Каталіцкая пасхалія на 2009–2020 гг. З разлікам залежных ад Пасхі свят па новым стылі2

Гады	Попелец	Пасха (Вялікдзень)	Ушэсце	Сёмуха (зыход Святога Духа)	Божае цела	Першая нядзеля Адвенту (перадкалядны пост)
2009	25.02	12.04	21.05	31.05	11.06	29.11
2010	17.02	04.04	13.05	23.05	03.06	28.11
2011	09.03	24.04	02.06	12.06	23.06	27.11
2012	22.02	08.04	17.05	27.05	07.06	02.12
2013	13.02	31.04	09.05	19.05	30.05	01.12
2014	05.03	20.04	29.05	08.06	19.06	30.11
2015	18.02	05.04	14.05	24.05	04.06	29.11
2016	10.02	27.03	05.05	15.05	26.06	27.11
2017	01.03	16.04	25.05	04.06	15.06	03.12
2018	14.02	01.04	10.05	20.05	31.05	02.12
2019	06.03	21.04	30.05	09.06	20.06	01.12
2020	26.02	12.04	21.05	31.05	11.06	29.11

1.5. Казкавая проза

Казка як жанр дзеліцца на некалькі жанравых разнавіднасцей: анімалістычныя казкі, або казкі пра жывёл, чарадзейна-фантастычныя, рэалістычныя, г. зн. жыццепадобныя, сярод якіх вылучаюцца авантурна-навелістычныя казкі пра прыгоды героя, бытавыя і сацыяльныя. Акрамя таго, сустракаюцца казкі з адметнай кампазіцыяй – кумулятыўныя (ланцужковыя з паўтарэннем ці нарошчваннем аналагічных дзеянняў ці эпізодаў) і дакучныя (бясконцыя або звышлаканічныя тыпу «Жили-были два гуся. Вот и сказка вся»). На гэту класіфікацыю вы і будзеце арыентавацца пры вызначэнні жанравай разнавіднасці казкавых тэкстаў.

Ідэальны запіс казкі можна атрымаць пры выкарыстанні тэхнічных сродкаў. Запісваючы казку «ўручную», збіральнік павінен імкнуцца занатаваць тэкст слова ў слова, каб перадаць яе жывы вобраз з усімі паўторамі, удакладненнямі, заўвагамі выканаўцы. Напрыклад: «Жылі два браты. Адзін жыў у пана, войтам, а другі брат узяў ажаніўся, сын у іх радзіўся. Радзіўся сын, і сам памёр, і маць памерла, асталася сірата гэтая. Вот яны жывуць. Гэты ўжо войт, брат гэты, хоча, штоб як памёрпляменнік, штоб яму часць асталася. Так хлопец сабраўся і пайшоў... ».

У залежнасці ад таго, як вам удалося запісаць казку, зрабіце адзін з наступных каментарыяў: «Дакладны запіс казкі», «Дакладны запіс казкі з элементамі пераказу» (пры гэтым частка, якая з’яўляецца пераказам, падаецца ў квадратных дужках), «Вольны запіс казкі», «Пераказ казкі».

Задача практыканта – выявіць натуральную лінію жывога бытавання казак, калі яны сапраўды перадаюцца з вуснаў у вусны, а не бяруцца з кніжак. Тым не менш нават калі казка атрымала другаснае жыццё, увайшла ў побыт праз чытанне надрукаванага тэксту, пры вусным узнаўленні выканаўца міжволі будзе прыстасоўваць яе да мясцовай традыцыі і сваёй індывідуальнасці, таму добра вядомыя сюжэты набываюць рознае тэкставае афармленне. Параўнаем пачаткі казкі пра казу і ваўка:

а) Жыла козачка ў маленькім-маленькім доміку. Аказянілася. Ну, ідзець на паляванне:

– Дзеці, нікому не адкрывайце. Закрывайце, не адкрывайце.

Паходзіць, прыбягае:

– Мае дзетачкі, казянятачкі, адчыніце, атварыце, ваша мамка ідзець, малачка вам нясець, поўны цыцы малацыцы, поўны рожкі вадзіцы.

б) Здзелала козачка сабе хатку ў лясу і жыве, расціць дзяцей. А казлянятак тых было пяць штук. А гэтыя казляткі ўсе роўненькія, а адзін – самы маленькі казлёначак. Вос яна, гэта каза, закрые хатку, пойдзе ўжо, насабіраецца, наесца, напасецца, прыйдзе і говорыць:

– Казлятушкі-дзіцятушкі, атапрыцеся, я – ваша маць прыйшла, малачка вам прынясла.

Як бачна, тэксты істотна адрозніваюцца ад апрацаванай і добра вядомай вам казкі пра ваўка і сямёра казлянят.

П а р а д ы. 1. Канешне, добра, калі ў вёсцы ёсць вядомыя ўсім казачнікі. Высветліце прозвішчы казачнікаў-прафесіяналаў або проста добрых выканаўцаў і накіроўвайцеся да іх.

2. Пра патэнцыяльных інфармантаў можна даведацца ў дзяцей і падлеткаў. Спытайце іх, хто і калі расказваў ім казкі (маці, дзядуля, бабуля, суседзі, равеснікі). Цікава запісаць казку двойчы – ад дзетак і ад дарослых.

3. У тым выпадку, калі вы маеце справу з дарослым чалавекам, які згодны расказаць казку, высветліце, хто яго навучыў казкам, дзе, калі, у якім узросце, ад каго ён яе чуў, і запішыце адказ.

4. Запісвайце літаральна ўсе казкі, якія ёсць у рэпертуары выканаўцы, нават калі высветліцца, што яны запазычаны з надрукаваных зборнікаў. Такім чынам, мы атрымаем казку, якая ўвайшла ў вуснае бытаванне і, магчыма, набыла новыя дэталі падчас імправізацыі.

5. Звярніце ўвагу, як выканаўцы называюць казкі (напрыклад, байкі), як пазначаюць назвы казак (напрыклад, «Пра казу і ваўка», «Казляты і воўк»; «Як воўк дзедаву гаспадарку перавёў», «Коляды» (пра ваўка-калядоўшчыка, які выманіў у дзеда ў якасці каляды ўсю жывёлу і птушку), «Як дзед ваўка абдурыў» (версія таго ж сюжэта); «Каза-дзераза», «Пра казу лупленую» і г. д.)

6. Высветліце, ці існуюць асобныя казкі для дзяцей і дарослых, «мужчынскія», «жаночыя», т. зв. «сараматныя», якія расказваюцца толькі ў пэўнай кампаніі. Апошніх у нашым фальклорным архіве вельмі мала, можна сказаць адзінкі: звычайна гэта эратычна-сексуальныя творы накшталт тых, што былі надрукаваны А. Афанасьевым у кнізе «Русские заветные сказки. Только для взрослых!!! Только для мужчин!!! » (Мінск, 1992).

Актывізаваць памяць інфармантаў дапаможа апытальнік.