
Конспект лекций Высшая математика (Басканова)
.pdf179
|
|
1 n |
|
n |
|
1 |
|
|
|
n n 1 |
|
1 |
|
|
|
n n 1 n 2 |
|
1 |
|
|
|
|
n n 1 n 2 ... n |
n 1 |
|
|
1 |
|
|||||||||||||||||||||||||
1 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
... |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
1! |
n |
|
|
2! |
|
|
n2 |
|
|
|
3! |
|
|
|
|
|
|
|
n3 |
|
|
|
|
|
|
n! |
|
|
|
|
|
nn |
|||||||||||||||||||||
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
2 |
|
|
n 1 |
|
|
||||||||||
|
|
1 1 |
|
|
|
1 |
|
n |
|
|
|
|
|
1 |
|
n |
1 |
|
n |
|
|
|
... |
|
|
|
1 |
n |
1 |
|
n |
... 1 |
n |
|
|
, |
|
||||||||||||||||
|
|
2! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
Т. е. |
|
1 n |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
1 |
|
1 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
1 |
|
|
1 |
2 |
|
|
n 1 |
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
1 |
|
1 1 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
1 |
|
|
|
|
... |
|
|
|
1 |
|
1 |
... 1 |
|
n |
. (2.5.5) |
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
2! |
|
|
n |
|
3! |
|
n |
|
|
|
|
n |
|
|
|
n! |
n |
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
Из последнего равенства следует, |
|
что с увеличением n |
число положи- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
тельных |
слагаемых |
увеличивается, |
|
число |
|
1 |
убывает, поэтому |
величины |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
возрастают, поэтому последовательность |
xn – возрас- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 |
, |
1 |
n |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
тающая, при этом |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
2 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(2.5.6) |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
Покажем, что последовательность |
|
|
|
xn |
|
|
|
|
1 n |
|
– ограничена. Заменим |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
каждую скобку в правой части равенства (2.5.5) на единицу; правая часть увеличится, получим неравенство
|
1 n |
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|||||||
1 |
|
1 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
... |
|
|
|
|
|
|
. |
||||||||
1 2 |
1 |
2 |
3 |
1 |
2 |
3 n |
||||||||||||||||||||||||
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
Усилим полученное неравенство, заменив числа 3, 4, 5, …, стоящие в |
||||||||||||||||||||||||||||||
знаменателях дробей, числом 2: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
1 |
n |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
||||
|
1 |
|
1 1 |
|
|
|
|
|
|
|
... |
|
|
|
|
. |
|
|||||||||||||
|
n |
2 |
22 |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2n 1 |
|
|
|||||||||||
Сумму в скобке найдем по формуле суммы n членов бесконечно убы- |
||||||||||||||||||||||||||||||
вающей геометрической прогрессии с b 1 |
и q 1 : |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
b1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Sn |
|
|
|
1 |
1 |
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
2. |
|
||||||||||||
1 |
q |
2 |
22 |
|
2n 1 |
|
1 |
1 |
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
Поэтому |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
1 |
1 2 3. |
|
|
|
|
|
|
|
(2.5.7) |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
1 |
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Итак, последовательность xn – ограничена, при этом для n N выполняются неравенства (2.5.6) и (2.5.7):
|
|
|
|
|
180 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
1 n |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
3 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
Следовательно, на основании теоремы Вейерштрасса последователь- |
|||||||||
ность |
|
|
1 n |
, n N , имеет предел, |
обозначенный e : |
|
|
1 n |
e . |
|
xn 1 |
|
lim 1 |
|
|||||||
|
|
|
n |
|
|
|
n |
|
n |
|
Ч. и т. д.
Число e называется неперовым числом. Число e иррациональное, его приближенное значение равно 2,72(e 2,718281828459045 ) . Число e при-
нято за основание натурального логарифма.
Докажем теперь что к числу |
e стремится и функция |
|
|
1 |
x |
||||||
1 |
x |
|
при |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x x R : |
|
|
1 |
x |
e . |
|
|
|
|
|
|
lim 1 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1. Пусть x . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
Каждое значение x |
заключено между двумя положительными целыми чис- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
лами: |
n x n 1, где |
n x – |
|
это целая часть числа |
x . Отсюда следует |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1 |
|
|
1 |
|
1 , |
1 |
1 |
|
|
1 1 1 |
1 |
|
, поэтому |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
n 1 |
x |
n |
1 |
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
n |
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 n |
|
|
|
|
1 |
x |
|
|
|
1 n 1 |
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
1 |
x |
|
1 |
|
|
|
. |
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Если x , то n . Поэтому согласно формуле (2.5.4), имеем: |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
n 1 |
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
n |
|
|
|
lim 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
e, |
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
n 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 n 1 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
e e e . |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
lim 1 |
|
|
|
|
lim 1 |
n |
|
lim 1 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
n |
|
|
|
n |
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
По признаку (о пределе промежуточной функции) существования пре- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
делов (см. теорему 5 п. 2.4.2) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|
1 |
|
e |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(2.5.8) |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
2. Пусть x . |
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
Сделаем подстановку x t , тогда x t |
и при x , t . Получаем |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
t |
|
|
|
|
|
|
t |
1 t |
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
t |
|
t 1 1 |
t |
||||||||||
|
lim |
1 |
x |
|
lim 1 |
|
t |
|
|
|
lim |
|
|
|
t |
|
|
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x |
|
|
t |
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
t t |
1 |
|
|
t t 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
181 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
t 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
e 1 e, т. е. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
lim 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
t |
|
|
|
|
|
t 1 |
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
t 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|
|
1 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(2.5.9) |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
x |
|
|
|
e |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
Из равенств (2.5.8) и (2.5.9) вытекает равенство (2.5.2), т.е. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
Ч. и т. д. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim 1 |
x |
|
|
e . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
Докажем равенство (2.5.3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
e : выполним подстановку |
1 |
|
t , то- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lim 1 x x |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
гда x |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
e . Ч.и т. д. |
||||||||||||||||||||
t |
|
и при x 0 , t . Получаем lim 1 x x |
|
lim 1 |
t |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
Примеры. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 |
|
|
3x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 |
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 3x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
1. |
|
|
lim 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
т.к. |
lim 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e , |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
x |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
x 1 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
12x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
3x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
lim |
|
|
|
|
|
|
12 , то окончательно получим lim 1 |
|
|
|
|
|
|
|
e12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
x2 1 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 1 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 2 x2 2 |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
2 |
|
x |
2 |
2 |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
x |
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
x2 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
т.к. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
e, |
|
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
0, |
|
то окончательно получим |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
lim 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
x2 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
x2 |
|
1 |
x |
e0 1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
x x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
3. |
|
|
lim |
5 2x |
x 2 |
|
1 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
x 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
Выполним подстановку x 2 t , тогда x t 2 |
|
|
и при x 2 , |
t 0 . Полу- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
2t 1 |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
||||||||
чаем |
lim |
|
|
5 |
2x |
|
x 2 lim |
|
5 2 |
|
t |
2 |
|
|
lim |
|
|
1 2t |
|
t lim |
1 2t |
|
|
2t |
|
|
|
|
|
e2 . |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
x 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
0 |
|
|
|
|
|
|
t 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
182
Используя прием, рассмотренный в приведенных выше примерах можно найти множество других пределов.
При вычислении пределов вида |
|
|
x |
, |
где |
lim u x e, возмож- |
|
lim u x |
|||||||
ны варианты. |
|
x |
|
|
|
|
x |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
0 . |
|
|
|
||
1. Если lim x , то lim u x |
|
|
|
|
|||
x |
x |
|
|
|
|
|
|
2. Если lim x , то |
x |
. |
|
|
|
||
lim u x |
|
|
|
|
|||
x |
x |
|
|
|
|
|
|
2.5.3. Сравнение бесконечно малых функций. Эквивалентные бесконечно малые и теоремы о них
При приближении к предельной точке, общей для нескольких бесконечно малых функций, скорость их стремления к нулю бывает различной. Сравнение таких бесконечно малых функций привело к понятию порядка малости.
Если M – бесконечно малая величина в окрестности точки M 0 , т.е.
lim M 0 , то c k M – бесконечно малая функция k –го порядка ма- |
||||||||||||
M M0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
лости. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Чем выше порядок малости, тем быстрее переменная стремится к ну- |
||||||||||||
лю. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Чтобы сравнить две бесконечно малые функции надо найти предел их |
||||||||||||
отношения. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пусть M и M |
есть бесконечно малые |
функции |
при |
|||||||||
M M 0 , т. е. |
lim |
|
M 0 и |
lim |
M 0 . |
|
|
|||||
|
M M0 |
|
M |
|
M M0 |
|
|
|||||
1. Если |
lim |
|
|
0 , |
то при M M 0 M 0 |
быстрее, |
чем |
|||||
|
|
|
|
|
||||||||
|
M M0 |
|
M |
|
|
|
|
|||||
M , поэтому M – бесконечно малая, более высокого порядка мало- |
||||||||||||
сти. |
|
|
|
M |
|
|
|
|
|
|
||
2. Если |
lim |
|
|
, |
то при M M 0 M 0 |
быстрее, |
чем |
|||||
|
|
|
|
|||||||||
|
M M0 |
|
M |
|
|
|
|
|||||
M , поэтому M – бесконечно малая, более высокого порядка мало- |
||||||||||||
сти. |
|
M |
|
|
|
|
|
|
|
|||
3. Если |
lim |
c , то M и M – бесконечно малые одного |
||||||||||
|
||||||||||||
M M0 |
M |
|
|
|
|
порядка малости.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
183 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4. Если |
lim |
M |
|
не существует, то M |
и M |
– несравнимые |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
M |
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
M M0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
бесконечно малые. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
Отметим, что таковы же правила сравнения бесконечно малых функ- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
ций при M . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
Примеры. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и x 14x2 |
|
|
|
||||||||||||||
|
|
1. Сравнить порядок функций x 3x2 |
при x 0 . |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Решение: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
lim |
M |
lim |
|
3x2 |
|
|
0 и бесконечно малые функции одного порядка |
||||||||||||||||||||||||||
|
14x2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
x 0 |
M |
x 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
при x 0 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
2. Сравнить порядок функций tgx и x2 |
при x 0 . |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Решение: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
lim |
M |
lim |
tgx |
|
|
lim sin x |
|
1 |
|
lim sin x |
lim |
|
|
|
1 |
|
|
lim 1 |
1 1 |
||||||||||||||
M |
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
x 0 |
x 0 x2 |
|
|
x 0 cos x |
|
x 0 |
x |
x 0 cos x |
|
x 0 x |
|
|
|
||||||||||||||||||||
x2 – бесконечно малая более высокого порядка. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
3. Можно ли сравнить функции x x sin |
1 |
и x x при x 0 ? |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение: Рассмотрим передел lim |
M |
lim |
x sin x |
|
lim sin 1 |
. Этот |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
M |
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 0 |
x 0 |
|
|
|
x |
x 0 |
x |
|
|||||||
предел не существует при |
x 0 функции |
xsin |
1 и x |
при |
x 0 |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
являются несравнимыми бесконечно малыми функциями. |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Среди бесконечно малых функций одного порядка особую роль играют |
|||||||||||||||||||||||||||||||
так называемые эквивалентные бесконечно малые функции. |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Определение. Бесконечно малые функции M |
и M называются |
||||||||||||||||||||||||||||||
эквивалентными при M M 0 , если lim |
M |
1; это обозначается так: |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
M M0 |
M |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
~ . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim sin x 1; tgx ~ x |
|
|
||||||||||||||
|
|
Пример. |
|
sin x ~ x |
при x 0 , так как |
при |
x 0 , |
||||||||||||||||||||||||||
так как lim tgx lim sin x |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
x 0 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
cos x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
x 0 |
x |
|
x 0 |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Теорема 8. Предел отношения двух бесконечно малых функций не изменится, если каждую или одну из них заменить эквивалентной ей бесконечно малой.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
184 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
Доказательство: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
при M M 0 . Тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Пусть ~ и ~ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
lim |
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|
lim |
|
|
lim |
|
1 |
1 |
lim |
|
, т.е. |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
M M0 |
|
M M0 |
|
|
|
|
|
|
M M0 |
|
M M0 |
|
M M0 |
|
|
M M0 |
|
||||||||
lim |
|
|
lim |
|
. Ч. и т. д. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
M M0 |
|
|
M M0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
Очевидно также, что |
lim |
|
|
|
lim |
lim |
. |
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
M |
M0 |
|
|
M M0 |
|
|
M M0 |
|
|
|
|
|
|
Теорема 9. Разность двух эквивалентных бесконечно малых функций есть бесконечно малая более высокого порядка, чем каждая их них.
Теорема 10 (обратная). Если разность бесконечно малых функций и
есть бесконечно малая более высокого порядка малости, чем или , то
и – эквивалентные бесконечно малые.
Терема 11. Сумма конечного числа бесконечно малых функций разных порядков эквивалентна слагаемому низшего порядка.
Доказательство: Докажем теорему для двух функций. Пусть 0 ,0 при M M 0 , причем – бесконечно малая функция большего по-
рядка малости, чем , т.е. |
lim |
|
0 . |
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
M M0 |
|
|
|
|
|
|
|
||
Тогда lim |
|
|
lim |
|
|
|
|
lim |
|
1 |
0 |
1 1 ~ при |
|
|
|
1 |
|
||||||||
M M0 |
|
M M0 |
|
|
|
M M0 |
|
|
|
M M 0 .
Слагаемое, эквивалентное сумме бесконечно малых, называется глав-
ной частью этой суммы.
Замена суммы бесконечно малых величин её главной частью называет-
ся отбрасыванием бесконечно малых высшего порядка.
Пример. Найти предел lim 3x 7x2 . x 0 sin 2x
Решение: Так как sin 2x ~ 2x , а 3x 7x2 ~ 3x (так как 3x – бесконечно малая функция более низкого порядка малости чем 7x2 ) при x 0 (см. тео-
рему 11), то lim |
3x 7x2 |
lim |
3x |
|
3 |
. |
|
sin 2x |
2x |
2 |
|||||
x 0 |
x 0 |
|
|
Для раскрытия неопределенностей вида 0 часто бывает полезным
0
применять принцип замены бесконечно малых эквивалентными и другие свойства эквивалентных бесконечно малых функций.

|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
185 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
Известно, что sin x ~ x |
при |
x 0 , |
tgx ~ x при |
|
x 0 . Приведем еще |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
примеры эквивалентных бесконечно малых функций. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Примеры. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
arcsin x t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
1. Найдем lim arcsin x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x sin t |
|
|
|
|
lim |
|
|
|
lim |
|
|
1. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x 0 |
x |
|
|
при x 0 t |
0 |
|
|
t |
0 sin t |
|
t 0 sin t |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
t |
|
|
|
|
|||||||||||||
Следовательно, arcsin x ~ x при x 0 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
2. Покажем, что |
|
|
|
1 x 1 ~ |
x |
при x |
0 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Т.е. |
|
|
|
докажем, |
|
|
|
|
|
|
что |
|
|
lim |
|
1. |
|
|
|
Действительно, |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 0 |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
x 1 1 x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
lim |
|
1 x 1 0 |
lim |
|
2lim |
|
|
1 x 1 |
|
|
2lim |
|
1 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
x |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 x |
|
1 |
||||||||||||||||||||||
x 0 |
|
|
0 |
x 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 0 x 1 x 1 |
|
|
x 0 |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
2 |
1 1. Ч. и т. д. Значит, |
1 x 1 ~ |
|
при x 0 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
Важнейшие эквивалентности приведены ниже: |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
при u 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
1. sin u ~ u |
|
|
|
|
|
|
|
|
6. eu 1 ~ u |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2. tgu ~ u |
|
|
|
|
|
|
|
|
7. ax |
1 ~ xln a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
3. arcsinu ~ u |
|
|
|
|
8. ln 1 x ~ x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
4. arctgu ~ u |
|
|
|
|
|
|
9. loga 1 x ~ xloga e |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
u2 |
|
|
|
|
10. |
1 x |
|
k 1 ~ kx,k 0 |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
5. 1 cosu |
~ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
в частности, |
|
|
1 x 1 ~ |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
Примеры. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
||||||||
|
|
arctg2x . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
1. Найти lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x 0 |
1 cos3x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3x 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
Решение: При x 0 |
arctg2x ~ 2x , 1 cos3x ~ |
4,5x2 , тогда |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
arctg2x |
|
|
|
|
2x |
|
|
|
|
|
|
4 lim 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
lim |
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
x 0 1 cos3x |
|
x 0 4,5x2 |
|
|
|
9 x 0 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2. Найти lim x e
x
1 x
1 .
186
Решение:
При x |
|
|
1 |
|
|
1 ~ 1 |
. Получаем |
|
|
1 |
|
|
lim x |
1 |
1. |
|||
1 0 , тогда e x |
lim x e x |
1 |
||||||||||||||||
|
x |
|
|
|
x |
|
|
x |
|
|
|
|
x |
x |
|
|||
|
|
sin x 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
3. Найти lim |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
x 2 |
x2 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Решение: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
При x 2 |
arcsin x 2 ~ x 2, тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
lim |
sin x 2 |
|
lim |
|
x 2 |
|
lim |
|
|
1 |
|
1 . |
|
|
|||
|
x2 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
x 2 |
x 2 x 2 x 2 |
x 2 x 2 |
4 |
|
|

187
ЛЕКЦИЯ 2.6. ПРИРАЩЕНИЕ ФУНКЦИИ ОДНОЙ И ДВУХ ПЕРЕМЕННЫХ. НЕПРЕРЫВНОСТЬ ФУНКЦИИ ОДНОЙ И ДВУХ ПЕРЕМЕННЫХ. ТОЧКИ РАЗРЫВА
2.6.1. Приращение функции одной и двух переменных
Рассмотрим y f x функцию одной переменной, определенную на некотором отрезке a;b .
Пусть некоторая точка x0 a;b и f x0 – значение функции в этой
точке. Для точки x зададим приращение x : x x x x . Тогда значение
0 0 0
функции в новой точке есть f x0 x . Таким образом, функция получит
приращение
y
f (x0+∆x)
∆y
f(x0)
0 a x0
|
f |
|
|
|
|
f : f x0 f x0 x f f x0 x f x0 (см. рис. 2.6.1). |
|||||
|
|
f |
называется |
приращением |
функции |
|
y=f(x) |
y f x в точке x0 |
и может обозначаться y . |
||
|
x называется приращением независимой пе- |
||||
|
|
ременной или приращением аргумента. |
|||
|
|
|
Рассмотрим z f x; y – функцию двух |
||
∆x |
|
переменных, определенную на некоторой об- |
|||
x0+∆x b |
x |
ласти D . |
|
зависит от |
|
рис. 2.6.1 |
|
|
Так как функция z f x; y |
||
|
двух переменных x |
и y , то приращение мож- |
|||
|
|
но задать либо только для одного из аргументов, либо для обоих аргументов одновременно. В зависимости от того скольким переменным задается приращение, функция двух переменных может получить либо частное, либо
полное приращения.
Пусть некоторая точка M 0 x0 ; y0 D и |
f x0 ; y0 – значение функции |
|||
|
|
|
z |
|
|
|
|
Z=f(x;y) |
|
|
M1 |
|
|
|
|
f(x0;y0+∆y) |
|
∆zy M0 |
|
|
|
|
||
|
f(x0;y0) |
|
|
x |
|
|
|
||
|
D |
|
|
x0 |
|
|
|
|
|
y y0+∆y |
y0 |
0 |
|
|
|
рис. 2.6.2 |
|

188
|
|
z |
|
|
M1 |
Z=f(x;y) |
|
|
∆zx |
f(x0;y0+∆y) |
|
|
M0 |
f(x0;y0) |
x |
|
D |
x0+∆x |
|
|
|
|
|
y |
|
x0 |
|
y0 |
0 |
|
рис. 2.6.3
z
M1
f(x0;y0+∆y) M0 ∆z
f(x0;y0)
Z=f(x;y)
x
|
|
D |
x0 |
x0+∆x |
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
y |
y0+∆y |
y0 |
0 |
|
|
|
|
рис. 2.6.4 |
|
|
|
в этой точке. Зададим |
приращение |
аргументу |
y в точке M 0 x0 ; y0 : |
||
y |
оставляя x без изменения. Тогда значение функции в но- |
||||
y0 y0 y , |
|||||
вой точке M1 есть |
f x0 ; y0 y . |
|
|
|
|
Таким образом, функция получает частное приращение по y , которое |
|||||
обозначается z y : |
|
|
|
|
|
zy |
|
|
|
y f x0 ; y0 (см. рис. 2.6.2) |
|
f x0 ; y0 f x0 ; y0 y zy f x0 ; y0 |
|||||
Если задавать приращение для аргумента x |
равное x , оставляя при |
||||
этом y без изменения, то функция z f x; y |
получит частное приращение |
по x : zx f x0 x; y0 f x0 ; y0 (см. рис. 2.6.3).
Если задать приращение одновременно для двух аргументов – x иy , то функция z f x; y получит полное приращение:
z f x0 x; y0 y f x0 ; y0 (см. рис. 2.6.4).