Жалғаулықты ыңғайластың тыныс белгісін көрсететін схема
1 – компонент да, 2 - компонент
да, де
әрі
әрі, әрі
және
1 – жаттығу. Жай сөйлемдердің әрқайсысына ойларыңнан жаңадан сөйлем қосып, ыңғайлас салаласқа айналдырыңыз.
1. Біткен іске сыншы көп, … 2. Біреулер үлкен трактормен тың көтеріп жатыр, … 3. Қайырбек те лып етіп шыға жөнелді. Мұхит та … 4. Алыстағы тау жақтан ұлдардың үні құлаққа келді, қыздар да …. 5. Мен ол менікі ғой деп ойладым, ….
2 – жаттығу. 10 ыңғайлас салалас сөйлем құрастырып жаз.
3 – жаттығу. Төмендегі сөз тіркестерін орыс тіліне аударыңыз.
Сараптаудың негізгі мақсаты, тамақтану үшін жарамдылығын анықтау, эпидемиялық маңызын ескерту, денсаулыққа зиянды, азық-түлікпен жанасатын, химиялық ластану, санитарлық мекемелердің тапсырмасы, сараптау нәтижесі, тарату жағдайлары.
– жаттығу. Мәтінді орыс тіліне аударыңыз, мазмұнын айтыңыз.
Өкпе гангренасы
Өкпенің шіріп, ыдырауын медицинада өкпе гангренасы дейді. Бұл ауруды анаэробты (оттегінсіз) микробтар(спирилдер, ұршық тәрізді таяқшалар, анаэробты стрепококтер) өршітеді.
Оның патогенезі өкпе іріңдеуінің патогенезімен бірдей. Ауру белгілері: өкпе қуысының айқын
шекарасы болмайды. Қуыс ішіне шіріген сұйық жиналады. Демаркациялық (шектеу) зонасы мен ірің қабығы пайда бола бастайды. Қуысқа жиналған сұйықтың құрамында микробтар мен клетка детриті болады.
Емделуі: Өкпе гангренасының емделуі өкпе іріңдеуінің емделуімен бірдей, бірақ одан анағұрлым ауырлау келеді. Оны емдеу әдістері мен тәсілдері мынадай: 1) бактерияға қарсы антибиотиктер, сульфаниламидтер қолдану; 2) қақырық түсуін жеңілдету, қақырықты түсіретін дәрілер беру, дене қалпын өзгерту (оны позициялық дренаж дейді); 3) организмнің жалпы қорғанысын күшейту, қан, плазма құю, анатоксин дәрісін егу; 4) қажет болса, ақырында хирургиялық тәсілді қолдану керек.
Словарь – сөздік
өкпе іріңдеуі – абсцесс легкого өкпе қуысы –плевральная полость
анағұрлым ауырлау – тяжелее қақырық – мокрота
организм қорғанысы – самозащита
организма
Оқыту Әдістері: түсіндіру, сұрақ-жауап, тіл дамыту.
Қолданылатын Әдебиеттер:
1. М. Ә. Қараев «Қазақ тілі», Алматы, «Ана тілі», 1993 ж., 179 бет.
2. Б. Ж. Доскеева «Қазақ тілі», Мед.ЖОО арналған, А., «Қайнар», 2002, 91-92 беттер.
3. Бектурова А.Ш. Казахский язык для всех: учебник/ А.Ш.Бектурова, Ш.К.Бектуров. – Алматы: Атамұра, 2004ж. – 720 с.
4. Берікұлы Н. Қолданбалы қазақ тілі: оқу құралы/Н.Берікұлы, Ж.С.Есқарина. – Ақтөбе, 2005ж. – 320 б.
5. Қазақ тілі: оқу құралы/Мурзалина Б. ж.б. – Алматы: Ана тілі, 2003ж, - 264 б.
6. Оразақынова Н.А. Қазақ тілі (Сөзжасам. Морфология): оқу-әдістемелік/ Н.А. Оразақынова. – Алматы: Арыс, 2004, -176 б.
7. Күзекова З.С. Қазақ тілі: практикалық курсы/З.С. Күзекова. – Алматы, 2003ж.
Бақылау сұрақтары:
Ыңғайлас салалас дегеніміз не?
Ыңғайлас жалғаулық шылауларын атаңыз.
Ыңғайлас салалас құрмалас сөйлемге мысал келтіріңіз.
Өкпенің іріп-шіруі қандай ауру, емі қандай?
Мәтінді пайдалана отырып, «Дәрігердің қабылдауында» тақырыбына диалог құрыңыз.