Рмқк «марат оспанов атындағы батыс қазақстан мемлекеттік медициналық университеті» практикалық сабақтарға арналған әдістемелік нұсқау

Мамандық: жалпы медицина, стоматология

Пән: қазақ тілі

Кафедра: тілдер

Курс І

№ 10 тақырып: Баяндауыштың жаттығулары. «Дәрігерлік этика» мәтіні.

Құрастырушы:

аға оқытушы Абдуллина Л.Н.

Ақтөбе 2010 ж.

Тақырыбы: Баяндауыштың жаттығулары. «Дәрігерлік этика» мәтіні.

Мақсаты: Баяндауышты меңгеру.

Тақырыптың негізгі мӘселелері:

Баяндауышты тапсырмалар орындау арқылы меңгеру.

ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАР:

1 - тапсырма.Баяндауышты табыңыз.

Мен хат жаздым. Біз хат жаздық.

Сен кітап оқыдың. Сендер кітап оқыдыңдар.

(Сіз кітап оқыдыңыз). (Сіздер кітап оқыдыңыздар).

Ол сурет салды. Олар сурет салды

Біз мұғалімбіз.

Сіз ардақты анасыз.

Мен инженермін.

Сен зоотехниксің.

Ол тракторшы.

2 - тапсырма. Қазақ тіліне аударып, баяндауышты табыңыз.

Я вчера ходила в кино. Мы вчера ходили в кино.

Я собирала ягоды в саду. Мы собирали ягоды в саду.

Ты играл в мяч. Вы играли в мяч.

Ты завтра на работу пойдешь? Вы завтра пойдете на работу?

Он читал книгу. Они читали книгу.

3 - тапсырма. Баяндауышты табыңыз.

1. Қар еріді, жер көктеді. 2. Күн де жылынды, жер де көктеді. 3. Сен бүгін киноға барсаң, мен де барайын. 4. Сәкен жұмысты бітіргенше, бригадир де келіп қалар.

4–тапсырма. «Дәрігерлік этика» мәтіні бойынша кездесетін жаңа сөздерді жаттап алыңыз.

тіл табысу-найти общий язык

парыз- долг

сезіктену- чувствительный

сезіктену- заподозрить, подозревать

сыр ашу- открыть душу

қадам- шаг

құпия- тайна, секрет

5 - тапсырма. Берілген мәтінді оқып шығып, мазмұнын айтыңыз, баяндауыштарды табыңыз.

Дәрігерлік этика

Дәрігердің сырқат адаммен тіл табысып, сөйлесе алуы өте маңызды болып саналады. Дәрігер мен сырқаттың қарым-қатынасы, дәрігердің парызы мен міндеттері дәрігерлік деонтология (грекше deonos-парыз, logos-оқу) деп аталады.

Ауру адам психикасы өте сезімтал келеді, ол дәрігердің сөзінен не ісінен сезіктенуі мүмкін. Сондықтан науқастың көзінше түсініксіз терминдер мен сөздерді қолданбауға тырысу керек. Сырқат адамның психологиясын, интеллектін, сол кездегі көңіл-күйін (қуану, ренжу, қайғыру, шаршау) дұрыс ескере білу қажет.

Дәрігердің сырқатпен арадағы жақсы психологиялық қатынасы аурудың тез сауығуына әсер етеді. Адамды толық есімімен атаған дұрыс. Сырқаттың шағымдарын сұрастырғанда телефон қоңырауына, бөтен әңгімелерге көңіл бөлмеу керек. Сонда ғана ауру өзін еркін ұстап, дерті туралы сыр ашады. Рецепт берген кезде дәрігер дәрілерді қабылдайтын уақытты, қанша емделетінін, қабылдау әдістерін түсіндіріп, ақыл-кеңес айту керек.

Дәрігердің білімділігіне, емнің көмектесетіндігіне сену – дертке қарсы жасалған үлкен қадам болып есептеледі.

Дәрігерлік деонтологияға дәрігерлік құпияны сақтау қажеттігі жатады. Науқас адам және оның дерті туралы мәліметтер ешкімге жарияланбауы тиіс.

Сондай-ақ, дәрігердің сыртқы пішіні, киім-киісі, жүріс-тұрысы, сөйлеу мәдениеті де талапқа сай болуға тиісті.

Оқыту әдісі: түсіндіру, талдау, сөйлем құруға дағдыландыру, сұрақ-жауап.

Әдебиеттер:

1. М. Ә. Қараев «Қазақ тілі», Алматы, «Ана тілі», 1993 ж., 179 бет.

2. Б. Ж. Доскеева «Қазақ тілі», Мед.ЖОО арналған, А., «Қайнар», 2002, 91-92 беттер.

3. Бектурова А.Ш. Казахский язык для всех: учебник/ А.Ш.Бектурова, Ш.К.Бектуров. – Алматы: Атамұра, 2004. – 720 с.

4. Берікұлы Н. Қолданбалы қазақ тілі: оқу құралы/Н.берікұлы, Ж.С.Есқарина. – Ақтөбе, 2005. – 320 б.

5. Қазақ тілі: оқу құралы/Мурзалина Б. ж.б. – Алматы: Ана тілі, 2003, - 264 б.

6. Оразақынова Н.А. Қазақ тілі (Сөзжасам. Морфология): оқу-әдістемелік/ Н.А. Оразақынова. – Алматы: Арыс, 2004, -176 б.

7. Күзекова З.С. Қазақ тілі: практикалық курсы/З.С. Күзекова. – Алматы, 2003.

Бақылау сұрақтары:

1. Дара баяндауыш дегеніміз не?

2. Күрделі баяндауыш дегеніміз не?

3. Күрделі бастауыштарға мысал келтіріңіз.

4. Дара баяндауышқа мысал келтіріңіз.

5. «Дәрігерлік этика» мәтіні бойынша сұрақтар дайындаңыз.

6. 1-2 абзацтар бойынша сөздік жұмысын жүргізіңіз.