22. Дәрілік өсімдіктер шикізатын дайындау жолдарын атаңыз?

Дәрілік өсімдіктерді жинау әдістері және уақыты ол өсімдіктердегі шипалық әсері бар заттардың ерекшеліктеріне тікелей байланысты.Био-қ белсенді зат-р (ББЗ) өсім-ң әртүрлі мүшелерінде н-се тек 1 мүшесінде жинақталуы мүмкін. Сондықтан дәрілік өсім-ң бар-қ бөліктерінің түгел шипалық қасиеті бар деп айтуға болмайды.Ескеретін нәрсе, шаң басқан, әр түрлі насекомдармен жарақаттанған не-се тат саңырауқұлақтарымен ауырған дәрілік өсім-ді жинауға болмайды. Бүршіктерді ерте көктемде, яғни наурыз-сәуір айларында әлі таралмаған ісінген кезінде жинаған дұрыс.Медициналық мақсатпен өсімдік қабықтарын тек жас бұтақтардан алған дұрыс. Шөптесін өсімдіктерді гүлдеген кезінде жинайды, оларды төменгі жапырақ деңгейінде кесіп алады. Жапырақтарын гүлдеу алдында және гүлдеу басталғанда немесе толық гүлдегенде жинайды.Тамырлар мен тамырсабақтарды күзде өсімдіктің жер үсті мүшелері сола бастағанда дайындайды.Жалпы өсім-ді кептір-ң 4 әдісі бар: 1. Табиғи, бұл жағдайда шикізатты қағаз-ң не-е матаның бетіне жайып қойып жиі-жиі аударып тұрады. 2. Көлеңкеде кептіру, бұл жағдайда жақсы желденетін жабық ғимараттың ішінде кептіреді. Табиғи нақыштары сақталады. 3. Күн түскен жерде кептіру, бұл жағдайда өсім-р қабығы, тамырлары, тамырсабақтары, тұқымдары және жидектері кептіріледі.4. Жылулықта кептіру, бұл жағдайда темпераьтураны реттеп тұруға болады, шикізат тезірек кебеді. Дәрілік өсімдіктер шикізаты құрғақ, қараңғы, таза, темпе-ы 180 С дейін болатын жайда сақталуы керек.Әрине, дәрілік өсім-ді сақтау қағидасы техникалық талаптарға сәйкес болуы керек.Өсімдік өркендерін, жапырақтарын, гүлдерін, бүршіктерін сақтау 2 жылдан аспауы керек, ал тамырларды , тамырсабақтарды және қабығын сақтау – 3жылдан аспауы керек.Д.ө. шикізатын шетке шығару – өте жауапты мәселе. Өйткені шикізат – дүниежүзілік сұранысты қажет ететін өнім.Шикізат – табиғаттың бізге берген сыйы.

23.Дәрілік өсімдіктердің химиялық құрамы қандай?

Өсімдіктер организімі өзінің химиялық құрамы және атқаратын қызметі жағынан өте күрделі . Табиғатта тек өсімдіктер ғана органикалық емес заттардан органикалық заттар түзе алады, ал оларсыз адамдарлың және жануарлардың тіршілік етуі мүмкін емес. Өсімдіктер таңғаларлық әртүрлі зат алмасу процессіне және көмірқышқыл газынан , судан және органикалық емес зат қосылыстарынан алуан түрлі өосылыстарды синтездеуге қабілетті.Қорыта айтқанда , барлық өсімдіктер судан және құрғақ заттардан тұрады, судың мөлшері жалпы салмағының 70% шамасында болуы мүмкін. Су - бұл орта , ал ол ортада барлық биохимиялық процестер жүреді. Ал құрғақ заттарды 2 ге бөлеміз: Органикалық және минералды деп. Органикалық :1. Алғашқы синтез заттар: белоктар, витаминдкер, липидтер, карбон қышқылдары , көмірсулар, ферменттер 2. Екінші синтез заттары: алкалойттар , әртүрлі гли-коздтер , полуфункциональды органикалық қышқылдар , әртүрлі фенолды қосылыстар , стереойдтар , терпенойдтар және т.б

Минералдық . 1.макро, 2 микро 3 ультрамикро Өсімдіктер құрамында 21 химиялық элемент табылған . Олардың 16 элементі (H, C, J, P, S, S,Na, Cl, K, Mn, Fe, Co, Cu, Zn, ) барлық өсімдіктерде кезедеседі, ал 5 элемент (B Al V Mo J) тек кейбір түрлерінде ғана кездеседі. Сандық құраммына байланысты оларды макро ( K Ca Ms Na Cl P Si) және микро ( Cu zn J Co Mn Mo Al S Fe ) элементтерге бөледі. Қарапайым органикалық емес қосылыстар ( Co_2, H₂O , No_3, SO₄^-2 P₄O^- өсімдіктерге 6 негізіг элементті береді. C, H, O, N, S, P, ал олардан ұлпалардың көптеген компоненттері құрамында белоктар , нуклейн қышқылдары , көмірсулар липидтер және т.б қарапайым қосылыстар негізінде өсімдіктерге күрделі қосылыстар синтезделеді. (алкалойдтар, фенолды қосылыстар терпенойдтар)