3. Культурная шматстайнасць успрымання рэальнасці. Узаемадзеянне лінгвакультур як аснова міжкультурнай камунікацыі. Нацыянальны характар і яго адлюстраванне ў камунікацыі.

Прырода чалавечага ўспрымання і яго механізмы (ідэнтыфікацыя і інтэрпрэтацыя). Культурная абумоўленасць успрымання. Каштоўнасці і каштоўнасныя арыенціры. Уплыў каштоўнасных арыенціраў на міжкультурную камунікацыю. Шматстайнасць культурных патэрнаў. Даследаванні каштоўнасных вымярэнняў Г. Хафстэдэ (індывідуалізм – калектывізм, пазбяганне няпэўнасці, адносіны да ўлады, мужчынскасць – жаночасць).

Роля мовы ў міжкультурных зносінах. Вербальная мова як функцыя міжкультурнай камунікацыі. Прырода вербальнай мовы. Культурная абумоўленасць значэння. Праблема значэння і міжкультурнай камунікацыі. Гіпотэза лінгвістычнай адноснасці Сепіра-Уорфа. Мова і патэрны мыслення. Моўная разнастайнасць субкультур. Асаблівасці нацыянальнай, мужчынскай і жаночай камунікацыі.

4. Віды міжкультурнай камунікацыі. Міжасобасная сінхроннасць у міжкультурных зносінах. Спосабы зносін у эталогіі чалавека.

Вербальны, невербальны і паравербальны віды камунікацыі. Уплыў мовы на мысленне і паводзіны. Выказванне і дыскурс як адзінкі вербальнай камунікацыі. Тыпы дыскурсаў. Мадэляванне дыскурсаў: ментальная мадэль, фрэймы, сцэнарыі, мадэль сітуацыі. Семіятычныя характарыстыкі слова як асноўнай адзінкі мовы. Семантычная структура слова. Камунікатыўныя функцыі мовы. Магчымасці вербальнага ўздзеяння на аўдыторыю. Вербальная і невербальная сімвалічныя сістэмы – падабенства і адрозненне. Камунікатыўная кампетэнтнасць як засваенне культурных норм, каштоўнасцяў, мадэляў вербальных і невербальных паводзін у розных культурах. Паравербальная камунікацыя і яе асноўныя кампаненты.

5. Практыка міжкультурнай камунікацыі і засваенне чужой культуры. Патэнцыйныя праблемы ў міжкультурнай камунікацыі і магчымасці яе аптымізацыі.

Акультурацыя, яе віды і вынікі. Асноўныя праблемы міжкультурнай камунікацыі: пошукі падабенства, зніжэння няпэўнасці, разнастайнасць камунікатыўных задач, адыход ад камунікацыі (адступленне, пазбяганне), улада. Культурны шок: прычыны, фактары. Фазы развіцця культурнага шоку. Сімптомы культурнага шоку і спосабы яго пераадолення. Магчымасці паляпшэння міжкультурнай камунікацыі. Камунікатыўны партрэт асобы і яго віды. Уплыў фізічнага і сацыяльнага асяроддзя. Імкненне да развіцця эмпатыі ў міжкультурнай камунікацыі. Роля міжкультурнай камунікацыі ва ўмовах глабалізацыі эканамічных, палітычных і культурных кантактаў. Сферы прыярытэтнага развіцця міжкультурнай камунікацыі.

Інфармацыйна-метадычная частка

І. Літаратура

Асноўная

1. Акишина, А., Кано, Х. Словарь русских жестов и мимики/ А. Акишина, Х. Кано. – Токио, 1980.

2. Борг, Д. Я вижу, о чем вы молчите / Д. Борг, пер. с англ. П. А. Самсонов. – Минск: Попурри, 2010.

3. Головлева, Е. Л. Основы межкультурной коммуникации/ Е. Л. Головлева. – Ростов н/Д: Феникс, 2008.

4. Горелов, И. Н. Невербальные компоненты коммуникации/ И. Н. Горелов. – М., 1980

5. Григорьев, С. А. Словарь языка русских жестов / С. А. Григорьев. – М., Вена, 2001.

6. Грушевицкая, Т. Г., Попков, В. Д., Содохин, А. П. Основы межкультурной коммуникации / Т. Г. Грушевицкая, В. Д.  Попков,  А. П. Содохин. – М., 2002.

7. Гудков, Д. Б. Теория и практика межкультурной коммуникации / Д. Б. Гудков. – М., 2003.

8. Ильяева, И. А., Кожемякин, Е. А. Межкультурные коммуникации в современном мире / И. А. Ильяева, Е. А. Кожемякин. – Белгород, 2001.

9. Кашкин, В. Б. Основы теории коммуникации: Краткий курс/ В. Б. Кашкин. – М., 2007.

10. Коццолино, М. Невербальная коммуникация. Теории, функции, язык и знак. / пер. с итал. – О.А. Шипилова / М. Коццолино. – Х.: Изд-во «Гуманитарный центр», 2009.

11. Крейдлин, Г. Е. Невербальная семиотика: Язык тела и естественный язык / Г. Е. Крейдлин. – М., 2004.

12. Лабунская, В. А. Невербальное поведение (Социально-перцептивный подход)/ В. А. Лабунская. – Ростов н/Д, 1986.

13. Леонтович, О. А. Ввведение в межкультурную коммуникацию/ О. А. Леонтович. – М.: Альфа-М: ИНФРА-М, 2011.

14. Малюга, Е. И. Функциональная пргматика межкультурной деловой коммуникации. Изд. 2-е, доп./ Е. И. Малюга. – М.: Книжный дом «ЛИБРОКОМ», 2008.

15. Пиз, А. Язык телодвижений/ А. Пиз. – СПб, 2000.

16. Рот, Ю., Коптельцева, Г. Встречи на грани культур/ Ю. Рот, Г. Коптельцева. – Калуга, 2001.

17. Садохин, А. П. Межкультурная коммуникация/ А. П. Садохин. – М.: Альфа-М:ІНФРА-М., 2011.

18. Стадников, М. Г. Межкультурная коммуникация/ М. Г. Стадников. – СПб, 2007.

19. Степанов, С. С. Язык внешности / С. С. Степанов. – М., 2001.

20. Тер-Минасова, С. Г. Язык и межкультурная коммуникация / С. Г. Тер-Минасова. – М.: Изд-во МГУ, 2004.

21. Фаст Джулиус Язык тела / Джулиус Фаст. – М., 2006.

22. Шмидт, Р. Искусство общения / Р. Шмидт. – М., 1992.

Дадатковая

1. Басава, Г. І. Міжасобасны дыскурс як духоўнае вымярэнне быцця ў кантэксце міжкультурнай камунікацыі / Г. І. Басава // Слова ў кантэксце часу (да 80-годдзя прафесара А. І. Наркевіча). Зб. навук. прац. – Мінск, 2009.

2. Басава, Г. І. Міжкультурная камунікацыя – культура – асоба / Г. І. Басава // Личность – слово – социум: материалы VIІ Междунар. науч.-практ. конф. (11–12 апреля 2007 г.). – Ч. 1. – Мінск, 2007.

3. Басава, Г. І. Нацыянальна-культурная семантыка лексічных адзінак і міжкультурная камунікацыя / Г. І.  Басава // Жыццём і словам прысягаючы (да 85-годдзя прафесара М.Я. Цікоцкага): Зб. навук. прац. – Мінск, 2007.

4. Басава, Г. І. Некаторыя аспекты невербальнай камунікацыі ў міжкультурных зносінах / Г. І.  Басава // Личность – слово – социум: Материалы VI Международной научно-практической конференции (19–20 апреля 2006 г.). Ч.1 – Мінск, 2006.

5. Басава Г. І., Іўчанкаў В. І., Сінькова Л. Д. Святло слова: дапаможнік па лінгвакультуралогіі / Г. І.  Басава, В. І. Іўчанкаў, Л. Д. Сінькова. – Мінск, 2002.

6. Басова, А. И. Роль межкультурной коммуникации и межкультурного обучения в журналистском образовании / А. И. Басова // Журналистика – 2006 (4–8 февраля 2006 г.): Международная научная конференция, посвященная 60-летию факультета журналистики МГУ. – М., 2007.

7. Басова, А. И. Языковая репрезентация менталитета в пословицах и поговорках и их роль в межкультурной коммуникации / А. И. Басова // Мир русского слова и русское слово в мире: материалы ХI Конгресса МАПРЯЛ, 17–23 сентября 2007 г. – Т. 2. – Варна, 2007.

8. Брудный, А. Понимание и общение / А. Брудный. – М., 1989.

9. Вежбицкая А. Язык. Культура. Познание / А. Вежбицкая. – М., 1997.

10. Владимирова, Т. Е. Призванные в общение: Русский дискурс в межкультурной коммуникации / Т. Е. Владимирова. – М., 2007.

11. Гофман, И. Представление себя другим в повседневной жизни/ И. Гофман. – М., 2000.

12. Дейк ван Т. А. Язык. Познание. Коммуникация / Т. А. ванн Дейк. – М., 1989.

13. Золотухин, В. М. Толерантность / В. М. Золотухин. – Кемерово, 2001.

14. Колесов, В. В. Язык и ментальность / В. В. Колесов. – СПб., 2004.

15. Кочетков, В. В. Психология межкультурных различий / В. В. Кочетков. – М., 2002.

16. Леонтьев, А. А. Психология общения/ А. А. Леонтьев. – М., 1997.

17. Почепцов, Г. Г. Теория коммуникации/ Г. Г. Почепцов. – М., Киев, 2001.

18. Рёш, О. Проблема стереотипов в межкультурной коммуникации/ О. Рёш // Россия и Запад: диалог культур. Вып. 6. – М., 1998.

19. Степанов, Ю. С. Константы: словарь русской культуры: Опыт исследования / Ю. С. Степанов. – М., 1997.

20. Стефаненко, Т. Г. Этнопсихология / Т. Г. Стефаненко. – М., 2003.

21. Шалин, В. В. Толерантность / В. В. Шалин. – Ростов-н/Д., 2000.

Інтэрнэт-рэсурсы

http://www.gumer.info/s_d0134669923eab898f62cc6025f0aa4b.html http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Linguist/m_komm/index.php http://www.diplomacy.edu/Language/Communication/default.htm http://www.kwintessential.co.uk/intercultural-forum/index.php

ІІ. Тэматыка рэфератаў

1. Міжкультурныя канфлікты і іх прычыны.

2. Стэрэатыпы ў міжкультурнай камунікацыі.

3. Тэорыя міжкультурнай камунікацыі Г. Хофстэдэ.

4. Акультурацыя як засваенне чужой культуры.

5. Культурны шок у засваенні чужой культуры.

6. Мадэль засваення чужой культуры М. Беннета.

7. Фарміраванне міжкультурнай кампетэнтнасці.

8. Прасторава-часавая арганізацыя зносін у кантэксце розных культур.

9. Асаблівасці мужчынскай і жаночай камунікацыі.

10. Акультурацыя як засваенне чужой культуры.

11. Культурныя стэрэатыпы: тыпалогія, сутнасць, мадэлі іх нейтралізацыі.

12. Сацыяльная дыферэнцыяцыя і яе вар’іраванне ў сродках невербальнай камунікацыі.

13. Культура і мова.

14. Вербальная камунікацыя і яе элементы.

15. Невербальная камунікацыя і яе элементы.

16. Паравербальная камунікацыя і яе кампаненты.

17. Культурны шок і шляхі яго пераадолення.

18. Адрозненні ў невербальнай камунікацыі носьбітаў розных лінгвакультур.

19. Міжкультурная камунікацыя і СМІ.

20. Беларуская культура ў кантэксце міжкультурнай камунікацыі.

ІІІ. Прыкладныя пытанні да экзамену

1. Паняцце камунікацыі. Функцыі, формы і віды камунікацыі.

2. Паняцце міжкультурнай камунікацыі. Аб’ект, прадмет і метады даследавання, міждысцыплінарныя сувязі. .

3. Гісторыя і прычыны ўзнікнення міжкультурнай камунікацыі.

4. Культурна-антрапалагічныя асновы міжкультурнай камунікацыі.

5. Паняцце культуры. Функцыянальная агульнасць культур, культурная спецыфіка, культурная дыстанцыя, канфлікт культур.

6. Сацыялізацыя і інкультурацыя.

7. Культура і паводзіны.

8. Культурная ідэнтычнасць і яе сутнасць.

9. Сутнасць культурных каштоўнасцяў і іх месца ў міжкультурнай камунікацыі.

10. Культура і мова.

11. Паняцце і сутнасць эмпатыі.

12. Сутнасць этнацэнтрызму і яго роля ў міжкультурнай камунікацыі.

13. Паняцце “культурнай ідэнтычнасці”. Этнічная ідэнтычнасць. Асабістая ідэнтычнасць.

14. Прырода і сутнасць паняццяў “свой” і “чужы”.

15. Паняцце камунікацыі і яе роля ў культуры.

16. Структура міжкультурнай камунікацыі.

17. Нормы і каштоўнасці ў міжкультурнай камунікацыі.

18. Тэорыя міжкультурнай камунікацыі Г. Хафстэдэ.

19. Мадэль засваення чужой культуры М. Беннета.

20. Культурныя стэрэатыпы: тыпалогія, сутнасць, мадэлі іх нейтралізацыі.

21. Акультурацыя як засваенне чужой культуры, яе сутнасць і формы.

22. Паравербальная камунікацыя і яе элементы.

23. Сутнасць працэсу ўспрымання.

24. Сутнасць і памылкі атрыбуцыі.

25. Міжкультурныя канфлікты і іх прычыны.

26. З’ява культурнага шоку, яго сімптомы і спосабы пераадолення.

27. Паняцце і дэтэрмінанты міжасобаснай атракцыі.

28. Талерантнасць як вынік міжкультурнай камунікацыі.

29. Паняцце і структура міжкультурнай кампетэнцыі.

30. Віды міжкультурнай камунікацыі.

31. Вербальная камунікацыя і яе элементы.

32. Фізіялагічнае (прыроднае) і культурнае ў невербальнай камунікацыі, універсальнае і спецыфічнае ў невербальнай камунікацыі.

33. Нацыянальна-культурныя асаблівасці невербальнай камунікацыі.

34. Праблемы міжкультурнай камунікацыі, абумоўленыя разыходжаннямі ў невербальных кодах.

35. Прасторава-часавая арганізацыя зносін у кантэксце культуры.

36. Тактыльнае ўзаемадзеянне.

37. Узаемадзеянне вербальных і невербальных складнікаў працэсу камунікацыі

38. Паравербальная камунікацыя і яе асноўныя кампаненты.

39. Сацыяльная дыферэнцыяцыя і яе вар’іраванне ў сродках камунікацыі.

40. Асаблівасці мужчынскай і жаночай камунікацыі.

41. Спосабы зносін у эталогіі чалавека..

42. Патэнцыйныя праблемы ў міжкультурнай камунікацыі і магчымасці яе аптымізацыі.