
MetodMA1
.pdf
73
21.Нехай y = f(x) – нескiнченно диференцiйовна на R функцiя, така, що для кожного x 2 R iснує такий номер nx 2 N, що f(nx)(x) = 0. Довести, що f(x) – многочлен.
3.6.Правило Лопiталя
Теорема (правило Лопiталя розкриття невизначено-
стей 00 i 11). Нехай a 2 R [ f¡1g, b 2 R [ f+1g i функцiї f та g визначенi i диференцiйовнi на промiжку (a; b), причо-
му g0(x) 6= 0 на цьому промiжку. Якщо c 2 fa; bg, lim f(x) =
lim g(x) = 0 |
|
|
|
|
lim f(x) = lim g(x) = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x!c |
||||||||||||||||||||||||||
x |
! |
c |
|
|
|
|
|
|
|
|
(або x |
|
c |
|
|
|
x |
! |
c |
|
|
|
|
1) та iснує скiнченна |
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
чи нескiнченна границя lim |
f0(x) |
, то |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x!c |
g0(x) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
f0(x) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
f(x) |
|
= lim |
: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x c g(x) |
|
x |
! |
c g0(x) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Обчислити такi границi: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
1. |
lim |
sin 5x |
; |
|
|
|
2. lim |
|
cos x |
; |
|
|
|
|
|
|
3. |
|
lim |
|
tg 3x |
; |
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
x!¼ sin 6x |
|
|
|
|
|
x!¼2 |
cos 3x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x!¼2 |
tg x |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
4. |
|
|
|
ctg 5x |
; |
|
|
|
5. lim |
tg x¡x |
; |
|
|
|
|
|
|
6. lim |
ch x |
cos x |
; |
|||||||||||||||||||||||
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x¡sin x |
|
|
|
|
|
|
|
|
¡2 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
x!¼ ctg 7x |
|
|
|
|
|
x!0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x!0 |
|
|
x |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2arctgp |
|
|
¡arctgp |
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
arcsin 2x 2 arcsin x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x4 |
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
7. |
|
|
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
8. lim |
x |
; |
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
¡ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
xp |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
x3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
x!0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x!0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
9. |
lim ln(cos ax) ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10. lim ln(sin ax) |
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
x!0 |
ln(cos bx) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x!0 |
|
ln(sin bx) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
cos(sin x)¡cos x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
11. |
lim |
; |
|
|
|
|
|
|
|
12. lim |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
x4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x¡2 sin x2 ; |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
x!0 |
|
3tg 4x¡12tg x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x!0 |
|
x(ex+1)¡2(ex¡1) |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
13. |
lim |
3 sin 4x¡12 sin x |
; |
|
|
|
|
|
|
|
14. lim |
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
; |
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
x!0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x!0 |
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x ctg x¡1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
15. |
lim |
|
ptg x¡1 |
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
16. lim |
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
2 |
x¡1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
x |
! |
¼ |
|
2 sin |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
0 |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
17. |
|
4 |
|
x |
|
|
|
sin x |
, a > 0; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
! |
|
|
x |
|
a |
, a > 0; |
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
¡x |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
lim a |
¡a3 |
|
|
|
|
|
|
18. lim a |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x |
! |
0 |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
a |
|
|
x¡a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
19. |
|
|
|
|
ln"x , " > 0; |
|
|
|
|
|
|
20. |
|
! |
|
|
|
ln 22x ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x!+1 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x!+1 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
xx" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
21. |
|
lim |
|
, " > 0; |
|
|
|
|
|
|
|
|
22. lim x2e¡0;01x; |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
x!+1 e |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x!+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|

74 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
23. |
lim |
|
xx2 |
; |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
x!+1 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
25. |
lim |
x" ln x, " > 0; |
|||||||||||||
|
x!0+ |
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|||
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
27. |
¡x |
¡ ex¡11¢; |
|||||||||||||
x!0 |
|||||||||||||||
29. |
lim |
¡ |
ctg x |
¡ x |
¢; |
||||||||||
x!0 |
|
|
x |
; |
|
|
|
||||||||
31. |
lim x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
x!0+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
33. |
lim (tg x)tg 2x; |
|
|
||||||||||||
|
x!¼4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
35. |
lim |
|
|
|
2 |
|
arctg x x; |
||||||||
|
x!+1 |
|
¼ |
|
|
|
|
|
|
¢ |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|||||
37. |
|
|
sin x |
|
|
; |
|
|
|||||||
lim |
|
|
|
2 |
|
|
|||||||||
|
|
¡ |
|
|
|
|
x |
|
|
||||||
|
x!0 |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
39. |
|
|
¡ |
|
|
|
tg ¼x |
; |
|||||||
lim(2 |
x) |
|
|
|
|||||||||||
x 1 |
¡ |
|
|
¢ |
|
2 |
|
||||||||
|
! |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
||
41. |
lim (1+x) x |
¡e ; |
|
|
|||||||||||
|
x!0 |
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
24. |
lim |
e¡1=x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
100 ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
26. |
x!0 |
|
x |
|
|
|
|
¢ |
|
|
|
|
|
|
¡ |
|
; |
|||||
|
lim |
|
ln x |
|
ln(1 |
x) |
||||||||||||||||
x!1¡0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
28. |
lim |
¡1 |
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
; |
|
|
|
||||||
ln x ¡ x 1 |
|
|
|
|||||||||||||||||||
x |
|
1 |
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
! |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
¡ |
|
|
¢1 |
|
|
|
|
|||
30. |
lim |
x |
³1 |
|
th x ¡ tg x ´; |
|
||||||||||||||||
x!0 |
|
|
||||||||||||||||||||
32. |
lim x |
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
1¡x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
x!1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
34. |
lim(ctg x)sin x; |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
x!0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|||
36. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
lim |
|
2 |
arccos x x ; |
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
¼ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
38. |
x!0 |
¡arcsin x |
|
|
1 |
|
¢ |
|
|
|
|
|||||||||||
lim |
|
x2 |
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
; |
|
|
|
|
||||||
|
x!0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
40. |
lim¡ |
|
|
ln 1 |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
¢; |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
42. |
x!0+ |
¡ xlnxx¢ |
. |
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
(ln x)x |
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
x!+1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3.7. Формула Тейлора
Нехай x0 2 R, n 2 N i
p(x) = a0 + a1(x ¡ x0) + a2(x ¡ x0)2 + ::: + an(x ¡ x0)n:
Коефiцiєнти ak цього многочлена обчисляються за формулами
ak = |
p(k)(x0) |
; k 2 f0; 1; :::; ng: |
k! |
Тому його можна подати у виглядi
p(nn)(!x0)(x ¡ x0)n;
який називається формулою Тейлора для многочлена p(x). Теорема 1. Нехай функцiя f визначена i (n¡1) разiв дифе-
ренцiйовна в деякому околi точки x0, а також iснує f(n)(x0). Тодi при x ! x0

75
f(x) = f(x0)+f0(x0)(x¡x0)+:::+ f(nn)(!x0)(x¡x0)n +o((x¡x0)n):
Остання формула називається формулою Тейлора для функцiї f iз залишковим членом у формi Пеано.
Теорема 2. Нехай функцiя f визначена i (n + 1) разiв диференцiйовна в деякому околi точки x0. Тодi для всiх x iз цього околу
f(x) = f(x0) + f0(x0)(x ¡ x0) + ::: + f(nn)(!x0)(x ¡ x0)n+
+f(n+1)(cx) (x ¡ x0)n+1 ;
(n + 1)!
де точка cx лежить мiж точками x0 та x.
Остання формула називається формулою Тейлора для функцiї f iз залишковим членом у формi Лаґранжа.
Якщо x0 = 0, то вiдповiднi формули Тейлора називаються формулами Маклорена для многочлена p чи функцiї f.
Теорема 3. Для основних елементарних функцiй у вiдповiдних околах точки x0 = 0 правильнi такi формули Маклорена:
1) ex = 1 + x + x2!2 + ::: + xnn! + rn(x); x 2 R,
2) |
sin x = x ¡ |
x3 |
+ |
x5 |
¡ ::: + (¡1) |
n x2n+1 |
+ r2n+2(x); |
||
3! |
5! |
|
(2n+1)! |
||||||
3) |
|
2 |
|
4 |
|
|
2n |
|
|
cos x = 1 ¡ x2! |
+ x4! |
¡ ::: + (¡1)n |
x |
+ r2n+1(x); |
|||||
(2n)! |
x 2 R,
x 2 R,
4) |
(1 + x)p = 1 + p x + p(p¡1) |
x2 + ::: + p(p¡1):::(p¡n+1) |
xn+ |
||||||
|
+rn(x); x > ¡21, |
|
2! |
|
|
n! |
|
||
5) |
3 |
|
|
n |
|
x > ¡1, |
|||
ln(1 + x) = x ¡ |
x |
+ |
x |
¡ ::: + (¡1)n¡1 |
x |
+ rn(x); |
|||
2 |
3 |
n |
де rn(x) – це залишковий член вiдповiдної формули.
1.Розкласти многочлен f(x) = 1+3x+5x2¡2x3 за степенями x + 1.

76
2. Розкласти многочлен f(x) = x3 +3x2 ¡2x+4 за степенями x + 2.
3. Розкласти многочлен f(x) = x4 ¡ 5x3 + x2 ¡ 3x + 4 за степенями x ¡ 4.
4. Розкласти многочлен f(x) = x10 ¡ 3x5 + 1 за степенями x ¡ 1.
5. Для функцiї f написати формулу Тейлора до доданка, що
мiстить (x ¡ x0)n (n 2 N) включно, якщо: |
||||
а) f(x) = p |
|
, |
x0 = 4; |
б) f(x) = x1 , x0 = ¡1; |
x |
||||
в) f(x) = x2 ln x, |
x0 = 1; |
г) f(x) = x2 ex, x0 = 2. |
6.Написати формулу Маклорена для функцiї ch x = ex+2e¡x до доданка, що мiстить x2n (n 2 N).
7.Написати формулу Маклорена для функцiї sh x = ex¡2e¡x до доданка, що мiстить x2n+1 (n 2 N).
8.Для функцiї f написати формулу Маклорена до доданка, що мiстить xn включно, якщо:
а)
б)
в)
г)
д)
є)
з)
f(x) = |
1+x+x22 , n = 4; |
|
|
1¡x+x |
|
f(x) = |
(1+x)100 |
, n = 2; |
(1¡2x)40(1+2x)60 |
p p
f(x) = 1 ¡ 2x + x3 ¡ 3 1 ¡ 3x + x2, n = 3;
f(x) = e2x¡x2 , n = 5; ґ) f(x) = ln (1 ¡ 2x + x2), n = 4;
f(x) = |
x |
|
, |
|
n = 4; |
е) f(x) = tg x, n = 5; |
||||
x |
||||||||||
|
e ¡1 |
|
|
|
ж) f(x) = p3 |
|
|
|
||
f(x) = sin(sin x), n = 3; |
sin x3 |
, |
n = 13; |
|||||||
f(x) = ln |
sin x |
, |
n = 6; |
и) f(x) = ln(cos x), |
n = 6. |
|||||
|
||||||||||
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|

|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
77 |
||||
Обчислити границi: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
lim |
cos x ¡ e¡ |
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10. lim |
ex sin x ¡ x(1 + x) |
; |
||||||||||||||||||||||||||||
9. |
2 |
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
x!0 |
|
|
|
x4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x!0 |
1 ¡ p |
|
x3 |
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
p3 |
|
|
|
¡ p |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12. lim |
|
cos x |
; |
|
|||||||||||||||||||||||||||
11. |
lim |
1 + 3x |
1 + 2x |
; |
|
|
|
|
|
1 + x2 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
x!0 |
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x!0 |
|
|
|
|
|
|
x4 |
|
|
|
|
|
|||||||||
13. |
lim |
ex + e¡x ¡ 2 |
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14. lim |
e2x + 2e¡x ¡ 3 |
; |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
15. |
x!0 |
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
16. |
x!0 |
x |
µx |
|
x2 |
¶; |
|
|
|
|||||||||||||
x!0 µx |
¡ sin x¶; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x!0 |
¡ |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
lim |
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
1 |
|
|
1 |
|
|
|
ctg x |
|||||||||||
|
³ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
´; 18. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
17. |
x!+1 |
p6 |
|
|
+ |
|
|
|
|
¡ |
|
|
|
¡ |
|
x!1 · |
|
¡ |
|
|
µ |
|
|
x¶¸; |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
p6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 ln |
1 + |
1 |
|
|||||||||
|
lim |
|
|
|
x6 |
|
|
|
x5 |
|
|
|
x6 |
|
|
|
x5 |
|
|
|
lim |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
lim |
x |
2 |
|
px |
|
|
|
|
|
|
|
+ px |
|
|
|
1 |
|
|
|
2px |
´ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
19. |
x!+1 |
|
|
|
³ |
|
|
|
|
+ 1 |
x |
´ |
|
1¡ |
|
¡ |
|
|
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
20. |
|
|
|
|
|
|
¡ |
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
x!+1 h³ |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
¡ |
px6 |
+ 1i. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
lim |
|
|
|
x3 |
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
ex |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
21. Оцiнити абсолютну похибку наближених формул: |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
а) sin x ¼ x ¡ |
x3 |
|
при jxj · 0; 5; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
б) tg x ¼ x + |
x3 |
|
|
при jxj · 0; 1; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
в) p |
|
¼ 1 + x2 ¡ |
x2 |
при 0 · x · 1; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1 + x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
г) ex ¼ 1 + x + |
x2 |
+ ::: + |
|
xn |
|
при 0 · x · 1. |
|||||||||||
|
2! |
n! |
||||||||||||||||
22. |
Для яких x правильна з точнiстю до 0; 0001 наближена |
|||||||||||||||||
|
формула cos x ¼ 1 ¡ |
x2 |
? |
|
|
|
|
|||||||||||
|
2 |
|
|
|
|
|||||||||||||
23. |
Використовуючи формулу Тейлора, обчислити наближе- |
|||||||||||||||||
|
нi значення нижченаведених виразiв та оцiнити похибку |
|||||||||||||||||
|
вiдповiдних обчислень: |
|
|
|
||||||||||||||
|
а) |
p |
|
|
; |
б) |
p3 |
|
; |
в) p3 |
|
; |
||||||
|
|
|
30 |
80 |
||||||||||||||
|
1; 04 |
|||||||||||||||||
|
г) |
p5 |
|
; |
ґ) |
ln(1; 2); |
д) ln(0; 8); |
|||||||||||
|
250 |
78
е) sin 18±; є) cos 40±; ж) sin 29±.
24. Обчислити наближенi значення нижченаведених виразiв
iз точнiстю до ": |
|
|
|
|
|
||||
а) |
p |
|
, |
" = 10¡4; |
б) p3 |
|
, |
" = 10¡5; |
|
5 |
7 |
||||||||
в) |
sin 1±, |
" = 10¡8; |
г) |
cos 9±, |
" = 10¡5; |
||||
ґ) |
e, " = 10¡9; |
д) |
ln(0; 9), " = 10¡5. |
3.8. Застосування похiдної до дослiдження функцiй на монотоннiсть i екстремуми
Функцiя f : E ! R, визначена на множинi E µ R, називається монотонно зростаючою (монотонно спадною) на множинi X µ E, якщо
f(x1) · f(x2) (f(x1) ¸ f(x2))
для довiльних x1; x2 2 X з x1 < x2. Функцiя f, яка монотонно зростає або монотонно спадає на множинi X, називається
монотонною на множинi X.
Аналогiчно, функцiя f : E ! R називається строго зростаючою (строго спадною) на множинi X µ E, якщо
f(x1) < f(x2) (f(x1) > f(x2))
для довiльних x1; x2 2 X з x1 < x2. Функцiя f, яка строго зростає або строго спадає на множинi X, називається строго монотонною на множинi X.
Теорема 1. Нехай функцiя f : X ! R неперервна на промiжку X iз кiнцями a та b i диференцiйовна на iнтервалi (a; b). Тодi функцiя f монотонно зростає (спадає) на X тодi i тiльки тодi, коли f0(x) ¸ 0 (f0(x) · 0) для кожного x 2 (a; b).
Теорема 2. Нехай функцiя f : X ! R неперервна на промiжку X iз кiнцями a та b i диференцiйовна на iнтервалi (a; b). Тодi функцiя f строго зростає (спадає) на X тодi i тiльки тодi, коли f0(x) ¸ 0 (f0(x) · 0) для кожного x 2 (a; b) i
79
похiдна f0 не дорiвнює тотожно нулю на кожному iнтервалi
I µ (a; b).
Нехай область визначення Df µ R функцiї f є околом точки x0. Точка x0 називається точкою локального максимуму (локального мiнiмуму) функцiї f, якщо iснує такий окiл U µ Df
точки x0, що
f(x) · f(x0) (f(x) ¸ f(x0))
для довiльного x 2 U. Точка x0, яка є точкою локального максимуму або мiнiмуму, називається точкою локального екстремуму.
Якщо для всiх x 2 U nfx0g виконуються вiдповiднi строгi нерiвностi, то точка x0 називається точкою строгого локального максимуму, мiнiмуму i екстремуму вiдповiдно.
Теорема 3 (необхiдна умова екстремуму). Нехай x0 –
точка локального екстремуму функцiї f i f диференцiйовна в точцi x0. Тодi f0(x0) = 0.
Теорема 4. Нехай функцiя f – диференцiйовна в деякому
околi U = (x0 ¡ ±; x0 + ±) точки x0 2 Df . Тодi
(i) якщо f0(x) ¸ 0 для кожного x 2 (x0 ¡±; x0) i f0(x) · 0 для кожного x 2 (x0; x0 +±), то x0 – точка локального максимуму;
(ii) якщо f0(x) · 0 для кожного x 2 (x0¡±; x0) i f0(x) ¸ 0 для кожного x 2 (x0; x0 + ±), то x0 – точка локального мiнiмуму.
Теорема 5. Нехай функцiя f – диференцiйовна в деякому
околi U = (x0 ¡ ±; x0 + ±) точки x0 2 Df , f0(x0) = 0 i iснує f00(x0). Тодi
(i) якщо f00(x0) < 0, то x0 – точка локального максимуму; (ii) якщо f0(x0) > 0, то x0 – точка локального мiнiмуму.
Знайти промiжки строгої монотонностi таких функцiй:
1. y = 2x2 + 3x + 2; |
2. y = 2 + x ¡ x2; |
||||
3. y = 3x ¡ x3; |
4. y = |
x3 |
+ |
x2 |
¡ 6x; |
3 |
2 |

80 |
|
|
|
|
|
5. |
y = |
2x |
|
; |
|
1+x |
2 |
||||
|
|
|
|
||
7. |
y = x + sin x; |
||||
9. |
y = cos |
¼ ; |
|||
|
|
|
|
x |
|
11. |
y = |
x2 |
; |
|
|
x |
|
|
|||
|
2 |
|
|
|
13.y = xne¡x при n > 0 i x ¸ 0;
14.y = x2 ¡ ln x;
³q ´
16. y = x |
3 |
+ sin ln x ; |
|
2 |
|
p
6.y = x+100x ;
8.y = cos2 x ¡ x;
10. y = sin 2¼x ;
12.y = x3e¡x;
15.y = x2 ¡ ln x2;
³´
17. y = x |
1 |
¡ cos ln x . |
p2 |
18.Довести, що функцiя f(x) = (1 + x1 )x строго зростає на iнтервалах (¡1; ¡1) i (0; +1).
19. Довести, що для довiльного многочлена P (x) iснує a > 0, таке, що P (x) є строго монотонним на iнтервалах (¡1; ¡a) i (a; +1).
Довести такi нерiвностi:
20.ex > 1 + x при x =6 0;
21.p1 + 2x < 1 + x при x > 0;
22.cos x > 1 ¡ x22 при x =6 0;
23.x ¡ x22 < ln(1 + x) < x при x > 0;
24.x ¡ x63 < sin x < x при x > 0;
25.x < tg x < x + x33 при x 2 (0; ¼2 );
26.(1 + x1 )x < e < (1 + x1 )x+1 при x > 0;
27.x® ¡ 1 > ®(x ¡ 1) при ® ¸ 2 i x > 1;
28. |
px ¡ pa < px ¡ a при n > 1 i x > a > 0; |
||||||
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
n n |
|
|||||
29. |
1 + 2 ln x · x2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
81 |
Знайти екстремуми таких функцiй: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
30. |
y = 5x2 ¡ 7x + 4; |
31. |
y = 4x3 + 6x + 5; |
||||||||||||||
32. |
y = x3 ¡ 6x2 + 9x ¡ 4; |
33. |
y = 2x2 ¡ x4; |
|
|||||||||||||
34. |
y = x(x ¡ 1)2(x ¡ 2)3; |
35. |
y = x2(x + 1)4(x + 2)6; |
||||||||||||||
36. |
y = x + x1 ; |
37. |
y = |
|
2x |
; |
|
|
|
||||||||
1+x2 |
|
||||||||||||||||
38. |
x2¡3x+2 |
39. |
p |
|
|
|
|
|
|
; |
|||||||
|
|
|
2 |
||||||||||||||
y = x2+2x+1 ; |
y = 2x ¡ x |
||||||||||||||||
40. |
y = p |
|
|
; |
41. |
y = xp3 |
|
|
|
; |
|
||||||
x2 ¡ 4x + 5 |
x ¡ 1 |
|
|||||||||||||||
42. |
y = xex; |
43. |
y = xe¡x; |
|
|||||||||||||
44. |
y = (x ¡ 3)ex+1; |
45. |
y = x2e¡x; |
|
|||||||||||||
46. |
y = ln(9 ¡ x2); |
47. |
y = x ¡ ln(1 + x); |
||||||||||||||
48. |
y = p |
|
ln x; |
49. |
y = |
ln2 x |
; |
|
|
||||||||
x |
|
||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
||||
50. |
y = cos x + 21 cos 2x; |
51. |
y = sin x ¡ 31 sin 3x; |
||||||||||||||
52. |
y = arctg x ¡ 21 ln(1 + x2); |
53. |
y = ex sin x; |
|
|||||||||||||
54. |
y = ex cos x; |
55. |
y = |
10 |
|
. |
|
||||||||||
1+sin |
2 x |
|
3.9. Найбiльше i найменше значення функцiї
Нехай функцiя f : X ! R визначена на множинi X µ R,
® = infff(x) : x 2 Xg i ¯ = supff(x) : x 2 Xg. Якщо iснує a 2 X, таке, що f(a) = ®, то кажуть, що функцiя f має найменше значення, а число ® називається найменшим значенням функцiї f i позначається через fmin. Аналогiчно, якщо iснує b 2 X, таке, що f(b) = ¯, то кажуть, що функцiя f має найбiльше значення, а число ¯ називається найбiльшим значенням функцiї f i позначається через fmax.
Теорема 1. Нехай функцiя f : [a; b] ! R неперервна на вiдрiзку [a; b], диференцiйовна на iнтервалi (a; b) i fx1; : : : ; xng =

82
fx 2 (a; b) : f0(x) = 0g. Тодi
fmin = minff(a); f(b); f(x1); : : : ; f(xn)g
i
fmax = maxff(a); f(b); f(x1); : : : ; f(xn)g:
Теорема 2. Нехай f : (a; b) ! (¡1; ¯) – диференцiйовна
функцiя, така, що lim f(x) = lim f(x) = ¯. Тодi функцiя f
x!a+0 x!b¡0
має найменше значення i
fmin = minff(x) : x 2 (a; b); f0(x) = 0g:
Теорема 3. Нехай f |
: (a; b) ! (®; +1) – диференцiйовна |
функцiя, така, що lim |
f(x) = lim f(x) = ®. Тодi функцiя f |
x!a+0 |
x!b¡0 |
має найбiльше значення i
fmax = maxff(x) : x 2 (a; b); f0(x) = 0g:
Знайти найменше та найбiльше значення нижченаведених функцiй на вiдповiдних промiжках:
1.f(x) = 2x на вiдрiзку [¡1; 5];
2.f(x) = 31x на вiдрiзку [¡3; 2];
p
3.f(x) = 2 3 x2 на вiдрiзку [¡8; ¡1];
4.f(x) = p5¡1 4x на вiдрiзку [¡1; 1];
5.f(x) = p13+31 x на вiдрiзку [¡4; 4];