Літаратура

Введение в литературоведение. Хрестоматия / Под ред. П.А. Николаева.— 2-е изд., испр. и доп.— М., 1987.

Возникновение русской науки о литературе / Под ред. П.А. Николаева.— М., 1975.

Волков И.Ф. Теория литературы.— М., 1995.

История эстетической мысли: В 6 т.— М., 1985.— Т. 1–2.

Гуляев Н.А. Теория литературы.— М., 1985.

Курилов А.С. Литературоведение в России ХVІІІ века.— М., 1981.

Лазарук М.А., Ленсу А.Я. Уводзіны ў літаратуразнаўства.— 2-е выд., дапрац. і дап.— Мн., 1982.

Литературные манифесты западноевропейских клас­сици­стов.— М., 1980.

Манн Ю.В. Литературоведение // Литературный энцик­лопедический словарь / Под общ. ред. В.М. Кожевникова, П.А. Николаева.— М., 1987.

Нефёдов Н.Т. История зарубежной критики и литерату­рове­дения.— М., 1988.

Николаев П.А., Курилов А.С., Гришунин А.Л. История рус­ского литературоведе­ния.— М., 1980.

Основы литературоведения / Под. ред. В.П. Мещерякова.— М., 2000.

Поспелов Г.Н. Теория литературы.— М., 1978.

Уводзіны ў літаратуразнаўства: Хрэстаматыя / Уклад. М.І. Мішчанчук, М.Ф. Шаўлоўская; Уступ. арт. М.А. Лазарука.— 2-е выд., дапрац. і дап.— Мн., 1991.

Хрестоматия по теории литературы / Составитель Л.Н. Осьмакова.— М., 1982.

2. Тэарэтыка-Літаратурная думка

ў ХІХ — ПАЧАТКУ хх стст.

2.1. Агульная характарыстыка развіцця тэарэтыка-літаратурнай думкі

ў ХІХ — пачатку ХХ стст.

Асноўнай прыкметай і асаблівасцю развіцця тэарэтыка-літаратурнай думкі ў ХІХ — пачатку ХХ стст. з’яўляецца станаўленне ўласных на­вуковых метадаў і школ у літаратуразнаўстве. Наогул у дадзены перыяд літаратуразнаўства як навука практычна поўнасцю вы­чляняецца з эстэтыкі і становіцца самастойнай галіной навуковых ведаў.

Сярод навуковых метадаў і накірункаў (даволі часта побач з тэрмінамі «метад» і «накірунак» ужываецца паняцце «школа»; у прынцыпе ўсе гэтыя тры словы-тэрміны з’яўляюцца сінонімамі), што ўзніклі і аформіліся ў літаратурнай навуцы ў ХІХ — пачатку ХХ стст. і самым непасрэдным чынам паўплывалі на развіццё тэарэтыка-літаратурнай галіны ў агульнай сістэме літаратуразнаўчых ведаў, найбольш значнымі і распаўсюджанымі з’яўляюцца міфалагічны, біяграфічны, культурна-гістарычны, параўнальна-гістарычны, псіхалагічны, духоўна-гістарычны, фармальны і сацыялагічны.

Спецыфіка літаратуразнаўчага пазнання ў тым, што яно ў працэсе свайго гістарычнага развіцця не поўнасцю адкідвае на­працаванае папярэднікамі, а бярэ лепшае з усяго таго, што знойд­зена, адкрыта ранейшымі вучонымі. Таму літаратуразнаўчыя ме­тады, накірункі і школы ХІХ — пачатку ХХ стст. не знікнуць бясследна, як толькі вычарпаюць свае навуковыя патэнцыі, а пяройдуць многімі сваімі момантамі і гранямі, лепшымі і праверанымі прыёмамі даследа­вання ў далейшую літаратурную навуку. Толькі што адзначанае датычыцца практычна ўсіх літаратуразнаўчых метадаў, накірункаў і школ ХІХ — пачатку ХХ стст. Прынцып пераемнасці, а таксама ад­бору і сінтэзу ўсяго лепшага, што напрацавана папярэднікамі,— адзін з важнейшых прынцыпаў літаратурнай навукі, залог яе да­лейшага паспяховага развіцця.

Напрацаванае прадстаўнікамі канкрэтных метадаў, накірункаў і школ складае аснову літаратуразнаўчых (у тым ліку і тэарэтычных) здабыткаў ХІХ — пачатку ХХ стст. Разам з тым немалы ўклад у тэарэтыка-літаратурную думку гэтага часу ўнеслі асобы, якія стаялі па-за канкрэтнымі метадамі і школамі (ва ўсякім разе не дэкларавалі сваю прыналежнасць да іх). У першую чаргу гэта датычыцца пісьменнікаў. Найбольш часта звярталіся (прама ці ўскосна) да пытанняў тэорыі літаратуры ў сваіх выступленнях, артыкулах, прадмовах да твораў і г. д. такія заходнееўрапейскія і паўночнаамерыканскія майстры мастацкага слова ХІХ — пачатку ХХ стст., як Г. Гейнэ, В. Гюго, Р. Шатабрыян, Ж. Сталь, В. Скот, П. Мэрымэ, Стэндаль, А. Бальзак, Ч. Дзікенс, У. Тэкерэй, Г. Мапасан, Г. Джэймс, Р. Ралан, А. Франс і інш. Значны ўклад у развіццё тэарэтыка-літаратурнай думкі ўнеслі і расійскія пісьменнікі, сярод якіх асабліва вылучаюцца імёны А. Пушкіна, В. Бялінскага, М. Чарнышэўскага, М. Дабралюбава, Дз. Пісарава, Л. Талстога, Ф. Дастаеўскага.