Қазақ гуманитарлық-заң университеті

Пән: Мемлекет және құқық теориясы Кредит саны:_________

Дәріс № ______ Соның ішінде сабақ түріне байланысты_________

Дәріс тақырыбы Мемлекет түсінігі және жалпы сипаттама

Факультет_____________________________ Оқытушы __________________________________

Академиялық жыл 2010-2011 Курс 1 Семестр ______

Дәрістің мақсаты: Мемлекеттің қоғамды басқару әдісі және жанжалды шешу құралы ретіндегі мәнін анықтау. Жоспары:

1. Мемлекет түсінігі. Мемлекетті әлеуметтік белгілеудегі дуализм: Мемлекет қоғамды басқару әдісі және жанжалды шешу құралы ретінде.

2. Мемлекеттің жалпы әлеуметтік мәселелері.

3. Мемлекеттің түсінігінің әртүрлілігі.

4. Мемлекеттің белгілері, оның басқа қоғамдардан айырмашылығы.

Дәрістің қысқаша мазмұны:

Мемлекет мәні – оның мазмұнын, мақсатын, қызмет етуін, яғни билік және оның тиесілік мәселелерін анықтайтын басты ерекшелік. Мемлекет мәнін қарастыру барысында оның екі жағына назар аудару қажет. Біріншіден, әрбір мемлекет саяси билікті ұйымдастырушы болып табылады. Бұл мемлекет мәнінің формалды жағы көрсетеді. Екіншіден, бұл ұйым кімнің мүддесіне қызмет ететіндігін анықтау қажет, бұл оның мәндік жағын білдіреді.

Мемлекет теориясында аталған екі негізгі: таптық және жалпы әлеуметтік қөзқараспен қатар, мемлекет мәнін анықтаудың діни, ұлттық және нәсілдік көзқарастары да танылған. Басқаша айтқанда, мемлекет мәні көпжақты.

Мемлекет мәнін анықтайтын теориялар:

• элита теориясы;

• технократиялық теория;

• плюралистік демократия теориясы.

Глоссарий (терминдер): элита теориясы, технократиялық теория, плюралистік демократия

СӨЖ тапсырмасы:

№1 СӨЖ: Реферат

Студенттің өзіндік жұмысының ең басты түрлерінің бірі реферат жазу. Реферат Мемлекет және құқық тарихы пәні бойынша жазылады және ол компьютер үлгісіндегі 3-4 беттен аспауы керек. Реферат: кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімнен тұрады. Кіріспе бөлімде тақырыптың жан-жақтылығын, мақсатын және талабын және тақырыпты зерттеуде қандай әдебиеттерді пайдаланғаныңызды көрсетесіз. Негізгі бөлімде реферат тақырыбын ашып: ол қысқа әрі жеке зерттеуіңізді көрсетіп, салыстырмалы анализ жасаңыз. Қорытынды бөлімде өз тұжырымдамаңызды көрсетесіз. Сондай ақ әдебиеттер тізімін көрсетесіз: 1) нормативтік құқықтық актілер; 2) негізгі әдебиеттер; 3) қосымша әдебиеттер. Реферат ауызша қорғалады, белгіленген ұпайға сәйкес бағаланады.

Рефератты бағалау критерийлері:

1. Тақырыптың ғылыми және тәжірибелік маңыздылығы

2. Зерттеу тақырыбы бойынша әдебиеттерді терең оқып, дұрыс талдау жүргізіп, оны дұрыс жаза білуі

3. Қажетті қортындылардың жасалуы

4. Материалдардың жоспарға сайкес қисынды және рет-ретімен жазылуы

5. Жұмыстың әдеби тілмен дұрыс жазылуы және оның дұрыс рәсімделуі

Мына тақырыптардың біреуіне реферат жазу:

• Құқықтық мемлекеттің тарихи аспектілері

• Азаматтық қоғам және құқықтық мемлекет

• Құқықтық мемлекеттің негізгі қағидалары

• Қазақстан Республикасында құқықтық мемлекет қалыптастырудың теориясы мен тәжірибесі.

№2 СӨЖ: Глоссарий

Бұл жұмысты орындау үшін оқу курсының басынан бастап, ұсынылған тақырыптармен жұмыс істеп, терминдер сөздігін жасау қажет. Яғни, сіз үшін таныс емес, жаңа сөздердің (терминдердің) барлығын жазып алып, оларға анықтама бересіз.

СӨЖ тапсырмасын бағалау критерийлері

9. Мәтінді заңда негізделген нысан бойынша толтыру

10. Казустарды тақырыпқа сай ұйымдастыру

11. Рәсімдеу сапасы

12. Сауатты талқылау

СОӨЖ тапсырмасы: Мемлекет және құқықты хронологиялық негізде жіктеу. Схема құрастыру.

Тақырып бойынша туындайтын сұрақтарды оқып келіп оқытушымен пікір алмасу.

Үй тапсырмасы:

Дәрістің қарастырылатын сұрақтарына байланысты кесте сызасыз.

Тақырып бойынша әдебиеттер тізімі: Негізгі әдебиеттер:

1. Ағдарбеков Қ. Мемлекет және құқық теориясы. Қарағанды, 2001.

2. Жоламан Қ.Д., Мұқтарова А.К., Тәуекелов А.Н. Мемлекет және құқық теориясы. Алматы, 1999.

3. Ибраева А.С., Сапарғалиев Ғ.С. Мемлекет және құқық теориясы. Алматы, 1998.

4. Қазақстан Республикасы Президенті ¤кімі «Қазақстан Республикасының мемлекеттік сәйкестілікті қалыптастыру тұғырнамасы» 23 мамыр 1996 // Саясат, 1996. №9.

5. Өзбекұлы С. Қопабаев Ө. Мемлекет және құқық теориясы. Алматы, 2006.

Қосымша әдебиеттер:

1. Атаманчук Г.В. Новое государство: поиски, иллюзии, возможности. М., 1996.

2. Владимиров В.А. Основные функции посткоммунистического государства в области внутренней политики. Тверь, 1992.

3. Баймаханов М. К разработке современной концепции функций государства. № 4. Прав.реф. в Казахстане, 2001

4. Байкенжеев А.С. Обеспечение суверенитета как одна из важнейших функций государства. Вестник КазГУ, 2000, № 3. С.22-26

5. Бейсенова А.У. О природе власти в демократическом обществе. Право и государство. 2000. № 1-2. с.4.

6. Джусупова Г.С. Права человека и социальные функции государства. Вестник КазГУ, № 1, 2001

7. Емин Р.В. К вопросу о классификации функций современных государств. Вестник КазГУ. № 3, 2000

8. Захаров А. Еще раз о теории формаций // 0бщественные науки и современность. 1992. № 2.

9. Котов А. Суверенитет Казахстана: основания независимости и верховенства. /Пр.реформа в Казахстане, 2001. № 3, с.3-6

10. Клепцова Т.Н. Функции и аппарат Российского государства в рыночной экономике. М., 1992.

11. Краснов М.А. Ответственность власти. // Государство в открытом обществе. М., 1997.

12. Осипов В.И. Власть - проблемы государственного управления: региональный аспект. Саратов, 1997.

13. Пахоленко Н.Б. От тоталитаризма к демократии: о функциях государства в переходный период // Политические проблемы теории государства. 1993.

14. Тойнби А.Д. Постижение истории. М., 1991.

15. Чиркин В.Е. Три ипостаси государства // Государство и право. 1993. № 8.

Семинарлық сабаққа бақылау сұрақтары:

«Мемлекет және құқықтың мәні және типтері» тақырыбына талқылау жасау. Талқылау келесі сұрақтар бойынша жүргізіледі: Мемлекет түсінігі. Мемлекеттің жалпы әлеуметтік мәселелері.

Мемлекеттің түсінігінің әртүрлілігі. Мемлекеттің белгілері, оның басқа қоғамдардан айырмашылығы.