Örnekler

unutmak — забывать Ben unut-u-yor-um. — Я забываю. Sen unut-u-yor-sun. — Ты забываешь. O unut-u-yor. — Он забывает. Biz unut-u-yor-uz. — Мы забываем. Siz unut-u-yor-sunuz. — Вы забываете. Onlar unut-u-yor-lar. — Они забывают.

NB: Ударение может падать или на -yor или на предшествующий ему слог: unutuyorum или unutuyorum.

ЕСЛИ ОСНОВА ГЛАГОЛА ЗАКАНЧИВАЕТСЯ НА ГЛАСНУЮ:

Если основа глагола заканчивается на гласную, то эта гласная изменяется следующим образом:

Губная гласная в основе	Последняя гласная основы	Изменяется на	Пример
--	a	ı	Anlamak -> Ben anlıyorum. (Понимать -> Я понимаю.)
--	e	i	Dilemek -> Ben diliyorum. (Просить -> Я прошу.)
o, u	a	u	Oynamak -> Ben oynuyorum. (Играть -> Я играю.)
ö, ü	e	ü	Söylemek -> Ben söylüyorum. (Говорить -> Я говорю.)

Отрицание времени на –yor (mı,mi,mu,mü)

Образуется по следующей схеме:

Последняя гласная основы глагола	+ Аффикс отрицания на глаголах	+ Глагольное окончание	+ Личный аффикс настоящего времени
a, ı, o, u	+ mı	+ yor +	(ben) -um (biz) -uz (sen) -sun (siz) -sunuz (o) -- (onlar) -lar
e, i, ö, ü	+ mi

Örnekler

Anlamak -> Ben anla-mı-yor-um. (Понимать -> Я не понимаю.) Gelmek -> Ben gel-mi-yor-um. (Приходить -> Я не прихожу.) Durmak -> Ben dur-mu-yor-um. (Останавливаться -> Я не останавливаюсь.) Görmek -> Ben gör-mü-yor-um. (Видеть -> Я не вижу.) Alıştırma 5. Aşağıdaki yüklemleri şimdiki zamanda ekleyin.

İstemek,yazmak,konuşmak,söylemek,dönmek,bağırmak,gülmek,sevmek,koşmak,okumak.

Alıştırma 6. Parantezdeki yüklemleri şimdiki zaman eklerıyle ekleyip cümleyi doldurun.

1.Bahçivan bahçeyi_______________(temizlemek)

2.Öğrenciler şarlı______________(söylemek)

3.Dedem masal________(anlatmak)

4.Onlar denizde __________(yüzmek)

5.Babam bahçede çiçekleri___________(sulamak)

6.Öğretmen sınıfta ders__________(anlatmak)

7.Ali televizyon________(izlemek)

8.Kuşlar dalda şarkı_______(söylemek)

9.Babam kahvaltı ________(yapmak)

10.Annem süpermarkete___________(gitmek)

Glossary

Türkçe	Rusça	İnglizce
Nerede
oda
Müstakil
bahçe
Köpek kulübesi
şans
Apartman

СРС: Ev ve eşyalar hakkında kompozisyon yazmak.

СРСП: Şimdiki zamanı iyice ezberlemek Alıştırmalar yapmak

Edebiyatlar.

1. M.Hengirmen «Türkçe öğrenelim 1,2».Dumat Ofset Matbaacılık. Haziran 2007

2. Н.П.Сидорова «Турецкий без репетитора» Москва ООО «Издательство Толмач» 2009 г.

3. Ali Çiçek,Ayşegül Aslan,Dr.Erol Barın«HİTİT Yabancılar için Türkçе sayfa-21-22-23-24

4. Türkiye Türkçesi- Ahmet Yesevi Üniversitesi Yardım Vakfı Yayını Sayfa-112.113.114.115.116.117.118.

Казахско - Американский университет HAND-OUTS Турецкий язык ФОГН- (1уровень) 2-кредита 2010-2011 учебный год Практическое занятие №:10 Казак Фатма Тема занятия:Son 12saat Ассистент профессора Многофункциональный вопросы Лексика тема:Розгорная Лекцика . Грамматика тема:Время. как узнать который час и как ответить.

SON 12 SAAT
Doktor adama son 12 saat ömrü kaldığını söylemiş.
Adamın çok morali bozulmuş ve evine gitmiş.
Salonda divana uzanmış… sonra karısı eve gelmiş ve…
Merhaba, canım, nasılsın?
Merhaba, hanım, çok kötüyüm.
Ne oldu?
Bugün doktora gittim, benim 12 saat ömrüm kaldığını söyledi.
Nee!!
Haydi bugün sabaha kadar eğlenelim, dans edelim, rakı içelim…
Hayır, olmaz, ben yapamam.
Neden?
Sorular S-1 Adamın ne kadar ömrü kalmıştır? S-2 Adam ne yapmayı düşünmüştür?
Лексика тема:Розгорная Лекцика

Çok yaşa! Будьте здоровы! (чихающему)

Sen de gör! Спасибо! (ответ на "ты")

SAATLER

Gün 24 Saat,1 Saat 60 Dakika,1Dakika 60 Saniye 15=Çeyrek 30=Buçuk

См. также об обозначении времени (целых часов) Циферблатное время

.

, ,,,,,i,,,,,,geçiyor

saat + час в вин. падеже -I + минуты + geçiyor (geçmek — проходить): Saat dördü beş geçiyor. — 5 минут четвертого. Çeyrek — четверть: Saat beşi çeyrek geçiyor. — Четверть шестого.

.

, ,,,,e,,,,,,var.

saat + час в дат. падеже -A + минуты + var (или kalıyor) (kalmak — оставаться): Saat üçe beş var (kalıyor). — Без 5 минут 3.Предпочтительнее употреблять var.

Время в минутах накладывается на действие

1.

циферблатное время (см. выше) + geçe + действие (geçe — деепричастие от geçmek): Saat beşi on geçe mağazaya gitti. — В 10 минут шестого он пошел в магазин. Фразовое ударение падает на слово geçe.

2.

циферблатное время (см. выше) + kala + действие (kala — деепричастие от kalmak): Saat dokuza yirmi kala yattı. — Без 20 девять он лег спать. Фразовое ударение падает на слово kala.

Sorular1-(2.25)yazı ile yazınız. 3-(5.30 )u yazıyla yazınız. 5- On ikiyi yirmi geçiyor.(Rakamla yaz ) 2-(3.15) i yazı ile yazınız 4-(6.45) i yazı ıle yazınız. 6- Onbir buçuk(.Rakamla yazın) Glossary saat часы - Çeyrek четверть- Dakikalar минуты –geçmek проходить

Glossary

Ömür	Жизнь	Өмір	Life
kalmak	пребывание	қалу	stay
Söylemek	Сказать	сөйлеу	Say
Morali bozulmak	Унывать		Despond
İyi- kötü	Хорошо-плохо	Жақсы-жаман	Good-bad
Eğlenmek	Удачи		Have fun

СРС:Saat sorma ve cevap verme ile ilgili cümleler yazınız.

СРСП:Saat ile ilgili cümleler yazınız.

Литература.

1. Adım Adım Türkçe Ders kitabı 1-www.Dilset.com Ağustos 2002-sayfa

2.О.Ф.КАБАРДИН Самоучитель Турецкого Языка sayfa.

3-Türkiye Türkçesi.Ahmet Yessevi Yardım vakfı Yayını Bılıg Yayınları 1999 Ankara Sayfa:22,28,41 4.Türkçede Güncel Konuşmalardan ÖrneklerПовседневный турецкий Язык Книгу составил Şahin Çevik Sayfa-10

Казахско - Американский университет HAND-OUTS Турецкий язык ФОГН-3ПД (1уровень) 2-кредита 6 семестр -2011 учебный год Практическое занятие №11- Казак Фатма Тема занятия:Manavda-Meyve ve Sebzeler Фрукты и овощи Ассистент профессор Лексика тема: Розгорная Лекцика Грамматика тема: Türk dilinde iki işaret- В турецком языке используется два значка.

Manav: Buyrun beyefendı. Hoş geldiniz.

Müşteri: Sebzeleriniz ve meyveleriniz taze mi?

Manav:Evet, çok taze. Bu sabah geldi.

Müşteri: Çerçekten hepsi çok güzel görünüyor.

Manav: Ne almak istiyorsunuz?

Müşteri:Önce fiyatları öğrenebilir miyim?

Manav:Elbette. Şeftalı ve üzüm 1,5 lira. Elma 2 lira. Muz 2,5 lira. Fasulye 1 lira. Patlıcan 1,5 lira. Potates de 50 kuruş.

Müşteri: Anlaşıldı. İki kilo üzüm,iki kilo şeftali,dört kilo potates, bir kilo fasulye tartın lütfen!

Manav: Muz da ister misiniz?

Müşteri:Hayır, muz kalsın. Muz pahalı.

Manav: Başka bir arzunuz var mı?

Müşteri: Dört tane limon ve iki demet de marul lütfen!

Manav: Tamam efendim. Hepsi hazır.

Müşteri: Borcum ne kadar?

Manav:Hepsi 12 lira.

Müşteri:Şu kredi kartından çeker misiniz?

Manav: Teşekkür ederim efendim. Yine bekleriz.

Sorular

S=1 Manav nedir?

S=2 Satıcı ve müşteri kime denir?

S-3 Bildiğiniz meyve ve sebze isimlerini yazınız.

Розгорная Лекцика

İnşallah! Даст бог! Надеюсь!

Maşallah! Аллилуйя! Молодец! (когда свершилось что-то хорошее) Другие значки В турецком языке используется два значка: 1. ^ - знак смягчения и продолжения (inceltme ve uzatma işareti) 2. ’ - знак отделительный (kesme işareti) Использование "^" 1. Cмягчает и удлинняет гласную "а", "u" в том случае, если эта гласная стоит после согласной "g", "k", "l". В настоящее время этот знак уже не используется, однако раньше его можно было встретить в словах:

kâtip - секретарь lâvabo - умывальник kâse - миска alâka - интерес ahlâk - мораль

2. Удлинняет гласную "а", "u" в некоторых словах арабского происхождения:

âdet - обычай âlem - мир "’"

Используется для отделения падежных суффиксов в именах собственных:

Prag – Прага

Prag’da - в Праге İstanbul’da - в Истанбуле

Bizim bügünkü geçecegimiz yeni konumuz Meyve ve sebzeler hakkında.Meyveler de içerisinde yemişlere ve turunçgillere (цитрусовые) ayırılıyor. Aşağıda meyve ve sebze adlrı yazılan,şimdi onları okuyacağız.

Meyveler:Elma,armut ,şeftali,üzüm,nar,muz,kiraz,kavun,karpuz ,ahududu,kırmızı ,çilek incir .

:portakal,mandalina,hindistancevizi,limon,anans,greypfrut ve başkalar.

Sebzeler: Bulgar biberi,pancar,sarımsak,lahana,havuç,salatalık,domates,patlıcan,potates fasulye , soğan başkalar.

Meyve ve Sebzeler Фрукты и овощи

Ananas pineapple Armut pear Avakado avocado Ayva quince Bamya okra Biber pepper Ceviz walnut Çilek strawberry Domates tomato Dut mulberry Elma apple Enginar artichoke Erik plum Fasulye bean Fındık hazeknut Greyfurt grapefruit Havuç carrot Hindistan Cevizi coconut Kabak pumpkin Karpuz watermelon Kavun melon Kayısı Apricot Kestane chestnut Kiraz cherry Kivi kiwi Lahana cabbage Mandalina mandarin Mantar mushroom Marul lettuce Maydanoz parsley Muz banana Nar pomegranate Pancar beet Patates potato Patlıcan eggplant Portakal orange Salatalık cucumber Soğan onion Şeftali Peach Turp radish Üzüm grape Vişne Black Cherry Zerdali apricot

Aşağıdaki sorulara cevap verin.

1.Hangi meyveleri çok seviyorsunuz,niçin?

2.Niçin meyveleri böyle yemişlere ve turunçgillere ayırıyoruz?

3.Turunçgillerin çoğu nerede boy atıyorlar?

4.Neden Batı’daki insanlar domatesi ikinci ekmek olarak sanıyorlar?

Glossary

sulusu	juicy	сочный	нәрлі
maruf	famous	знаменитый	әйгілі
Meyve	fruit	фрукты	жеміс
Yemiş	berry	ягоды	жидек
Turunçgiller	citrous	цитрусовые	цитрустық
Sebzeler	vegetables	зелень, овощи	көкөніс

СРС: Meyve,sebzeleri iyice ezberleyin.

СРСП:Alış-veriş ile ilgili konuşma yazınız.

Литература.

1. Adım Adım Türkçe Ders kitabı 1-www.Dilset.com Ağustos 2002-sayfa 60-68

2-Издательство Московского университета 1996- Ю. В. Щека Интенсивный Курс Tурецкого Языка с.

3-Türkiye Türkçesi.Ahmet Yessevi Yardım vakfı Yayını Bılıg Yayınları 1999 Ankara Sayfa 36-37

4.Дудина Л.Н.”Турецкий язык” Москва 1999

Казахско - Американский университет HAND-OUTS Турецкий язык ФОГН-3ПД (1уровень) 2-кредита 6 семестр -2011 учебный год Практическое занятие №12- Казак Фатма Тема занятия:Ali Ne Yapıyor? Ассистент профессор Лексика тема: Розгорная Лекцика Грамматика тема:Şimdiki Z. Soru Şekli-Настояшее Время.Вопросительная форма

ALİ NE YAPIYOR?

Ali evden çıkıyor. Okula gidiyor. Sınıfa giriyor. Dersten çıkıyor. Kütüphaneye gidiyor. Kütüphanede kitap okuyor. Eve geliyor. Yemek yiyor. Odasında dinleniyor. Resim yapıyor.Müzik dinliyor. Ders çalışıyor. Televizyon seyrediyor. Annesine yardım ediyor.Süt içiyor ve hemen uyuyor.

Sorular

S-1 Ali neler yapıyor?

S-2 Siz neler yapıyorsunuz?

Лексика тема

Tamam! Хорошо! Ладно! Договорились!

Tabii (ki)! Конечно (же)!

Anlaştık! Договорились!

Вопрос со временем на -yor

Основа глагола	+ Глагольное окончание	Вопросительная частица mı	+ Личный аффикс настоящего времени
изменяется в соответствии с правилами, описанными в пункте 2.12	+ yor	mu	(ben) -yum (biz) -yuz (sen) -sun (siz) -sunuz (o) -- (onlar) --

Исключение: для 3-го лица множественного числа:

Основа глагола	+ Глагольное окончание	+ Личный аффикс настоящего времени	Вопросительная частица mı
изменяется в соответствии с правилами, описанными в пункте 2.12	+ yor	+ lar	mı