14. Pojęcie więzi społecznej (Rybicki)

Więź społeczną jako zespół stosunków społecznych, które wstępują w danej grupie, a także postawy członków tej grupy. Więź społeczna wiąże ze sobą członków, uzależnia ich od siebie i przez to wymusza niejako podejmowanie przez nich pewnych świadczeń na rzecz pozostałych członków w grupie.

14. Rodzaje więzi społecznych (Rybicki)

Wyróżnia on trzy rodzaje więzi: naturalna, zrzeszona i stanowiona. Często podane typy więzi mieszają się i łączą w różnych grupach. Rzadko występują w jednorodnej, czystej formie, ale są takie grupy społeczne, które charakteryzują się jednak w sposób dominujący jednym rodzajem więzi.

Grupy, których członkowie związani są ze sobą na zasadzie pokrewieństwa i pochodzenia, czyli najbardziej naturalne grupy społeczne jak rodzina, plemię, grupa etniczna, charakteryzują się więzią naturalną. Są to również grupy oparte na wspólności, np. środowisko sąsiedzkie, czyli naturalne otoczenie człowieka, środowisko w którym żyje. W środowisku lokalnym więzi społeczne kształtują się poprzez bezpośrednią styczność przestrzenną jej członków, postrzeganie obecności drugiego człowieka, oraz łączność psychiczną, a więc gotowość do nawiązywania kontaktów, utożsamianie się z innymi członkami.

Więź zrzeszeniowa to więź, która powstaje na zasadzie nieprzymuszonych związków, które tworzą jednostki dobrowolnie decydując się na przyłączenie się do danego zrzeszenia. Występują tu również pewne zależności, powiązania, które wymuszają odpowiednie działania. Więź zrzeszeniowa charakteryzuje więc różnego rodzaju związki i organizacje społeczne.

Wreszcie więź stanowiona, która jest antagoniczna do więzi zrzeszeniowej, polega na związkach między członkami grupy, narzuconych z zewnątrz, ustalonych odgórnie, bez grupy, narzuconych z zewnątrz, ustalonych odgórnie, bez dobrowolnego opowiedzenia się członków. Mamy tu do czynienia z ustawami prawnymi, państwowymi czy społecznymi, ale normami i wzorcami niepisanymi, które panują w danej społeczności i są obowiązujące. Zaliczmy tutaj takie grupy społeczne jak instytucje, placówki: oświatowe, wychowawcze, opiekuńcze, wojskowe, itp.

Najczęściej jednak w społeczności występują mieszane typy więzi społecznej. Dotyczy to zarówno wielkich społeczności narodowych, politycznych, gospodarczych, jak i mniejszych zbiorowości lokalnych.

Podkreślić należy, że każda zbiorowość, aby mogła trwać i się rozwijać, musi charakteryzować się więziami społecznymi. Więzi gwarantują jej wewnętrzną spójność, skupiają jednostki, wiążą ze sobą, identyfikują z grupą, zapewniają zaspokojenie ich potrzeb, gwarantują lojalność i szczerość. Oprócz więzi ważne są oczywiście w grupie jeszcze inne elementy. Grupa, aby się dobrze rozwijać potrzebuje odpowiedniej organizacji i uporządkowania.

14. Na czym polega proces rozpadu więzi społecznych (Rybicki)

Procesy rozpadu czy zaniku więzi społecznych dokonywały się wielokrotnie i najczęściej łączyły się z rozkładem lub zanikiem określonych grup i społeczności.

Szerszą skalę możliwości przedstawiają procesy, w których jedne więzi społeczne nakładają się na inne i nie dochodzi przy tym do supremacji jednego ich rodzaju.

W tworzących się nowych organizmach państwowych na terenie Trzeciego Świata stanowiona więź terytorialno-polityczna nakłada się na wartości, różne sposoby życia, różne typy autorytetu społecznego. W licznych przypadkach nie daje się jeszcze określić i przewidzieć, do czego prowadzi ścieranie się różnych systemów społecznych.

W takich procesach zanik określonej więzi społecznej – czy jest nim dawna więź etniczna, czy więź stanowionej organizacji politycznej – nie jest rozkładem więzi społecznej w ogóle.