дайындау сатыларыныц сжемасы

Қышкылдың эсерінен алкалоидтардың суда жеңіл еритш тұздары түзіледі.

Rp.: Infusi herbae Thermopsidis 200 ml Natrii bensoatis 2,0 Liquoris Ammonii anisati 4 ml Sirupi simplicis 20 ml

Misce. Da. Signa A ac қасыктан күніне 3 рет Есептеу:

У_ж. = 200 мл + 4 мл + 20 мл = 224 мл

ССРО МФ XI басылымыньщ 335-338 беттердегі «НегЬа Thermopsidis» макаласы бойынша алкалоидтар мөлшері 1,5%-дан кем болмауы керек. Егер алкалоидтардьщ мөлшері 1,5%-дан жогары болса, онда шикізат рецептегі мөлшерден аз мөлшерде қолдаиылады. Мысалы, коймадан алкалоид мелшері 1,8% термопсис шөбі алынған. Шикізат қурамында күшті эсер ететін зат болғандыктан, тунба 1:400 қатынаста дайындалады.

X = ^ - °'⁵ = 0,41 г; қажетті шикізат молшері С 1,8

Шикізаттың осы мөлшерінде қанша алкалоид барын есептеу керек: 1,8-100 шикізат

х-0,41 х = 0,007 г алкалоидтар, сонымен

есептеу бойынша 0,41 г шикізатта 0,007 г алкалоид бар.

Қышқылды сондай мелшерде, 0,007 г лимон немесе шарап кышқылыи қосу керек. Бірақ мундай мөлшерде қышқылды қол таразыда өлшеп алу мүмкін емес, сондыктан 1%-дық дайын ерітіндісін қолдану ыңгайлы.

Есептеу: 1-100

0,007 - х х = 0,7 мл 1%-дық лимон қышкьшы

0,7 мл 1%-дық лимон қышқьшын босатуға ыңғайлы болу үшін, осы көлемді тамшыға айналдырады. ССРО МФ XI басылымындағы тамшылар кестесіне сэйкес:

1 мл - 20 тамшы

0,7 мл - х х = 14 тамшы 1 % лимон қыщқылы ерітіндісі

Дигиталис

Гликозид дигоксин Сапонин (эсер етуші зат) (қосалкы зат)

ББЗ ерігіштігін Сінірілуін арттырады төмендетеді

Өсімдік материалының жеке түрлері ушін экстракциясының жеке кинетикасы қажет, сондыктан ССРО МФ XI басылымында эсер етуші заттардьщ химиялық табиғатына орай өсімдік шикізаттарын келесі топтарга бөледі: алкалоидтары, иілік заттары, антрагликозидтері, сапониндері, жүрек гликозидтері, эфир майлары бар шикізаттар.

Қүрамында алкалоидтары бар шикізаттар

Акмия (термопсис) шөбі Қара күйе қауыз (спорынья) Эфедра шөбі

Итжидек шөбі, тамыры, жапырағы (красавка)

Сасық мендуана жапырағы (дурман) Үлкен суйелшөп шөбі (чистотел)

Herba Thermopsidis; Secale cornutum; Herba Ephedrae; Folia, Herba et Radix Belladonnae; Folia Stramonii; Herba Chelidonii.

Алкалоидтар өсімдіктерде қиын еритін қосылыстар түрінде иілік заттармен, органикалық кышкылдармен, жоғары молекулалық косылыстармен байланысқан комплекс түрінде кездеседі, содыктан экстракциялау кезінде сығындьгға баяу жэне қиын өтеді. Шикізат құрамындагы алкалоид мөлшеріне тең мөлшерде лимон, шарап немесе туз қышқылын қосады (туз қышқылын хлорлы сутекке есептейді).

Б.П.

Secalis comuti 6,0

Aquae purificatae 193,8 ml (194 ml)

Solutionis Acidi hydrochlorici diluti 0,83% 1.44 ml

V„ = 180 ml

Технологиясы: Инфундирлік стаканға 6,0 г 0,5 мм-ге дейін жаңадан майдаланган кара күйе қауызын (спорынья) салып, 194 мл тазартылған су жэне 1,44 мл (19 тамшы) 0,83%-дык хлорсутек қышқылының ерітіндісін крсып, су моншасында, араластыра отырып, 30 минут тұндырады. Уакыт өткен соң 10 минут салқындатады. Қос қабат дэке арқылы сүзіп, шикізатгы сығады, қажет болған жағдайда 180 мл-ге дейін сумен жеткізіп, босататын құтыға күяды, Тығындап, безендіреді. Негізгі этикетка «Ішке», ескерту этикеткалары «Қолданар алдында шайка», «Балалардан сакта», «Салқын жерде сакта».

Қүрамында иілік заттары бар шикізаттар

Емен қабығы (дуб) - Cortex Quercus;

Қазтабан тамырсабақтары (лапчатка) - Rhizomata Tormentillae ; Жылантаран тамырсабақтары (змеевик) - Rhizomata Bistortae; Аюкүлақ жапырақтары (толокнянка) - Folia Uvae Ursi; Итбүлдірген жапырақтары (брусника) - Folia Vitis idaea.

Емен қабыгы. 10-20% иілік заттары бар - пирогаллол туындылары, қабынуға карсы эсер етеді.

Қазтабан тамырсабақтары. 15-31% яілік заты бар. Бактерицидті әсері бар. Шаюға, микстура түрінде дизентерияда қолданьшады.

Жылантаран тамырсабагы. 15-25% иілік заты бар - пирогаллол қышқылы. Бырыстыратын (вяжущее) эсері бар.

Аюқулақ жапырағы. 30-35% иілік заттары бар. Қуык ауруларында антисептикалық зат ретінде колданылады. Егер дэрігер осы шикізат түрінен тұнба жазса, әркашан қайнатпа дайындайды.

Дайындау ерекшелігі: Қайнаған су моншасында түндырып болған соң, суытпай бірден сүзеді. Бүл иілік заттардың, суыған кезде түнып, сүзу кезінде фильтрде қалып қалуымен түсіндіріледі.

Rp.: Infusi foliorum Uvae Ursi ex 10,0 - 200 ml Da. Signa. 1 ac қасықтан күніне 3 рет

Есептеу: К_с = 1,4; V_cy = 200 + (10,0-1,4) = 214 ml

Б.П.

Foliorum Uvae Ursi 10,0 Aquae purificatae 214 ml V„. = 200 ml

Технологиясы: Рецепте тұнба жазылган, бірақ кайнатпа дайындалады, себебі аюқұлақ жапырағы қабыкты, тығыз жэне 15 минут ішінде эсер етуші заттар толық сығындыланбайды. 10,0 г шикізатқа 214 мл су косып, 30 минут тұндырып, шикізатты сығады. Өлшегіш ыдысқа сүзіп, сумен 200 мл-ге дейін жеткізеді. Тығындап, босатуға безендіреді.

Құрамында сапониндері бар шикізаттар

Истод тамырлары (истод) - Radices Polygalae; Синега тамырлары (синега) - Radices Senegae; Көк көкшегүл тамырлары мен

тамыр сабактары (синюха) - Rhizomata cum Radicibus Polemonii

Сапониндер дигиталис жапырағында қосалқы зат ретінде, ал жогарыда аталган өсімдік шикізаттарында эсер етуші зат ретінде алынады. Қүрамында сапониндері бар шикізаттардан тек кайнатпа дайындалады. Әдебиеттерге сүйенсек, сапониндердің толық сірінділенуі әлсіз сілті ортада жүреді. Сондыктан, жазылымда аз мөлшерде натрий гидрокарбонаты жазылса ( 1,0 г NaHC0₃ - 10,0 г шикізат), оны түндыру алдында қосқан жөн.

Қүрамында антрагликозидтері бар шикізаттар

Рауғаш тамырлары (ревень) - Radices Rhei

Сынғақ итшомырттың қабығы (крушина) - Cortex Frangulae Сенна жапырақтары (сенна) - Folia Sennae cassiae

Рауғаш тамыры. Қүрамында антрагликозидтермен қатар илік заттары бар. Негізгі эсер етуші заттары - антрацен туындылары эмодин, хризофанол жэне т.б. Ішектің энтерорецепторларын тітіркендіреді жэне тоқ ішектің перистальтикасын күшейтеді. ССРО МФ X басылымында раугаш тамырынан кайнатпа дайындау жөнінде нұсқау жоқ, ал ССРО МФ IX басылымы бойынша жанама эсер көрсететін таннидтер түлбаға түспеуі үшін, сығындыны суытпай бірден сүзеді.

Сынгак итшомырт кабығы. Қүрамында 3-6% антрагликозидтері бар. Сулы сығынды жалпы ереже бойынша дайындалады.

Қүрамында гликозидтері бар шикізаттар

Herba Adonidis Vernalis

• Folia Digitalis

• Herba Erysimi

• Herba, Folia et Flores Convallariae

Жалынгүл шөбі (горицвет) Дигиталис жапырактары (наперстянка) Ақбас қүрай шөбі (желтушник) Меруертгүл швбі, жапырақтары жэне гүлдері (ландыш)

Бұл шикізаттармен тұнба дайындау кезінде белгіленген майдалану дәрежесін, температуралык тэртібін қатаң сақтау қажет, себебі жүрек гликозидтері - термолабильді заттар, ал белгілеген тэртіптен ауып кету олардың, биологиялык белсенділігі төмен, гениндерге дейін ыдырауына экеледі. Тұнбаны жалпы ереже бойынша биологиялық белсенділігін ескере отырып, дайындайды.

Rp.: Infusi Herbae Adonidis vernalis ex 6,0- 200 ml Natrii bromidi 5,0 Tincturae Valerianae 10 ml Misce. Da. Signa. 1 ac қасықтан күніне 3 рет

У_ж. = 210ml

ССРО МФ XI бас. бойынша биологиялык белсенділігі (стандарт бойынша) 50-66 БӘБ;

Егер рецепт боынша шикізаттыц белсенділігі 80 БӘБ болса, онда:

* = ^-^ = 4,95 г шикізат алынады. Сонда шикізат рецепте 80

көрсетілген мөлшерден аз алынады, ягни 4,95 г. Кс = 2,8;

V_cy = 200 + (4,95-2,8) = 213,8 мл * 214 мл

Б.П.

Herbae Adonidis vernalis 4,95 Aquae purificatae 214 ml Natrii bromidi 5,0 Tincturae Valerianae 10 ml V = 210ml

Технологиясы: Инфундирлік стаканға 4,95 г жалынгүл шөбін алып, оған 214 мл тазартылған су косып, инфундирлік аппаратка

Б.П.

Rhizomatis cum radicibus Valerianae 5,0 Aquae purificatae 214,5 ml Coffeini-natrii bensoatis 0,6 Natrii bromidi 3,0 Tincturae Convallariae 5 ml V*. = 205 ml

Технологиясы: Майдаланған шикізаттың 6,0 г инфундирлік аппаратқа салып, 215 мл су крсып, тыгыз жауып, 15 минут тұндырады. Бөлме температурасында 45 минут салкындатып, екі қабат дэке арқылы сүзіп, шикізатты сығады. Сығындыда 0,6 г кофеин-натрий бензоатын, 3,0 г натрий бромидін ерітеді. Қайтадан босататын күлыға сүзіп, 5 мл меруертгул тұңдырмасын қосады. Тығындап безендіреді (ҚР ДСМ 26.08.93 ж. № 90-П бүйрығының талаптарына сәйкес).

Құрамында шырышты заттары бар шикізаттар. Шырыштар -азотсыз, полисахаридтерге жақын заттар (Mucilaginis).

Қолданылуы - жұмсартқыш зат ретінде, сыртқа қолданылатын клизмалар, жөтелге карсы микстуралар ретінде колданылады. Құрамында шырышты заттары бар өсімдік шикізатгары:

Жалбызтікен тамырлары (алтей) - Radices Althaeae

Салеп түйнегі (клубни салеп) - Tuber Salep

(айыл жапырақ сүйсін)

Зығыр дэндері (лен) - Seminum Lini

Жалбызтікен тамырынан алынатын сығынды технологиясының ерекшеліктері. Жалбызтікен тамырында 10% шырыш, 37% дейін крахмал бар. Негізгі эсер етуші заты - шырыш, қақырық түсіретін жэне қабынуга карсы әсері бар.

Негізгі мақсат - максималды мөлшерде шырышы бар жэне минималды молшерде крахмалы бар сьн-ынды алу. Крахмал бүл жағдайда

- балласты зат жэне микроорганизмдердің өсуіне қолайлы орта, сонымен қатар ортаның түткырлығын жогарьшагады, шырыштың сығындьтауын төмендетеді. Шырыш ыстык суда да, суық суда да ериді.

Сондыктан:

• жапбызтікен түнбасын болме температурасьшда суық сумен дайындайды, ойткені ыстык суда крахмал шырышы түзіліп, куыстарды бітеп, басқа шырыштардың сірінділенуіне кедергі жасайды;

• егер шикізат пен экстрагенттің қатынасы рецепте көрсетілмесе, 1:20 (5:100) қатынаста дайындалады;

• түндырып болган соц шикізатты сүзу кезінде сыкпайды, ойткені түнба крахмалмен немесе ерімейтін заттардың майда болшектерімен ластанады;

бар шикізаттар

• Rhizomata et Radices Valerianae

• Folia Menthae piperitae

• Folia Salviae

• Folia Eucalypthi

• Flores Tanaceti

• Flores Tiliae

• Flores Chamomillae

Қүрамында эфир майлары

Шүйгіншөптің тамыры мен тамырсабақгары (валериана) Жалбыз жапырақтары (мята) Шалфей жапырактары (шалфей) Эвкалипт жапырактары (эвкалипт) Түйме шетен гүлдері (пижма) Өзекті жөке гулдері (липа) Түймедақ гүлдері (ромашка)

Бүл топтағы шикізаттардан түнба дайындалады. Эфир майының максималды мөлшерін сығындьшау үшін, қақпағы тығыз жабылған инфундирлік аппаратта араластырмай түндырады.

Rp.: Infusi rhizomatis cum radicibus Valerianae ex 5,0- 200 ml Natrii bromidi 3,0 Coffeini-natrii bensoatis 0,6 Tincturae Convallariae 5 ml Misce. Da. Signa. 1 ac касыктан күніне 3 рет

Микстураның жалпы көлемі V* =200 + 5 = 205 мл

К_с = 2,9; Vcy = 200 + (5- 2,9) = 214,5 мл « 215 мл Кофеин натрий бензоаты күшті эсер ететін зат, «Б» тізіміне жатады. Дозасын тексеру: 205 : 15 = 14 қабылдау саны;

рецепт бойынша: МФ X бойынша: ЖРД: 0,6 : 14 = 0,043 г 0,5 г

ЖТД: 0,043-3=0,129 г 1,5 г

Қорытынды: Дозасы аспаған

• мөлдір шырыш алу үшін майдаланган емес, кесілген шикізат қолданылады, сығынды түріне байланыссыз;

• жазьшымда түнба, кайнатпа немесе шырыш көрсетілсе, барлык жатдайда бір эдіспен, яғни қайнатпа дайындалады;

• су сіңіру (Кс) коэффиценті орнына шығын коэффициент! (К_ш) колданьшады. Шьнъщ коэффициент! (К_ш) - кайнатпа дайындау үшін, су мен шикізаттан неше есе артық any керек екендігін көрсетеді.

ССРО МФ IX басылымы бойынша жалбызтікен тамырынан кайнатпа дайындаган кезде шикізат пен сыгынды катынасына тиісті шыгын коэффищіенті колданьшады (кесте 13).

Егер рецепте қайнатпаның баска катынасы жазылса (кестеде 13 К_ш көрсетілмесе), онда келесі тендеу бойынша шыгын коэффициентін есептеп алу га болады:

к_и = — ;

" 100 -(*• 4,6)

мұндағы: х - 100 мл сыгынды га кажет рецепте көрсетілген тамыр мөлшері.

Мысалы, егер рецепте 6,0 - 180 мл катынасы көрсетілсе, онда 100 мл тұнбага 3,3 г тамыр алу кажет

6,0-180

х - 100 ; х = 3,3 г шикізат

Сонда шыгын коэффициентін есептеу:

100-(3,3-4,6)

Rp.: Infusi radicis Althaeae 200 ml Natrii bensoatis 1,0 Natrii hydrocarbonatis 2,0 Elixiris pectoralis 3 ml Sirupi sacchari 20 ml

Misce. Da. Signa. 1 ac қасыктан күніне 3 рет

сүзеді. Дәрілік заттардың концентрлі ерітінділері бұл жағдайда қолданылмайды. Шырындар, тұндырмалар, сұйык экстракттар, басқа да галендік препараттар дайын сығындыға осы бұйрыктың 15 тармағына сәйкес бірден босататын кұтыга қосылады.

Бірдей экстракциялау тәртібін қажет ететін өсімдік шикізаттарынан көп компонентті сулы сығындыларды, шикізаттың гистологиялық кұрылысына карамастан, бір инфундирлік аппаратта дайындайды. Мысалы:

Rp.: Infusi foliorum Uvae ursi 200 ml Decocti rhizomatis Bistortae ex 5,0 Aluminis 4,0 Glycerini 5,0

Misce. Da. Signa. 1 ac қасықтан күніне 3 per

Аюкүлак жапырағында жэне жылантаран тамырында иілік заттар бар, кайнатпа дайындалады, түлдырылғаннан кейін ыстык күйінде сүзеді.

Есептеу: 1:10 қатынасында дайындалады, 20,0 г аюкұлак жапырағы алынады.

Микстураньщ жалпы көлемін есептеу үшін глицериннің көлемін есептейд:

У_{глткрин} = т/р = 5,0/1,224 = 4,1 ml Уж. = 200+ 4,1 =204,1 ml

Кс (аюк^лак) = 1А МЛ/г; К_{с (жьшл}.) = 2,0 Мл/г

Vcy = 200 + (20 х 1,4 + 5 х 2,0) = 238 ml

Б.П.

Foliorum Uvae ursi 20,0 Rhizomatis Bistortae 5,0 Aluminis 4,0 Glycerini 5,0 Aquae purificatae 238 ml Уж. = 204,1 ml

Технологиясы: Майдаланган 20,0 г аюқүлақ жапырагы мен 5,0 г жылан таран тамырын инфундирлік стаканга салып, 238 мл тазартылган су косып, қақпағын жауып, кайнап тұрған су моншасында 30 минут түлдырады. Содан соң қайнатпаны тез ыстык күйінде сүзеді, шикізатты сығады. Сүзілген кайнатпада 4,0 г ашудасты ерітеді, кажет болтан жағдайда көлемді 200 мл дейін сумен жеткізіп, алдын ала глицерин елшеп альшган босататын кұгыға кайтадан сүзеді. Тьігъщдап, безендіреді. Негізгі этикетка

бекітілген. Инфундирлік ыдыста сыгатын қүрылысы бар перфорирленген стакан, ал стаканный ішінде түтқага бекітілген штогы мен үстагышы бар перфорирленген диск орналаскан, жьшжымалы тұтка инфундирлік ыдыстың қакпағына қондырьшған.

Сыгатын қондырғы көмегімен тұнбаны (қайнатпаны) араластыруға жэне сығу арқылы сұйық фракциясын бөліп алуға болады.

Перфорирленген стаканга өлшеген дэрілік осімдік шикізатын салады. Су моншасындагы тазартылган судың мөлшерін судың деңгейін көрсететін шыны түтік аркьшы бақылайды, конфорканың қақпағын жауып, ауыстыратын қосқышты куаты 1200 Вт сәйкес келетін «3» деген белгіге орнатып, аппаратты электр тогына қосады. Су моншасында су қайнаған соң, конфоркаға, перфорирленген стакандағы өсімдік шикізатына есептелген мөлшерде тазартылган су күйылған, инфундирлік ыдыстарды орнатады. Кейін су моншасы кайтадан қайнатылган соң, аппараттың қуатын қайнауды қолдап түратын (қуаты 600 немесе 300 Вт сэйкес келетін ауыстырып қосқыштың жағдайы «2» немесе «1» тең) етіп косады. Түндыру уақыты талап бойынша аяқталган соң, аппаратты өшіреді, су моншасындагы инфундирлік ыдыстарды алып, тұнба мен кайнатпаны суытады, содан соң перфорирленген стакан кұрамын сыгады.

Жұмыстан соң аппараттың бөлшектерін өсімдік шикізатының калдыгынан тазартып, жуғыш заттардың сулы ерітіндісімен, содан кейін тазартылган сумен шайып кептіреді. Су моншасындагы тазартылган судың деңгейін үнемі бақылап огырады жэне қажет жағдайда судың деңгейін көрсететін шыны түтік белгісіне дейін жеткізеді.

Су моншасы тазартьшған сумен толмаған жағдайда аппаратты токқа косуға тыйым салынады. Жү_мыс барысында су моншасындагы судың деңгейі оны бақылайтын шыны түтіктің төменгі қауіп қатерлі белгісінен төмендемеуі керек. Бүл аппаратты барлық дэріханаларда қолдануға болады. Қазіргі уақытта өндірісте осыған үқсас АИ-2-250 аппараты шығарылады. Ол АИ-З-тен инфундирлік стакандардың саны, көлемі және түтыну қуаты бойынша ерекшеленеді. Инфундирлік аппарат АИ-3000 (38 суретте) керсетілген.

Дәрілік өсімдік шикізатынан көлемі 3000 мл дейін тұнба жэне кайнатпа дайындауға арналган. Аппарат су деңгейін көрсететін шыны түтігі бар су моншасынан жэне қолданылатын максималды қуаттылыгы 1200 Вт электр қыздырғышы бар цилиндрлі корпустан түрады. Корпус металлы кабықпен жабьшган, ал оган электр қыздырғышты ауыстьфып косқыш ы бар басқару панелі, сигналды лампалары жэне сактандыргыш

Инфундирлік аппаратты колданғанда нұсқауда берілген электр қауіпсіздігі талаптарын сақтау қажет.

Аппараттар сериялы шығарылады жэне ауруханалық, ірі ауруханалық жэне жеке кэсіпкерлік дэріханаларда колданылады.

Отпен қызатын стерилдеу-инфундирлік аппараты. Дәрілік өсімдік шикізатынан сулы сығынды дайындауға және де дэрілік препаратты ағынды бумен стерилдеуге арналған. Аппараттың негізгі бөлігі су моншасы, онда көлемі 250 жэне 500 мл инфундирлік стакандарына арналган үлшыктары бар. Моншаның ішкі бөлігінде заттарды стерилдеуге арналган тор орналаскан. Су моншасы алюминийден жасалған. Оның қыздырылуын газды плитада, токты плитада жэне т.б. жүргізуге болады.

Өнеркэсіпте токпен қызатын стерилдеу-инфундирлік аппараты шығарьшады.

Экстракт-концентраттарды пайдаланып түнбалар мен кайнатпаларды дайындау. Экстракт-концентраттар - түнбаларды дайындау үшін колданылатын дәрілік есімдік шикізатынан алынған стандартталған концентрленген сыгындылар. Оларды зауытта, фабрикаларда дайындалады.

ҚР ДСМ 15.12.04 жыліы N 142 бүйрығынын 22 тармағына сәйкес: сулы сыгындылар алу үшін дэрілік өсімдік шикізатының орнына экстракт-концентраттарды қолдануға болады. Олар сүйық 1:2, қүрғақ 1:1, 1:2 болуы мүмкін. Бүл жағдайда жазылым күрамындағы дәрілік заттардың концентрлі ерітінділерін қолдануга болады.

Өндірістен шығарылатын экстракт-концентраттар Қүрғак экстракт-концентраттар - Extracra sicca standartisata жалбызтікен күргақ экстракт-концентраты 1:1 - Extractum Althaeae siccum

Standartisatum 1:1

термопсис (ақмия) күрғак экстракт- - Extractum Termopsidis концентраты 1:1 siccum standartisatum 1:1

жалынгүл кұргақ экстракт-концентраты 1:1 - Extractum Adonidis vernalis

siccum standartisatum 1:1 меруертгүл күрғақ экстракт-концентраты 1:2 - Extractum Convallariae

siccum standartisatum 1:2 дигиталис күрғақ экстракт-концентраты 1:1 - Extractum Digitalis siccum

Standartisatum 1:1

Су-йык экстракт-концентраттар - Extracta fluida standartisata:

сасықшоп сүйык экстракт-концентраты 1:2 - Extractum Leonuri fluidum

standartisatum 1:2

шүйгіншөп сүйық экстракт-концентраты 1:2 - Extractum Valerianae fluidum

standartisatum 1:2

жалынгүл сүйық экстракт-концентраты 1:2 - Extractum Adonidis vernalis

fluidum standartisatum 1:2

МФ DC бойынша 1 мл 3 мл