Рмқк «марат оспанов атындағы батыс қазақстан мемлекеттік медициналық университеті» практикалық сабақтарға арналған әдістемелік нұсқау

Мамандық: жалпы медицина, стоматология

Пән: қазақ тілі

Кафедра: тілдер

Курс І

№ 16 тақырып: Бірыңғай бастауыштар. «Пиелонефрит» мәтіні.

Құрастырушы:

аға оқытушы Абдуллина Л.Н.

Ақтөбе 2010 ж.

Тақырыбы: Бірыңғай бастауыштар. «Пиелонефрит» мәтіні.

Мақсаты: Бірыңғай бастауыштарды тапсырмалармен жұмыс жасау арқылы меңгерту. Мәтінмен жұмыс жасау арқылы тіл дамыту.

ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ МӘСЕЛЕЛЕРІ:

Бастауыш болатын негізгі сөз таптары - зат есім және зат есім орнына жүретін есімдіктер. Бұлардан басқа сөз таптары заттық ұғымда жұмсалып, атау септігінің сұрағына жауап берсе, бастауыш қызметін атқара алады. Сондықтан сын есім, сан есім, одағай, үстеу, тұйық етістік, есімше түрлері де атау септігінің сұрағына жауап беріп, зат есім орнына жүргенде, бастауыш бола береді.

ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАР:

1 - тапсырма. Берілген мәтінді оқып, орыс тіліне аударыңыз. Мағынасына қарай бөліктерге бөліп, тақырыпша қойыңыз. Бірыңғай бастауыштарды табыңыз.

Пиелонефрит

Пиелонефрит – бүйрек түбегі ұлпасының қабынуы. Бұған несеп жолдарының тарылуы мен бұзылуы, қысылуы және несептің жүруін бұзатын басқа да себептер әсер етеді. Бұл – бүйректің ең жиі кездесетін ауруы. Жедел пиелонефрит кенеттен басталады. Негізгі шағымы – белдің сыздап ауруы. Науқастың дене қызуы көтеріледі. Лабораториялық зерттеулер жүргізгенде қанда лейкоциттер, зәрде бактериялар көбейгені байқалады. Жедел пиелонефриттің диагнозын ертерек қоюдың маңызы зор. Өйткені 90% жағдайда сауығуға және созылмалы формаға көшуден сақтануға болады.

Пиелонефриттің жедел кезеңінде аурудың негізгі белгілері жоғалғанға дейін төсектен тұрғызбау керек. Алғашқы күндерден бастап антибактериялық және қабынуға қарсы терапия жүргізу керек. Антибиотиктер алғашқы 10-14 күнде енгізіледі, одан соң препаратты ауыстырады. Сульфаниламидтік препараттарды 3-4 күннен үзіліс жасап, 7-10 күн пайдаланады. Міндетті түрде витаминдер: ретинол, аскорбин қышқылы, В тобының витаминдері, пангам қышқылы (В15 витамині) тағайындалады. Антибактериялық терапия циклдері арасындағы үзілісте шөптермен (шай шөп, аюқұлақ, жалбыз, итмұрын, қалақай, т.б.) емдеу мейлінше қажет. Емдік шаралардың бірі – диета, сырқат адамның тамағында тұзды шектеу керек. Сондай-ақ, пиелонефритпен ауыратындардың кешенді терапиясына санаторий-курорт емін енгізуге болады.

2 - тапсырма. Төменде пиелонефрит ауруы бойынша дәрігердің сұрақтары берілген. Науқастың жауаптарын дайындаңыз, бірыңғай бастауыштарды қолданыңыз.

1. – Қай жеріңіз ауырады?

...

2. – Дене қызуыңыз бар ма?

...

3. – Ауру кенеттен басталды ма, әлде көптен бері ауырасыз ба?

...

4. – Беліңіз қалай ауырады, сыздап ауыра ма, әлде батып ауыра ма?

...

5. – Зәріңіздің түсі өзгерді ме?

...

6. – Басыңыз ауыра ма?

...

7. – Әлсіздік сезінесіз бе?

...

8. – Бетіңізде, денеңізде ісік пайда болған жоқ па?

...

3-тапсырма. «Пиелонефрит» мәтіні бойынша түсінігіңізді айтып беріңіз. Тірек сөздердің жазылуын есте сақтаңыз.

Оқыту әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, тіл дамыту.

Әдебиеттер:

1. М. Ә. Қараев «Қазақ тілі», Алматы, «Ана тілі», 1993 ж., 179 бет.

2. Б. Ж. Доскеева «Қазақ тілі», Мед.ЖОО арналған, А., «Қайнар», 2002, 91-92 беттер.

3. Бектурова А.Ш. Казахский язык для всех: учебник/ А.Ш.Бектурова, Ш.К.Бектуров. – Алматы: Атамұра, 2004. – 720 с.

4. Берікұлы Н. Қолданбалы қазақ тілі: оқу құралы /Н.Берікұлы, Ж.С.Есқарина. – Ақтөбе, 2005. – 320 б.

5. Қазақ тілі: оқу құралы /Мурзалина Б. ж.б. – Алматы: Ана тілі, 2003, - 264 б.

6. Оразақынова Н.А. Қазақ тілі (Сөзжасам. Морфология): оқу-әдістемелік /Н.А. Оразақынова. – Алматы: Арыс, 2004, -176 б.

7. Күзекова З.С. Қазақ тілі: практикалық курсы /З.С. Күзекова. – Алматы, 2003.

Бақылау сұрақтары:

1. Пиелонефриттің пайда болуына қандай себеп әсер етеді?

2. Пиелонефриттің белгілері қандай?

3. Пиелонефрит ауруымен ауырған науқасқа қандай витаминдер аса қажет?

4. Пиелонефрит ауруы туралы бұқаралық ақпарат құралдарына арналған шағын хабарлама дайындаңыз.