Билет №8

1. «Қазақстан-2030» тақырыбы бойынша әңгімелеңіз.

1997 жылы Елбасының республика халқына арнаған «Қазақстан-2030» Жолдауы жарияланды. Бұл бағдарманың негізгі мақсаты мен мәндеті-Қазақстан халқының тұрмысын өркендету, гүлдендіру және тыныштығын қорғау. Онда Президент еліміз дамудың қай кезеңінде тұрғаны көрсетілген, қазақстанның ұзақ мерзімге атқарар нақты мақсаттары айқындалып, оларға жан-жақты талдаулар жасалған.

2. Ұлттық аспаптар

Музыкалық аспаптардың ойналу, сипатына, дыбысына қарай 4 топқа бөлінеді. Ішекті аспаптарға қобыз, сазген, жетыген,адырна жатады. Ұрлемелі аспаптарға сыбызғы, керней, уілден жатады. Ал дабылды-шулы аспаптар тобына дабыл, тоқылдақ, қоңырау, дауылпаз жатады. Сарнамалы аспаптарға ауызсырнай, сырнай жатады.

Домбыра-ең кең тараған музыкалық аспап. Шамқобыз-қазақтың көне музыкалық аспабы. Ол темірден жасалады.

3. Жалаң сөйлем мен жайылма сөйлем.

Жай сөйлемнің жалаң және жайылма болуы тұрлаусыз мүшелердің қатысу қатыспауына байланысты.

Тұрлаусыз мүше қатыспаған жай сөйлемді жалаң сөйлем дейміз.

Мысалы: Жаңбыр жауып тұр. Жалаң сөйлем құрлысына қарай жақты да (үй жылы), жақсыз да (біздің келгіміз келеді) сөйлем болуы мүмкін.

Тұрлаусыз мүше қатысқан жай сөйлемді жайылма сөйлем дейміз.

Жайылма сөйлемдер де құрлысына қарай жақты не жақсыз болады.

Мысалы: оқушылар мектепке келді. Сонда менің келуім керек пе?

Билет №9

1. Қазақ тілін зерттеген ғалымдар туралы әңгімелеңіз.

В. В. Радлов- белгілі турколог, ғалым, В. В. Бартольд – академик, белгілі тарихшы. Н. Т. Сауранбаев – қазақ тілің негізін салушы , турколог. Ғ. Айдаров – ғалым филология ғылымының докторы, оның 250 астам зерттеу еңбектері бар. Н. Т. Сауранбаевтың еңбегі «Қазіргі қазақ тіліндегі диалектер».

2. Сөз бен тілге байланысты айталған мақал-мәтелдер.

1)Ақыл- ойдың атасы,

Тіл-анасы,

Сөз- баласы.

2)Жылы сөз жүрек жылытады,

Күннің көзі табиғатты жылытады.

3)Тілін қырлаған ұлт тозар.

4)Жылы сөзбен жүрек жібиді.

5)Сөз- күннен ыстық

Мұздан- суық.

6)Сөз асылы- нақыл.

7)Ұлт байлығы тіл.

8)Кен асылы- жерде,

Сөз асылы- тілде.

3.Берілген сөйлемге морфологиялық талдау жасаңыз.

Билет №10

1. «Киіз үй» тақырыбы бойынша әңгімеле.

Киіз үй халқының ертеден келе жатқан баспанасы. Ол көшіп-қонғанда тез жиуға, тігуге ыңғайлы. Жазда ауасы таза болады. Қыста қазақтар киіз үйдің сыртқы киігізбен жапқан. Киіз үйден суық, жаңбырөтпейді. Киіз үй төрт, алты, сегіз, он екі қанатты олып бөлінеді. Жаздық үй, абылайша, салтанатты киіз үй, асхана. Қонақ үйлер көркем безендіріледі.

2. Бейтаныс мәтінмен жұмыс.

3. Морфология талдау.

Билет №11

1. Көне қалалар туралы әңгімелеңіз.

Қазақ жерінде ежелгі қалалар көп. Ең алғашқы қалалар 2,5 мың жылдай бұрын пайда бола басталған. Ежелгі қалалардың бірі – Түркестан қаласы. Түркестан қаласы – Шымкент қаласынан 225 шақырым жерде орналасқан. Бұл қаланың орнында IV-X ғасырларда Шабғар деген үлкен қала болған. IX-X ғасырларда бұл қала ерекше гүлденді, Йаса деп аталды, XV ғасырдан бастап Түркестан деп аталады. Онда Ахмет йасауи кесенесі бар.

Отырар – саяси, шаруашылық жәңе мәдени орталық болған. Отырар алғашқы кезде Фараб деп аталған. Отырарда медресе, мешіт, базар, монша, басқа да ғимараттар болған.

Таразда сәулет өнерінің тамаша ескерткіштері болған. Олар: Айша бибі кесенесі, Бабаджа қатын кесенесі.