
- •Автоматтыбасқарутеориясы1дәріс Автоматтыбасқарутеорясыныңнегізгіұғымдары
- •Автоматтыбасқаружүйелеріжәнеолардыңатқаратынқызметтері
- •1.2.Автоматтыбасқаружүйелеріндегіәсерлер.Типтікәсерлер.
- •1.3Басқарылатынобъектілердіңжәнеавтоматтыбасқарушықондырғыларэлементтерініңқасиеттері.
- •1.4Керібайланыстар
- •1.5Автоматтыбасқаружүйелерініңклассификациясы
- •2.1.Автоматтыреттеужүйелерініңтүрлері.
- •2.3Дифференциалдықтеңдеулер,өтпеліжәнеберілісфункциялары,жиіліксипаттамалары.
- •3Автоматтыреттеужүйелерінің типтікбуындары
- •Автоматтыреттеужүйелерінбөлшектеу
- •Күшейтушібуын(звено)
- •Апериодтықбуын
- •2.4.Тербеушібуын
- •3.5Интегралдаушыбуын
- •3.6Дифференциалдаушыбуын.
- •Автоматтыреттеужүйелерініңтеңдеулері
- •4.2Структуралықсұлбалар
- •4.3Сызықтыстатикалықавтоматыреттеужүйесініңдифференциалтеңдеуінқұру.
- •4.4 Сызықты астатикалық автоматты реттеу жүйесініңдифференциалтеңдеуі
- •4.5Автоматтыреттеужүйесіндегітұрақталғанпроцесс.
- •Автоматтыреттеужүйесініңорнықтылығынзерттеу
- •5.1Орнықтылықжөніндежалпытүсінік.
- •Гурвицорнықтылықкритерийі
- •Михайловтыңорнықтылықкритерийі
- •5.1)Даолардымасштабты()()комплекстікжазықтықтасаламыз.
- •Найквистыңорнықтылықтыңамплитудалық–фазалықкритерийі.
- •5.5Орнықтылыққалогарифмдікжиіліксипаттамаларыарқылыанализжасау.
- •5.7Орнықтылықаймағыжәнеонытұрғызуәдістері
- •Реттеусапасынбагалау
- •6.1.Реттеусапасыныңнегізгікөрсеткіштері
- •6.2Реттеупроцесініңсапасынтүбірлердіорналастыруәдісімензерттеу
- •6.4Автоматтыреттеупроцесініңсапасынжиілікәдіспен зерттеу
3.5Интегралдаушыбуын
6дәріс
Егербуынныңшығысшамасыныңӛзгеружылдамдығыкірісшамасынапропорционалболса,немесешығысшамасыныңмӛлшерікірісшамасыныңинтегралынапропорционалболсаондабұндайбуындыинтегралдаушыбуындепатайды.Кейдебұндайбуындыастатикалықнемесебейтарапбуындептеатайды.Бұлар2түргебӛлінеді:идеальдыжәненақтыболып.Идеальдыинтегралдаушыбуынретіндетұрақтытоқэлектрқозғаушысынайтуғаболады.Мұндакірісшамасыесебіндезәкірдіңкернеуін,алшығысшамасынзәкірдіңбұрылубұрышыдепесептегенжӛн.(3.10а-сурет).Қозғаушыныңайналужылдамдығы
, (3.50)
Мұндак-берукоэффициенті.
шамасын(3.50)–геқойып
Мұнда–қозғаушыинініңайналубұрышы
Осышамаданинтегралаламыз
(3.51)
∫
(ӛйткені)
және(3.51)(3.52)формулаларынақойыптабамыз
(3.52)
және
∫
∫
(3.53)
Операторлықтүрде(3.53)былайжазылады
(3.54)
,
және
Жорамалмәнненнақтымәнгеауысыпшығысшамасының
болғандаӛзгерузаңдылығынуақытаралағындаанықтаймыз
(3.55)
–гетеңдепалыпӛтпеліфункцияныңтеңдеуінтабамыз()
Бұлбұрыштықкоэффициентітурасызықтықтеңдеуі(3.11сур)
354–тенбуынныңберілісфункциясынанықтаймыз

Амплитудалықфазалықсипаттама
()
(3.56)
(3.57)
Бұлжорамалосьтіңтерісбағытыменсәйкескелетінтүзусызық(3.12а
сурет).
сурет-Интегралдаушыбуынныңӛтпеліфункциясыныңграфигі
сурет-Интегралдаушыбуынныңжиіліксипаттамсы
(3.57)бӛлгішіндегіжорамалсаннанарылыпбуынныңнақтыжәнежорамалжиіліксипаттамаларыныңтеңдеулерінтабамыз
() (3.58)
()
(3.59)
Бұлардықолданыпсипаттаманыңграфиктерінсаламыз(3.12бсур)
Амплитудалықжәнефазалықжиіліктіктеңдеулер
()√()()=
(3.60)
()
()
()
(3.61)
(3.60)ты логарифмдеп буынның логарифмдік амплитудалық жиілік
сипаттамасынанықтаймыз
() (3.62)Барлықжиілікдиапазонындабұлсипаттамасызықболыпкеледіжәне
оныңабциссасыжәнеординатасы20lgk,дбболады.Сызықтыңнаклоны20дб/дек(3.13сурет)
Логарифдікфазалықжиіліксипаттамасытүзусызықпенбейнеленеді.
Бұлсызықабцисса осіне параллельжәнеоданқашықтықтаорналасқан
сурет-Интегралдаушыбуынныңлогарифдікжиіліксипаттамасы
3.6Дифференциалдаушыбуын.
Егербуынныңшығысшамасыкірісшамасыныңӛзгеружылдамдығынапропорционалболса,басқашаайтқандаоныңтуындысынапропорционалболса,ондамұндайбуындифференциалдаушыбуын(д.б)депаталады.
Дифференциалдаушыбуынғажататындар:гидравликалықтыныштандырғыш(3.66асурет)тарнсформатор(3.16бсурет),электртізбегіR,C(3.16всурет),RLтізбегі(3.16гсурет).
Д.б.екітүрліболады: идеальныйжәне нақты.Д.б.дифференциалдықтеңдеуі
Оныаператорлықтүрдежазсақ
(3.71)
Буынныңберілісфункциясы 3.71деналынады
() (3.72)
Буынныңамплитудалық–фазалықсипаттамасы
() (3.73)
Бұлтүзусызық,олжорамалосіменқабысады.
3.16сурет-Дифференциалдаушыбуынныңмысалдары
сурет-Буынныңжиіліксипаттамалары(373)теннақтыжәнежорамалжиіліксипаттамаларынанықтаймыз
()() (3.74)
Осысипаттамалардыңграфигі(3.18б)суреттекелтірілген.
Буынның амплитудалық және фазалық жиілік сипаттамаларыныңтеңдеулері
()√()()=√()= (3.75)
()()
(3.76)
()
()
(3.75)тілогарифмдеплогарифмдікамплитудалықжиіліксипаттамасын
аламыз
() (3.77)
Логарифмдікмасштабтасалынғанбұлтүзудіңнаклоны20уб/дек,ол
абциссасы,ординатасы20lgkнүктеарқылыжүршізіледі(3.19сурет).
сурет-Дифференциалдыбуынныңлогарифмдікжиіліксипаттамасы
7дәріс