Рмқк «марат оспанов атындағы батыс қазақстан мемлекеттік медициналық университеті» практикалық сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар

Мамандығы: жалпы медицина, стоматология

Пәні: Қазақ тілі

Кафедра: Тілдер

Курс І

№ 5 тақырып: Жай сөйлемнің айтылу мақсатына қарай бөлінуі. «Қалақай жапырақтары» мәтіні.

Құрастырушы: аға оқытушы Абдуллина Л.Н.

Ақтөбе 2010 ж.

Кафедра отырысында бекітілген

«02» қыркүйек 2010 ж.

№ 1 хаттама

Кафедра (курс) жетекшісі ____________________

Тақырыбы: Жай сөйлемнің айтылу мақсатына қарай бөлінуі. «Қалақай жапырақтары» мәтіні.

Мақсаты: Жай сөйлемнің айтылу мақсатына қарай бөлінуі туралы мәлімет беру, жаттығу жұмысы арқылы пысықтау.

Тақырыптың негізгі (мӘселелері) сұрақтары:

1. Жай сөйлем деген не?

2. Сөйлем айтылу мақсатына қарай нешеге бөлінеді?

Бір ғана ойды білдіріп, бір ғана интонациямен айтылған сөйлем жай сөйлем деп аталады. Мысалы: Өзі мықтап жүдепті. Сөйлем айтылу мақсаты мен интонациясына қарай хабарлы, сұраулы, бұйрықты және лепті сөйлем болып бөлінеді. Жауап алу мақсатымен сұрай айтылған сөйлемді сұраулы сөйлем дейміз. Мысалы: Бүгін театрға барасыз ба? Біреуге бұйыру, тілек-өтініш ету мақсатында айтылған сөйлемді бұйрықты сөйлем дейміз. Мысалы: Тый ,көзіңнің жасын!

1-жаттығу. «Қалақай жапырақтары» мәтіні бойынша кездесетін сөздерді жаттап алыңыз.

қалақай – крапива тәсіл - способ

шикізат – сырье құю - вливать

қан тоқтатқыш - кровоостанавливающий қақпақ - крышка

теміртапшылықты анемия - железодефицитная анемия суыту - охлаждать

он екі елі ішек - двенадцатиперстная кишка сүзу - процеживать

қан кету – кровотечение толтыру - наполнять

2 - жаттығу. Төмендегі сөз тіркестерін орыс тіліне аударыңыз.

2 ас қасық шикізат, эмаль ыдысқа салу, қайнаған су, су моншасы, бөлме жылылығы, дайын тұндырма, ас алдында, жарты стакан тұндырма, қан тоқтатқыш, теміртапшылықты анемия, асқазан қабынуы, он екі елі ішек жарасы, ішектен қан кету, шаштың түбін нығайту, нығайту үшін, нығайту үшін пайдалану.

3 - жаттығу. Төмендегі сөз тіркестерімен жай сөйлем құраңыз.

Дайындау тәсілі, бөлме жылылығы, теміртапшылықты анемия, ас алдында, ыстық су.

4- жаттығу. Оң бағанадағы етістіктермен сол бағанадағы керекті сөздер арқылы сөз тіркесін жасаңыз.

ыстық суды салу (нені?)

сүзгіштен (фильтр) салу (қайда?)

ваннаға құю (нені?)

тоңазытқышта сүзу (немен?)

астан кейін сақтау (қайда?)

денсаулық үшін ішу (қашан?)

қолын пайдалану (не үшен?)

қалтаға құю (қайда?)

5 – жаттығу. Берілген мәтінді оқып шығып, орыс тіліне аударыңыз. Жай сөйлемдерді табыңыз.