Рмқк «марат оспанов атындағы батыс қазақстан мемлекеттік медициналық университеті» практикалық сабақтарға арналған әдістемелік нұсқау

Мамандығы: жалпы медицина, стоматология

Пәні: Қазақ тілі

Кафедра: Тілдер

Курс І

№ 3 тақырып: Сөз тіркесінің түрлері. «Жүректің құрылысы» мәтіні.

Құрастырушылар: аға оқытушылар Сәбитбекова М.М.,

Ербатыр Б.Ө., Абдуллина Л.Н.,

оқытушы Утарғалиева Ш.Ш.

Ақтөбе 2010 ж.

Кафедра отырысында бекітілген

«02» қыркүйек 2010 ж.

№ 1 хаттама

Кафедра (курс) жетекшісі ____________________

Тақырыбы: Сөз тіркесінің түрлері. «Жүректің құрылысы» мәтіні.

Мақсаты: Сөз тіркесінің түрлерін түсіндіре отырып, жаттығу жұмыстарын орындау арқылы бекіту

Тақырыптың негізгі (мӘселелері) сұрақтары:

1. Сөз тіркесі дегеніміз не?

2. Сөз тіркесі құрамына қарай неше түрге бөлінеді?

Толық мағыналы, кем дегенде екі сөздің өзара әрі тұлғалық жағынан, әрі мағыналық жағынан байланысуын сөз тіркесі деп атаймыз. Сөз тіркесі құрамына қарай екі түрге бөлінеді. Құрамы екі сөзден тұратын сөз тіркесін жай сөз тіркесі деп атайды. Мысалы: Кең дала. Көркем қыз. Құрамы үш не одан да көп сөзден тұратын сөз тіркесін күрделі сөз тіркесі деп атайды. Мысалы: Жиырма сегізінші жылы. Бидай өңді жігіт.

1 - жаттығу. «Жүректің құрылысы» мәтіні бойынша кездесетін жаңа сөздермен танысып, жаттап алыңыз.

ересек – взрослый

қабат – слой

құлақша – предсердие

қарынша – желудочек

еркін – свободно

қақпақша – клапан

кері – обратно

талшық – волокно

үнемі – всегда

жиырылу – сокращение, сжиматься

босаңсу – расслабление

үзіліс – перерыв, пауза

ұлпа – ткань

жасуша – клетка

жүрек соғуы – удар пульса,

сердцебиение

2 - жаттығу. Төмендегі сөз тіркестерін орыс тіліне аударыңыз.

Сол жағына орналасу, ересек адам, ересек адамның жүрегі, жүректің салмағы, бірнеше қабат, өте жұқа қабықша, бірінші қабаты, екінші қабаты, жүректің ішкі жағы, жүйке талшықтары, қарынша жаққа ашылу, құлақшадан қарыншаға өту, қанның құлақшадан қарынға өтуі, алға қарай ағу, кері қарай ақпау, құлақшаның жиырылуы, құлақшаның босаңсуы, босаңсу кезеңі, үзіліс кезеңі, жүректің тынығуы, жүректің жиі соғуы.

3-жаттығу. Оң жақтағы етістіктермен (сұрақ арқылы) керекті сөздерден сөз тіркесін құраңыз.

Алға байланысады (қалай?)

Құлақша ағады (қайда?)

Жылдам босаңсиды (не?)

Қанға ашылады (не?)

Кері айналады (қалай?)

өзара ақпайды (қалай?)

қақпақшалар толады (неге?)

4 - жаттығу. Берілген мәтінді оқып шығыңыз, мағыналық бөліктерге бөліп, әрбір бөлікке тақырып қойыңыз. Сөз тіркесінің түрлерін табыңыз.