- •1.Дзеяслоў як часціна мовы.
- •2. Сістэма граматычных форм дзеяслова.
- •3. Інфінітыў.
- •4. Асновы дзеяслова. Класы дзеясловаў.
- •5. Пастаянныя катэгорыі дзеяслова.
- •6. Катэгорыі перах./неперах. Дзеяслова.
- •7. Прама-пераходныя дзеясловы.
- •8. Ускосна-пераходныя дзеясловы. Непераходныя дзеясловы.
- •9. Катэгорыя зваротн./незвар.
- •10. Групы зваротных дзеясловаў паводле ўтварэння і значэння.
- •11. Катэгорыя стану дзеяслова.
- •12. Пытанне пра стан дзеясловаў у лінгвістыцы. Традыцыйная класіфікацыя стану. Бінарная класіфікацыя стан.
- •13. Катэгорыя трывання дзеясловаў.
- •14. Спосабы ўтварэння дзеяловаў зак./незак. Трывання.
- •15. Суадносныя трывальныя пары.
- •16. Аднатрывальныя і двухтрывальныя дзеясловы.
- •17. Ступеннае ўтварэнне трыванняў.
- •18. Спосаб дзеяслоўнага дзеяння.
- •19. Катэгорыя ладу дзеясловаў.
- •20. Дзеясловы абвеснага і ўмоўнага ладоў дзеяслова.
- •21. Дзеясловы ўмоўнага ладу.
- •23. Катэгорыя часу дзеясловаў.
- •24.Дзеясловы цяперашняга часу.
- •25.Дзеясловы прошлага часу.
- •26.Дзеясловы будучага часу.
- •27. Абсалютнае і адноснае значэнне часу. Выкарыстанне форм аднаго часу са значэннем іншых.
- •28. Катэгорыя асобы дзеясловаў.
- •29. Безасабовыя дзеясловы.
- •30. Катэгорыя роду дзеясловаў.
- •31. Катэгорыя ліку дзеясловаў.
- •32. Спражэнне дзеясловаў.
- •33.Дзеясловы 1 спражэння.
- •34.Дзеясловы 2 спражэння.
- •35.Рознаспрагальныя дзеясловы.
- •36.Дзеепрыметнік як атрыбутыўная форма дзеяслова.
- •37. Утварэнне форм дзеепрыметнікаў незалежнага стану прошлага часу і асаблівасці іх ужывання.
- •38. Утварэнне форм дзеепрыметнікаў залежнага стану прошлага часу і асаблівасці іх ужывання.
- •39. Ужыванне форм дзеепрыметнікаў незал./зал. Стану ц. Часу і асаблівасці іх ужывання.
- •40. Дзеепрыслоўе як атрыбутыўная форма дзеяслова.
- •41.Утварэнне і асаблівасці ўжывання дзеепрыслоўяў незакончанага трывання.
- •42.Утварэнне дзеепрыслоўяў незакончанага трывання.
- •43.Утварэнне дзеепрыслоўяў закончанага трывання.
- •44. Прыслоўе як часціна мовы.
- •45. Лексіка-граматычныя разрады прыслоўяў.
- •46.Азначальныя прыслоўі.
- •47.Акалічныя прыслоўі.
- •48.Утварэнне ступеней параўнання якасных прыслоўяў.
- •49. Формы прыслоўяў са значэннем ацэнкі і меры якасці.
- •51. Пытанне пра безасабова-прэдыкатыўныя словы ў лінгвістыцы.
- •52.Службовыя часціцы мовы. Агульная характарыстыка.
- •54. Злучнік як часціна мовы. Разрады злучнікаў.
- •55. Часціцы як часціна мовы. Разрады часціц.
- •56. Выклічнік. Разрады паводле значэння і паходжання.
- •57.Гукапераймальныя словы.
- •58. Пытанне пра мадальныя словы. Лексіка-граматычныя разрады мадальных слоў.
- •59. Звязкі як слыжбовыя словы. Пытанне пра звязкі ў лінгвістыцы.
33.Дзеясловы 1 спражэння.
Да 2-га спраж-ня адносяцца дзеясловы,якія маюць канчаткі: адз.л.: 1 ас. –у(ю), 2 ас. –іш(ыш), 3 ас. –іць(ыць); мн.л.: 1 ас. –ім(ым), 2 ас. –іце(ыць), 3 ас. –аць(яць). Калі ж у асабовых формах націск паае не на канчатак, а на аснову, тып спражэння вызначаецца па незначальнай форме дзеяслова: да 2 спр. адносяцца дзеясловы на –іць, -ыць (насіць, вучыць), за выключэннем аднаскладовых тыпу біць, шыць, крыць, а таксама дзеясловы гнаць, цярпець, вярцець, ненавідзець, залежаць. -ець- (-эць),калі –е-(-э) не захоў-ца ў 1-й асобе адз.ліку цяп.часу:глядзець(гляджу),ляцець,цярпець,сядзець,гарэць (выключ-не –дзеяс-ў хацець ,які адн-ца да 1 спраж-ня) Да 2 спраж-ня таксама аднос-ца дзеяс-вы гнаць,належаць, спаць, стаяць,баяцца. Дзеясловы 2 спраж-ня лёгка вызначаюцца,калі ў асабовых формах націск падае на канчатак:вядзеш,вядзе,вядуць;гнеш,гне ,гнуць. Калі ж у асабовых формах націск не на канчатку,то могуць сустрэцца цяжкасці ў вызначэнні спражэння.Дакладнае вызначэнне яго неабходна ,каб правільна ўтварыць формы дзеепрыметнікаў і дзеепрыслоўяў , а таксама правільна пісаць дзеяслоў.Вызначыць тып спраж-ня ў дзеясловах з ненаціскнымі канчаткамі ў асабовых формах дапамагае інфінітыў.
34.Дзеясловы 2 спражэння.
Да 2-га спраж-ня адносяцца дзеясловы,якія маюць канчаткі: адз.л.: 1 ас. –у(ю), 2 ас. –іш(ыш), 3 ас. –іць(ыць); мн.л.: 1 ас. –ім(ым), 2 ас. –іце(ыць), 3 ас. –аць(яць). Калі ж у асабовых формах націск паае не на канчатак, а на аснову, тып спражэння вызначаецца па незначальнай форме дзеяслова: да 2 спр. адносяцца дзеясловы на –іць, -ыць (насіць, вучыць), за выключэннем аднаскладовых тыпу біць, шыць, крыць, а таксама дзеясловы гнаць, цярпець, вярцець, ненавідзець, залежаць. -ець- (-эць),калі –е-(-э) не захоў-ца ў 1-й асобе адз.ліку цяп.часу:глядзець(гляджу),ляцець,цярпець,сядзець,гарэць (выключ-не –дзеяс-ў хацець ,які адн-ца да 1 спраж-ня) Да 2 спраж-ня таксама аднос-ца дзеяс-вы гнаць,належаць, спаць, стаяць,баяцца. Дзеясловы 2 спраж-ня лёгка вызначаюцца,калі ў асабовых формах націск падае на канчатак:вядзеш,вядзе,вядуць;гнеш,гне ,гнуць. Калі ж у асабовых формах націск не на канчатку,то могуць сустрэцца цяжкасці ў вызначэнні спражэння.Дакладнае вызначэнне яго неабходна ,каб правільна ўтварыць формы дзеепрыметнікаў і дзеепрыслоўяў , а таксама правільна пісаць дзеяслоў.Вызначыць тып спраж-ня ў дзеясловах з ненаціскнымі канчаткамі ў асабовых формах дапамагае інфінітыў.
35.Рознаспрагальныя дзеясловы.
Рознаспрагальнымілічацца дзеясловы, якія маюць канчаткі розных тыпаў спражэння. У беларускай мове гэта дзеясловыбегчы, есці, даць. Яны спрагаюцца наступным чынам: адз.л.: 1 ас. бягу, ем, дам, 2 ас. бяжыш, ясі, дасі, 3 ас. бяжыць, есць, дасць; мн.л.: 1 ас. бяжым, ядзім/ямо, дадзім/дамо, 2 ас. бежыце, ясце, дасце, 3 ас. бягуць, ядуць, дадуць.
36.Дзеепрыметнік як атрыбутыўная форма дзеяслова.
Дзеепрыметнік– гэта атрыбутыўная форма дзеяслова, што абазначае дзеянне як прымету, або уласцівасць прадмета (асобы), пры гэтым прымета або уласцівасць праяўляецца ў часе. Дзеепрым. Спалучае ў сабе граматычныя прыметы дзеяслова і прыметніка. Як і дзеяслоў, дзеепрыметнік бывае цяперашняга і прошлага часу (квітнеючы сад, расквітнелая яблыня), незалежнага і залежнага стану (завялая кветка, прачытаная кніга), незакончанага і закончанага трывання (вышываны, вышыты). Дзеепрыметнікі, як і дзеясловы, кіруюць назоўнікамі: напісаць алоўкам – напісаны алоўкам. Да дзеепрыметнікаў могуць прымыкаць прыслоўі: уважліва прачытаць – уважліва прачытаны. Як і прыметнікі, дзеепрыметнікі прымаюць форму роду, ліку і склону назоўніка, дапасоўваючыся да яго: прачытаная кніга, прачытаны раман, прачытаныя кнігі, у прачытанай кнізе, у прачытаным рамане, з прачытанымі кнігамі. Дзеепрым. Могуць мець кароткую форму: лугі скошаны, кнігі прачытаны. Поўныя дзеепрым. Могуць выконваць ролю азначэння, а таксама выказніка яго іменнай часткі. Кароткія заўсёды з’яўляюцца выказнікамі.