- •Уводзіны
- •1. Тэорыя літаратуры як галіна навукі
- •Літаратура
- •2. Змест, мэты і задачы курса «Тэорыя літаратуры», яго структура
- •Літаратура
- •Тэарэтыка-літаратурнай думкі
- •Літаратура
- •2. Тэарэтыка-Літаратурная думка
- •2.1. Агульная характарыстыка развіцця тэарэтыка-літаратурнай думкі
- •Літаратура
- •2.2. Літаратуразнаўчыя метады і школы
- •2.2.1. Міфалагічная школа
- •Літаратура
- •2.2.2. Біяграфічны метад
- •Літаратура
- •2.2.3. Культурна-гістарычная школа
- •Літаратура
- •2.2.4. Параўнальна-гістарычны метад
- •Літаратура
- •2.2.5. Псіхалагічная школа
- •Літаратура
- •2.2.6. Духоўна-гістарычная школа
- •Літаратура
- •2.2.7. Фармальны метад
- •Літаратура
- •2.2.8. Сацыялагічны метад
- •Літаратура
- •Літаратура
- •3.2. Літаратуразнаўчыя метады, школы, канцэпцыі сярэдзіны — другой паловы хх ст.
- •3.2.1. Псіхааналітычная школа
- •Літаратура
- •3.2.2. Фенаменалагічная школа
- •Літаратура
- •3.2.3. Літаратуразнаўчая герменеўтыка
- •Літаратура
- •3.2.4. «Новая крытыка»
- •Літаратура
- •3.2.5. Структуралізм. Постструктуралізм. Дэканструктывізм
- •Літаратура
- •4. Тэарэтыка-літаратурная думка на беларусі
- •Літаратура
- •Раздзел іі сутнасць і спецыфіка мастацтва
- •1. Азначэнне мастацтва
- •Літаратура
- •2. Творчы характар мастацтва. Мастацтва як з’ява эстэтычная
- •Літаратура
- •3. Мастацкі вобраз
- •Літаратура
- •4. Віды мастацтва. Некаторыя асаблівасці класіфікацыі і сістэматызацыі відаў мастацтва
- •З кнігі г. Паспелава «Искусство и эстетика»
- •З падручніка «Марксистско-ленинская эстетика»
- •Літаратура
- •5. Пазнавальны аспект мастацтва
- •Літаратура
- •6. Аўтарскі пачатак у мастацтве
- •Літаратура
- •7. Аксіялагічны аспект мастацтва
- •Літаратура
- •Раздзел ііі Літаратура як від мастацтва
- •1. Паняцце літаратуры.
- •Генезіс і эвалюцыя мастацкай славеснасці і поглядаў на яе
- •Літаратура
- •2. Мастацкія магчымасці слова
- •Літаратура
- •3. «Нярэчыўнасць» вобразаў у літаратуры. Слоўная пластыка
- •Літаратура
- •4. Прасторава-Часавыя магчымасці мастацкай літаратуры
- •Літаратура
- •5. Пазнавальныя магчымасці літаратуры і яе праблемнасць
- •Літаратура
- •Літаратура
- •2. Гісторыка-функцыянальнае вывучэнне літаратуры
- •Літаратура
- •3. Літаратурная крытыка як адзін з істотных кампанентаў і фактараў функцыянавання літаратуры
- •Літаратура
- •4.1. «Высокая літаратура». Літаратурная класіка
- •Літаратура
- •4.2. Масавая літаратура
- •Літаратура
- •4.3. Белетрыстыка
- •Літаратура
- •4.4. Ваганні і змены ў складзе каштоўнасна-функцыянальных слаёў літаратуры. Фактары літаратурнага поспеху
- •Літаратура
- •4.5. Элітарная і антыэлітарная канцэпцыі літаратуры і мастацтва
- •Літаратура
- •Тэорыя літаратуры:
- •Вучэбны дапаможнік
- •Для студэнтаў-філолагаў вну.
- •Частка і
- •246019, Г. Гомель, вул. Савецкая, 104.
- •246019, Г. Гомель, вул. Савецкая, 104.
Літаратура
Виноградов В.В. Вопросы марксистской поэтики.— М., 1972.
Давыдов Ю.Н. Искусство как социологический феномен.— М., 1968.
Дорошевич Э., Конон В. Очерк истории эстетической мысли Белоруссии.— М., 1972.
Ивлев Д.Д. Социологический метод // Литературный энциклопедический словарь / Под общ. ред. В.М. Кожевникова, П.А. Николаева.— М., 1987.
Конон В.М. Проблемы искусства и эстетики в общественной мысли Белоруссии начала ХХ в.— Мн., 1985.
Конан У.М. Развіццё эстэтычнай думкі ў Беларусі (1917–1934 гг.).— Мн., 1968.
Литература и социология. Сборник статей.— М., 1977.
Литературно-эстетические концепции в России конца ХІХ – начала ХХ века.— М., 1975.
Марксистско-ленинская эстетика.— М., 1983.
Мушынскі М.І. Беларуская крытыка і літаратуразнаўства. 20–30-я гг.— Мн., 1975.
Николаев П.А. Марксистско-ленинское литературоведение.— М., 1983.
Основы литературоведения / Под. ред. В.П. Мещерякова.— М., 2000.
Плеханов Г.В. Эстетика и социология искусства: В 2 т.— М., 1978.
Рагойша В. Метад літаратуразнаўчы // Рагойша В. Тэорыя літаратуры ў тэрмінах: Дапаможнік.— Мн., 2001.
Русская наука о литературе конца ХІХ – начала ХХ века.— М., 1982.
Советское литературоведение за пятьдесят лет.— М., 1967.
Суслова Н.В., Усольцева Т.Н. Школы и направления в литературоведении. Метод в литературоведении // Суслова Н.В., Усольцева Т.Н. Новейший литературоведческий словарь-справочник для ученика и учителя.— Мозырь, 2003.
Фридлендер Г.М. К. Маркс и Ф. Энгельс и вопросы литературы.— М., 1968.
Хрестоматия по теории литературы / Составитель Л.Н. Осьмакова.— М., 1982.
Шпакоўскі І.С. Сацыялагічны метад // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5 т.— Мн., 1987.— Т. 4.
Щербина В.Р. Ленин и вопросы литературы.— М., 1967.
3. тэарэтыка-ЛІТАРАТУРНАЯ думка
Ў СЯРЭДЗІНЕ — ДРУГОЙ ПАЛОВЕ ХХ СТ.
3.1. Агульная характарыстыка развіцця
тэарэтыка-літаратурнай думкі
ў сярэдзіне — другой палове ХХ ст.
Тэарэтыка-літаратурная думка ў сярэдзіне — другой палове ХХ ст. развіваецца яшчэ больш шпаркімі крокамі ў параўнанні з папярэднім этапам. На змену «акадэмічным» метадам даследавання літаратуры прыходзяць г. зв. навейшыя (псіхааналітычная канцэпцыя, фенаменалогія, «новая крытыка», структуралізм і інш.). Умоўна іх можна падзяліць на дзве асноўныя плыні: г. зв. сайентысцкую і антрапалагічную альбо гуманістычную. Сайентысты (ад англ. science — навука) імкнуцца вырашыць праблемы даследавання літаратуры, абапіраючыся на дасягненні розных галін навукі. Яны працягваюць, такім чынам, традыцыі пазітывістаў ХІХ ст. Прадстаўнікі ж антрапалагічнага альбо гуманістычнага накірунку зыходзяць з пераканання, што літаратура з’яўляецца асаблівым відам чалавечай дзейнасці, які не паддаецца строга навуковаму тлумачэнню.
Вельмі важнай асаблівасцю развіцця літаратуразнаўства і тэарэтыка-літаратурнай галіны ў ім з’яўляецца тое, што вучоныя ХХ ст. на першае месца ў літаратуразнаўчым даследаванні пачалі ставіць менавіта мастацкі твор, а не ўвесь комплекс калялітаратурных фактаў і з’яў (біяграфію пісьменніка, яго псіхалогію, духоўны вопыт, асаблівасці грамадскага рэагавання на творы літаратуры і г. д). Праўда, пры гэтым не абыходзіцца без крайнасцей (напрыклад, постстуктуралісцкія канцэпцыі твора як самадастатковага тэксту, складзенага з цытат). Аднак у цэлым такі падыход дае станоўчыя вынікі. Менавіта дзякуючы яму высвечваюцца многія моманты і грані ўнутранай складанай будовы мастацкага твора, яго шматаспектнай структуры.
Агульнапрызнана, што авангард літаратурнай навукі ХХ ст., (як, і ранейшага часу) знаходзіцца ў краінах Заходняй Еўропы. Менавіта там пачалі свой шлях практычна ўсе «навейшыя» літаратуразнаўчыя канцэпцыі, метады, школы. Аднак дзеля справядлівасці трэба аддаць даніну павагі і ўсходнеславянскай, і ў першую чаргу рускай літаратурнай навуцы. Нягледзячы на не надта спрыяльныя ўмовы ў выніку ідэалагічнага дыктату і ціску (літаратуразнаўства пры ўсёй яго спецыфіцы з’яўляецца ўсё-такі ў немалой ступені навукай грамадазнаўчай), савецкая літаратурная навука (вядома, перадавая яе частка) не толькі не згубіла напрацаваныя ў свой час здабыткі і традыцыі, але і пэўным чынам узбагаціла іх. У тым ліку і ў галіне тэорыі літаратуры, аб чым сведчыць, напрыклад, калектыўны трохтомнік «Теория литературы. Основные вопросы в историческом освещении» (1962–1965), мноства манаграфічных навуковых прац па самых розных пытаннях, а таксама цэлы шэраг падручнікаў (кнігі Л. Цімафеева, Р. Абрамовіча, Г. Паспелава, М. Гуляева, І. Волкава, В. Халізева). Без глыбокай тэарэтычнай распрацоўкі многіх пытанняў наўрад ці магло б быць ажыццёўлена выданне грунтоўнейшага васьмітомніка «История всемирной литературы» (1983–1994) — працы, несумненна, эпахальнай для ўсяго сусветнага літаратуразнаўства. Прозвішчы Б. Тамашэўскага, В. Шклоўскага, В. Жырмунскага, Ю. Лотмана, М. Бахціна, У. Пропа, Дз. Ліхачова, Г. Паспелава, М. Конрада і шэрагу іншых савецкіх вучоных ведаюць усе сур’ёзныя літаратуразнаўцы свету.