Билет №4

I 1917жылғы Қазан төн-керісінің себептері: 1) таптық, әлеуметтік, эко-номикалық, ұлттық, діни, қайшылықтар етектен тартты. 2)Уақытша үкімет ұлт мәселесін, аграрлық мәселені шеше алма-ды. 3) Жетісу мен Сыр-дарияда ашаршылық төнді. 4)жұт болды. 5) Өндіріс тоқыра-ды. 6)егіс көлемі азайды.7) ең қажетті тауарлар әкелуі азайып, ауыл өнімдерінің бағасы өсті. Барысы:1) 1917жылы маусымда ша-руа ж/е қазақ депутат-тары біріккен Қостанай уездік Кеңесі, Өскеменде шаруа , казак ж/ә қазақ депутаттарың тарың уездік кеңесі құрылды. 2)Мамырда Семей облысы Даубай кеншінде ереуіл жасады, жұмысшылар жұмысты тоқтатты. 3)Жұ-мысшы депутаттар Кеңесі бойынша 8 сағ жұмыс енгізілді (Кәсіпорындар,

кен зауыттарында, мұнай кәсіп орндарында). 3)Қа-зақстан еңбекшілері өз бе-тімен аграрлық мәселені шеше бастады. 4)1917ж. 29.08 мәжіліс болды, мә-жілісте бүкіл мемлекет билігін Кеңестерге берді. 5) Қазан төңкерісі — 1917 ж. 25.10  Петроградта болған ірі әлеуметтік-саяси, тарихи оқиға. 

Көтеріліс В. И. Ленинбас-қарған большевиктер партиясыныңжетекшілігімен жүзеге асырылды.Нәти-

жесі: Жер мен бітім тура-лы тарихи декреттердің қабылдануы, милиондаған адамдардың арманы мен тілегіне сай келген. Боль-шевиктер : Енді, сіздердің діни сенімдер., әдет-ғұрып

ұлттық мәдени мекемеле-ріңіз ерікті және оларға қол сұғылмайды ,-деп айт-ты.II Тұрар Рысқұлов-мемлекет қайраткері :(26 желтоқсан 1894, Жетісу облысы, Верный уезі Шы-ғыс Талғар болысы – 10 ақпан 1938, Мәскеу) -1918 жылы сәуірде Әули-еата уездік кеңесінің атқа-ру комитеті төрағасының орынбасары болып сайла-нып, өз күш-жігерін ашар-шылыққа ұшыраған ха-лықты төніп тұрған ажал тырнағынан арашалап қа-луға, орыстар мен қазақ-тардың арасындағы қар-ым-қатынасты реттеуге, кеңестерге жергілікті халық өкілдерін көптеп тартуға жұмсады. Әулие-ата уездік төтенше комис-сия ұйымдастырып, қару-лы отрядпен бірге уезді аралап, орыстар мен қазақ-тардың өзара қырқысын тиюға, контрибуция ретін-де тартылып алынған қа-зақтардың мал-мүліктерін өздеріне қайтарып бергі-зуге тырысты. Т.Рысқұлов 1933ж.наурызда И.В.Сталинге жазған хаты да сол жалдардың сұмдығын айқын ашып беретін тарихи айғақ болып табылады.Хат Сталиннің өзіне, Кагановичке және Молотовқа жолданған. Рысқұлов өз басына төніп тұрған қауіптен тайсалмастан,етек алған қасірет туралы шандықты ашып көрсетті.

III. Жекеше

лендіру-мемлекеттің өз құқығын ж/е қызметін толықтай өз қолына алу. Жұт.-малдың қырылуы,

ауа-райыдан.

Билет №5

I.Қазақстандағы кеңес билігінің орнауы:

1)1917ж. 15-20 қарашада Ташкентте сьезд өтті,

Түркістан Халық Комис-сарлы кеңесі-жаңа үкімет

құрылды.ТХК-да 14 адам болды, алайда онда мұсылмандар болған жоқ 2) Кеңес билігі әуелі те-міржол жанында тұрған қалаларға орнады. 3)1917ж. қазанда, шаруа ж/е Перевоск (Қызылор-да), Әулиеата, Черняев қалаларында Кеңестің қолына көшті. 4) 1918ж. Ақтөбе, Орынбор, Тор-ғай, Қостанайда кеңес билігі орнады. 5)Батыс Сібір кеңестерінң III сьездінде –Атбасар, Қызылжар, Көкшетау,Ақмола кеңес билігі ор-нады. 6)1918ж. ақпанның 16-17 түнде,Семей өкілі-нің билігі Кеңестің қолы-на көшті,осыған орай Өс-кеменде,Қарқаралыда, Зайсанда, Шығ. Қаз. Өлкелерінде кеңес билігі орнады. 7) 1918ж. қаң-тарда Казак офицер-лерімен кулактары,

Алашорданың батыс бө-лімшесі, төменгі Еділде жинақталған куштер бо-льшевиктерге қарсы тұр-ды,ал наурызда Кеңес сьезі өтіп,Алаш орда үкіметін таратып, Оралд-ы кеңестіндіреді, наурыздың 27-29 күні конт революция күштері төнкеріс жасады, оларды жазалап,60-қа жуық мүшесін қамауға алды, көбісі өлді.8) Бөкей ордасы-1917ж. желтоқсанда Кеңес үкімет жарияланды. 9)1918ж. нарыздың 2-3 жұмысшылар майдангерлер солдаттар ж/е Жетісу казак полкы көтеріліс бастады, олар бекіністі, банк, пошта, телеграфты басып алды да Алаш орда милициясын қарусыздандырды , сөцтіп 1918ж. Верныйда кеңес билігі орнайды.

II. Мұстафа Шоқай (25 желтоқсан, 1890 жыл, Сырдария губерниясы, Ақмешіт уезі, Наршоқы — 27 желтоқсан, 1941 жыл,Берлин) - көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері, Түркістан Автономиясының жетекшісі. 1916 жылғы дүрбелең кезінде Түркістан және жалпы қазақ жеріндегі бассыздықтарды әшкерелеп, Мемлекеттік Думаға арнайы құжатты мәліметтер ұсынады. Сөйтіп, осығанбайланысты комиссия құруға себепші болады. 1917 жылы төңкерістер тұсында мықты Түркістан мемлекетін құру идеясын ұстанады. Ташкентте «Бірлік туы» газетін ашады. Алаш партиясы құрылатын бірінші жалпықазақ сиезінің де, Алаш автономиясы жарияланатын екінші жалпықазақ сиезінің де ұйымдастыру және өткізу жұмысына белсене қатысады. Алғашқы сиезде «Шора-и-ислам» жұмысына қатысатын 8 қазақ өкілінің бірі болып сайланады. Екінші сиезде Алашорда үкіметі - Ұлт кеңесіне Сырдария атынан кіреді. 1917 жылы Жаңа Марғұланда өткен өлкелік мұсылмандар кеңесінде қайраткер Бүкілтүркістандық мұсылмандардың құрылтайын Қоқан қаласына шақыру туралы бастама көтереді. Қарашада Қоқанда Түркістан автономиясын жариялау шарасына бастан-аяқ қатысады.

III. Интеллигенция- арнайы білімі бар,оқыған,ой еңбегінің қызметкерлері. Индустрияландыру-ірі машиналы өндіріс құру, өнеркәсіпті ұлғайту.