- •1. Засяленне беларускiх зямель. Фармiраванне этнiчных супольнасцей.
- •2.Этничные працессы жалезнага веку и славянская каланизацыя тэрыторыи Беларуси
- •3.Фармирование старажытнай дзяржайнасти.Полацкае княства- першая дзяржава на тэрыторыи
- •4.Тураускае княства у системе старажытнарускай дзяржавы
- •7.Унутрапатычнае становишча и Знешняя палiтыка вкл у XIV—сяр. XVI ст.
- •8.Прычыны и наступства заключэння Крэускай унии
- •9.Аснойныя накирунки развицця вкл у канцы 14-15ст
- •10.Палитычнае становишча Беларуси у першай палове 16ст.
- •11.Дзяржайуны лад,органы улады и киравання у вкл.Судовая система вкл
- •12.Станауленне феадальнага землеуладання и прыгоннага ладу(14-перш.Пал.16ст.)
- •13.Аграрная реформа 1557г и её сутнасть.Выники рэформы у Беларуси.
- •14.Гарадское жыццё у 14-перш.Пал.16ст.Магдэбурское права и яго роля у гражданска-палитычным жыцци народа
- •15.Рэлигийная барацьба и станауленне канфесийнай структуры вкл
- •16.Люблинская уния и утварэнне рп
- •17.Войны сярэдзины 17ст. На тэррыторыи Беларуси и их наступствы.
- •18.Причины и сутнасть палитычнага крызису рп
- •20.Расийская палитыка на новадалучанных землях Беларуси(канец 18ст-нач 19ст)
- •21.Беларусь у вайне 1812 года
- •22.Грамадска-палитычны рух на Беларуси у першай палове 19ст. Змены у палитыцы царызму.
- •23.Крызис феадализму и адмена прыгоннага права у 1861г
- •24.Буржуазные реформы и контрреформы на Беларуси
- •25.Паустанне 1863г.Прычыны паражэння и яго значэнне
- •26.Мадэль аграрна-прамысловага капитализму другой паловы 19ст-пач.20ст
- •27.Вызваленчая барацьба у другой палове 19ст. Беларуская нацыянальная идея в идеологии народникав .Группа”гоман”
- •28.Умовы и асабливасти фармиравання Беларускай нацыи
- •29.Беларуски нацыянальны рух канца 19-пач.20 ст.
- •30.Сталыпинская аграрная реформа на Беларуси
- •31.Беларусь у гады першай сусветнай вайны
- •32.Расийския рэвалюцыи 1917г. И Беларусь
- •34.Итварэнне бсср
- •35.Сацыяльно-экономическое развитие Беларуси в период нэПа
- •36.Беларусь ва умовах савецкай индустрыялизацыи и калектывизацыя
- •37.Палитычнае развиццё Беларуси у 20-я гады . Палитыка «беларусизацыи»,узбуйненне тэррыторыи бсср
- •39.Заходняя Беларусь пад уладай Польшчы (1921-1934)
- •40.Нацыянальна-вызваленчы рух у Заходняй Беларуси
- •41.Дагаворы ссср з Германияй и уз’яднанне Зах. Беларуси з бсср
- •43.Партызански рух и падпольная борьба на акупированной территории
- •44.Вызваленне Беларуси.Уклад беларускага народа у разгром фашысцкай Германии и Японии
- •45.Беларусь на международнай арене у пасляваенны перыяд
- •49.Палитические изменения в ссср ,яго распад .Абвяшчэнне незалежнасти рб
- •50.Конституция рб.Становление президентской палитической системы.
28.Умовы и асабливасти фармиравання Беларускай нацыи
Рэформа 1861 г., вызваліўшы сялян ад прыгоннай залежнасці, стварыла ўмовы для капіталістычнай перабудовы памешчыцкай і сялянскай гаспадарак з арыентацыяй на рынак. Рабочая сіла стала таварам, пашырыліся магчымасці яе міграцыі.
На аснове зрухаў у станаўленні капіталістычнай рыначнай эканомікі адбывалася разлажэнне саслоўяў феадальнага грамадства – дваран, сялян, рамеснікаў, гандляроў, купцоў і фарміраванне асноўных класаў капіталістычнага грамадства – пралетарыяту і буржуазіі. Сацыяльнай базай для фарміравання пралетарыяту з’яўляліся сялянская бедната, якой на Беларусі ў канцы XIX ст. налічвалася 2,8 млн чалавек, дробныя рамеснікі і гандляры, збяднелыя мяшчане і шляхта. На рубяжы XIX – XX стст. у прамысловасці Беларусі працавала 237 тыс. рабочых, на чыгунцы – каля 25 тыс., у іншых сферах гаспадаркі (рачны і гужавы транспарт, будаўніцтва, гандаль, сельская і лясная гаспадарка і г.д.) – каля 200 тыс., усяго колькасць наёмных рабочых перавышала 460 тыс. чалавек. Прамысловы пралетарыят Беларусі характарызаваўся шматнацыянальнасцю і адносна невысокай канцэнтрацыяй.
Гандлёва-прамысловая буржуазія Беларусі была таксама шматнацыянальнай, прычым большую яе частку складалі прадстаўнікі небеларускага этнічнага насельніцтва (яўрэйскія, польскія і рускія прамыслоўцы і купцы). Паводле перапісу насельніцтва 1897 г., 84,5 % купцоў 5 заходніх губерняў складалі яўрэі, 10,7 % – рускія і толькі 1,7 % былі беларусамі. Больш чым палова фабрык і заводаў (51 %) з’ўлялася ўласнасцю яўрэйскай буржуазіі.
Беларуская нацыянальная буржуазія амаль цалкам складалася з заможных сялян і выхадцаў з дробнай шляхты. Яна была нешматлікай (у канцы XIX ст. у беларускай вёсцы налічвалася толькі каля 50 тыс. заможных гаспадароў), асноўныя капіталы краю – прамысловы, зямельны, гандлёвы, банкаўскі – знаходзіліся не ў яе руках, а ва ўласнасці яўрэйскіх, польскіх і рускіх прамыслоўцаў, памешчыкаў і купцоў. Раскіданая па вёсках, расколатая паводле канфесійнай прыналежнасці (праваслаўныя і католікі), беларуская нацыянальная буржуазія не ўсведамляла сваёй ролі ў нацыянальна-культурным адраджэнні і абыякава, іншы раз варожа, ставілася да яго.
Слабасць нацыянальнай буржуазіі ў пэўнай ступені замаруджвала працэс кансалідацыі беларускай нацыі. Адмоўнае ўздзеянне на гэты працэс аказвала і тое, што ў шматгранным жыцці беларускага горада ў XIX ст. не выкарыстоўвалася, за нязначнымі выключэннямі, беларуская мова.
У канцы XIX ст. паступова стабілізавалася этнічная тэрыторыя беларусаў. Асновай утварэння тэрытарыяльнай супольнасці нацыі з’яўляецца наладжванне і развіццё гаспадарчых сувязей, якія пераадольваюць эканамічную замкнёнасць асобных раёнаў і сцягваюць іх у адно кампактнае цэлае. Этнічная тэрыторыя беларусаў уваходзіла ў межы 5 заходніх губерняў Расійскай імперыі. Яна ўключала поўнасцю Магілёўскую і Мінскую губерні; Лідскі, Ашмянскі і паўднёвую частку Свянцянскага павета ў Віленскай губерні; Віцебскі, Гарадоцкі, Дрысенскі, Лепельскі і Полацкі паветы Віцебскай губерні; Брэсцкі, Ваўкавыскі, Пружанскі і Слонімскі паветы Гродзенскай губерні.
Галоўным арэалам кансалідацыі беларускай нацыі былі цэнтральная і паўночна-заходняя часткі Беларусі, найбольш развітыя ў эканамічных, сацыяльных, палітычных і культурных адносінах у параўнанні з іншымі раёнамі. Тут пражывала амаль палова пісьменных беларусаў, адсюль выйшла большасць дзеячаў беларускага нацыянальна-вызваленчага руху і культуры таго перыяду. Сярэднебеларускія гаворкі склалі дыялектную аснову беларускай літаратурнай мовы.
Працэс фарміравання беларускай нацыі закрануў і насельніцтва Палесся, якое, аднак, захоўвала моўныя і культурныя асаблівасці. На тэрыторыі ўсходняй часткі Беларусі працэсы нацыянальнай кансалідацыі ішлі больш замаруджана, тут адчуваўся больш моцны расійскі ўплыў.
Паводле перапісу 1897 г., на тэрыторыі 5 заходніх губерняў пражывала 5 млн 408 тыс. беларусаў, 3,1 млн рускіх, палякаў, украінцаў, яўрэяў, літоўцаў, латышоў. Польскае і літоўскае насельніцтва канцэнтравалася ў асноўным у заходніх паветах Гродзенскай і Віленскай губерняў, рускае і латышскае – у паўночных паветах Віцебскай губерні, украінскае – у Кобрынскім і Брэсцкім паветах Гродзенскай губерні. Яўрэйскае насельніцтва пражывала на ўсёй тэрыторыі Беларусі, у гарадах і мястэчках. Сярод гараджан 5 заходніх губерняў яўрэі складалі 53,5 %, а ва ўсім насельніцтве – 13,8 %.
Абсалютная большасць беларусаў жыла ў сельскай мясцовасці (больш за 90 %). Доля тых беларусаў-гараджан, якія гаварылі на роднай мове, складала ў сярэднім толькі 14,5 %. Асаблівасцю беларусаў як этнасу быў падзел паводле канфесійнай прыналежнасці на праваслаўных і католікаў. Праваслаўная царква і каталіцкі касцёл не прызнавалі існавання беларускага этнасу, зыходзячы з таго, што праваслаўныя беларусы ёсць рускія, а беларусы-католікі – палякі. У 1897 г. праваслаўныя сярод беларусаў складалі 81,2 %.
За 40 паслярэформенных гадоў колькасць жыхароў Беларусі падвоілася. У пачатку XX ст. прырост насельніцтва некалькі паменшыўся. Гэта было звязана з развіццём міграцыйных працэсаў у выніку класавай дыферэнцыяцыі і аграрнай перанаселенасці беларускай вёскі.