- •Уводзіны
- •1. Тэорыя літаратуры як галіна навукі
- •Літаратура
- •2. Змест, мэты і задачы курса «Тэорыя літаратуры», яго структура
- •Літаратура
- •Тэарэтыка-літаратурнай думкі
- •Літаратура
- •2. Тэарэтыка-Літаратурная думка
- •2.1. Агульная характарыстыка развіцця тэарэтыка-літаратурнай думкі
- •Літаратура
- •2.2. Літаратуразнаўчыя метады і школы
- •2.2.1. Міфалагічная школа
- •Літаратура
- •2.2.2. Біяграфічны метад
- •Літаратура
- •2.2.3. Культурна-гістарычная школа
- •Літаратура
- •2.2.4. Параўнальна-гістарычны метад
- •Літаратура
- •2.2.5. Псіхалагічная школа
- •Літаратура
- •2.2.6. Духоўна-гістарычная школа
- •Літаратура
- •2.2.7. Фармальны метад
- •Літаратура
- •2.2.8. Сацыялагічны метад
- •Літаратура
- •Літаратура
- •3.2. Літаратуразнаўчыя метады, школы, канцэпцыі сярэдзіны — другой паловы хх ст.
- •3.2.1. Псіхааналітычная школа
- •Літаратура
- •3.2.2. Фенаменалагічная школа
- •Літаратура
- •3.2.3. Літаратуразнаўчая герменеўтыка
- •Літаратура
- •3.2.4. «Новая крытыка»
- •Літаратура
- •3.2.5. Структуралізм. Постструктуралізм. Дэканструктывізм
- •Літаратура
- •4. Тэарэтыка-літаратурная думка на беларусі
- •Літаратура
- •Раздзел іі сутнасць і спецыфіка мастацтва
- •1. Азначэнне мастацтва
- •Літаратура
- •2. Творчы характар мастацтва. Мастацтва як з’ява эстэтычная
- •Літаратура
- •3. Мастацкі вобраз
- •Літаратура
- •4. Віды мастацтва. Некаторыя асаблівасці класіфікацыі і сістэматызацыі відаў мастацтва
- •З кнігі г. Паспелава «Искусство и эстетика»
- •З падручніка «Марксистско-ленинская эстетика»
- •Літаратура
- •5. Пазнавальны аспект мастацтва
- •Літаратура
- •6. Аўтарскі пачатак у мастацтве
- •Літаратура
- •7. Аксіялагічны аспект мастацтва
- •Літаратура
- •Раздзел ііі Літаратура як від мастацтва
- •1. Паняцце літаратуры.
- •Генезіс і эвалюцыя мастацкай славеснасці і поглядаў на яе
- •Літаратура
- •2. Мастацкія магчымасці слова
- •Літаратура
- •3. «Нярэчыўнасць» вобразаў у літаратуры. Слоўная пластыка
- •Літаратура
- •4. Прасторава-Часавыя магчымасці мастацкай літаратуры
- •Літаратура
- •5. Пазнавальныя магчымасці літаратуры і яе праблемнасць
- •Літаратура
- •Літаратура
- •2. Гісторыка-функцыянальнае вывучэнне літаратуры
- •Літаратура
- •3. Літаратурная крытыка як адзін з істотных кампанентаў і фактараў функцыянавання літаратуры
- •Літаратура
- •4.1. «Высокая літаратура». Літаратурная класіка
- •Літаратура
- •4.2. Масавая літаратура
- •Літаратура
- •4.3. Белетрыстыка
- •Літаратура
- •4.4. Ваганні і змены ў складзе каштоўнасна-функцыянальных слаёў літаратуры. Фактары літаратурнага поспеху
- •Літаратура
- •4.5. Элітарная і антыэлітарная канцэпцыі літаратуры і мастацтва
- •Літаратура
- •Тэорыя літаратуры:
- •Вучэбны дапаможнік
- •Для студэнтаў-філолагаў вну.
- •Частка і
- •246019, Г. Гомель, вул. Савецкая, 104.
- •246019, Г. Гомель, вул. Савецкая, 104.
Літаратура
Академические школы в русском литературоведении.— М., 1975.
Вейман Р. История литературы и мифология / Пер. с нем.— М., 1975.
Гусев Е.В. Мифологическая школа // Литературный энциклопедический словарь / Под общ. ред. В.М. Кожевникова, П.А. Николаева.— М., 1987.
Зарубежная эстетика и теория литературы ХIХ – ХХ вв. Трактаты, статьи, эссе / Сост., общ. ред. Г.К. Косикова.— М., 1987.
Каваленка В. Міфа-паэтычныя матывы ў беларускай літаратуры.— Мн., 1981.
Козлов А.С. Мифологическое направление в литературоведении США..— М., 1984.
Кравцов Н. Анропологическая школа // Словарь литературоведческих терминов / Редакторы-составители Л.И. Тимофеев и С.В. Тураев.— М., 1974.
Мелетинский Е.М. Поэтика мифа.— М., 1995.
Миф – фольклор – литература.— Л., 1978.
Нефёдов Н.Т. История зарубежной критики и литературоведения.— М., 1988.
Николаев П.А., Курилов А.С., Гришунин А.Л. История русского литературоведения.— М., 1980.
Основы литературоведения / Под. ред. В.П. Мещерякова.— М., 2000.
Петрухин В.Я. Антропологическая школа // Литературный энциклопедический словарь / Под общ. ред. В.М. Кожевникова, П.А. Николаева.— М., 1987.
Рагойша В. Метад літаратуразнаўчы // Рагойша В. Тэорыя літаратуры ў тэрмінах: Дапаможнік.— Мн., 2001.
Салавей Л.М. Міфалагічная школа // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5 т.— Мн., 1986.— Т. 3.
Суслова Н.В., Усольцева Т.Н. Школы и направления в литературоведении. Метод в литературоведении // Суслова Н.В., Усольцева Т.Н. Новейший литературоведческий словарь-справочник для ученика и учителя.— Мозырь, 2003.
Хрестоматия по теории литературы / Составитель Л.Н. Осьмакова.— М., 1982.
2.2.2. Біяграфічны метад
Біяграфічны метад — гэта спосаб вывучэння літаратуры, пры якім біяграфія і асоба пісьменніка разглядаюцца ў якасці вызначальных момантаў мастацкай творчасці. Біяграфічны метад вельмі часта звязаны з адмаўленнем літаратурных напрамкаў і культываваннем імпрэсіяністычнага «партрэта» пісьменніка ў якасці асноўнага жанру літаратуразнаўчага даследавання. Упершыню яго прымяніў французскі літаратуразнаўца Шарль Сент-Бёў (1804–1869) — аўтар славутага пяцітомніка «Літаратурныя партрэты» (1836–1839).
Сент-Бёў першым звярнуў увагу на адрозненні паміж літаратурна-крытычным і навуковым літаратуразнаўчым аналізам. У сваіх даследаваннях вучоны імкнуўся паказаць асаблівасці творчасці пісьменніка праз яго біяграфію. У нарысе «П’ер Карнэль» (1829) Сент-Бёў так фармулюе ідэю свайго метаду: «У галіне крытыкі і гісторыі літаратуры няма, відаць, больш займальнага, больш прыемнага і разам з тым больш павучальнага чытання, як добра напісаная біяграфія вялікіх людзей ..., старанна складзеныя, часам нават крыху шматслоўныя апавяданні аб асобе і творах пісьменніка, мэта якіх — пранікнуць у яго душу, асвоіцца з ім, паказаць яго з самых розных бакоў»1.
Разам з тым неабходна адзначыць, што хоць у Сент-Бёва ў падыходзе да літаратурных з’яў і мела месца біяграфічная дамінанта, вучоны ўсё-такі не замыкаўся ў вузкіх межах спавядаемага ім метаду.
У «чыстым» выглядзе біяграфічны метад праіснаваў нядоўга. Своеасаблівае прымяненне ён знайшоў у метадалогіі буйнейшых заходнееўрапейскіх літаратуразнаўцаў ХІХ ст. І. Тэна і Г. Брандэса. І. Тэн лічыў Сент-Бёва сваім настаўнікам і адным з тых, хто падрыхтаваў культурна-гістарычны метад. Г. Брандэс стварыў шэраг арыгінальных літаратурных партрэтаў і біяграфій пісьменнікаў (У. Шэкспіра, І. Гётэ, Вальтэра, Г. Ібсана і некат. інш.), выкарыстоўваючы многае з метадалогіі Сент-Бёва.
У пачатку ХХ ст. некаторыя вучоныя (Р. дэ Гурмон з Францыі, Ю. Айхенвальд з Расіі і інш.) паспрабавалі адрадзіць біяграфічны метад. Аднак гэтыя спробы былі амаль што беспаспяховымі.
У беларускім літаратуразнаўстве біяграфічны метад не меў значнага пашырэння, хоць яго некаторыя (як правіла, лепшыя) моманты і бакі выкарыстоўваліся многімі вучонымі. Разам з тым у асобных працах, такіх, напрыклад, як «Новая беларуская паэма» М. Байкова, «Аповесць «У палескай глушы» М. Піятуховіча, «Трыццаць год» Я. Бранштэйна, істотна перабольшвалася роля біяграфіі аўтараў у плане яе ўздзеяння на творы.
Сучаснае айчыннае літаратуразнаўства прызнае біяграфічны метад як прыватны прыём даследавання, які вывучае біяграфічныя элементы ў якасці адной з крыніц тэматыкі, праблематыкі і мастацкіх вобразаў твораў.