2.2 Сурет.

Салыстырмалы базистік бірліктердегі схеманың индуктивті кедергісі мына формулалар бойынша анықталады:

- х_с =0,6 берілген мәнде жүйенің кедергісі х*_с ;

- трансформатор жүйесі орамаларының кедергісі х*_т^в, х*_т^с, х*_т^н (ғимаратқа сәйкес қуат S_т.ном = 40000 кВ·А кезінде ) және берілген трансформатор үшін анықтамалық деректер бойынша анықталған U_к^в-н =17,5%,U_к^в-с=10,5%,U_к^с-н=6,5%:

,

,

.

К1 нүктесіне дейінгі қысқа тұйықталу жүйесінің жиынтық индуктивті кедергісі тең

х*_К1 = х*_с + х*_т^в + х*_т^с = 0,6 + 2,69 + 0 = 3,29.

ҚТ тоғының I_п0, кА периодты құраушысының бастапқы қолданыстағы мәні келесі формула бойынша анықталады және тең

кА. (2.6)

Деректер бойынша есептердің алынған нәтижелері бойынша (2.4) шарттарына сәйкес номиналды параметрлері бар С-35М-630-10У1 типті ажыратқыш таңдаймыз:

U_{В ном} = 35 кВ = U_{уст.ном} = 35 кВ,

I _{В ном} = 630 А > I_р.max =366 А,

I_{ном.отк} = 10 кА > I_р.отк = 4,74 кА.

3.3.2 Қорек көзі желісінің қимасын анықтау. Екі тізбекті қорек көзі желісінін АС маркалі проводпен орындаймыз.

Техникалық шарттар бойынша бірінші сымның кесілуі таңдалынады:

а) қалыпты режим жұмысының есепті тоғымен мүмкін қыздыру шарты бойынша, ол мынаған тең

А. (2.7)

Желілердің қалыпты жұмыс режимінде мүмкін шарт бойынша, яғни

I_доп ≥ I_р (2.8)

[5] дерегі бойынша ұзақ мүмкін тоғы I_доп = 265 А бар сымның s = 70 мм² кесілуін таңдаймыз. Бұл ретте (2.8) шарты орындалады, себебі I_доп = 265 А > I_р = 52,2 А.

Төмендегі шарт бойынша жұмыстың авариядан кейінгі режим шарты бойынша таңдалған кесуді тексереміз (бір тізбекпен кәсіпорынның толық қуаты беріледі)

1,3·I_доп ≥ I_р.max, (2.9)

1,3·265 = 344,5А > I_р.max = 104,4 А,

Бұл жағдайда (2.9) шарт орындалады.

Желілердің қимасын тексеру (2.9) шартында 1,3 коэффициентінің болуы ЭПП МЭИ кафедрасында жүргізілген зерттеулерге сәйкес әуе желілерінің мүмкін артық жүктемесі 30% болуы мүмкіндігіне және кабельді желілерің және трансформаторлардың мүмкін артық жүктемесімен келісетініне негізделген;

б) сымдарды коронилеу шарты бойынша ең аз мүмкін кесуді s_к = 70 мм² қабылдаймыз;

в) [5] бойынша кернеуі 35 кВ желілер үшін механикалық беріктік бойынша ең аз мүмкін кесу s_к = 70 мм² тең;

г) қысқа тұйықталу тоғымен қызу бойынша ауа желілерінің қимасы s_т.у тексерілмейді;

д) кернеудің мүмкін шығысы бойынша таңдалған қималардың ең үлкені тексеріледі, яғни шарт бойынша s = 95 мм²

(2.10)

мұндағы ℓ_доп – 5% кернеу жоғалатын желінің мүмкін ұзындығы, км; ℓ_∆U1% - [5] бойынша анықталатын, 1% кернеу жоғалатын желінің ұзындығы, км;

∆U – 5% тең кернеудің толық мүмкін шығыны.

[5] бойынша алынған қима үшін ℓ_∆U1% = 1,65 км және I_доп = 265 А деп аламыз, сонда кернеудің толық мүмкін шығыны (2.10) формулаға сәйкес

ℓ_доп = 1,65·5·265/52,2 = 41,8 км > 10 км,

яғни, (2.9) шарты орындалады. Осылайша барлық техникалық шарт бойынша s = 70 мм² қимасы жүреді.

ПУЭ ұсынымына сәйкес экономикалық орынды қиманы s_эк, мм² таңдау өткізгіш материалына және ең көп жүктемені пайдалану сағаттары санына байланысты тоқтың экономикалық тығыздылығы бойынша жүргізілуі тиіс, ол төмендегі формулада крсетілген

, (2.11)

мұндағы, I_р – есептік тоқ, А;

j_эк – ПУЭ, А/мм² бойынша анықталатын, тоқтың экономикалық тығыздылығының нормаланған мәні.

ПУЭ бойынша қаралып отырған нұсқа үшін АС маркалы айырылмаған алюминий өткізгіші үшін Т_ма = 3770 мәні белгілі болған кезде j_эк = 1,1А/мм² мәні бар. (2.10) формуласы бойынша ПУЭ-ге сәйкес экономикалық орынды қима.

мм²,

немесе 70 мм² тең стандартты жақын үлкен қима анықталады.

Осы әдістеме электр энергияның құныны ескермейтіндіктен экономикалық орынды қиманы таңдауды төмендегі формула бойынша жүргізу ұсынылады

З = 0,125·К + С_∑, (2.12)

мұндағы, З – осы қиманың желілерін жасауға арналған жылдық есептік шығындар, жылына мың теңге;

0,125 – электрмен жабдықтау жүйесіне күрделі қаржы жұмсалымының нормативті коэффициенті;

К – таңдалған қиманың электр беру желілерін салуға арналған күрделі шығындар, мың теңге;

С_∑ − желілердің жиынтық жылдық пайдалану шығындары, мың теңге/жыл.

Экономикалық орынды қиманы анықтау техникалық-экономикалық есептер негізінде, келесі тәртіпте жүргізіледі:

а) техникалық шарттар бойынша табылған бірнеше стандартты, тең және үлкен қималар қабылданады, осы мысалда 70, 95, 120, 150, 185 мм² қималары алынады;

б) осы қималарға электр энергияның (∆Э_л, мың кВт·сағ), түсті металдың шығыны (G_ал, т) және жылдық есептік шығындар (З, жылына мың теңге) жатады. Таңдалған қима үшін бастапқы деректерді және есептік шамаларды 2.1-кестеге толтыру ұсынылады.

Төменде 70 мм² қима желісі үшін техникалық-экономикалық көрсеткіштер есебінің мысалы келтірілген, ол келесі түрде жүргізіледі.

Желінің жүктеме коэффициенті төмендегі формула бойынша анықталады

. (2.13)

Төмендегі формула бойынша есептік тоқ жүктемесі кезінде осы қима желісінде белсенді қуаттың нақты шығындары анықталады

∆Р_л = ∆Р_ном·К_з²·ℓ·n, (2.14)

мұндағы, ∆Р_ном – ұзақ мүмкін тоқ жүктемесі кезінде желідегі белсенді қуаттың шығыны кВт/км [5];

ℓ − желі ұзындығы, км;

n – желідегі тізбектер саны.

3.1-кесте

экономикалық орынды қима таңдау үшін өткізгіштің әртүрлі қималары кезінде қоректендіргіш желілердің техникалық-экономикалық көрсеткіштерін анықтау. U = 35 кВ, I_р = 52,2 А.

Қима s, мм2	Бір тізбекке арнылған есеп үшін бастапқы мәндер
	Iқос, А	Кз	Кз2	∆Рном, кВт/км	g, т/км	сл, мың теңге/км	φл, %	ℓ, км	с0,	τ,сағ
70	265	0,196	0,036	125	0,843	2200	2,0	10	2	2199
95	330	0,158	0,025	134	1,158	2370
120	380	0,137	0,018	140	1,476	2500
150	445	0,117	0,013	149	1,851	2650
185	510	0,102	0,01	161	2,313	2880

3.1-кестенің жалғасы

Қима s, мм2	Екі тізбекке арнылған есеп
	∆Рл, кВт	∆Эл,	Сп.s.л	Са.s.л	С∑s	Кs, мың тенге	0,125·Кs	Зs	Gл, т
			мың тенге/жыл				мың тенге/жыл
70	96,04	211	422	440	862	22000	2750	3612	16,86
95	67	147,3	294,6	474	768,6	23700	2962,5	3731,1	23,16
120	50,4	110,8	221,6	500	721,6	25000	3125	3846,6	29,52
150	38,74	85,2	170,4	530	700,4	26500	3312,5	4012,9	37,02
185	32,2	70,8	141,6	576	717,6	28800	3600	4317,6	46,26

70 мм² қимасы үшін: [5] бойынша ∆Р_ном = 125 кВт/км, желілер ұзындығы (тапсырма бойынша) ℓ =10 км және тізбектер саны n =2 бар. Белігі шамаларды (2.14) формуласына қойып желідегі қуаттың нақты шығынының мәнін аламыз

∆Р_л = 125·0,0384·10·2 = 96,04 кВт.

Желідегі электр энергияның нақты жылдық шығындары ∆Э_л, мың кВт·сағ/жыл төмендегі формула бойынша анықталады

∆Э_л = ∆Р_л· τ_м, (2.15)

мұндағы, τ_м – ең көп шығынды пайдалану сағаттарының саны, сағ.

Ең көп шығынды пайдалану сағаттарының саны τ_м белсенді жүктемені Т_м.а барынша қолдану сағаттары санына және жүктеме қуаты коэффициентіне байланысты. Оның cosφ = 0,8 кезіндегі жуық мәнін төмендегі формула бойынша анықтауға болады

. (2.16)

Егер реактивті қуаттың орнын жасанды толтыру қолданылса, онда τ_м [4, 80-бет] кестесі бойынша анықтау ұсынылады.

(2.16) формулаға Т_м.а мәнін қойып τ_м мәнін аламыз

сағ,

[4] кестесі бойынша кәсіпорында реактивті қуатты жасанды қалпына келтіру болған кезде (соsφ =1 кезінде) τ_м = 2500 сағ мәні.

Персоналды ұстауға және желілердің барлық қималарында бірдей жөндеуге арналған шығындар құнынын ескере отырып жыл сайынғы пайдалану шығындары аныталады

С_∑s= С_п.s.л + С_а.s.л, (2.17)

мұндағы, С_п.s.л – әрбір қима желісіндегі электр энергия шығынының құны, мың,теңге;

С_а.s.л – желіге арналған амортизациялық төлемдер құны, мың теңге/жыл.

Осы қима желісіндегі электр энергия шығынының құны төмендегі формула бойнша анықталады

С_п.s.л = ∆Э_л·с₀, (2.18)

мұндағы, с₀ – жобалауға арналған бастапқы мәліметтерде берілген электр энергия құны, теңге/ кВт·сағ.

Осы мәнде с₀ = 2 теңге/кВт·сағ (2.18) формуласына сәйкес желідегі электр энергияның жыл сайынғы шығынының құны тең

С_п.s.л = 211·2 = 422 мың тенге/жыл.

Амортизациялық төлем құны төмендегі формула бойынша анқыталады

С_а.s.л = φ_л·К_s, (2.19)

мұндағы, φ_л – желі үші жыл сайынғы амортизациялық төлемдер, % (кернеуі 35 кВ φ_л = 2,0% әуе желілері үшін);

К_s – осы қиманың желісіне арналған күрделі шығындар, мың теңге.

Осы қиманың біртізбекті екі желісіне (n = 2) арналған күрделі шығындар төмендегі формула бойынша анқыталады

К_s = с_л·ℓ·n, (2.20)

мұндағы, с_л – типтік темірбетонды тіректердегі АС-70 маркалы біртізбекті әуе желісінің бір километрінің құны, мың теңге/км.

Тіректерде екі тізбекті бір уақытта ілетін аспасы бар екітізбекті желілер үшін күрделі шығындар келесі формуламен анықталады

К_s = с_л·ℓ. (2.21)

Мысалда қондырғыға бір екітізбекті желі қабылданғандықтан есеп үшін (2.21) формуласы қолданылады, сонда 70 мм² қима желісін салуға арналған күрделі шығындар тең

К_s = 2200·10 = 22000 мың тенге.

(2.19) формуласына сәйкес желіге амортизациялық төлемдер тең

С_а.s.л = 0,02·22000 = 440 мың тенге/жыл.

(2.17) формуласына сәйке жыл сайынғы пайдалану шығындары құрайды

С_∑s = 422 + 440 = 862 мың тенге/жыл.

(2.9) формуласы бойынша жылдық есепті шығындар тең

З_s = 0,125·К_s + С_∑s = 0,125·22000 + 862 = 3612 мың тенге/жыл.

Түсті метал (алюминий) шығыны келесі формула бойынша анықталады

G_л = g·ℓ·n, (2.22)

мұндағы, g – бір километр өткізгіштің салмағы, т/км (есептеліп отырған 70 мм² қима үшін g = 0,843 т/км).

(2.22) формулаға белгілі мәндерді қойып аламыз

G_л = 0,843·10·2 =23,16 т.

Басқа қаралып отырған қималар бойынша шамаларды ∆Э_л,_, G_л, З_s анықтау ұқсас түрде жүргізіледі және 3.1-кестеде көрсетілген.

3.1-кестесінің нәтижелері бойынша қарастырылып отырған қималар үшін жылдық есептік шығындар шамасын талдай отырып, 70 мм² қиманың жылдық есептік шығыны ең аз деген қорытынды жасауға болады. Таңдалған қиманың үнемділік критерийі келтірілген жылдық есептер минимумы болып табылатындықтан, осы нұсқада s_эк = 70 мм² тең экономикалық орынды желі қимасын қабылдау қажет.

3.3.3 Қоректендіргіш желілердің техникалық-экономикалық көрсеткіштері. Қоректендіргіш желілердің ТЭК-не әуе ЛЭП салуға арналған шығындардан және ашық тарату құрылғысында (АТҚ) энергия жүйесінің көмекші станциясында орнатылған Q1 және Q2 ажыратқыштарына арналған шығындардан басқа шығындар жатады.

К_в ажыратқыштарына арналған күрделі шығындар металконструкцияларында шиналардың екі жүйесімен ОРУ-35 орнатылатын С-35 ажыратқыштары бар екі ұяшық құнына тең, яғни

К_в = 2·с_в =2·1742 = 3484 мың тенге. (2.23)

Бір ұяшықтың құны [5] дереккөзі бойынша оның құнын аудармалы коэффициентке айналдырғанға тең (8,71 мың руб.), ол тапсырмада көрсетілген (мысалы, К=200), яғни

с_в = 8,71·200 = 1742 мың тенге.

Типтік темірбетонды тіректердегі АС маркалы өткізгішпен, 70 мм² қимамен жасалған екі қоректендіргіш желілерді салу құны 2.1-кестеден алынады, ол К_s = 22000 мың теңгеге тең.

Бірінші нұсқаның қоректендіргіш желісінің жиынтық күрделі шығындары тең.

К_л1 = К_в + К_s = 3484 + 22000 = 25484 мың тенге. (2.24)

Жыл сайынғы пайдалану шығындары С_∑л1, мың теңге электр энергия желісіндегі шығындарға жұмсалатын құннан, амортизациялық төлемдер және ажыртақыштары бар ұяшықтар құнынан қалыптасады

С_∑л1 = С_п.s.л + С_а.s.л + С_а.в = С_∑s + С_а.в. (2.25)

Ажыратқыштарға арналған амортизациялық төлемдер төмендегі формула бойынша анықталады

С_а.в = φ_в· К_в = 0,044· 3484 = 153,3 мың тенге/жыл. (2.26)

(2.26) формулада электр жабдығы φ_в үшін амортизациялық төлемдер нормасы 4,4%-ға тең деп алынған.

(2.25) формуласы бойынша қоректендіргіш желілердің жыл сайынғы пайдалану шығыстары анықталады.

С_∑л1 = 862 + 153,3 =1015,3 мың тенге.

Қоректендіргіш желілерге арналған жылдық есептік шығындар мынаған тең

З_л1 = 0,125· К_л1 + С_∑л1 = 0,125·25484 + 1015,3=

= 4200,8 мың тенге. (2.27)

Таңдалған қима үшін 2.1-кестеден қоректендіргіш желілердегі электр энергияның шығыны мынаған тең

∆Э_л = 211 мың кВт·сағ/жыл

және түсті метал шығыны мынаған тең

G_л = 16,86 т.

3.3.4 БТС-35 кВ техникалық-экономикалық көрсетіштері. Сыртқы қондырғы с_т мың теңге кезінде қуаты ТДН-16000/35 БТС-ке орнатылған әрбір трансформатор құны [2] дереккөзі бойынша алынған анықтамалық құнды с_т.спр мың аудармалық коэффициентке (К = 200) көбейтумен анықталады

с_т = с_т.спр· К = 16,2·200 = 3240 мың тенге.

Темірбетонды конструкцияларда АТҚ-35 орнатылған ажыратқыштары, бөлгіштері және қысқа тұйықталулары бар екі енгізу құны ұқсас анықталады, яғни

С_АТҚ = с_{АТҚ.спр}· К = 2,92· 200 = 584 мың тенге.

БТС трансформаторларын және АТК-35 аппараттарын орнатуға арналған күрделі шығындар тиісінше анықталады:

К_т = 2· 3240 = 6480 мың тенге,

К_АТҚ = 2· 584 = 1168 мың тенге.

Кернеуі 35 кВ БТС салуға анрналған күрделі жиынтық шығындар мынаны құрайды

К_БТС1 = К_т + К_АТК =6480 + 1168 = 7648 мың тенге. (2.28)

Жыл сайынғы пайдалану шығындары С_∑БТС1, мың теңге/жыл трансформаторлардағы шығындарға жұмсалатын электр энергия құнынан (С_п.т) және трансформаторларға арналған амортизациялық төлемдер құнынан (С_а.т) және АТҚ-35 аппаратын енгізу құнынан (С_а.АТҚ) қалыптасады

С_∑БТС1 = С_п.т + С_а.т + С_а.АТК. (2.29)

Бос жүріс кезіндегі трансформатордағы белсенді қуаттың келтірілген шығыны ∆Р^′_хх, кВт төмендегі формула бойынша анықталады

, (2.30)

мұндағы, ∆Р_хх – таңдалған трансформатор үшін [2] анықтамалық дереккөздер бойынша анықталатын трансформатордың бос жүрісі кезіндегі белсенді қуаттың номиналды шығыны, кВт;

∆Q_хх − трансформатордың бос жүрісі кезіндегі реактивті қуаттың номиналды шығыны, квар;

к_и.п – энергия жүйе беретін шығынның өзгеру коэффициенті кВт/квар;

I_хх – [2] анықтамалық дереккөздер бойынша анықталатын трансформатордың бос жүріс тоғы, пайызда;

S_т.ном – таңдалған трансформатордың номналды қуаты, кВ·А

Трансформатор мысындағы белсенді қуаттың келтірілген шығыны ∆Р′_кз, кВт (қысқа тұйықталу шығыны) мына формула бойынша анықталады

(2.31)

мұндағы, ∆Р_кз – [5] анықтамалық дереккөздер бойынша анықталатын трансформатордағы қысқа тұйықталу кезіндегі белсенді қуаттың номиналды шығыны, кВТ;

∆Q_кз – қысқа тұйықталу кезіндегі реактивті қуаттың номиналды шығыны, квар;

U_кз – [5] анықтамалық дереккөздер бойынша анықталатын қысқа тұйықталу кернеуі, пайызда.

[5] дереккөзінен таңдалған трансформатор үшін: ∆Р_хх = 5,7 кВт I_хх = 1% , ∆Р_кз = 33,5 кВт, U_кз = 7,5 %.

Егерде шығынның өзгеру коэффициенті энергия жүйемен берілмесе, онда [2, с. 359] дереккөзі ұсынысына сәйкес оны к_и.п = 0,07 кВт/квар. тең деп алуға болады.

Белігі шамаларды (2.29) және (2.30) формулаларға қойып, бос жүріс кезіндегі және қысқа тұйықталу кезіндегі бір трансформатордағы келтірілген қуат шығынын анықтаймыз:

кВт,

кВт.

БТС екі трансформаторларындағы электр энергияның жыл сайынғы шығыны мына формула бойынша анықталады

∆Э_т = (∆Р^′_хх·Т_г + К²_з·∆Р′_кз· τ) ·n (2.32)

мұнағы, Т_г – уақыттың жылдық қоры, сағ.;

К_з – жұмыстың қалыпты режиміндегі трансформаторлардың жүктеме коэффициенті (мысалы К_з = 0,65);

n – трансформаторлар саны (n = 2).

Белгілі мәндерді (2.32) формулаға қойып екі трансформатордағы электр энергияның жыл сайынғы шығынын шығарамыз

∆Э_т = (8,5·8760 + 0,66²·54,5· 2199) · 2 = 253 мың кВт·сағ.

Трансформаторлардағы электр энергия шығынының құны төмендегі формула бойынша анықталады және мынаған тең

С_п.т = ∆Э_т· с₀ = 253·2 =506 мың тенге/жыл. (2.33)

АТҚ-35 ненгізу трансформаторларына және ұяшықтарға арналған амортизациялық төлемдер құны мынаған тең

С_а.т + С_а.ОРУ = φ_об· К_ГПП1 = 0,044·7648 = 336,5 мың тенге/жыл. (2.34)

(2.29) формулаға сәйкес БТС-ке арналған жиынтық жыл сайынғы пайдалану шығындары мынаған тең

С_∑БТС1 = 506 + 336,5 = 842,5 мың тенге/жыл.

БТС-35 кВ салуға арналған жылдық есепті шығындар төмендегі формула бойынша анықталады және мынаған тең

З_БТС1 = 0,125· К_БТС1 + С_∑БТС1 = (2.35)

= 0,125·7648 + 842,5 = 1789,5 мың тенге/жыл.

Есептерге сәйкес БТС екі трансформаторларындағы электр энергияның шығыны ∆Э_т = 253 мың кВт·сағ. тең.

3.4 Екінші нұсқа. U = 10 кВ

Осы нұсқада қолданылатын есептік формулалар және кестелер бірінші нұсқада көрсетілгендерге ұқсас. Есеп сол тәртіпте жүргізіледі.

3.4.1 Q1 және Q2 аыратқыштарын таңдау. Есептік шарттар мынадай:

а) U_у.ном = 10 кВ;

б) А;

в) А;

г) кА.

К1 нүктесінде ҚТ тоқтарын анықтау үшін ауыстыру схемасы 2.4-суретте көрсетілген

3.4-сурет – Ауыстыру схемасы

К1 нүктесіне дейінгі нәтижелік индуктивті кедергі ауыстыру схемасына сәйкес салыстырмалы базистік бірілктердегі х_с = 0,6 жүйенің индуктивті кедергісіне тең. Онда көрсетілген нүктедегі ҚТ тоғын периодты құраушысының бастапқы мәні (2.6) формулаға сәйкес мынаған тең

кА.

(2.4) шарты бойынша [7] дереккөзінен BB/TEL – 10–12,5/630 типті ажыратқыш таңдаймыз. Ол энергия жүйесінің көмекші станциясына АТК-10 кВ орнатылады.

Таңдалған ажыратқыш (2.4) таңдау шартын қанағаттандырады, себебі

U_{В ном} = 10 кВ = U_{уст.ном} = 10 кВ;

I _{В ном} = 630 А > I_р.max =365,4 А;

I_{ном.отк} = 12,5 кА > I_р.отк = 2,16 кА.

3.4.2 Қоректендіргіш желі қимасын анықтау бірінші нұсқада қолданылған әдістеме бойынша жүргізіледі. Екітізбекті қоректендіргіш желіні темірбетонды тіректерге екі тізбектіде бір уақытта іле отырып АС маркалы өткізгішпен орындау көзделеді.

Техникалық шартар бойынша өткізгіштің қимасы таңдалады: Выбирается сечение провода по техническим условиям:

а) жұмыс тоғымен қалыпты режимнің қызуы бойынша және авариядан кейінгі режимде мүмкін тоғы I_мүм = 320 А өткізгіш қимасын s = 95 мм² таңдаймыз, себебі (2.8) және (2.9) шарттары орындалуда.

I_доп = 320 А > I_р = 182,7 А и 1,3·320 = 416 А > I_р.max = 365,4 А;

б) өткізгіштерді коронирлеу шарты бойынша ең аз мүмкін қиманы s_к = 50 мм² аламыз;

в) [5] бойынша кернеуі 10 кВ желі үшін механикалық беріктік бойынша ең аз мүмкін қима s_к = 50 мм² тең;

г) қысқа тұйықталу тоғымен қызу бойынша әуе желілерінің қимасы s_т.у тексерілмейді;

д) кернеудің мүмкін шығыны бойынша 95 мм² қиманы тексереміз, ол үшін [5] бойынша ℓ_∆U1% = 0,52 км және I_мүм = 320 А тең, онда (2.10) формуласына сәйкес толық мүмкін шығын мынаған тең

ℓ_доп = 0,52·5·320/182,7 = 4,55 км < 10 км,

яғни, (2.10) шарты орындалады. Осылайша, барлық техникалық шарттар бойынша s = 95 мм² қима жүреді.

ПУЭ ұсынысына сәйкес осы нұсқада экономикалық орынды қима s_эк, мм² мынаған тең

мм²,

стандартты үлкен жуық қиманы аламыз, яғни s_эк = 120 мм².

Одан әрі техникалық шарттар бойынша таңдалғаннан бастап бірнеше қималар алынады, олардың әрбірі үшін (2.13 – 2.22) формулалар бойынша техникалық-экономикалық көрсеткіштер анықталады

Экономикалық орынды қиманы таңдау 3.2-кестеде көрсетілген.

3.2-кесте – екінші нұсқаның экономикалық орынды қимасын таңдау үшін ТЭК анықтау. U = 10 кВ, I_р = 182,7 А.

Қима s, мм2	Бір тізбекке арнылған есеп үшін бастапқы мәндер
	Iқос, А	Кз	Кз2	∆Рном, кВт/км	g, т/км	сл, мың теңге/км	φл, %	ℓ, км	с0,	τ,сағ
95	320	0,57	0,3249	134	1,158	2200	2,0	10	2	2199
120	375	0,48	0,23	140	1,476	2500

Продолжение таблицы 3.2

Қима s, мм2	Екі тізбекке арнылған есеп
	∆Рл, кВт	∆Эл,	Сп.s.л	Са.s.л	С∑s	Кs, мың тенге	0,125·Кs	Зs	Gл, т
			мың тенге/жыл				мың тенге/жыл
95	870	1913	3826	440	4266	22000	2750	7016	23,16
120	644	1416	2832	500	3332	25000	3125	6457	29,52

Кестеден аз жылдық есептік шығындар өткізгіштерінің қимасы 120 мм² тең екендігін көруге болады, алайда 120 және 95 мм² қималары үшін шығындар арасындағы айырмашылық 8%-ды құрайды, сондықтан барынша жақсы техникалық көрсеткіштерді ескере отырып 95 мм² таңдаймыз.

3.4.3 Қоректендіргіш желілер. Қоректендіргіш желілердің техникалық-экономикалық көрсеткіштері 2.3-бөлімде келтірілген (2.23 – 2.27) формулалар бойынша анықталады.

МКП-10 ажыртақышы бар бір ұяшықтың құны [5] (19,35 мың руб.) дереккөзі бойынша оның құнын тапсырмада келтірілген аудармалы коэффициентке аударуға тең (мысалы, К = 200), яғни

с_в = 2,18·200 = 436 мың тенге.

К_в ажрытқыштарға арналған күрделі шығындар ажыртақыштары бар екі ұяшық құнына тең, яғни

К_в = 2·с_в = 2·436 = 7740 мың тенге.

Темірбетонды тіректерде АС маркалы өткізгішпен 95 мм² қимамен орындалған екі қоректендіргіш желі құрылысының құны 3.2-кестеден алынады, ол К_s = 22000 мың теңгеге тең, ал таңдалған қимаға арналған жиынтық жыл сайынғы пайдалану шығыстары С_∑s = 4266 мың теңге.

Екінші нұсқаның қоректендіргіш желісінің жиынтық күрделі шығындары мынаған тең

К_л2 = К_в + К_s = 872 + 22000 = 22872 мың тенге.

(2.26) формулаға сәйкес ажыратқыштарға арналған амортизациялық төлемдер мынаған тең

С_а.в = φ_в· К_в = 0,044· 872 =38,3 мың тенге/жыл.

(2.25) формуласы бойынша қоректендіргіш желілердің жыл сайынғы пайдалану шығыстары анықталады

С_∑л2 = 3826 + 38,3 =3864 мың тенге.

Қоректендіргіш желілерге арналған жылдық есептік шығындар мынаған тең

З_л2 = 0,125· К_л1 + С_∑л1 = 2859 + 3864 = 6723 мың тенге.

Таңдалған қима үшін 2.2-кестеден қоректендіргіш желілердегі электр энергия шығыны ∆Э_л = 1913 мың кВт·сағ/жыл тең және түсті метал шығыны G_л = 23,16 т тең.