19. Оқу пәнінің бақылау түрлері

І Аралық бақылау түрлері

№	Бақылау түрлері	Бағалау өлшемдері (критерии %)
1	Дәріске қатысуы	20%
2	Семинар (тәжірибе)сабақтарына қатысуы	20%
3	СОӨЖ тақырыптары бойынша тапсырмаларды уақытылы тапсыруы және сапалы орындауы	10%
4	Семинар (тәжірибелік) сабақтарға белсенді қатысуы	20%
5	Ғылыми-зерттеу жұмыстарына белсенді ат салысуы	10%
6	Пәндер бойынша силлабустарға сәйкес СӨЖ-ын сапалы және уақытылы орындау	10%
7	Рейтингтік апта кезеңінде кіріспе бақылау	10%
ҚОРЫТЫНДЫ (%)		100%

ІІ Аралық бақылау түрлері

№	Бақылау түрлері	Бағалау өлшемдері (критерии %)
1	Дәріске қатысуы	20%
2	Семинар (тәжірибе)сабақтарына қатысуы	20%
3	СОӨЖ тақырыптары бойынша тапсырмаларды уақытылы тапсыруы және сапалы орындауы	10%
4	Семинар (тәжірибелік) сабақтарға белсенді қатысуы	20%
5	Ғылыми-зерттеу жұмыстарына белсенді ат салысуы	10%
6	Пәндер бойынша силлабустарға сәйкес СӨЖ-ын сапалы және уақытылы орындау	10%
7	Рейтингтік апта кезеңінде кіріспе бақылау	10%
ҚОРЫТЫНДЫ (%)		100%

20. Білім бағалаудың жалпы шкаласы

Әріптік жүйе бойынша бағалау	Баллардың цифрлік эквивалент	Проценттік мазмұны	Дәстүрлі жүйе бойынша баға
А А-	4,0 3,67	95-100 90-94	өте жақсы
В+	3,33	85-89	жақсы
В	3,0	80-84
В-	2,67	75-79
С+	2,33	70-74	қанағат
С	2,0	65-69
С-	1,67	60-64
D+	1,33	55-59
D	1.0	50-54
F	0	0-49	қанағатсыз

Пән бойынша қорытынды баға проценттік мазмұнда былай анықталады:

А1 + А2

Қ% = ------------------- Х 0, 6 +ЕХ 0,4,

2

А1 – 1 рейтингтің проценттік мазмұны

А2 – 2 рейтингтің проценттік мазмұны

Е – емтихан бағасының проценттік мазмұны

Қ% қорытынды проценттік мазмұндағы баға ең соңында жоғарыда көрсетілгендей (жалпы шкала) Қоэф.цифрлік эквиваленттік бағаға ауысады.

3. Дәрістік кешен (дәріс тезистері, дәріс конспектілері)

Тақырып 1. Шетелдердің мемлекет және құқық тарихы пәнi, әдiс, орны.

Шетелдердің мемлекет және құқық тарихы пәнінен алған білім шетелдердің конституциялық құқығы, рим құқығы, саяси және құқықтық ілімдер тарихы, мемлекет және құқық мәселелері пәндерін оқуда кеңінен қолданылады, терең білім алуға жағдай жасайды.

Заңдық ғылымдардың ерекшеліктеріне келсек, олар мемлекеттік құқықтық шынайлықтың өзекті мәселелерін арнайы зерттеумен шұғылданады.

Барлық заңдық ғылымдарды өз пәндерінің ерекшеліктеріне байланысты бірнеше топтарға жіктеуге болады: теориялық-заңдық, тарихи-заңдық, салалық-заңдық, қолданбалы-заңдық.

Теориялық заңдық ғылымдар мемлекеттік-құқықтық құбылыстардың аса маңызды жалпы сұрақтарын зерттейді.

Тарихи заңдық ғылымдар мемлекеттік-құқықтық мекемелердің (мемлекет пен құқық тарихы) немесе мемлекет пен құқық ілімдерінің (саяси және құқықтық ілімдер тарихы) даму процессін қарастырады.

Мемлекет және құқықтың пайда болу және даму заңдылықтарын оқып-үйрену әрбір заңгердің дүниетанымына, кәсіби деңгейіне әсер етеді.

Мемлекет және құқықтың жалпы тарихы пәні шет елдердің мемлекеттік-құқықтық институттарының тарихын зерттеу барысында төрт тарихи кезеңге бөліп қарастырады: Ежелгі дүниедегі мемлекет және құқық (б.э.д.ІҮмың.ж.-б.э. Үғ.), орта ғасырдағы мемлекет және құқық (Үғ.-ХҮІІ-ХҮІІІғғ.), жаңа дәуірдегі мемлекет және құқық (ХҮІІ-ХҮІІІғғ.-ХІХғ. аяғы), жаңа ғасырдағы мемлекет және құқық (ХХ-ХХІ ғғ.). Бұл кезеңдерге бөлу мемлекет және құқық маңызды бөлігі болып табылатын адамзат қоғам дамысының төрт дәуіріне сай келеді. Осы кезеңнің әр қайсысы әлеуметтік-экономикалық және мемлекеттік-құқықтық үрдістерінің өзгермелілігімен, құбылмалылығымен және күрделілігімен сипатталады.

Мемлекет және құқықтың жалпы тарихының пәні дегеніміз жылнамалық кезектілігімен нақты-тарихи кезеңдердегі жеке елдердегі мемлекет және құқықтың пайда болуының, дамуының және қызмет етуінің жалпы және ерекше заңдылықтарын зерттеу болып табылады. Мемлекет және құқықтың жалпы тарихы пәнін зерттеу үшін келесі әдістер тобы қолданылады:

-жалпы ғылымдық зерттеу әдістері;

-жеке ғылымдық зерттеу әдістері.

Тақырып 2. Ежелгi Египет мемлекетiнiң құрылысы мен құқығы.

Ежелгі Египет (Мысыр) Африка құрлығының солтүстік-шығыс бөлігінде, Ніл өзенінің тар алқабында, яғни Ніл өзенінің бастауынан Жерорта теңізіне құятын атырау сағаларының аралығында орналасқан. Египетте алғашқы мемлекеттік құрылымдардың қашан пайда болғаны туралы деректі мәліметтер жоқ. Бірақ та, б.з.д. ІІІ мың жылдықта Египет мемлекеті өмір сүрген.

Тақырып 3. Ежелгi Шумер-Вавилондық өркениеттің мемлекеті мен құқығы

Вавилон мемлекетінің пайда болуы және дамуы. Месопатамияда қоныс тебу неолит дәуірінен басталды. Алғашқы тұрғындары балық шаруашылығымен, аң аулаумен айналысқан. Б.э.д. ІІІ мың жылдықта Тигр мен Ефрат өзендерінің аралығында бірнеше қала мемлекеттері пайда болған, соның бірі – Вавилон. Демек, Месопатамиядағы ежелгі өркениеттің негізін салушылардың бірі шумерлер.

Б.э.д. 2109 жылы кути тайпаларының жеңілуі нәтижесінде Месопатамидағы билік толығымен Ур патшасы Ур-Намурдың қолына көшеді. Ол ІІІ Ур әулетінің негізін қалап біріккен шумер-аккад патшалығына билігін жүргізген.

Вавилонның гүлденуі І Вавилон әулетінің алтыншы патшасы Хаммурапи (б.э.д. 1792-1750 жж.) тұсында болды. Хаммурапи ірі мемлекет қайраткері, айлакер дипломат, ақылды заңгер және көріпкел ұйымдас тырушылық қасиетімен көзге және сөзге ілінген. Оның басқару кезінде мемлекет экономикасы суармалы жер шаруашылығына, бау-бақша және мал шаруашылығына, қолөнерге негізделген, сыртқы және ішкі сауданы дамытуға бағытталған еді. Маңызды сауда орталықтарына Вавилон, Ниппур, Сиппар, Ларса, Ур және т.б. қалалар жатқан.

Вавилонның басқа қоғамдардан ерекшелігі, ондағы ерікті адамдардың екі категорияға бөлінуі. Олар “күйеудің балалары”-авилум (немесе басқаша,”адам баласы”) бұлардың толыққанды азамат екендігін білдірді. Басқалары-мушкенум (“шукену”деген сөзден шығып, жоғары тұлғаға бас ию деген мағына береді).

Ежелгівавилон мемлекетінде қауымдық басқару органы сақталған. Қауымдық басқарудың органы қауымдық кеңес болды, бірақ оның басшысы болып патшамен тағайындалған-рабианум есептелді. Қауымдық кеңесті жүргізуде бөлінбеген қауымдық жерлерді басқару, жер және суды пайдаланудағы келіспеушіліктерді шешу, салық жинау,патша бұйрықтарының орындалуын қадағалау қарастырылды. Қауым жеке жағдайларда оның территориясында жасалған қылмыс үшін ұжыммен жауап берді.

Вавилонда сот билігі басқа ежелгі шығыс мемлекеттері сияқты әкімшіліктен ажыратылмаған болған. Сот қызметі сонымен қатар, сот алқасына төрелік етуші “ жергілікті әкімнің ” “рабианумның” қолында болған.

Тақырып 4. Ежелгi Үндiнің мемлекеті мен құқығы

Ежелгі Үнді мемлекетінің қалыптасуы. Үнді-адамзаттық мәдениеті ошағының бірі. Үнді тарихы өте көне ғасырдан бастау алады.

Б.э.д. ІІ мыңжылдықтың аяғы мен Імыңжылдықтың басындағы Солтүстік Үндістан тарихының негізгі деректеріне ертедегі үнді діни-әдеби ескерткештері ведалар жатады. Олар ән ұрандар, құрбандық пен қарғыс және қасиетті дәстүрлердің жыр жинақтары болып саналады. Ведалар үндіевропалық тілде пайда болған(“веда” сөзі, мысалы, орыстың “ведать” сөзімен туыстас). Оларды құрастыру фактісін өзі Үндістанда үндіевропалық тайпалардың келуімен байланыстырылады. Тілі, діні және аңызы жағынан ведалар Иранның “Авестасына” ұқсас.Ертедегі ведаларды шығарған үнділіктер мен ирандықтардың арғы аталары ортақ бір территорияда тұрған туысқан тайпалар болуы мүмкін. Ғылымда бұлардың екеуінде ариилер деп атау қалыптасқан (арья-қайырымды ерте үнді, ерте иран тайпалық бірлестіктеріндегі жоғары ру басшылары деген аттан-ақ көрініп тұр.

Варналар таптық қоғамға дейін пайда болып, таптық қоғамда жария бекітілді. Кейін, тең құқылылар топтарға, ал тең еместер өздерінің қоғамдық дәрежелеріне қарай және құқықтары мен міндеттеріне байланысты бөліне бастады. Некелер тек өз варналарында ғана қиылуға рұхсат етілді, яғни қатаң эндогамдық талап қойылды; белгілі қәсіп мұрагерлікпен бекітілді; бір құдайға бас иеді. Сөйтіп, варналар сапалық өзгеріске ұшырады, яғни тұйық топтарға (каста) айналды. Кастаға жатқызылу адамның тумысынан белгілі болған және мұраланады. Әлеуметтік, экономикалық және идеологиялық сипаттағы факторлар Үндістанда өз ерекшелігі бар әлеуметтік құрылымның пайда болуына, нығайуына және сақталуына ұйытқы болды.Үнді деректері, жекелеп алсақ «Ману заңы» варналарға мынадай сипаттама береді: брахмандар – абыздар тайпасы мүшелері, кшатрии - әскери аристократия, вайшья – қатардағы шаруалар, шудра – құқығы жоқ қоғам мүшелері енген. Брахмандар абыздардың функциясын атқарған және құдіретті ілімді менгергендер, қоғамда құрметті орынға ие болған. Оларды «авадхья» - қолсұғылмайтындар деп таныған. Шудра варнасының пайда болуы соғыстармен және қоғамдық, мүліктік теңсіздіктің күшеюімен байланыстырады. Өйткені, осының нәтижесінде қауым мүшелері емес көптеген адамдар пайда болды, оларды шудра деп атаған. Қауымға келген келімсектер қауымның толыққанды мүшелері сияқты құқыққа ие бола алмады. Олар қоғамдық жұмыстарды шешуге кіріспейді, қауымдық жиналыстарда қатыспайды; «екінші рет дүнииеге келу» атты құдіретті жораны өтпейді, демек шудралардан басқа ерікті қауым мүшелері «екінші рет туылған» (двиджати) деп саналған. Ал, ең төменгі төртінші варна, бір ғана рет туылған шудралар деп есептелген.

Тақырып 5. Ежелгі Қытайдың мемлекеті мен құқығы.

Ежелгі Қытай мемлекетінің қалыптасуы. Ежелгі Қытай мемлекетінің тарихын төрт кезеңге бөліп қарарстырады: 1).Шань (инь) дәуірі (б.э.д. ХҮІІІ-ХІ ғғ.). 2).Чжоу дәуірі (б.э.д. ХІ-ІІІ ғғ.) 3). Цинь дәуірі (б.э.д. 221-207 жж.). 4).Хань дәуірі (б.э.д. ІІІ-б.э. ІІІ ғғ.).

Бізге дейін жеткен аңыздарда ертедегі билеуші кемеңгер Яо болған. Ол қартайған кезде өзінің мұрагері етіп, Шуньді тағайындады. Оның тұсында топаң су басады. Одан құтылу жолын Юю тапқан. Ол билікті мұрагерлік жолмен өзінің ұлы Циге берген. Кейіннен Ююдің баласы Ци Ся әулетінің негізін салды. Осы кезден бастап, билік мұрагерлік жолмен берілетін болған. Оның озбырлығына қарсы шан тайпасының көсемі тан қарсы шығып Циді құлатып, Шан әулетінің негізін қалады. Кейіннен ол Инь дап атала бастайды.

Инь мемлекеті рулық тайпалықтан басқа территориялық жағынан бөлінбеген. Мемлекетті ван басқарған. Ол басқа жерлерге жорықтар ұйымдастырып тұрған. Оған бағындырылған тайпалар салық төлеп, әскерге адамдар беріп отырған және Шан қаласына үнемі келіп отыру міндетті болған. Ван сонымен бірге елдегі жоғарғы абыз да болып есептелген.

Қытай қоғамында жергілікті көсемдерді чжухау деп атаған. Олардың 8 рангісі болған. Чжухоу Ван сарайына тұрақты келіп есеп беріп тұруға және оның әмірлерін орындауға міндетті. Жергілікті халықтан алым-салық жинауды чжухау жүзеге асырады.

Шаньда тұрақты әскер болған жоқ, чжухоу 3000, 5000, 6000 сарбаздардан тұратын жасақтар дайындайтын. Сарбаздар қола қару жарақтармен жабдықталған. Олар атты және жаяу әскер болып екіге бөлінген.

Чжоу мемлекеті (б.э.д. ХІІ-ІІІ ғғ.). Чжоу әулетінің басқарган кезі үш кезеңге бөлінді: Батыс Чжоу кезеңі (б.э.д. 1122-742 жж.), Шығыс чжоу кезеңі (б.э.д. 770-403 жж.), «күрескен патшалықтар» (б.э.д. 403-221 жж.).

Чжоу мемлекетінің қоғамдық құрылысына келсек, үстемдік билік құлиеленуші аристократтардың қолында болған. Аристократтар тобына чжоу мұрагерлік тобы және әскери біліктілер, сонымен қоса чжоу аристократтарының сенімін ақтаған инь аристократтары жатады:-Ван-адамдар ішіндегі ерекше адам; - Чжухоу провинцияларды мұраланушылар немесе чжоу ақсүйектерінің өкілдері; - Дафу - ру-тайпа көсемдері; - Ши – үлкен семья басшылары. Қалған адамдар қарапайым халық деп саналған.

Мықты орталықтанған Цинь мемлекеттің пайда болуына мемлекет сановнигі Шан Ян реформасы әсерін тигізді. Мемлекетті күшейту туралы реформалар жөніндегі алғашқы бұйрықтарды Шан Ян б.э.д. 359 жылы дайындады. Онда:1. Тұрғындарды жаңа территориялық бөліністерге – «бестік» және «ондық» семьяларға бөлу. 2. Ата-аналарымен бір семьяда тұрып жатқан екі ер жеткен балалы адамдарды жазалау. 3. Әскери еңбегінсіз құрметтеу мен қанды кекке тыйым салу. 4. Егін шаруашылығы және тоқыма кәсібімен шұғылданатындарды қолдау. 5. Әскерге еңбегі сіңбеген мұрагерлік ақсүйектердің артықшылық құқықтарын жою жарияланды.

Шан Ян әкімшілік реформасы бойынша, бұрынғы патша шекарасын бұзып, территорияны 36 облысқа бөлді. Облыс уездерге, уездер болыстарға, болыстар тиндерге (ең төменгі әкімшілік бөлініс) бөлінген. Әр облыстың басында азаматтық және әскери билікті жүзеге асыратын екі басқарушы отырды, оларды Астанадан император лауазымға сайлаған, кез келген уақытта биліктен босата алады. Бұл кезде мемлекеттік шенеуніктер үшін талап өте қатал еді, кішігірім қате жібергені үшін ауыр жазаға тартылатын. Бұрынғы аристократиялық титулдар жойылды. Біліктілер қатарына қосылу үшін байлық пен мемлекетке сіңірген еңбегін баға-ланатын. Осы кездегі мемлекеттік аппарат өзінің күрделігімен, ауқымдылығымен ерекшеленді. Аталмыш реформа ерте Қытай мемлекетін біршама біріктіріп ұстады. Бірақ, терең әлеуметтік қайшылықтардың нәтижесінде көтерілістер шығып, мемлекеттің саяси жағдайын өте тұрақсыздандырды. Б.э.д. 209 жылғы көтеріліс Цинь монархиясының ыдырауына әкеп соқты. Оның орнына билікке Хань әулеті келді. Жаңа әулеттің негізін қалаушы ауыл старостасы, көтеріліс жетекшісі Лю Бан.

ықтық жүйенің қалыптасуын қарастыру

Тақырып 6. Ежелгi Грецияның мемлекетi мен құқығы

Грек қала мемлекеттерінің қалыптасуына мына жағдайлар әсер етті ;

1. Жерорта теңізі аймағының Греция орналасқан солтүстік жағалауына ықпал ететін Крит сияқты мемлекеттің ыдырауы және дорий тайпаларының шапқыншылығынан халық саны азайды.

2. Темірдің пайда болуы адамдардың азаматтық қауым шеңберінде жеке шаруашылық жүргізуіне мүмкіндік берді. Грецияның табиғи орналасқан жері таулы-қыратты болып келгендіктен жүзім,зәйтүн ағашын өсіру егіншілікте үлкен роль атқарды.

3. Грек қала-мемлекеттерінің қалыптасу кезеңінде оның дамуына кері әсер ететін сыртқы факторлар, яғни көрші ірі мемлекеттердің барлығы дерлік дағдарысты бастан кешіріп жатты.

4. Тарихи заңдылық бойынша қала-мемлекеттер біртіндеп адам санының көбеюіне жэне экономикалық қатынастардың дамуына байланысты басқа территориялардағыдай, мысалы, ежелгі Египеттегі номдардың төменгі және жоғары Египет мемлекеттеріне,сонан соң біртүтас мемлекетке айналғаны сияқты,даму сатыларын бастан кешіруге тиіс болатын.

Алайда гректердің дүниетанымына және философиясына байланысты грек дүниесіндегі мемлекет қала-мемлекет сатысында ұзақ тұрып қалды. Оған мынандай себептер әсер етті:

1. Адам санының көбеюі және жер тапшылығының пайда болуы грек қала-мемлекеттерінің үстемдік үшін күресіне алып келуге тиіс болатын. Бұл күресті біршама уақыт кейінге шегеруге және осы процесті бәсеңдетуге әсер еткен б.э.д. ҮІІІ-ҮІ ғасырлардағы колонизациялық шаралар болды. Теңізде жүзу жақсы дамыған грек қала-мемлекеттері әлеуметтік күресті бәсеңдету үшін адамдардың бір бөлегін сыртқа, жаңа жепрлерге көшіруге мәжүбір болды. Қара теңіз жағалауларында және Жерорта теңізінің басқа аймақтарында грек колониялары пайда болды.

2. Грек дүниесі адам санының көбеюін тежеуге ұмтылды.

3. Әлеуметтік күрестің қоғамның ыдырап кетуіне алып келетінін түсінген грек дүниесінің қайраткерлері реформалар жүргізе бастады. Спартадағы Ликург реформасы, Афинадағы, Солон және Клисфен реформаларының басты мақсаты әлеуметтік күресті бәсеңдету болатын.

Қала мемлекттердегі ерікті азаматтардың экономикалық жэне саяси құқықтары біршама дамығандықтан грек дүниесі дамудың жаңа моделін жасады. Грек философиясы мен ғылымы адамзаттың дүние танымын жаңа сатыға көтерді.

4. Қала – мемлекет жүйесінің біраз уақыт сакталғанына қарамастан тарихи даму заңдылығы оны мемлекет және орталықтанған мемлекет сатысына итермеледі. Бұл процесстің басталуын жылдамдатқан грек- парсы соғыстары болды. Жас қала- мемлекттерден тұрған грек дүниесі алып Парсы империясымен өлім не өмір үшін күреске түсті. Спарта және Афины бастаған грек қала – мемлекеттері ерен ерліктерінің арқасында өз жерін аман сақтап қалды. Соғысқа дейін ақ Спарта бастаған егіншілікпен айналысушы полистер одағы және Афины бастаған қол өнер сауда полистер одағы ұйымдаса бастаған болатын. Соғыстан екі одақта нығайып шықты. Енді грек дүниесіне үстемдік үшін екі ірі одақ арасындағы күрес соғысқа ұласып, ол Спартаның жеңісімен аяқталды. Бірақ бір орталыққа бағынған мемлекет құру толық аяқталмай қалды. Себебі екі одақтың соғыстан қалжырап шығуына Парсы державасы «Көп көмек» берді. Басы бірікпеген грек дүниесі Макидон патшалығының қол астына түсті.

Азамат тарихының дамуына өзіндік үлес қосқан елдің бірі-Рим мемлекеті. Рим Италия территориясындағы кішігірім қала мемлекеттен алып империяға дейін өскен мемлекеттік құрылым. Грек қала мемлекеттерінің тарихынан олардың даму сатыларын әр сатыдағы даму заңдылықтарын көргендіктен енді Рим қала-мемлекетінің тарихына, оның билік формаларының мемлекеттік құрлысына, құқықтық жүйесіне әсерін түсінуге тырысайық.

Тақырып 7. Ежелгi Римнің мемлекетi мен құқығы.

Римнің ұзақ ғасырлық тарихы үш кезеңге бөлінеді:

1. Ежелгі Рим патшалық кезең - б.з.д. 754 – 810 ж.ж.

2. Рим республикалық кезеңі б.з.д. 510 – б.з. 27 ж.ж.

3. Рим империя кезеңі екіге бөлінеді: принципат (б.з. 27 – 14 ж.ж.), доминат (284 – 395 ж.ж)

Рим мемлекеті алты төбедегі қоныстардың бейбіт қосылуына (Синойкизм) пайда болған азаматтық қауым бастапқыда Римдегі саяси билік патшаның қолында болды. Патша әскери және діни билікті қолына шоғырландырғандықтан ақсақалдардың билікке ұмтылуын қанағаттандыру үшін ақсақалдар кеңесін құруға мәжбүр болды.

Республикалық биліктің қалыптасуына және нығайуына ақсүйектер мен құқығы жағынан шектелген әлеуметтік топ – плебейлердің арасындағы курес те әсер етті. Осы күрестің нәтижесінде XІІ Таблица заңдары қабылданды. XІІ таблица заңдарында плебейлер құқы шектелген топ ретінде көрінсе бірте-бірте елдегі қиын жағдайларды пайдалана отырып плебейлер өздеріне саяси жэне экономикалық құқықтар алды. Римнің мемлекеттік құрылысының басқаруға тиімділігі оның алып державаға айналуына әсер еткен фатордың бірі.

Жалпы ежелгі Шығыс елдерінде құқық жүйелері қазіргідей қылмыстық, азаматтық және поцесуалдық құқық деп бөлінуі білген жоқ. Себебі экономикалық және әлеуметтік қатынастардың тым күрделенбеуі тым күрделенбеуі , деспоттық билік адам құқы мәселесін күн тәртібіне қойған жоқ болатын.

Ел енді ежелгі дүниедегі құқығы дамыған ел Рим болды. Рим құқығының дамуына тауар-ақша қатынастары әсер етті. Рим құқығының тарихынан біз жоғарыда аталған институттарды ғана емес, сонымен бірге қылмыстық-құқықтық нормалардың жеке құқықтық нормалардан /азаматтық-құқықтық/, қылмыстық процестің азаматтық процестен бөлшектегенін көреміз. Бұның өзі азаматтардың арасындағы экономикалық қатынастардың күрделеніу сан-салалы құқықтық жүйені туғызып отыр. Осындай күрделі құқықтық жүйені Ежелгі Шығыс елдері білген жоқ. Сондықтан да студент ежелгі Рим құқының ескерткіштерімен танысқанда ежелгі шығыс елдерінің заңдарымен салыстыра қарағаны жөн.

Белгілі батыс теоретигі Р. Давид : «тек римдік гендер ғана әлемде жоқ прецеденті бар заң жүйесін құрған» деп айтқан. Қазіргі батыс өркениеті бұл жүйені құқық жүйесінің түп төркіні ретінде қабылдаған.

Олар 12 таблицаға созылып, қаланың басты алаңы – Форумда қойылған еді, сол себепті оларды XII таблица заңдары деп атайды. Бұл заңдарды әрбір азамат білуге міндетті болды.

Заңдар таблицасында қылмыстық жазаланатын әрекеттердің шағын ғана тізімі берілген. Ең алдымен қылмыстық әрекет болып мемлекетке және қоғамдық құрылысқа қарсы бағытталған әрекет болып табылады. Жоғарыда айтылғандай көптеген заңбұзушылық әрекеттер қылмыстық деп топтастырылмай, азаматтық-құқықтық деликт ретінде қарастырылған.

Тақырып 8. Франк мемлекетi мен құқығы.

Галлия - Римнің ең бай провинциясы. Біздің дәуірдің бас кезіндегі V ғасырда ол өте терең дағдарысқа ұшырады. Қүлдар, колондар, шаруалар, қаланың кедейлері көтеріліп, өздерінің жаулары германдық тайпалармен тізе қосып, билеуші таптарға қарсы шықты. Сондықтан Галлияның көп жерлері вестготтар, франктар, бургундтердің арасында өзара бөліске түсті. Герман тайпаларының ең күштісі - салистік франктар еді. Олар небәрі жиырма жылдай гана уақытта мемлекеттің көп жерлерін бағындырып, басып алды.

Франктердің бірінші королінің есімі Хлодвиг (486-511). Ол Меровингтер руынан шыққан көсем. Хлодвиг әскерге басшылық еткен уақытта бүкіл Галлияның жерлерін франктер басып алған болатын. Оның ақылды іс-өрекеттері аз емес. Айталық, ол христиан дінін қабылдап, Рим католик шіркеуінің қанатының астына кірді. Король атағы оның ер балаларына мүралықпен берілетін. Сондықтан франк мемлекетінің корольдері Хлодвигтің тұқымдары болатын.

Франк монархиясының бірінші кезеңі Меровингтердің монархиясы деп аталады.

Прекарий. Шаруа өзінің экономикалық тәуелсіздігін қорғай алмайтынын көріп, меншігіндегі кішкентай жер үлесін әміршіге беруге мәжбүр болды. Әмірші сол жерді оған кері қайтарып, қосымша жер кесіп берді. Бірақ ендігі жерде шаруа өзінің феодал әміршісіне қарыздар болып қалды. Оны өтеу үшін жұмыс істеп, салық төлеуіне тура келді. Прекарлық қагаздарда (шарттарда) шаруаның жеке басының міндеті туралы ештеңе айтылмады. Бірақ бүл шарт шаруаның жеке басын феодалға бағындыруға жағдай туғызды.

Бенефиций - феодалдық үстемдіктің екінші түрі. Жерді берген адам бүл шарт бойынша "сеньор, вассал" деп аталады. Ал жер алған адам "бенефициарий" делінеді. Вассал екеуінің арасындағы шарт бойынша шаруа жерді алғаны үшін әскери міндетін өтеуге тиісті. Бенефициарий керек кезінде жылына бір рет қырық күн вассалдың әскерінде соғысуға міндетгі еді.

Карл Мартеллдің реформалары. Карл Мартелл (715-741 жылдары) майордом қызметін атқарды. Оның реформаларын жер реформасы деп атауға болады. Король ретінде ол өзінің ісін саяси қарсы тұрған адамдардың жерлерін тәркілеуден бастады. Бүдан кейін шіркеудің де жерінің бір бөлегін тартып алып, секуляризацияға ұшыратты. Ол корольдің жер қорын құрды. Бүл жер қорын ол "жаңа ақсүйектерге" бенефиций ретінде таратып берді. Бенефиций жерлерін алған феодалдар корольдің өскеріне қызмет істеуге тиісті еді. Олар әскерге өзінің қаруланған адамдарымен келуге мәжбүр болды. Бенефициарийге берілген жердегі тәуелді шаруалар. Бенефициарийлерге салық төлеуге тиісті еді. Сонымен, бенефиций шарттары өмірге вассалитет қарым-қатынастарын әкелді.

Бесінші гасырдан бастап варварлар өздерінің әдетгерін кодификацияға жатқызып, оларды "Шындықтар" ретінде таратты. Сөйтіп, Салистік, Рипуарлық, Алемандық және басқа қүқықтар дамыды.

"Шындық" деп аталатын қүжаттардың ең ежелгісі "Франк шындығы". Бұл қүжатшң нормалары көбіне германдардың бүрыннан келе жатқан әдет-ғүрыптары. Меншіктің екі түрі болды: қауымдық және жеке меншік. Пайдаланбайтын жерлер, жайылым және ормандар бәрінің бірлескен меншігі болатын. Сонымен бірге жеке меншіктегі жерлер де кездеседі, олар әрбір отбасына бекітілген.

Тақырып 9. Францияның феодалды мемлекетi мен құқығы

Каролингтер империясы құлағаннан кейін Француз патшалығы құрылды. 843 жылғы Верден қаласында құрылған шарт бойынша Франк мемлекеті үшке бөлінді: Франция, Германия, Италия. ІХ ғасырдың соңында феодалдық қатынас әлеуметтік-экономикалық қатынаста үстемдік құрды. Х ғасырдың соңында Францияда 10000-дай феодалдық иеліктер болған. Феодалдық қатынас дами келе, феодалдық мемлекеттіліктің дамысын анықтайды. Демек, Францияның феодалдық дәуірін: феодалдық бөлшектену кезеңі (ІХ-ХІІІ ғ.ғ.), өкілетті- сословиялық монархия кезеңі (ХІҮ-ХҮ ғ.ғ.) және абсолютты монархия кезеңі деп қарастырамыз.

Шаруалардың көбі сервтер мен вилландар.

Вилландар дегеніміз жеке басы тәуелді емес шаруалар, яғни олар өздерінің парцельдерін сатуға немесе бөтенге беруге құқылы. Бұл жағдай оларды сеньоралдық міндеттемелерден босатуға көмектеседі. Егер виллан өзінің барлық феодалдық міндеттемелерін орындаса, сеньор вилланның тиесілі жерін күшпен тартып ала алмайды, ол вилланның мұрагеріне көшеді.

Сервтер өз қожайынына жеке басы мұрагерлік қағида бойынша тәуелді топ. Олар қожайынына біршама салықтар мен төлемдер төлейді. Шаруаларды кедейлендіретін жағдайлардың бірі – сеньорлардың меншік монополиялық құқығы – боналитет, яғни шаруалар қожайынның бекіткен ақысын төлеп пайдалануға міндетті нан пеші, ұн диірмені және т.б.Ірі феодалдар өздерінің билігін шаруаларға жүргізу үшін сословиялық иерархияға негізделген сюзернитеттік- вассалиттеттік қатынасты дамытты. Яғни, феодалдардың өздері бір-біріне тәуелді болған.

Франция патшалығы көптеген фьефтер - феодалдық иеліктерден (герцогтік, графтік және т.б.) құрылған, бұлар формальды түрде патшалықтың бөлігі ретінде саналғаны болмаса, нақты түрде жеке дара саяси құрылымдар болған. Жергілікті жерлерде патша билігі әлсіз дәрменсіз күйде болды.

Вассалиттетік қатынас барлық үстем класты қамтыды. Король вассалы - Норманды, Бургунды, Аквитанскілік герцогтар, Тулуз графы және т.б., олар өздеріне домендік жер қалдырып, қалған жер иеліктерін виконт, барондарға фьефаға береді. Мінеки осылай, ең төменгі ұсақ феодалдарға дейін бұл қатынас дамыған.

ҮІ –ІХ ғасырларда француз қоғамында әрекеттенген «варварлық құқығы» қуаттылығын толығымен жояды. Қоғамды реттеуші нормалар жергілікті әлеуметтік топ мойындаған, таныған әдет-ғұрып құқық (кутюм) нормалары. Провенция территориясында қолданыста жүрген жалпы кутюммен бірге әр аудандардың, қаланың, поселктердің және қаланың кейбір бөлігінің жеке әдет-ғұрып құқықтары болған.

Франциядағы юридикалық нормалардың өрнектелуі мен қалыпқа түсуіне қарай екі бөлікке бөлген. Францияның шығыс бөлігі жазылған құқық елі деп аталса, солтүстік бөлігін әдет-ғұрып құқық елі деп атаған. Демек шығыс провенциялары Рим империя құрамында болды. Сондықтан бұл аумақтағы халықтар үшін рим құқығы ұлкен әсерін тигізген. Бірақ та жергілікті кутюмдер де қосымша құқық қайнар көзі болып табылады.

Францияның солтүстік өңірінде жалпыға ортақ юридикалық ескерткіш қабылданбауы әдет-ғұрып құқығының өмірін ұзартады.

ХҮ ғасырда ғана алғашқы кутюм жинақтары шыға бастаған. Елдің шығыс бөлігінде: «Титулсыз сеньор жоқ» деген қанатты сөз қолданылса, солтүстігінде «Сеньорсыз жер жоқ» деген формула өмір сүрген.

Әрекет етуші феодалдық құқық азаматтық құқыққабілеттілікті шектеді. Жер тек қана дворян меншігі болып табылған. Бірақ канон құқығы қарыздан үстеме пайыз ұстауға және дене еңбегін сатуға тыйым салды. Сеньориалбдық институттың заттық құқық институты ретінде саталып қалуы тұрғындарды сословияға бөлді, ал цехтық құрылыс еркін бәсекенің дамуына тиек болды.

Тақырып 10. Англияның феодалды мемлекетi мен құқығы

Ү ғасырда Британиядағы кельт тайпалары римдіктермен жаулап алынады. Рим әскерлері 407 жылы аралдан кеткен соң, көп ұзамай Британияға германдық, англ, сакс және ют тайпалары қоныс аударады. Жергілікті тайпалармен тынымсыз соғыстардың нәтижесінде, ҮІІ ғасырда англосакстар Британияның негізгі бөлігін жаулап алып, кельттар солтүстік-батысқа, Шотландия мен Уэльске ығыстырылады. Кейіннен, олардың 1 бөлігі ассимиляцияланды.

ҮІІ-ҮІІІ ғасырларда англосакстар жаулап алған территорияда 6 корольдік құрылады. Осы корольдіктерде ру-тайпалық қатынастар ыдырай бастайды. Корольдар өз жақындарына "боклэнд" деп аталған жерлерді сыйға тарта бастады. Оны ұстаған адамдар корольге салық төлеуге міндетті болған және бұл жерді өз мұрагерлеріне қалдыра алған. Осы жер иеленушілер "глафорд", кейіннен лорд деп атала бастады. Жер салыға "фирма" деп аталды. Феодалдық қатынастардың орнығуына англосакстардың арасында христиан дінінің таралуы әсер етеді. Христиан діні ҮІІ ғасырдың соңында толығымен орнығады. ҮІІІ ғасырдың ІІ жартысында Скандинавияда феодалдық қатынастардың пайда бола бастауына байланысты, оның халқы басқа елдерге шабуыл жасай бастады. Бұл кезең тарихта "викингтер кезеңі" деп аталады. Олар Англияға да шабуыл жасап, қоныстана бастады. Осыған байланысты Англияны біріктіру керек болады. ІХ ғасырда Уэссекс корольдігі Англияны біріктіріп, астана болып Лондон жарияланады. Осы кезеңнен бастап ХІ ғасырға дейінгі уақыт ертефеодалдық кезең деп аталады. 1966 жылы Нормандия герцогы Вильгельм Англияны жаулап алып, ел сеньориалдық монархия кезеңіне өтеді.

Жергілікті билікті "элдормендер" /король өкілдері/ және жергілікті феодалдардан корольмен тағайындалатын "шерифтер" жүзеге асырған. Элдормендер мен шерифтер графтіктегі билікті бөлісіп жүзеге асырған. Элдормендерде сот, әскери және қаржы функциялары болған. Шерифтердің билігі шектеулі болған және уақыт өткен сайын азайып отырған. Графтіктердің құрамына жүздіктер кірген. Оларды жергілікті ақсүйектердің арасынан тағайындалатын "тэндар" басқарған. Ең ұсақ әкімшілік бірлік сход деп аталған және оны староста басқарған. Сот функцияларын элдормендер бірлесе отырып графтік және жүздік жиналыстары жүзеге асырған.

Патша соттарының рөлі жоғары болған. Тәуелді шаруалардың істерін манориалды курия қарастырған. Діни сотпен азаматтық сот І Вильгельм кезінде ажыратылады. ІІ Генрих сот жүйесін реформалайды. Сот бажы, жылжымалы соттар енгізіледі, шерифтер үшін күзет орнатылады. 1176 ж. Англия 6 округқа бөлініп, әрқайсысына жылжымалы соттар тағайындалады.

Ағылшын құқығының қайнар көздері - әдет-ғұрыптар болып табылады. Әдет-ғұрып құқығының жазбаша қайнар көздері мыналар: Эттльберттің шындығы /600 жыл/; Инэнің шындығы /690 жыл/; Альфредтің шындығы /871-901 жж/; Кнут заңы /1017 жыл/.

І Вильгельмнің тұсында әдет-ғұрып нормалары 1 жүйеге жинақталып, "жалпы құқық" деп атала бастады. Жалпы құқықтың негізіне әсер тигізген қайнар көздерге англосакстардың әдеттері, нормандардың әдет-ғұрыптары, король соттарының ең маңызды шешімдері, халықаралық сауда, жол жобалары, көпес соттарында қолданылатын әдеттер мен шіркеудің нормалары жатады. Жеке меншік құқында ең бірінші орында жердің жеке меншігі тұратын. Жеке меншіктің мынадай түрлері болды: шарттар, мұрагерлік, сыйлық, иеліктің ескелігі. Міндеттемелердің 2 түрі болды: шарттан туындайтын және зиян келтіруден туындайтын міндеттемелер.

Қылмыстардың жіктелуі: мемлекетке опасыздық, ауыр қылмыстар /фелония/ және уақ қылмыстар /миедиминор/.

Некелік қарым-қатынастарды шіркеу бекітетін. Бірақ, жұбайлардың мүліктік қатынастарын жалпы құқық бекітетін.

Процессуалдық құқықта 2 жақта тең болатын. Талапкер істі қозғайтын, өзі айыптаушы болып, айыпкердің кінәсін өзі дәлелдейтін. Сот талас түрінде өтетін.

Сот процесінің мынадай кезеңдерге бөлінгенін айта кеткеніміз жөн: алдымен қылмыс туралы білетін адамның тарапынан айыптау басталады, кейін ол айтқан фактілер тексеріледі, қылмыскер бұзған норма мәлімделеді, содан кейін барып жаза кесіледі. Осы процесс өркениетті елдің талаптарына сай оның әрбір кезеңі бөлек және түрлі адамдар арқылы орындалады. Сол үшін де қоғам дайындығы мол адамдарды әрбір кезеңге бөліп пайдаланса, процесс өте сапалы, демократияға лайық, өркениетті стандарттарға сәйкес келеді. Бірақ, бұлай болу үшін көп уақыт керек.

Қылмыстық соттар. Қылмыстық істер графтіктерде қаралатын. Жылына 3 рет көшпелі сот келіп, ант берушілердің көмегімен қылмсытық істерді қарайды, түрмеден қылмыскерді босатады. Қылмыскерлер жауапкершіліктен бас тарту үшін, қылмыс істеген графтіктерден басқа графтіктерге қашып, жазадан жалтаратын. Қылмыстардың бәрі таққа қарсы істелді деп талқыланады, сондықтан қылмыстық қарым-қатынастардың 2 жағында король мен қылмыскер болатын. Қылмыстарға ескілік қолданбайтын. Айыпталған адам өзіне-өзі қарсы дәлелдей алмайды.

Азаматтық сот. Бұл сот жеке адамдардың арасындағы таластарды қарайды. Бұл істерді алдын-ала тергеу жүргізілмесе де, қарауға болады. Екі жақ бір-бірімен келісіп, бейбіт әдіспен істі шешетін жағдай туса, сот оған қарсылық білдірмейді. Талапкер мен жауапкер адамдар сотқа бірдей жауап бере алады. Сот салығын жеңілген жақ төлейді.

Тақырып 11. Германияның феодалды мемлекетi мен құқығы

Германия жеке феодалдық мемлекет ретінде Франк империясы ыдырағаннан кейін шығыс франктардың жерлерінде құрылды. Оның территориясы 4 герцогтіктен құралған болатын. Бұл герцогтіктер: Саксония, Франкония, Швабия және Бавария. Әр герцогтікте халықтың этникалық құрамы және феодализмнің даму деңгейі әртүрлі болатын. Кейіннен Германияның құрамына Франциядан тартып алынған Лотарингия герцогтігі кіреді. ІХ ғасырдың ІІ жартысы мен Х ғасырдың басы тайпалық сипатын әлі толық жоғалтпаған және бір-бірімен байланысы шамалы осы герцогтіктердің өзара күресі толық болды.

Германияның орталықтандырылуына мемлекетпен шіркеудің арасындағы ашық күрес әсерін тигізді.

Германия территориалдық батыраңқылық және княздік абсолютизм жолымен дамыды. ХІІІ ғасырдан бастап княздіктер император билігімен формальды түрде байланысқан ұсақ мемлекеттерге айнала бастады.

Герман феодалдық мемлекетінің тарихы 2 кезеңге бөлінеді:

1. Германиядағы ертефеодалдық, біршама орталықтандырылған мемлекеттің қалыптасу және даму кезеңі /Х-ХІІ ғғ/

2. Территориалдық батыраңқылық кезеңі /ХІІІ-ХҮІІІ ғғ/

ХІІІ-ХІҮ ғғ. жеке княздіктердің қалыптасуын, ірі князь-курфюсттардың олигархиясының орнатылуынан кейін Германия ХІХ ғ. басына дейін тұтас мемлекет болмады және сословиелік өкілдік монархияның элементтері бар сеньориалды монархия нысанын сақтап қалды. ХІҮ-ХҮІ ғғ. Германия княздіктерінде сословиелік-өкілдік, ХҮІІ-ХҮІІІ ғасырларда абсолюттік монархиялар орнатылады. 1806 ж. "Қасиетті Рим империясы" Наполеон шапқыншылығының нәтижесінде өмір сүруін тоқтатады.

Х-ХІІ ғғ. Германия біршама біріккен мемлекет болды. Феодализнің баяу дамуы, сыртқы қауіп және алғашқы герман корольдерінің белсенді орталықтандыру саясаты король билігінің күшеюіне және ертефеодалдық монархияның қалыптасуына оң әсерін тигізді.

Король сайланатын болғанымен, таққа олар белгілеген, король тұқымынан шыққан адамдар ғана отыра алатын. І Оттоның билік құрған кезінде /936-973 жж/ мемлекет шіркеудің көмегімен герцогтердің билігін шектейді. Бірақ, Отто реформаларының шіркеу магнаттарының тәуелсіздігінің күшеюі түріндегі теріс нәтижесі болды. Оттон 962 ж. Римді басып алып, император титулын алады. Рим папаларын енді герман императорлары тағайындайтын болды. ХІ ғ. соңын рим палалары императорлардың билігіне қарсы шыға бастады. ХІІ ғ. орталық билік папствомен күрестің және феодализнің одан әрі дамуының нәтижесінде әлсірейді.

Х-ХІІ ғғ. орталық аппарат биліктің сарайлық вотчиналық жүйесінің белгілерін сақтап қалды. Сарайдың жоғарғы сановниктері канцлер мен маршал болды. Осы лауазымдар кейіннен мұраға берілетін болды және оларды ірі феодалдар: саксония герцогы, майнц, трир архиепископтары және тағы да басқалар иеленді. ХІ ғ. бастап ірі феодалдар король кеңесі - гофтагқа қатысатын болды. Олар осы кеңесте императормен бірге маңызды істерді шешетін.

Жергілікті әкімшілік бірлік - округ /графтік/ деп аталды. Бұрыңғы король шенеуніктері мұрагерлікпен лендерді иеленетін ірі жер иеленушілерге айналады. Олар өздерінің билік аппаратын құрады. Осы лен иеленушілердің жерлері орталық биліктің араласуынан артықшылықтармен және иммунитеттермен қорғалатын.

1356 ж. император Карл ІҮ "Алтын булланы" қабылдайды. Осы заңға сәйкес Германияны басқару 7 курфюрсттың қолында шоғырланды. ХІҮ-ХҮ ғғ. Германияда 2 империялық орган - рейхстаг пен империялық сот қызмет етті. Рейхстаг жалпыимпериялық сословиелік-өкілдік орган болды. Рейхстагтың құрамында 3 коллегия: курфюрсттар коллегиясы, князьдер, графтар және еркін иелер коллегиясы, империялық қалалар өкілдерінің коллегиясы. Рейхстагта ұсақ дворяндар, бюргерлер /империялық емес қалалардың/ болған жоқ. Рейхстагтың өкілеттіктері толық реттелмеген еді.

1495 жылы Вормс рейхстагтағы империялық жоғарғы сотты құрады. Соттың 14 мүшесін курфюрсттар мен князьдар, 2 мүшесін қалалар, төрағасын император тағайындайтын. Империяны князьдар басқаратын 10 округке бөлу көзделді. Осы 10 князь сот шешімдерін жүзеге асыруға тиіс болатын. Бұл үшін князьдерге әскери контингенттер беру көзделді. Империяны басқару шығындарын өтеу үшін "жалпыимпериялық пфеннинг" салығы енгізіледі.

Германиядағы феодалдық құқықтың дамуының 3 негізгі кезеңі бар: 1/ әдет-ғұрыптық құқықтың басымдылығы кезеңі /Х-ХІҮ ғғ/; рим құқығы рецепциясы кезеңі /ХІҮ-ХҮІІ ғғ/ және князьдіктерде жекелеген құқық жүйелерінің қалыптасу кезеңі /ХҮІІ-ХҮІІІ ғғ/. Әдеттер және сот практикасы ХІІІ ғ. кеңінен жазылады. Ең белгілі жазбалар: Саксон айнасы және Шваб айнасы. Саксон айнасының авторы рыцарь Эйке фон Репков және оның нормалары солтүстік шығыс өңірлерде кеңінен қолданылады. Саксон әйнегі 2 бөіктен тұрады: 1-ші бөлік земстволық құқыққа, 2-ші бөлік лендік құқыққа арналған. Кейіннен Саксон әйнегі бүкіл Германияға таралады. Шваб әйнегінде де земстволық және лендік құқық нормалары көрініс табады, бірақ оған каноникалық құқық әсер етеді. Шваб әйнегінің Саксон әйнегінен ерекшелігі, папаның феодалдық әлемде билік ету идеясы үгіттеледі. Герман құқығының қалған қайнар көздері: заңдар, рим құқығының рецепциясы және 1532 ж. рейхстаг қабылдаған "Каролина" жинағы. Каролинада қылмыстық-процессуалдық нормалар бекітілген.

Тақырып 12. Ресейдің феодалды мемлекеті мен құқығы

Б.з.д екінші мың жылдықта Шығыс Еуропаның солтүстік бөлігімен Днепр және Одера аралығында славяндар өмір сүрді. Жазба деректерінде славяндарды венеды деп атаған.

Шығыс славяндар 14 одақтан құрылды. Киев Русі негізінен ауыл және қала тұрғындары деп екіге бөлінді.

Орыс правдасы 3 редакциядан тұрды. 12 ғасырда 12 княздық құрылды. Өлім жазасы қолданылды. Ақшалары гривень болды.

Тақырып 13. Араб Халифатының мемлекетi мен құқығы

Иранның Қос өзен аңғарын жаулап алуы батысқа баратын төте жолдың іске қосылуына әсер етті. Міне осы кезден бастап сауда жолдарының бойында орналасқан және соның арқасында біршама байыған, оазистерді мекендеп, саудаға әсер етіп отырған Хиджаз аймағынп үлкен нұсқан келтірді. Хиджаз аймағының орталығы күрейш тайпасы мекендеген Мекке қаласы болатын. Оңтүстік Аравия арқылы өтетін сауда жолының дағдарысы Мекке қаласындағы халықтың да әл ауқатына әсер етті. Уақытында екі мың түйелік керуен құрып, саудамен айналысқан күрейш тайпасының саудагерлері тұйықтан шығудың жолын іздей бастады.

Мұсылман құқының қайнар көздері – Құран, Сүнне және хадистер. Сүнне – үлгілі өмір, яғни Мұхаммед пайғамдардың өмірін үлгі тұту және оның істеген ісін нормаға айналдыру. Хадис – пайғамдардың сөйлеген сөздері мен әрекеттері іс- туралы әңгімелер Құран мен Сүннедегі негізгі дін қағидалары комплексі шариат деп аталады.Ислам дәстүр бойынша шариат ұғымы Құрандығы негізгі қағидалары орындап тура жол ұстаумен тығыз байлынысты.Құран мен Сүннеде діни нормалар мен мұсылмандардың өзара қатынасы және қоғамдық өмірді қамтитын көптеген нормалар бар.Ал енді нақты айтылмаған жағдайлары байланысты шариғатын жалпы нормаларын арнайы ғылым әл фих юристируденция зерттесе,ал шариат нормалар әл фикх құқық қарастырады.

Мұсылман сот ісі алғашқы халифтер кезінде жүзеге аса бастады. Шариат нормалары бойынша сот ісін жүргізуі чиновники кады немесе қазы деп атайды /тағайындаушы немесе айыптаушы/. Алғашқы қазылар Омар халифтің /634-644/ бұйрығымен Медине, Баср, Куф қалаларын тағайындалды. Қазылар өздеріне тапсырылған аймақ азаматтық және ұрпақ істерге шешім шығарып отырды. Сонымен бірге олардың бақылауында қаладағы қоғамдық орындар мен құрылыстардың жағдайы және азаматтарды адамгершілікке іс әрекет де бақылауда болды.

Мұсылмандар басып алған жерлерінің бәрін бастапқы жалпы /вакуф деп атады және осындай жердің бәрінен арнайы салық харадж алынды.

3. Жизия-мұсылман мемлекеттеріндегі мұсылман еместерден алынатын жан басы салығы. Бұл салықты жаулап алған кезде аман қалдырғаны үшін кәмелетке толған барлық ер адамдар төледі.

4. Ұшыр-мұсылмандардың өнімнен төлейтін салығы. Әдетте ірі жер иеленушілер жерін арендаға беріп,онан алған харадждың бір бөлігін өзіне қалдырып,ал бір бөлігін ұшыр ретінде төлеген.

4. Зекет-жағдайы нашар мұсылмандар үшін жиналатын салық. Зекет егіннен,малдан, жүзімдіктен, алтын мен күмістен тауардан алынып отырды. Егін өнімінінң шамамен оннан бір бөлігі зекет ретінде алынды. Кей кездерде зекет салығы садақа деп атағанымен бұл сөздердің ұғымдық мағынасы басқа.

Тақырып 14. Қытайдың феодалды мемлекеті мен құқығы

Қытайдағы ортағасырлық мемлекеттіліктің қалыптасуы мен оның даму кезеңдері 5-7 ғасырлардан басталады. Мемлекетте феодалдық деспотия өмір сүрді. Қытайда ортағасырлар тарихында орталықтанған мемлекеттің басымдылығы болды. Қытайдың теориялық өсімі де мемлекетке қатты әсер етті. Мемлекеттің жоғарғы органдарының бірі Император болды. Император номиналды шектелмеген монарх болды. Тан империясы кезеңінде иеспекторлар палатасы құрылды. Орталық бюрократтық аппарат орын алды. Конфуцизм үстемдік етті. Құқық деректері Тан Люй Шу и, Тан династиясының кодексі сун династиясының Кодексі.

Тақырып 15. Жапонияның феодалды мемлекеті мен құқығы

Жапония алғашында материктен бөлініп кетті. Жапониядағы жер қоғамы куни деп аталынды. Жапонияның жер қауымдары тайпаларға бірікті. 4-5 ғасырларда алғашқы таптық ертетоптық мемлекет пайда болды. Шаруалар жылына 100 күн мемлекетке жұмыс жасады. Феодалдар тайхоре кодексі бойынша жақсы адамдарға жатты. Самурайлар Жапонияның дворяндарына кірді. Самурайлардың Бусидо әчкери кодекстері болды.

Мемлекетті император басқарды. Камакура сегунаты кезінде самурайлардың екі тобы арасында күрес күшейді.

Тақырып 16. Жаңа кезеңдегі және қазіргі кездегі Ұлыбританияның мемлекетi мен құқығы

ХҮІІ ғасырда Батыс Еуропа тарихында ең дағдарысты, күйзелісті кезеңі болды, қоғамдық өмірдің барлық жағынан және көптеген елді-мекендерде мемлекеттік билік тарапынан қысым көрсете түскен. Экономика құлдырауға ұшырады. ХҮІІ ғасырда көптеген Еуропа елдерінде әлеуметтік - саяси қозғалыстар етек жаяды, себебі қоғамдық - саяси жүйенің әрекет етуі саяси тұрақсыздықты тудырып, халықты терең дағдарысқа ұшыратты. Осындай келеңсіз жағдайлардан кейін, ХҮІІ ғасырда ағылшын буржуазиялық революциясы деп тарихта аты қалған жаңа дәуір басталды. Ағылшын буржуазиялық революциясы, жаңа буржуазиялық қоғам қағидасын ұсына отырып, Англияда ғана емес, Еуропада да буржуазиялық қоғамдық саяси тәртібін қалыптастырды. Англияда революцияға дейінгі қоғамның саяси-экономикалық қатынастары бір уақытта екі түрлі шаруашылық-өндірістік сипат өріс алған: жаңасы – капиталистік, ескісі – феодалдық. Басты рөлді жүргізу капиталистік өндіріс тәсілінің еншісіне берілді. Англия басқа Еуропа елдеріне қарағанда капиталистік жолмен жылдам дамыды.

Революцияға дейінгі Ағылшын мемлекеті қоғамы екі әлеуметтік топқа яғни, дворяндық сословияларға бөлінген: антогонистер-ескі және жаңа дворяндар; джентри сословиялық жағдайына қарай, болашақ дворяндар, ал шаруашылық сипатына қарай буржуа тобын құрды. Революцияға дейінгі Ағылшын дәуірінің сауда және өндірістік тарихы жаңа дворяндар өкілдерінің маңызды мәніне айналды. Бұл ерекшелік ХҮІІ ғасырдың 40 жылдарындағы революцияның тарихи қалыптасуына, оның сипаты және соңғы нәтижесіне әкелді. Революция кезінде пуританизм идеясы бірнеше ағымға бөлінді. Пресвитерианттар ірі буржуазияны және аристократтарды біріктіре отырып, конституциялық монархия идеясын уағыздады. Индепенденттер орта және ұсақ буржуазия қатарындағы топтардан қолдау табады. 1628 жылғы Карл І (1600-1649) тұсында парламентте корольге Петиция құқығы қабылданғаннан кейін қол жеткізілді. Осы құжатта Эдуард І және Эдуард ІІІ заңының бұзылғаны көрсетіледі, яғни парламенттің келісімінсіз ешқандай салық жүргізуге болмайды; король шенеуліктері жағынан жерге жеке меншікке қол сұққаны үшін қорғауды жүзеге асырмайды.

Карл І құқық туралы петицияны бекітуге мәжбүр болды. 1629 жылы король мен парламент арасында жаңадан қақтығыс пайда болды. Осыдан кейін Карл І парламентті таратып, жеке дара корольдің басқаруы жүргізілді. ХҮІІ ғасырдың 20 жылдарындағы саяси дағдарыс қауымдар палатасы мүддесі жағында болды. Қысқа парламент.1629-1640 жылдары парламентсіз басқару жылы болды,яғни король билігінің әрекеті толық сипатта болды. Шотландықтардың Англияға қарсы қауіп көрсетуі, Шотландиядағы қарулы көтерілістің пайда болуының нәтижесі болды. Әскери келеңсіз жағдайлар мен құралдардың жетіспеушілігі Карл І –дің парламентті құруға итермеледі. 1640 жылы 13 сәуір - 5 мамыр аралығында жұмыс істеген парламент тарихта Қысқа деген атпен енгізілді. Қауымдар палатасы корольдің шотландықтарға соғыс жүргізу субсидиясы ұсынысын қанағаттандырмады. Осының орнына қауымдар палатасы Карл І- дің жеке дара басқару жылдарындағы саясатты қарауға кірісті. Нәтижесінде мынадай өтініш қабылданды: реформа жүргізгенге дейін қауымдар палатасы корольге субсидия беруге, басымдылық құқығына тыйым салу мүмкіндігінен айырды. Парламент таратылғаннан кейін Карл І ережесі одан әрі сынға айналды. Король парламентсіз әскери және саяси дағдарысты шешу мүмкін еместігін мойындап, 1640 жылы қараша айында жаңа парламент құрды. Ұзақ парламент 1653 жылға дейін әрекет етті. Ұзақ парламент қызметі конституциялық-төңкерістің бірінші кезеңінен басталады.

Жалпы ағылшын буржуазиялық төңкерісін төрт дәуірге бөледі:

5. конституциялық кезен (1640 жылдың 3 қарашасынан бастап 1642 жылдың 22 тамызына дейін);

6. бірінші азаматтық соғыс (1642-1646);

7. төңкерістің демократиялық мазмұнын тереңдету үшін күрес (1646-1649);

8. индепенденттік республика (1649-1653).

Индепенденттік республика.1649 жылы король өлімінен кейін парламент Ағылшын республикасын жариялады.

Кромвель протектораты. Кромвель билігі жеке диктатура сипатын жүзеге асырды.1653 жылдың аяғында Кромвель әскери диктатурасын бекіткен «Басқару құралы» деп аталатын конституцияны енгізді. Жаңа конституцияға сәйкес, жоғарғы заң шығару билігі лорд-проттектор және парламент қолында болды. Парламет бір палаталы болды. Жоғарғы атқару билігі13 –21-ге дейін мүшесі бар лорд-протектор және Мемлекеттік кеңес қолында болды. Кеңес мүшелерін тағайындау лорд-протекторлардың сайлауымен жүргізілді. Конституцияда Кромвель лорд-протекторлардың жеке диктатурасын бекіте отырып, өмір бақилыққа сайлады. Кейінірек Кромвель парламентті шақыруды қойып, өз қалауы бойынша Мемлекеттік кеңесті тағайындады. 1657 жылы Жоғарғы палата қайта құрылды. Жергілікті басқару билігі кромвель армиясының генералы қолында болды. Сонымен «Басқару құралы» монархиялық сипат мазмұнын құрғаны, бұл конституциялық акт буржуазиялық топ мүдделерін сипаттады. «Басқару құралы» жеке дара билік режимін бекіте отырып, монархияға сәйкес өкілеттіктерді бекітті. Осы уақыттан бастап, республикадан монархияға қозғалыс басталды.

Тақырып 17. Жаңа кезеңдегі және қазіргі кездегі АҚШ мемлекеті мен құқығыны

ХҮІІ ғасырдың басында атлант жағалаунда орналасқан Солтүстік Америка ағылшынның алғашқы отары. Сонына келе (ХҮІІ-ХҮІІІ ғ.ғ.), осы жағалаудан Солтүстік Америкаға қарай ұзыннан созылған 12 отар мемлекеттілік пайда болды.

Отар мемлекеттердің басқарылуы біртекті болған жоқ. Олардың кейбіреуі (Пенсильвания, Мэриленд) жеке меншік иелік ретінде саналды. Конниктут, Род-Айленд сияқты отар мемлекеттіліктер «халық басқармасында» болса, қалғандарының басқаруы метрополия үкіметі тағайындаған губернатор басқаратын, «король отары» басқару нысанында ұйымдастырылған. Отар мемлекеттіліктер өздерін ағылшын патшалығының толыққанды бодандары ретінде санаған, оларға метрополия құқығы кеңінен тараған : Ұлы еркіндік хартиясы, құқық туралы Билль, «жалпы құқық», «әділеттілік құқығы» және т.б. Бірақ та, патша үкіметі отар мемлекеттіліктерге метрополияның шикі зат қоры және ағылшын тауарларын өткізетін нарық ретінде қарады және отар мемлекеттіліктерді тонау саясатын жүргізе отырып, олардың өндірістік дамуын кешеуілдетті. Осылай, ХҮІІІ ғасырдың орта шеңінде метрополия мен отар американдықтардың арасында шиеленіс үдей түсті.

1774 жылы Филадельфия қаласында 55 делегаттан тұратын отар мемлекет өкілдерінің бірінші континентальды конгресі өтті. Конгресс метрополияның кеден және салық саясатына қарсы наразылығын бейнелеген құқық Декларациясын бекітті.

1775 жылы мамыр айында Екінші континентальды конгресс мәжілісі шақырылды. Конгресс Ағылшын мен отар мемлекеттер соғысы жағдайын дәйектей келе, американ армиясын құру туралы шешім қабылдады. Армия бас қолбасшысы ретінде Дж. Вашингтон тағайындалды. Тәуелсіздік үшін соғыс басталып кетті. Әрбір колония өзін тәуелсіз республика-штат деп жариялады. Д. Адамстың, Т. Джефферсонның, А. Гамильтонның және басқада ұлттық-азаттық күрес жетекшілердің арқасында тәуелсіздік соғыстың идеялық-теориялық тұғырнаманың бастапқы қағидалары қалыптасты. Осы идеялар америка төңкерісінің маңызды бағдарламалық құжаттарында көрініс тапқан. Атап айтқанда, 1776 жылы 4 шілдеде жаңадан шақырылған, Континентальды конгрессте қабылданған Вирджиния штатының құқық Декларациясы, демек жалпы мемлекет үшін тәуелсіздік Декларациясы.

1776 жылы 4 шілде айында Вирджиния штатында қабылданған құқық декларациясы барлық елге ортақ тәуелсіздік декларациясымен сәйкес келеді. Осы құжатта мемлекет тәуелсіздігінің метрополия тәуелділігінен біржола құтылуы және тәуелсіз Америка Құрама Штатының құрылуы жарияланған. Тәуелсіздік декларациясы, осы дәуірдің демократиялық рух негізінде жазылған танымалы прогрессивті құжат.

Тәуелсіздік Декларациясы штаттарда заң шығару үрдісін ынталандырды, Декларациядан кіріспе бөлімі құрылатын Республикалық Конституцияны немесе азаматтардың құқығы мен бостандығы туралы Билль құжаттарын қабылдағанын айта кеткен жөн. Осы кезге дейін штаттардың бірігу қажеттілігі, яғни тұрақты тұтанып тұрған соғыс, тұрақсыз табыс және америка күштерін біріктіру процессі айқын көрініс тапты. Бірақ та бұл үрдіс әрқашанда біркелкі болған жоқ, себебі, кейбір штаттар жаулап алған тәуелсіздігін шектегісі келмеді. Келіспеушіліктер болғанмен де штат одағы жобасын құруға және 1781 жылы өкілдер штаты конгрессінде бекітілген, алғашқы конституциялық құжат «Конфедерация бабтары» қабылдауға әсер етті. Штаттар «мәңгі одақ»-конфедрация деп аталатын Америка Құрама Штатын құрды.

1787 жылғы АҚШ конституциясы бойынша үкімет органдарының жүйесі. 1787 жылы Филодельфииде 12штат (Род-Айленд штатынан басқа) 55 делегаттардан құралған Конституциялық конвент мәжілісіне шақырылды.

Тақырып 18. Жаңа кезеңдегі және қазіргі кездегі Францияның мемлекеті мен құқығы

Револцияның терең де, түпкі мақсатқа жетудің себебі, елдегі феодалдық өндірістік қатынастарды басқарушылар мен өндіруші күш арасындағы қайшылықтар болды. Феодализм революцияның одан әрі дамуын қамтамасыз ете алмауына байланысты тежегішке айналды. Саудагерлер, көпестер өндірісшілердің негізгі тобы өздерінің жағдайларына қанағаттанбады. Ішкі базар өндіріс үшін тар болды, себебі шаруалардың (елдегі тұрғындардың негізгі бөлігі ) өнеркәсіп тауарларын сатып алуға мүмкіншілігі болмады. Сауданың дамуына ішкі кеденнің көп болуы әсер етті. Дворяндар және духовендердің жоғарғы негізгі бөлігі әрекет етіп жатқан құрылымды сақтап қалуға тырысты. Оны қорғаудың басты құралы ретінде мемлекеттің феодалдық-абсолюттік негізі танылды. Елдің арасында әртүрлі өзгерістер мен ауытқушылықтар болды. Бұған экономикалық және саяси жағынан ұйымдастырылған, феодалдық қозғалыстарға қарсы әлеуметтік топтар құрайтын буржуазия дайындалды. Франция АҚШ-ның, Англияның, Голландияның мемлекеттік-құқықтық құрылыс тәжірибелерін жетекшілікке ала отырып, революция жолын нақты зерттеді.

1789 жылдың мамыр айында Бас штаттың ашылды. Билік топтары бұрынгыдай үкіметтің көпшілік дауысын сақтап қалу үшін дауыс берудің ескі тәртібін қолдануды талап етті, демек әрбір сословие бір дауысқа ие болады. Бұнымен «үшінші сословие» өкілдері келіспеді. Сословиялық жекелеген мәжілістер арасында емес біріккен отырыста көпшіліктің дауыс беруімен шешім қабылдаған жөн деді. Тек осы жағдайда ғана «үшінші сословие» депутаттары өздерінің қалаған жетістіктеріне жете алады, яғни қалай да жалпы артықшылықтары бар сословие депутатары саны жалпы депутаттар санына пара-пар келеді деп есептеген. Сонымен қоса кейбір артықшылығы бар депутаттардың қолдауына сенген еді, бірақ бұл сенімдері ақталмады. Үкімет бұндай жағдайдан бас тартқаннан кейін, депуттаттардың дауыс беру жаңа ережесін қабылдайды. 1789 жылдың маусым айында «үшінші сословие» өздерін Ұлттық жиналыс деп жариялайды. Бір ай өте бере француз халқының атынан өздерін - Құрылтай жиналысы деп хабарлап, бұрынғы заңдардың қуаттылығын жойып және жаңа заңдар қабылдайтын құқыққа ие болғандарын жариялады.

Парижде басталған революция барлық елді қамтыды. Көтерілісті бастаушылар король шенеуліктерін биліктен қуды, ендігі жерде шаруалар феодалға бағынудан және олардың міндеттерін орындаудан бас тартты. Солдаттар халықты аудан бас тартты. Үшінші сословие басшылары (ірі буржуазия), Құрылтай жиналысында ерекше жағдайға ие бола отырып, саяси билікті басқару үшін халық қозғалысын пайдаланды.

1789 жылы 26 тамызда Құрылтай жиналысында революцияның маңызды құжаты - Адам және азаматтардың құқығы Декларациясы қабылданды. Бұл құжат революция бағдарламасын құрғандай, халықты жұбату мен «ағалық тұтастықты» сақтауға әрекет етті.

Декларация авторлары бірінші кезекте энциклопедистер еңбегіне негізделе отырып жасады. 1776 жылғы Американдықтардың Тәуелсіздік Декларациясын, 1776 жылғы Виргиндік декларация құқығын, сонымен қоса, отандық мемлекеттік-құқықтық тарих құжатын, Француз Бас штат декларциясын, Париж парламентінің ремонстрациясын нақты құжат үлгісі сипатында танып, қолданды. Декларация жалпы ұлттық манифест рухын, адамдардың бостандық қағидасын қалыптастырды: «Адамдар өмірге келген сәттен бастап, ерікті және тең құқықты болып танылады» (1 бап). Декларацияның демократиялық мемлекеттік-құқықтық құрылыс қағидасының ішінде ерекше рөлді «адамның табиғи және айырылмайтын құқығы», «халық егеменділігі» және «билік бөлінісі» қағидалары жүзеге асырады.

Декларация қабылдағаннан кейін, төрт айдан соң, 1789 жылдың желтоқсан айында Құрылтай жиналысында сайлаушылар үшін ценз және басқа да мүліктерді енгізу туралы декрет қабылдады. Осы декретке сәйкес, барлық азаматтар активті және пассивті болып бөлінді. Сайлау құқығына тек активті азаматтар ие болды. Активті (белсенді) азамат болу үшін келесідей талаптар болу керек:1). ұлтының француз болуы; 2). 25 жасқа толу керек; 3). тұрғылықты жерде кемінде бір жыл тұру керек; 4). үш күндік жәрдем ақы көлемінде тікелей салық төлеу керек; 5). қайыршылық жағдайда болмауы керек;

1791 жылы Құрылтай жиналысы мүліктік ценз көлемін бірнеше есеге төмендетті. 6000 адамнан көп қала тұрғындарына әрбір 200 күн үшін жалдамалы еңбектің орташа ақысын тең көлемде есептей отыра, узуфрукт көлемі мен меншік кірісін шектеді.

Құрылтай жиналысы Декларацияны құрастырумен бір уақытта конституцияны дайындап, өңдеуге кірісті. Жиналыста конституцияның негізгі қағидалары , жоғарғы заң шығару билігі корольдің, үкіметтің, соттың, сайлау жүйесі органдарының мәртебесін талқылап, бекітті. Ұлттық жиналыстың құзыретіне келесідей мәселелер жатады:

әскери іс бойынша - жыл сайын қарулы күштердің саны, құрамы жөніндегі қаулыларды қабылдау, ақша көлемін анықтау және соғыс жариялау;

қаржы шеңберінде - жыл сайынғы бюджетті бекіту, құрастыру, салықты бекіту, мемлекет құрылғысына кеткен шығындарды есептеу;

әкімшілік басқару саласында - мемлекеттік лауазымдарды тағайындау;

әділет шеңберінде - мемлекет қауіпсіздігіне қарсы келіссөз жүргізген сезіктілерді, қылмыстық қудалау қозғалған тұлғаларды, Жоғарғы сот министрлерінің және басқа да лауазымды тұлғалардың алдында қылмыстық жауапкершілікке тарту;

сыртқы қатынас шеңберінде - шетел мемлекеттерімен шарттарды ратификациялау. Атқару билігі корольге жүктелді. Король- ішкі қатынастар және сыртқы басқару басшыларын, жоғарғы шенеуніктерді, команда құрамының бөліктерін тағайындап, қарулы күштерді басқарды. Корольдің атқару билігі шектелді. Ол Жиналыс қабылдаған заң шегінде ғана әрекет ете алады. Министлер корольмен тағайындалды, бірақ өз ведомствасы бойынша құқыққа қайшы әрекеті үшін Ұлттық жиналыстың бекітуімен сотқа жіберіледі. Сот билігі белгілі мерзімге бекітілген соттарға жүктелді. Қылмыстық істі қарастыру үшін присяжный соты құрылды. Мемлекетке қауіп төнетін және аса ауыр қылмыстарды қарастыру үшін, министрлердің құқық бұзушылықтарын анықтау мақсатында Жоғарғы сотты құруды көздеді. 1791 жылдың күз айында конституциялық институттарды қалыптастыру негізі аяқталды.

Тақырып 19. Жаңа кезеңдегі және қазіргі кездегі Германияның мемлекеті және құқығы

Соғыстағы сәтсіздік және Ресей революциясы Германияда революциялық ахуал тудырды. 1918 жылы қарашада Килде әскери теңізшілер көтеріліс жасады. Германияның ірі қалалары – Гамбург, Лейпциг, Мюнхен, Бремен көтерілісшілерге қосылды. Билікге жұмысшылар Кеңесі және солдат депуттары ие болды. 1918 жылы 9 қарашада Берлинде Революция жеңді.

Император Кайзер Вильгельм Голландияға зытты, Германия империясы құлады.

1919 жылғы Конституция (Веймар) Германия мемлекетін Президент басқаруындағы буржуйлық демократиялық республикаға айналдырды.

Парламент екі палатадан тұрады: рейхстаг (төменгі палата) және рейсрат (империялық кеңес). Германия Президент билігі монархиялық сипатта.

1929 жылы әлемдік экономикалық дағдарыс етек жаяды, бұл Германияның ішкі саяси жағдайын шиеленістіре түсті. 1930 жылғы сайлауда Коммунистк партия 4,5 млн. дауысқа ие болды. Жаңа жұмыскер революциясынан қорыққан ірі өндіріс иелері және қаражат мамандары Адольф Гитлердің фашистік партиясынан үміт күте бастады.

1932 жылы шілдеде ұлтшылдар 13 млн. дауыс, ал қарашада 11 млн. дауыс жинады. 1933 жылы Гитлер сол кездегі канцлер Ф. фон Папенмен ортақ келісімге келе отырып, 1933 жылы 30 қарашада оны рейхканцлер (империялық канцлер) лауазымына шақырды.

Германияда фашистік диктатура құруға себеп болған жағдайлар:

5. ірі өндіріс иегерлері мен қаражат мамандары дағдарыстан шығудың бірден-бір жолы диктатура деп санады;

6. уақ буржуйлар мен шаруалар ұлтшылдардың жарық болашағы туралы уәдесіне сенім артты;

7. Германия еңбекшілер класы бытыранқы, әлсіреген болды, коммунистер фашизммен жеке күресе алмады;

8. елде өте күшті экономикалық дағдарыс етек жайғандықтан одан шығудың жолында қатаң жетекші басқарма қажет болды.

Фашистер өз басқаруын буржулық-демократиялық бостандықты жоюдан бастады. 1933 жылы ақпанда сөз, баспа, шеру бостандығына тыйым салған «Герман халқы мен мемлекетті қорғау» декреті қабылданды. Осы айда полицияға шексіз өкілеттілік берген «Герман халқын қорғау» декреті қабылданды. 1933 жылы 23 наурызда рейхстагтағы коммунист-депутаттар мандаттарынан айрылды және тұтқындалды. Компартия және оның бұқаралық құралдары жабылды және тыйым салынды. Басқа да партиялар қызметін тоқтатты. Кәсіподақтар таратылды, бірақ мәжбүрлеу арқылы мүшелікке енгізетін кәсіподақ ашылды.

Мемлекетте бір партиялық әскери саяси жүйе орнықты. Үкімет партия бақылауында болды. Партияның штурмалық отряды (СА), қорғау отряды (СС) және фашист Германияның қарулы күшін құрайтын әскери ұйымдар (вермахт) болған.

1933 жылы 24 наурызда қабылданған заң парламенттен тыс империя үкіметі актілер қабылдауға мүмкіндік берді. 1934 жылы тамызда президент лауазымы қысқарды. Үкімет басшысы фюрерғұмырлық тағайындалады.

«Жаңа үшінші Рейх»-ты құру үшін ұлтшылдар тек жаулап алу керек еді. 1939 жылы 1 қыркүйекте Германия Польшаға шабуыл жасады, осылай екінші дүниежүзілік соғыс басталды. 1945 жылы КСРО және одақтас елдер АҚШ, Ұлыбритания фашистік Германияны күйретті

Тақырып 20. Жаңа кезеңдегі және қазіргі кездегі Ресей мемлекеті және құқығы

Ресейдегі абсолюттік монархияның құрылуы. Александр 1 нің реформаторлық және республикалық идеялары алға қойылды. 19 ғасырдығ екінші жартысында Ресей империясының құқықтық жүйесі өте қарқынды дамыды.

1905 жылғы оқиға мемлекетке көп әсерін тигізді. 1914-1917 азаматтық соғыс болды. Қаззззззан төңкерілісі арқасында жұмысшылар құқықтары ескеріле бастады. 1918 жылы РСФСРөдің конституциясы қабылданды.

1929-1955 жылдары Кеңестік мемлекет жақсы дамыды. 1991 жылы СССР- құлап оның орнынан Тәуелсіз мемлекеттер пайда болды.

Тақырып 21. Жаңа кезеңдегі және қазіргі кездегі Жапония мемлекеті және құқығы

Жапония буржуазиялық мемлекеті өте ерекше пайда болды. Мейдзидің революциясы мемлееттің дамуына көп септігін тигізді. 1889 жылы Конституция бойынша конституциялық формадағы Абсолютті монархия орын алды.

1947 жылы Конституция бойынша Конституциялық монархия орнады. Мемлекеттегі жоғарғы органдар Император, Парламент, Құпиялы Кеңес, Гэнро т.с.с лауазымдар болды.

Тақырып 22. Жаңа кезеңдегі және қазіргі кездегі Қытайдың мемлекеті және құқығы

Жаңа және жаңашыл уақыт кезеңінде Қытай мемлекеттілігінің пайда болуы ерекше болды. 1911-1912 жылдары Қытайда шығыс деспотияның дағдарысы орын алды. Қытай территориясындағы буржуазиялық республикалар әсерін бермей қоймады. Қытай Халық Республикасы құрылды. Сот жүйесінде өзгерістер 17-20 ғасырларда тынымсыз болды. Құқық деректері 1954 жылы ҚХР, 1975 жылы, 1978 жылы және 1982 жылдары Конституциялар қабылданды. Құқық кодификацияланды.

4. Пәнді игеру үшін ұсынылатын әдістемелік нұсқаулықтар

(СОӨЖ және СӨЖ тапсырмаларын орындау үшін әдістемелік нұсқау)

Егер бақылау нысаны реферат болса онда төменде көрсетілген әдістемелік нұсқауға жүгініңіз.

Реферат жазу және оны қорғау студенттің оқу материалын жақсы меңгергенін, нормативтік актілер мен әдеби қайнар көздерімен жұмыс істеу дағдысын, зерттеудің методологиясын игергенін, мәселенің тарихнамасымен таныс екендігін, зерттеліп отырған объект бойынша субъективтік көзқарасын жеке дәлелді түрде көрсете алатынын және қорытындылай білу қабілетін көрсетуі қажет.

Реферат - заңтану саласындағы өзекті тақырыптардың бірін теориялық немесе экспериментальды зерттеуден тұрады. Жұмыста студент кәсіби міндеттерді жеке шешуге мүмкіндік беретін қажетті теориялық білімдер мен тәжірибелік дағдыларды меңгеру деңгейін көрсетуі қажет.

Реферат – студенттің күрделі әлеуметтік болмыстарды ғылыми талдау әдістерін меңгеру деңгейін, теориялық және тәжірибелік қорытындылар беру қабілетін, зерттеліп отырған саладағы қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеуді жетілдіру бойынша негізгі ұсыныстар бере білу қабілетін көрсетуі тиіс.

Реферат жазудың мақсаты мен міндеттері

Реферат жазуда келесі мақсаттар көзделеді:

• Теориялық және тәжірибелік білімді жүйеге келтіру, бекіту және кеңейту, нақты ғылыми және өндірістік мәселелерді шешу кезінде осы білімді пайдалану;

• Жеке жұмыс істеу қабілетін дамыту және өңделетін мәселелер мен сұрақтарды шешу кезінде зерттеу және тәжірибелеу әдісін меңгеру жұмыста қарастырылған проблемалар мен сұрақтарды шешу кезінде зерттеудің әдістемесін үйренуі тиіс.

Рефераттың жоспары мен құрылымы

Егер студент тақырып бойынша жұмысқа бірінші рет кіріссе, жоспарды бірден құрастыруға болмайды, ең алдымен рефератта қарастырылуы тиіс сұрақтар мен мәселелердің өрісін анықтап алу қажет. Ол үшін тақырыпты толығыырақ ашатын бірнеше негізгі жұмыстарды зертеу қажет, ал гере мәселе теория жүзінде жеткілікті өңделмесе юрисдикциялық органдарын құқық қолдану қызметінің тәжірибесін зерттеуі тиіс. Тек содан кейін ғана жоспарды құруға кірісуге болады.

Жоспар рефераттың бөлімдері мен параграфтардың аттарынан ғана емес, сонымен қатар әр бөлімде ашып көрсетілетін негізгі сұрақтардың тізімінен құрылуы тиіс. Сұрақтардың кезектілігіне үлкен назар аудару қажет, әрбір тараудың алдыңғы тараумен байланысы болуы керек.

Жасалған жоспарды оқытушымен талқылау керек, оқытушы жоспарда ескерілмеген мәселелерді көрсетуі мүмкін және мазмұнының тереңдігі мен жүйелігін толық қамтамасыз ету үшін сұрақты дұрыс тұжырымдауға көмектеседі.

Әдебиеттерді зерттеп, қажетті материалдарды жинаған соң ғана рефератты жазуды бастау керек.

Реферат жұмыстың құрылымы келесі элементтерден тұрады:

• титулдық бет

• мазмұны

• кіріспе

• негізгі бөлім

• қорытынды

• пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Рефераттың бірінші беті – титулдық бет. Титулдық бетке реттік сан нөмірі қойылмайды. Келесі беттер нөмірленеді.

Рефераттың кіріспесінде жұмыстың жалпы сипаттамасы беріледі, тақырыптың өзектілігі дәлелденеді. Мәселені ғылыми зерттеудің деңгейі қарастырылады. Жұмыстың жаңалығы, мақсаты, міндеттері зерттеудің объектісі мен пәні көрсетіледі, теориялық құндылығы немесе тәжірибелік мәні, зерттеу әдістері, жұмыстың эмприкалық негізі мен реферат құрылымының қысқаша сипаттамасы көрсініс табады.

Рефераттың негізгі бөлімі бірнеше бөлімдерден тұрады. Жұмыстың негізгі бөлімінде студент жоспарлы мақсатқа жету үшін, кіріспеде анықталған міндеттерді шешеді.

Қортындыда тақырыптың сипатына және рефераттың зерттелу тереңдігіне байланысты студент өз көзқарасын, қорытындысы мен ұсыныстарын тұжырымдайды. Олар заңдық нормаларды қолданудың теориялық мәселелерін, қарастырылатын салалардағы заңдаманы жетілдіру жолдарын, сұрақтарды қарастыруы мүмкін.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі. Қорытындыдан кейін қолданылған қайнар көздердің библиографиялық тізімі беріледі. Библиографиялық тізім – қолданылған қайнар көздердің библиографиялық сипаттауын құрайтын библиографиялық аппараттың элементі. Мұндай тізім жұмыстың негізгі бөліктерінің бірі болып табылады. Өйткені автордың жеке шығармашылық жұмысын көрсететін және жүргізілген зерттеудің дәрежесінің деңгейі туралы қорытынды жасауға қолданылған қайнар көздердің тізімінің ықпалы жоғары.

Рефератты рәсімдеу

Рәсімдеуге қойылатын талаптар. Реферат таңдалған тақырып бойынша жүргізілген зерттеудің нәтижелері бар қолжазба. Ол міндетті түрде компьютерде терілуі тиіс.

Жұмыс көлемі – «А4» форматындағы қағазда 5-7 парақ түсіндірме хат, компьютерде – парақтың бір жағында, бір интервал аралығында, кегль – 14, шрифт—Times New Roman немесе KZ Times New Roman.. Беттер барлық қосымшаларымен бірге бірыңғай номерленуі тиіс.

Рефераттың бірінші парағы (парақта номер қойылмайды) титулдық парақ болып табылады. Келесі парақ - мазмұны. Материалдарды орналастырудың кезектілігі мазмұнға сәйкес болуы керек. Жұмыстың әрбір құрылымдық элементін жаңа парақтан бастау қажет. Бөлімшелердің атауын орналастырғанда бұл ережені орындау қажеттілігі жоқ. Әдебиеттер тізімі жұмыс мәтінінде сілтемесі бар және рефераттың мазмұны қолданылған әдебиеттерден тұрады.

Егер де бақылау нысаны баяндама түрінде берілсе онда төмендегі әдістемелік нұсқауға жүгініңіз.

Баяндама түріндегі бақылау нысаны студенттің қарастырылып отырған тақырып шеңберінде өзекті деп есептеген тақырыптың маңыздылығын, мәнін, оның теориялық және тәжірибелік қажеттілігін негіздеп, қарастырып отырған тақырыбы шегінде мәселелерді ғылыми, тәжірибелік деңгейде көтеріп қарастырған авторлардың пікірлеріне сүйеніп, сын көзқараспен талдау жасап, өз ұсыныстарын беруі қажет.

Әдетте баяндаманың құрылымы автордың жеке сөйлеу мәдениетімен, стилімен ерекшеленеді . Баяндаманың көлемі әдетте 5-7 минуттық уақытқа сәйкес дайындалады немесе баяндама оқылатын іс-шарадағы регламенттің көлеміне ыңғайланып дайындалады.

Баяндамада рефераттағыдай қатаң құрылымдық тәртіп жоқ, ол баяндама жасаушының жеке, индивидуалдық ерекшеліктерге ие болады.

5. Шет елдердің мемлекет және құқық тарихы » пәнінен курстық жұмыс жазу үшін әдістемелік нұсқаулар.

Шет елдердің мемлекет және құқық тарихы пәнінің оқу материалдарын игеруде маңызды шарт болып, студенттердің ұсынылған әдебиеттермен – оқулықтар, ғылыми мақалалар, монографиялар, нормативті материалдармен өзіндік дайындалғаны болады. Студент үшін оқу және ғылыми материалдармен кәсіби терминологиямен, нормативтік құқықтық актілермен өзіндік істеу дағдыларын игеруде жазбаша курстық жұмыстар үлкен рольге ие.

1 курс студенттері жаз және қыстық емтихандық сессия басталғанға дейін, деканатқа тапсырылатын курстық жұмыс жазады.

Берілген жұмысты орындауға кіріспес бұрын курс бағдарламасымен мұқият танысып, мемлекет және құқық теориясының берілген проблематикасының негізгі түсініктерін меңгеріп, ұсынылған әдебиетті және нормативті материалдарды оқу керек. Курстық жұмыста материалды жазу барысында қолдану үшін, жоспардың әр мәселесіне арналған үзінділер істеген дұрыс болады. Сонымен қатар жазылып жатқан жұмыстың негізгі тұжырымдарын бекіте түсу үшін ҚР-ның және де әлемдегі мемлекеттердің мемлекеттік-құқықтық тәжірибесінен мысалдарды жинап, сараптау керек. Қайнар көз ретінде монографиялық зерттеулер, ғылыми мақалалар, құқық қорғау және басқа да органдардың басылып жатқан тәжірибелерін қолдануға болады.Студент өз жұмысында теорияның өмірмен байланысын және онда тапқан көріністерін көрсету керек.

Мынадай маңызды журналдарды атап кету керек «мемлекет және құқық», «заң және заман», «саясат» және т.б. Курстық жұмыс аталған тақырып бойынша әдебиетті жақсы меңгеріп, материалдың тереңдетілген түрде көрініс тауып, даулы мәселелер бойынша әртүрлі көзқарастарды дұрыс сараптай білу қабілетін көрсету қажет. Мемлекет және құқық теориясы пәнінен курстық жұмыс жазу үшін мұндай әдістің қолданылуы өзіндік ойлау үрдісін, өз көзқарасын ұсынуды және материалды сараптау қабілетін шыңдай түседі. Жоғарыда айтылғаннан оқулықтан, монографиядан, мақаладан көшіруге болмайтындығы анық болды.

Курстық жұмыстың құрылымы мен мазмұнына талаптар.

Курстық жұмыс мыналардан тұру қажет:

1.Беттердің саны көрсетілген жұмыс жоспарынан.(2 қосымша)

2.Кіріспе, онда жұмыстың өзектілігі, жұмыс құрылымы, әдістері көрселеді.

3.Негізгі бөлім, онда зерттеудің теориялық алғышарттары, ғылыми әдебиетке қысқаша шолу, терминдар, зерттеліп жатқан мәселенің жағдайы, оған деген көзқарастар көрсетіледі.

4.Жұмыста қолданылатын материалдар жалпыланатын қорытындылар, жұмыстың теориялық және практикалық маңыздылығы көрсетіледі. Жұмыста айтылғандар бойынша қорытындылар қысқа және нақты болу керек.

5.Қолданған әдебиет тізімі. (3-4 қосымша) Онда барлық әдебиет емес, аталған мәселе бойынша студенттің тек қолданған әдебиеті болу қажет.

6.Әдебиет тізімі алфавиттік тәртіппен құрылады(автор фамилиясы). Тізімде автордың аты, жөні, тегі, жұмыстың аты, жарық көрген жылы, жері, егер кітап көптомды болса, пайдаланған том ғана көрсетіледі. Курстық жұмыста міндетті түрде беттің соңында сілтемелер болуы тиіс(5 қосымша).

7.Жұмысқа теориялық материалды қолдануда мәліметтер келтірілетін қосымшалар, графикалық немесе басқа иллюстрациялық материалдар болуы мүмкін.

Курстық жұмыстың көлемі мен рәсімдеу үшін талаптар.

Жұмыс қолжазба немесе баспа түрінде жазылуы мүмкін. Тексерушінің мүмкін болатын ескертулеріне арналған орын қалдырылу керек. Барлық цитаталар мұқият тексерілу керек. Студент курстық жұмыстың орындалу күнін қойып, қолын қою қажет.

Курстық жұмыс көлемі қарапайым оқушы дәптердің 30 бетінен кем емес немесе 210*300 мм (А4 формат), 20-25 бет болу керек. Сонымен қатар келесі талаптар сақталу керек: 1) беттің мәтіннен бос жері: үстінен 20мм, астынан 25 мм, сол жағынан 20-30мм, оң жағынан 10мм. 2) мәтін 1,5 жиілікте басылады. Бірінші бетте университеттің, факультеттің, кафедраның, жұмыс тақырыбының атауы көрсетіліп, студенттің аты, жөні, тегі, курсы, тобы, оқу нысаны, курстық жұмыс жазылу жылы көрсетіледі. Беттің саны кіріспеден – 3 бет болып басталады.

Жұмыстың мазмұны бірыңғай мәтінде болмау керек. Онда жұмыстың жазылу барысында қисыны көрініс табатын бөлімдерден, тараулардан, параграфтан құрылу керек.

1 қосымша

Курстық жұмыстың бірінші бетінің үлгісі

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Қазақ Гуманитарлық Заң Университеті

Ұлттық құқық жоғары мектебі

Мемлекет және құқық теориясы мен тарихы кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Хаммурапи заңы»

Пәні: «Шет елдердің мемлекет және құқық тарихы»

Орындаған:

_____ курс студенті

________тобы

Ғылыми жетекшісі:

оқытушы Омаров С.Д.

Курстық жұмысты тапсыру уақыты:

қорғау күні:

бағасы:

Астана 2013ж.

2 қосымша

Курстық жұмыс жоспарының үлгісі

Жоспар

Кіріспе 3 бет

1 тарау бет

1.1. бет

1.2. бет

1.3. бет

2тарау бет

2.1. бет

2.2. бет

2.3. бет

3 тарау бет

3.1. бет

3.2. бет

3.3. бет

Қорытынды бет

Пайдаланған әдебиеттер тізімі бет

Қосымша бет

қосымша

Нормативті актілер тізімінің үлгісі

1. Библиографияда акттің толық аты, қабылданған күні, саны және ресми қайнар көзі, мысалы:

• Қазақстан Республикасының 18.12.00., №129-11, «ҚР әлеуметтік әріптестік жайлы» заңы (Қазақстан Республикасының Парламентінің ведомості, №22, 409б.2000ж.)

2. Нормативтік актілер келесі иерархия бойынша орналасады:

• ҚР Конституциясы

• ҚР заңы

• ҚР Президентінің Өкімі

• ҚР Үкіметінің актілері

• Басқа да мемлекеттік органдардың және жергілікті өзін-өзі басқару органдарының шешімдері

• т.б.

4 қосымша

Пайдаланған әдебиеттер тізімінің үлгісі

1. Пайдаланған әдебиеттер тізімінде тек студенттің курстық жұмыста сілтеме жасаған әдебиет ғана көрсетіледі.

2. Ғылыми жұмыстар, кітаптар, мақалалар, рецензиялар және т.б. әдебиет тізімінде алфавиттік тәртіппен орналасады.

5 қосымша

Әдебиеттерге және нормативті актлерге сілтеме істеу үлгісі

1. Курстық жұмыс мәтінінде сілтемелер сол беттің астында істеледі.

2. Сілтемеде алдымен автордың фамилиясы, кейін аты, жөні жазылады.

3. Ғылыми жұмысты бірінші рет қолданған кезде сілтемеде ол туралы барлық мәліметтер беріледі(автордың аты, жәні-тегі, басылымның жері, аты, баспасы, жылы, беті) мысалы, Зиманов С. З. «Конституция и Парламент РК» «Жеті-жарғы», 1996 15б. Келесі сілтемеде осы қайнар көзді көрсеткенде тек, Зиманов С.З. Көрсетілген шығарма ---беті, жеткілікті болады.

4. Журнал мақаласын пайдалану кезінде, сілтемеде автордың аты-жөні, тегі, мақала, журнал атауы, жылы, саны, беті көрсетілу керек(мәтін орналасқан беті).

5. Газает мақаласын қолдану кезінде сілтемеде автордың аты-жөні, тегі, мақала, газет атауы, жылы,күні және айы көрсетілу керек.

6. Актті көрсету кезінде (ҚР Конституциясынан басқа) мәтінде немесе сілтемеде оның атауы, кім және қашан қабылдағанын көрсету керек; сілтемеде міндетті түрде кайнар көзі көрсетілу керек. Мысалы: ҚР 1998ж. 22 сәуірде «Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілікті серіктестіктер жайлы» заңына сәйкес.

Құрастырушы:

Мемлекет және құқық теориясы

мен тарихы кафедрасының оқытушысы А.К. Спанов

БЕКІТЕМІН______________ __________________________

з.ғ.к., доцент

Наурызбай А.Ж.

мемлекет және құқық

теориясы кафедрасының меңгерушісі

6. 2013-2014 оқу жылының «Шет елдердің мемлекет және құқық тарихы» пәні бойынша курстық жұмыстар тақырыптары.

1. Хаммурапи патшаның судебнигі бойынша құқықтық қатынастарды реттеу.

2. Ежелгі Үндістанның діни-құқықтық қайнар көздері. Ману заңдары.

3. Ежелгі Египет мемлекетінің пайда болуы және қоғамдық-саяси құрылысы.

4. Ежелгі Вавилон мемлекетінің пайда болуы және қоғамдық-саяси құрылысы.

5. Ежелгі Афиннің пайда болуы және қоғамдық-саяси құрылысы.

6. XII таблица заңдары.

7. Гай институттары.

8. Ежелгі Римнің қоғамдық-саяси құрылысы.

9. Салий шындығы.

10. 1215 жылғы еркіндіктің Ұлы хартиясы.

11. 1532 жылғы жалпы германдық қылмыстық судебнигі.

12. Франциядағы феодалдық мемлекетің пайда болуы және дамуы.

13. Болгариядағы феодалдық мемлекетің пайда болуы және дамуы.

14. Сербиядағы феодалдық мемлекетің пайда болуы және дамуы.

15. Польшадағы феодалдық мемлекетің пайда болуы және дамуы.

16. Чехиядағы феодалдық мемлекетің пайда болуы және дамуы.

17. Орыс шындығы ерте орта ғасырдағы құқықтық ескерткіші.

18. Жапониядағы феодалдық мемлекеттердің дамуының ерекшеліктері.

19. Араб халифатының пайда болуы және дамуы.

20. Шариат бойынша құқықтық қатынастарды реттеудің ерекшеліктері.

21. Император Николай I мемлекеттік-құқықтық реформалары.

22. XVII-XVIII ғғ. Ағылшын буржуазиялық мемлекетінің қалыптасуы.

23. АҚШ тәуелсіз буржуазиялық мемлекетінің қалыптасуы.

24. XVIII-XIX ғғ. Франция буржуазиялық мемлекетінің құрылуы және дамуы.

25. 1891 ж. Герман империясының Конституциясы.

26. 1804 ж. Францияның азаматтық кодексі (Напалеон кодексі).

27. 1810 ж. Францияның қылмыстық кодексі.

28. 1900 ж. Германияның азаматтық жинағы.

29. 1919 ж. Веймарлық республика және конституция.

30. Жапон буржазиялық мемлекетінің қалыптасуы және дамуы.

31. 1917 жылғы ақпаннан қазанға дейінгі кезеңдегі Ресейдің мемлекеттік құрылысы.

32. XX ғасырдағы АҚШ-тағы мемлекет пен құқықтың дамуы.

33. XX ғасырдағы Франциядағы мемлекет пен құқықтың дамуы.

34. КСРО-тың пайда болуы және таралуы.

35. 1933-34 жж. Фашистік Германияның негізгі заңдары.

36. Германиядағы фашистік диктатураның орнауы. Фашист диктатурасының қирауы.

37. Франциядағы 1946 және 1958 жылдардағы IV-V республикалар конституциясы.

38. XX ғасырдағы Ұлыбританиядағы мемлекет пен құқықтың дамуы.

39. XX ғасырдағы ГФР мемлекеті мен құқығының дамуы.

40. XX ғасырдағы Жапониядағы мемлекет пен құқықтың дамуы.

41. XX ғасырдағы Қытайдағы мемлекет пен құқықтың пайда болуы.

42. (Ұлы депрессия) және оның Еуропа және АҚШ елдерінің мемлекеттік-құқықтық дамуына ықпалы.

43. Ф.Д.Рузвельттің «Жаңа курсы».

44. 1944-90 жылдардағы Шығыс Еуропа елдерінің мемлекет және құқық тарихы.

45. NATO-ның құрылу тарихы. NATO-ның қалыптасуының мемлекеттік-құқықтық салдары.

46. ВШҰ (Варшав Шарты Ұйымы) құрылу тарихы. ВШҰ-ның құрылуының мемлекеттік-құқықтық салдары.

47. Кореяның бөлінуінің тарихы. Кореяның бөлінуінің мемлекеттік-құқықтық салдары.

48. БҰҰ-ның құрылуы және қызмет ету тарихы. БҰҰ-ның XX-XXI ғасырлардағымемлекет пен құқықтың даму үрдісіне ықпалы.

49. ЕҚЫҰ (Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы) құрылу тарихы.

50. Еуропалық ұлт үстіндегі ұйым (ЕО, ПАСЕ).

51. ТМД, ШЫҰ, ҰҚҰШ, Кедендік одақтың құрылуы және даму перспективалары.

52. XX ғасырдағы (АҚШ, Англия, Жапония, ФГР) азаматтық және сауда құқығындағы негізгі ережелерге өзгерістер.

53. 1990 жылдағы Германияның бірігуі және оның конституциялық бекітілуі.

Хаттама №1 __.08.2013 ж.

БЕКІТЕМІН______________ __________________________

з.ғ.к., доцент

Наурызбай А.Ж.

мемлекет және құқық

теориясы кафедрасының меңгерушісі

7. 2013-2014 оқу жылының «Шет елдердің мемлекет және құқық тарихы» пәні бойынша диплом жұмысы тақырыптары

1. Ежелгі Үндістанның діни-құқықтық қайнар көздері. Ману заңдары.

2. Ежелгі Үндістандағы меншік теориясы.

3. Ежелгі Египет мемлекетінің пайда болуы және дамуы. Қоғамдық-саяси құрылысы.

4. Ежелгі Вавилон мемлекетінің пайда болуы және қоғамдық-саяси құрылысы.

5. Ежелгі Афиннің пайда болуы және қоғамдық-саяси құрылысы.

6. Ежелгі Спартадағы саяси билікті орнату және дамыту ерекшеліктері.

7. Ежелгі Римнің пайда болуы және қоғамдық-саяси құрылысының дамуы.

8. Ежелгі Римнің заңнамасы мен заңтануы.

9. Салий шындығы - ерте орта ғасыр құқықтық ескерткіш.

10. 1215 жылғы еркіндіктің Ұлы хартиясы. Ұлыбританияның конституциялық актісі.

11. Герман құқығының эволюциясы, пандектті құқықтың пайда болуы мен ерекшеліктері.

12. Франциядағы феодалдық мемлекетің пайда болуы және дамуы.

13. Жапониядағы феодалдық мемлекеттердің дамуының ерекшеліктері.

14. Араб халифатының пайда болуы және дамуы.

15. Шариат бойынша құқықтық қатынастарды реттеудің ерекшеліктері.

16. XVII-XVIII ғғ. Ағылшын буржуазиялық мемлекетінің қалыптасуы.

17. АҚШ тәуелсіз буржуазиялық мемлекетінің қалыптасуы.

18. XVIII-XIX ғғ. Франция буржуазиялық мемлекетінің құрылуы және дамуы.

19. Федерализм: XVIII-XIX ғғ. доктрина және практика.

20. 1891 ж. Герман империясының Конституциясы.

21. 1804 ж. Францияның азаматтық кодексі (Напалеон кодексі).

22. 1810 ж. Францияның қылмыстық кодексі.

23. 1900 ж. Германияның азаматтық жинағы.

24. 1919 ж. Веймарлық республика және конституция.

25. Жапон буржазиялық мемлекетінің қалыптасуы және дамуы.

26. 1917 жылғы ақпаннан қазанға дейінгі кезеңдегі Ресейдің мемлекеттік құрылысы.

27. XX ғасырдағы АҚШ-тағы мемлекет пен құқықтың дамуы.

28. XX ғасырдағы Франциядағы мемлекет пен құқықтың дамуы.

29. 1933-34 жж. Фашистік Германияның негізгі заңдары.

30. Франциядағы 1946 және 1958 жылдардағы IV-V республикалар конституциясы. Олардың постсоциалистік республикалар мен постколониалды елдердің негізгі заңдарын дайындауға ықпалы.

31. XX ғасырдағы Ұлыбританиядағы мемлекет пен құқықтың дамуы, оның Британ Достастығы елдерінің мемлекті мен құқығына ықпалы.

32. Ұлыбританияның тергеу органдары және сот жүйелерінің құрылуы мен дамуы.

33. Британ Достастығының қалыптасуы және дамуы.

34. XX ғасырдағы ГФР мемлекеті мен құқығының дамуы.

35. Жапон буржуазиялық мемлекетінің қалыптасуы мен дамуы.

36. XX ғасырдағы Қытайдағы мемлекет пен құқықтың пайда болуы.

37. 1944-90 жылдардағы Шығыс Еуропа елдерінің мемлекет және құқық тарихы.

38. XX ғасырдағы (АҚШ, Англия, Жапония, ФГР) азаматтық және сауда құқығындағы негізгі ережелерге өзгерістер.

39. АҚШ саяси институттардың құрылуы мен дамуы.

40. 1990 жылдағы Германияның бірігуі және оның конституциялық бекітілуі.

41. Еуропалық одақтың құрылуы мен даму тарихы.

42. БҰҰ-ның қалыптасуы және даму тарихы және оның бағдарламасының қазіргі кездегі мемлекеттердің дамуына ықпалы.

43. Халықаралық арбитраж: тарихи-құқықтық аспектілер.

44. Араб Шығысы елдеріндегі монархиялық институттардың құрылуы мен дамуы.

45. Исламның әлемдік тәртіп тұжырымдамасы және оның құқыққа әсері.

46. Ирандық неке-отбасылық және мұрагерлік құқығы.

47. Буржуазиялық отбасы құқығындағы неке және ажырасу.

48. Еуропалық қоғамдастық соттарының пайда болуы және дамуы.

49. АҚШ-ғы трестке қарсы заңнаманың дамуы және оның басқа елдердің монополияға қарсы заңнаманың дамуына ықпалы.

50. АҚШ-ғы азаматтық құқықтар мен бостандықтар: сот доктринасы мен практикасы.

Хаттама№1__.08.2013ж.

8. Білім алушылардың білімдерін бақылау және бағалау материалдары (жазбаша бақылау тапсырмалары, өзін өзі тексеруге арналған сұрақтар, тақырыптар бойынша тест тапсырмалары)

Шетелдердің мемлекет және құқық тарихы пәні бойынша жазбаша бақылау тапсырмалары:

1. Шетелдердің мемлекет және құқық тарихының пәні, әдіс-тәсілдері және кезеңдері.

2. Ежелгі Египет мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

3. Ежелгі Вавилон мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

4. Ежелгі Хаммурапи заңдар жинағы.

5. Ежелгі Қытай мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

6. Ежелгі Үндістан мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

7. Ежелгі Ману заңдар жинағы.

8. Ежелгі Афина мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

9. Клисфен және Салон реформалары.

10. Ежелгі Спарта мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

11. Ежелгі Рим мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

12. Серви Тулли реформасы.

13. Рим құқығының қайнар көздері. XII кесте заңы.

14. Орта ғасырдағы Франк мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

15. Орта ғасырдағы Византия мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

16. Орта ғасырдағы Германия мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

17. 1356ж. Алтын Булла.

18. Каролина қылмыстық құқығы.

19. Орта ғасырдағы Франция мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

20. Орта ғасырдағы Англия мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

21. Жалпы құқық жүйесінің ерекшелігі.

22. Романо-германдық құқық жүйесі.

23. 1215 жылғы Ұлы Хартия еркіндігі.

24. Орта ғасырдағы Араб Халифатының мемлекетінің құрылысы.

25. Мұсылман құқығының қайнар көздері.

26. Орта ғасырдағы Жапония мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

27. АҚШ-тағы тәуелсіздік үшін күрес.

28. 1787 жылғы АҚШ Конституциясы.

29. Оливер Кромвелдің протектораты және ағылшын буржуазиялық революциясы.

30. Жаңа дәуірдегі Франция мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

31. 1789-1794 ж.ж. Француздық революция.

32. Жаңа дәуірдегі Германия мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

33. Жаңа дәуірдегі Англия мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

34. XIX ғасырда Англиядағы сайлау реформасы.

35. Қазіргі замандағы АҚШ мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

36. Франклин Рузвельттің жаңа курсы.

Шетелдердің мемлекет және құқық тарихы пәні бойынша өзін өзі тексеруге арналған сұрақтар:

1. Шетелдердің мемлекет және құқық тарихының пәні, әдіс-тәсілдері және кезеңдері.

2. Ежелгі Египет мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

3. Ежелгі Вавилон мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

4. Ежелгі Хаммурапи заңдар жинағы.

5. Ежелгі Қытай мемлекетінің құрылысы.

6. Ежелгі Қытай мемлекетінің құқығы.

7. Ежелгі Үндістан мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

8. Ежелгі Ману заңдар жинағы.

9. Ежелгі Афина мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

10. Клисфен және Салон реформалары.

11. Ежелгі Спарта мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

12. Ежелгі Рим мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

13. Гай институциясы және Юстиниан кодексі.

14. Серви Тулли реформасы.

15. Рим құқығының қайнар көздері. XII кесте заңы.

16. Орта ғасырдағы Франк мемлекетінің құрылысы.

17. Орта ғасырдағы Франк мемлекетінің құқығы.

18. Орта ғасырдағы Византия мемлекетінің құрылысы.

19. Орта ғасырдағы Византия мемлекетінің құқығы.

20. Орта ғасырдағы Германия мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

21. 1356ж. Алтын Булла.

22. Каролина қылмыстық құқығы.

23. Орта ғасырдағы Франция мемлекетінің құрылысы.

24. Орта ғасырдағы Франция мемлекетінің құқығы.

25. Орта ғасырдағы Франциядағы Бовези-Кутюмдері.

26. Орта ғасырдағы Англия мемлекетінің құрылысы.

27. Жалпы құқық жүйесінің ерекшелігі.

28. Романо-германдық құқық жүйесі.

29. 1215 жылғы Ұлы Хартия еркіндігі.

30. Орта ғасырдағы Араб Халифатының мемлекетінің құрылысы.

31. Мұсылман құқығының қайнар көздері.

32. Орта ғасырдағы Жапония мемлекетінің құрылысы.

33. Орта ғасырдағы Жапония мемлекетінің құқығы.

34. Сёток Конституциясы мен Тайхорё заңдар жинағы

35. АҚШ-тағы тәуелсіздік үшін күрес.

36. 1787 жылғы АҚШ Конституциясы.

37. Оливер Кромвелдің протектораты.

38. Ағылшын буржуазиялық революциясы.

39. 1689 жылғы құқық туралы Билль.

40. Жаңа дәуірдегі Франция мемлекетінің құрылысы мен құқығы.

41. 1789-1794 ж.ж. Француздық революция.

42. Франциядағы 1804 жылғы азаматтық кодексі.

43. Жаңа дәуірдегі Германия мемлекетінің құрылысы.

44. Жаңа дәуірдегі Германия мемлекетінің құқығы.

45. 1871 жылғы Германиядағы Конституция бойынша мемлекеттік құрылыс.

46. Жаңа дәуірдегі Англия мемлекетінің құрылысы.

47. Жаңа дәуірдегі Англия мемлекетінің құқығы.

48. XIX ғасырда Англиядағы сайлау реформасы.

49. Қазіргі замандағы АҚШ мемлекетінің құрылысы.

50. Қазіргі замандағы АҚШ мемлекетінің құқығы.

51. Франклин Рузвельттің жаңа курсы.

52. Қазіргі замандағы Ұлыбритания мемлекетінің құрылысы.

53. Қазіргі замандағы Ұлыбритания мемлекетінің құқығы.

54. Қазіргі замандағы Франция мемлекетінің құрылысы.

55. Қазіргі замандағы Франция мемлекетінің құқығы.

56. XX ғасырдың соңындағы Франциядағы сот жүйесі.

57. Веймар республикасындағы 1919 ж. Конституциясы блйынша мемлекеттік құрылыс.

58. Германиядағы фашистік диктатурасының механизмі.

59. Қазіргі замандағы Жапония мемлекетінің құрылысы.

60. Қазіргі замандағы Жапония мемлекетінің құқығы.

Шетелдердің мемлекет және құқық тарихы пәні бойынша тақырыптар бойынша тест тапсырмалары:

<question> Талион қағидасы нені білдіреді

<variant> Ежелгі Вавилондағы қанға-қан, жанға-жан қағидасы

<variant> Египеттегі құлдар құқығы

<variant> Римдегі саудагерлердің сату қағидасы

<variant> Қытайдағы әскери қағидасы

<variant> Ману заңдары бойынша отбасы қағидасы

<question> Рабианум деген не

<variant> Ежелгі вавилондағы қауым кеңесінің басшысы (староста)

<variant> Египеттегі қауым кеңесі

<variant> Грекиядағы салық жүйесі

<variant> Римдегі патша кеңесшісі

<variant> Хаммурапи заңдарындағы қылмыс түрі

<question> Ежелгі Үндістандағы құқық қайнар көздері

<variant> Құқықтық әдет-ғұрып, патша заңдары, ведалар, сот тәжірибесі, жазылған діни құқықтық жинақтар

<variant> Сот прецеденті, патша жарлықтары, діни құқықтық жинақтар

<variant> әдет- ғұрып, діни нанымдар, заң жинақтары

<variant> Моно–нормалар, салт–дәстүрлер, ережелер

<variant> Патша заңдары, жазылған діни құқықтық жинақтар

<question> Хаммурапи деген кім

<variant> Ежелгі Вавилон мемлекетінің патшасы

<variant> Ұсақ саудагерлер

<variant> Қытайдағы қаржы бөлімінің басшысы

<variant> Египеттегі ном басшылары

<variant> Вавилондағы әскери кеңесші

<question> Ван деген нені білдіреді

<variant> Ежелгі Қытайдағы патша титулы

<variant> Римдегі сенат басшысы

<variant> Египеттегі сот органдары

<variant> Афинадағы гвардия басшысы

<variant> Қытайдағы конселярияның жүргізушысы

<question> Син қандай қылмыс жасаған үшін қолданылатын жаза түрі

<variant> Ежелгі Қытайдағы қоғамдық тәртіпті бұзғаны үшін қолданылатын жаза түрі

<variant> Мемлекет құпиясын жариялағаны үшін қолданылатын жаза түрі

<variant> Сауда тәртібін бұзғаны үшін қолданылатын жаза түрі

<variant> Құлақ кесу, мұрын кесу жаза түрі

<variant> Баскесу, шаш кесу

<question> Ежелгі Қытай мемлекетінің кезеңдері

<variant> Шань, Чжоу, Цинь, Хань

<variant> Жоғарғы, төменгі

<variant> Чжоу, Хань,Син

<variant> Шань, Ли, Хань

<variant> Шығыс, батыс

<question> Ежелгі Қытайдағы сот процесіндегі дәлелдемелер

<variant> Куәгерлердің жауаптары, қылмыс болған жерден табылған айғақ заттар, қинау жолымен алынған дәлелдемелер, ант

<variant> Ант беру, куәгерлердің жауаптары

<variant> қинау жолымен алынған дәлелдемелер, халықтан сұрау арқылы алынған дәлелдемелер

<variant> Ұрып соғу, қорқыту арқылы алынған дәлелдемелер

<variant> қылмыс болған жерден табылған айғақ заттар

<question> Ежелгі Үндістанның қоғамдық құрылыстағы халық бөлінісі

<variant> Варна және варнаға кірмейтін тұлғалар

<variant> Құлдар және ерікті адамдар

<variant> Үстем тап өкілдері және тәуелді адамдар

<variant> Шудралар және брахмандар

<variant> Кшатрилар және вайшилер

<question> Ареопаг деген не

<variant> Афинадағы мемлекет және сот билігінің жоғарғы органы

<variant> Қытай мемлекетінің жоғарғы сот органы

<variant> Үндістандағы варна өкілі

<variant> Грекия мемлекетінің атқарушы органы

<variant> Римдегі сот билігі

<question> Архонт деген не

<variant> Ерте Грек полисындағы жоғарғы лауазымды тұлғалар

<variant> Ману заңдарындағы міңдеткерлік құқығы

<variant> Египеттегі лауазымды тұлғалар

<variant> Спартадағы әскери қызметкерлер

<variant> Үндістандағы жиналыс

<question> Базилевс деген нені білдіреді

<variant> Ежелгі Гректердің тайпа көсемі, әскер басшысы, жоғарғы судьясы және абызы

<variant> Римдегі жоғарғы судья

<variant> Египеттегі перғауын кеңесшісі және абызы

<variant> Үндістандағы тайпа көсемі

<variant> Спартадағы әскери реформа жүргізуші

<question> Гелиэя деген нені білдіреді

<variant> Афина мемлекетіндегі заң шығарушы, жоғарғы сот органы және басқару органы

<variant> Спартадағы заң шығарушы орган

<variant> Қытай мемлекетіндегі басқару аппараты

<variant> Египеттегі атқарушы орган, сот және салық жүйесі

<variant> Рим мемлекетіндегі лауазымды тұлға

<question> Драконт заңы қай елдікі және нені білдіреді

<variant> Афинадағы құқықтық әдет-ғұрыптар жинағы

<variant> Египеттегі абыздар заңы

<variant> Спартадағы әскери тәртіп ережесі

<variant> Үндістандағы брахмандардың діни жинағы

<variant> Қытайдағы Конфуций ілімі

<question> Солон деген нені білдіреді

<variant> Афинадағы саяси қайраткер, архонт, бірқатар реформа жүргізуші

<variant> Спартадағы жоғарғы сот жүйесі

<variant> Қытайдағы саяси қызметкер, лауазымды тұлға

<variant> Египеттегі пирамида салушылар

<variant> Римдегі шетел істерін басқарушылар

<question> Эвпатридтер деген не

<variant> Ежелгі Афинадағы рулық тайпасының ақсүйектері

<variant> Ежелгі Римдегі салық жинаушылар

<variant> Ежелгі Египеттегі номарх өкілдері

<variant> Үндістандағы діни қызметкерлер

<variant> Қытайдағы рулық тайпаның ақсүйектері

<question> Ежелгі Египетте алғашқы мемлекеттік құрылымдар шамамен қай уақытта пайда болды

<variant> б.э.д.30ғ

<variant> б.э.д.40ғ

<variant> б.э.д.20ғ

<variant> б.э.д.15ғ

<variant> б.э.д.10ғ

<question> Ежелгі Шығыстағы қала мемлекеттерде бастапқыда діни билік басым болды. Себебі неде

<variant> егіншілікпен айналысушы халық табиғи ортаға тәуелді болғандықтан табиғи күштерге табынатын болды

<variant> соғыс аз болғандықтан әскерилердің ролі төмен болды

<variant> мүліктік теңсіздік пайда болған жоқ

<variant> ақсүйектер әлсіздік болды

<variant> қоғамдағы әлеуметтік жіктелес тереңдей қойған жоқ

<question> Ежелгі Египетте бастапқыда қанша ном болды

<variant> 40

<variant> 20

<variant> 30

<variant> 50

<variant> 60

<question> Ежелгі Египеттегі номдар бастапқыда неше мемлекетке бірікті

<variant> 2

<variant> 10

<variant> 5

<variant> 8

<variant> 15

<question> Египетте бір орталыққа бағынған мемлекеттің негізін қалаған кім

<variant> Нармер/Скорпион

<variant> Тутмос

<variant> Эхнатон

<variant> Амонхотеп

<variant> Томирис

<question> Ежелгі Египеттегі перғауынның шексіз билігінің орнауына қандай жағдайлар әсер етті

<variant> қоғамдық істер, діни билік, тұрақты әскер

<variant> патшаның жеке басының қасиеті

<variant> ақсүйектердің қолдануы

<variant> құл иеленушілік

<variant> дінбасы болғандықтан

<question> Ежелгі Египеттегі алып құрылыстардың салынуына қандай жағдайлар әсер етті

<variant> егіншіліктен түскен мол өнім, мемлекеттік және діни басқарудың күштілігі

<variant> құлдардың санының көптігі

<variant> сауда қатынастарының күштілігі

<variant> дінбасылар дінді күшейтуге ұмытылғандықтан

<variant> сауда қатынастарының күштілігі

<question> Египеттегі сот ісін кім жүргізді

<variant> уәзірлер

<variant> патша

<variant> абыздар

<variant> әкімдер

<variant> саудагерлер

<question> Египеттегі сот ісі ақысыз болды және онда қаралатын мәселелердің негізі қандай істер болды

<variant> қаржы және салық

<variant> ұрылық істер

<variant> дін бұзушылық

<variant> мемлекетке қарсы әрекеттер

<variant> келісімді бұзуға байланысты істер

<question> Қос өзен аңғарындағы алғашқы мемлекет қалай аталады

<variant> Шумер

<variant> Вавилон

<variant> Ассирия

<variant> Аккад

<variant> Египет

<question> Ежелгі Шумер мемлекеті қай уақытта пайда болды

<variant> б.э.д.30ғ

<variant> б.эд.10ғ

<variant> б.э.д.20ғ

<variant> б.э.д.15ғ

<variant> б.эд.18ғ

<question> Вавилонда қай патшаның тұсында қосылған территориялардың барлығына ортақ заң жинағы жасалды

<variant> Хаммурапи

<variant> Иштар

<variant> Ашшур банапал

<variant> Ур-Намму

<variant> Эшнуна

<question> Хаммурапи заңында бір іс бойынша екі рет шешім шығаруға болмайды деген қағиданы қандай баптан көруге болады

<variant> сот шешімі туралы

<variant> ұрлық туралы

<variant> құлдар туралы

<variant> неке турлы

<variant> мұрагерлік туралы

<question> Вавилондағы толық құқылы тұрғындар қалай аталды

<variant> авилум

<variant> баирум

<variant> мушкенум

<variant> деирум

<variant> рерум

<question> Хаммурапи патша қай ғасырда билік құрды

<variant> б.э.д. 18ғ

<variant> б.э.д. 20ғ

<variant> б.э.д. 10ғ

<variant> б.э.д. 15ғ

<variant> б.э.д. 5ғ

<question> Вавилондағы жоғарғы сот билігі кімнің қолында болды

<variant> патшаның

<variant> абыздардың

<variant> наместник

<variant> жоғарғы сот

<variant> уәзір

<question> Хаммурапи заңы бойынша жер иеленудің қандай түрлері болды

<variant> патша, храм, қауым

<variant> патша

<variant> храм

<variant> қауым

<variant> храм, қауым, ақсүйектер

<question> Хаммурапи заңдарында рулық құрылыстың қандай қалдықтары сақталған

<variant> қанға-қан қағидасы

<variant> әкенің билігі

<variant> аналық билік

<variant> рулық қауым

<variant> құлдыққа сату

<question> Мушкенумның мүлкін заң, храм, патша мүлкі сияқты өте қатаң қорғау себебі неде

<variant> оның мүлкі патша мүлкінің бір бөлігі болып есептеледі

<variant> оның мүлкі храм меншігінің бір бөлігі болып есептеледі

<variant> патша оның мүлкін қорғауға кепілдік берді

<variant> мушкенум шет елдік болған соң оған жағадай жасалды

<variant> толық құқықтық азамат ретінде мүлкі қорғалды

<question> Хаммурапи заңдары бойынша Вавилон құлдарының құқы қай мәселеде шектелген жоқ

<variant> ерікті әйелге үйленуге

<variant> сауда жасауға

<variant> бостандығын сатып алуға

<variant> жеке шаруашылық жүргізуге

<variant> сотқа шағымдануға

<question> Хаммурапи заңдары бойынша жұбайы тұтқынға түскен әйел қандай жағдайда тұрмысқа шыға алады

<variant> материалдық жағынан қамтамасыз етілмесе

<variant> балалары болмаған жағдайда

<variant> әйелдің қалың малы төленбесе

<variant> әйелдің ата-анасына кім ақша төлесе

<variant> жұбайы сатқын деп есептесе

<question> Хаммурапи заңдарында мұрагерліктің қандай түрі болды

<variant> заң бойынша және өсиет бойынша

<variant> заң бойынша

<variant> өсиет бойынша

<variant> патша жарлығымен

<variant> сот шешімімен

<question> Вавилондағы жоғарғы сот инстанциясы кім болды

<variant> патша

<variant> арнайы чиновник

<variant> абыз

<variant> шаруа

<variant> наместник

<question> Ежелгі Вавилон қазіргі қай елдің территориясында болды

<variant> Ирак

<variant> Ресей

<variant> Түркия

<variant> Палестина

<variant> Израиль

<question> Ежелгі Үндістан территориясындағы алғашқы қала мемлекеттер қай жерде және қашан пайда болды

<variant> Инд өзенінің бойында, б.э.д.3 мыңжылдық

<variant> Ганга өзенінің бойында, б.э.д.4 мыңжылдық соңы

<variant> Мұхит жағалауында, б.э.д.1 мыңжылдық соңы

<variant> Гималай тауының тегінде, б.э.д.5 мыңжылдық соңы

<variant> джунглилерде, б.э.д.6 мыңжылдық басы

<question> Арий тайпасы қай жерден Үндістанға қоныс аударды

<variant> Орта-Азия, Қазақстан

<variant> Австралиядан

<variant> Африкадан

<variant> Европадан

<variant> Қытайдан

<question> Үнді қоғамының әлеуметтік құрылымындағы ерекшелігі қандай

<variant> варналық жүйе

<variant> қауымның күштілігі

<variant> құлдардың басымдығы

<variant> брахмандардың көптігі

<variant> кайшилер билікте болды

<question> Үндістандағы бір орталыққа біріккенге дейінгі қала-мемлекеттер қалай аталады

<variant> Джанапад

<variant> Сабха

<variant> Паришад

<variant> диван

<variant> Варна

<question> Үндістанда бір орталыққа бағынған мемлекет қашан пайда болды және қай династия тұсында

<variant> б.э.д.4ғ.Маурилер

<variant> б.э.д.6ғ.Магадха

<variant> б.э.д.5ғ.Нанд

<variant> б.э.д.1ғ.Ману

<variant> б.э.д.5ғ.Каутилья.

<question> Үнді мемлекетінде мемлекетті басқаруға байланысты құрылған патша кеңесі қалай аталады

<variant> Паришад

<variant> Сабха

<variant> Джанапад

<variant> Веда

<variant> Авеста

<question> Ману заңдарын кім құрастырды

<variant> брахман мектебінің абыздары

<variant> патша

<variant> ғалымдар

<variant> көрші елдерден көшіріп алды

<variant> патша уәзірлері

<question> Ману заңдары бойынша қауым мүшелері патшаға арнайы сыйлықтан басқа не беріп тұруға міндетті болды

<variant> азық-түлік, отын

<variant> қару-жарақ

<variant> жылқы

<variant> әскер

<variant> гаухар тас

<question> Ману заңдары бойынша патшаға кімдерден салық жинауға тиым салынды

<variant> брахмандардан

<variant> вайшилерден

<variant> шудралардан

<variant> кшатрийлерден

<variant> шет елдіктерден

<question> Ману заңдары бойынша сотқа куәгер ретінде кімдер қатыса алады

<variant> барлық варна өкілдері

<variant> тек брахмандар

<variant> тек кшатрийлер

<variant> вайшилер

<variant> шудралар

<question> Ману заңдарында қандай діни сынақ түрі қолданылады

<variant> от ұстау, суға түсу немесе басына қол тигізіп ант беру

<variant> өткір қылыштың жүзіне жату

<variant> жолбарыспен жекпе-жекке шықты

<variant> құдай мүсінінің алдында ант берді

<variant> брахманның алдында сынақтан өтті

<question> Ману заңдары бойынша соғысқа қатысқан жауынгердің олжалау тәртібі қандай болды

<variant> жауынгердің жеке қолға түсірген заты оның олжасы болды

<variant> жауынгерге олжа бермеді

<variant> жауынгерге олжаны брахман берді;

<variant> жауынгер қолға түсірген затын ортаға салып,онан үлес алды

<variant> жауынгер олжа беру мәселесін тек патша шешті

<question> Ману заңдары бойынша соғыста түскен олжаның жақсы бөлігі кімге берілді

<variant> патшаға

<variant> кшатриге

<variant> брахманға

<variant> әскер басыға

<variant> храмға

<question> Үнді қоғамындағы сот ісіндегі дәлелдеуге қажетті нәрсе не болды

<variant> куәгер

<variant> қылмыс құралы

<variant> ұрланған затты табу

<variant> ұрлығын мойындату

<variant> ұрланған затты сатып алған затты табу

<question> Ману заңдарында патша сот ісін жүргізуді кімге тапсырды

<variant> брахманға

<variant> кшатрийге

<variant> вайшиге

<variant> шудраға

<variant> раджаға

<question> Ману заңдарында жазалау шаралары неге қарап белгіленді

<variant> варнасына

<variant> қызметіне

<variant> байлығына

<variant> нәсіліне

<variant> мекеніне

<question> Цинь мемлекетінің жеңіп шығуына қандай жаңа өзгерістер әсер етті

<variant> Шан-Янь реформалары

<variant> тұрақты әскер

<variant> Ван Ман реформалары

<variant> шаруалар соғысы

<variant> құлдар көтерілісі

<question> Шан Янь реформасы /үлкен/ патриархалдық семья мәселесін қалай шешті

<variant> ыдыратты

<variant> күшейтті

<variant> салық салды

<variant> ақшалай көмек берді

<variant> жерді тегін берді

<question> Шан Янь реформасы бойынша жер мәселесі қалай шешілді

<variant> сатылды

<variant> сатылмады

<variant> арендаға рұқсат берілді

<variant> 3 жылға берілді

<variant> жер шет елдіктерге таратылды

<question> Шан Янь реформасы бойынша енгізілген бестік жүйе дегеніміз не

<variant> әр бес семья өзара жауапты

<variant> бес адам бір адам үшін жауап береді

<variant> әр адамға бес гектар жер берілді

<variant> соғыстан қашақан әр адам үшін бес адам өлтірілді

<variant> әр бес адамнан бір адам әскерге алынды

<question> Шан Янь мемлекетте қандай биліктің болғанын дұрыс деп есептейді

<variant> жеке биліктің

<variant> халық билігінің

<variant> ақсүйектердің

<variant> саудагерлердің

<variant> ғалымдардың

<question> Қытайдағы бір орталыққа бағынған мемлекет қашан құрылды

<variant> б.э.д.3ғ

<variant> б.э.д.6ғ

<variant> б.э.д.1ғ

<variant> б.э.д.5ғ

<variant> б.э.д.4ғ

<question> Бір орталыққа біріккен Қытай мемлекетін басқаруға кіріскен патша бытыраңқылыққа жол бермеу үшін және қорғанысты күшейту үшін қандай шара қолданды

<variant> Ұлы қытай қорғанын салғызды

<variant> көрші мемлекеттерге соғыс ашты

<variant> феодаолдарға қарсы соғыс ашты

<variant> шаруаларды жерге бекітті

<variant> ғұндарға қарсы соғыс ашты

<question> Хань династиясы тұсында мемлекеттік қызметке қалай қабылданды

<variant> қызмет сатылды

<variant> мұрагерлік бойынша

<variant> қызметке сайланды

<variant> тек патша тұқымы тағайындалды

<variant> емтихан арқылы сараланып алынды

<question> Конфуций ілімі нені уағыздады

<variant> аталар жолымен, үлкендерді сыйлау

<variant> бар нәрсе заң бойынша жүргізілуге тиіс

<variant> күшті патша билігін

<variant> ақсүйектер билігін

<variant> Кедейлердің билігін

<question> Ван Ман реформасы бойынша жер мәселесі қалай шешілді

<variant> сатылмады

<variant> сатылды

<variant> арендаға рұқсат

<variant> патша рұқсатымен ғана сатылды

<variant> шет елдіктерге ғана сатылды

<question> Афиныдағы Солон және Клисфен жүргізген саяси реформаладың басты мақсаты қандай болды

<variant> ақсүйектердің ықпалын әлсіретті

<variant> кала адамдарын әлсіретті

<variant> құлдықты күшейтті

<variant> құлдықты күшейтті

<variant> патша билігін күшейтуге ұмтылды

<question> Солон реформасы бойынша борышкерлерге қандай шара қолданылды

<variant> құлдықтан босатылды

<variant> борыштан босатылды

<variant> борышы үшін сатылды

<variant> құлға айналдырды

<variant> өлтіріп отырды

<question> Клисфен реформасы бойынша әкімшілік басқару бірлігі не болды

<variant> территория

<variant> мемлекет

<variant> тайпа

<variant> село

<variant> қала

<question> Клисфен реформасы қандай әлеуметтік топтың билігін әлсіретті

<variant> ақсүйектердің

<variant> кала адамдарының

<variant> саудагерлердің

<variant> әскерилердің

<variant> шаруалардың

<question> Спартада саяси билік қандай әлеуметтік топтың қолында болды

<variant> ақсүйектердің

<variant> шаруалардың

<variant> патшалардың

<variant> сауда адамдарының

<variant> қала адамдарының

<question> Спартада атқару және сот билігін жинақтаған коллегия қалай аталады

<variant> эфорат

<variant> ареопаг

<variant> герусия

<variant> патриции

<variant> принципиат

<question> Солон реформасы бойынша жоғарғы билік кімнің қолында болды

<variant> халық жиналасының

<variant> ақсақалдар кеңесінің

<variant> патшаның

<variant> сауда адамдарының

<variant> қала кедейлерінің

<question> Солон реформасы бойынша мүліктік ценз қай топтың ықпалын күшейтті

<variant> орташа топтың

<variant> ақсүйектердің

<variant> кедейлердің

<variant> сауда адамдарының

<variant> қолөнершілердің

<question> Солон реформасы бойынша төрт жүздер кеңесіне кімдер сайланды

<variant> ионий тайпаларының өкілдері

<variant> қолөнершілер

<variant> саудагерлер

<variant> ру басылар

<variant> кемесі бар адамдар

<question> Афиныда мемлекеттік билікті ұйымдастыруда қай принцип басым болды

<variant> билік салаларының бірін-бірі тежеуі

<variant> атқару билігінің күштілігі

<variant> заң шығару билігінің күштілігі

<variant> биліктің бір адамның қолында шоғырлануы

<variant> сот билігінің күштілігі

<question> Спартадағы саяси билік қандай органның қолында болды

<variant> ақсақалдар кеңесінің

<variant> халық жиналысының

<variant> патшалардың

<variant> қолбасшыларкеңесінің

<variant> тиранның

<question> Грециядағы құл иеленушілік қатынастардың кең дамуы қандай оқиғадан кейін басталды

<variant> грек-парсы соғысы

<variant> Пелопонесс соғысы

<variant> Пуни соғысы

<variant> Македониямен соғыс

<variant> Карфагенмен соғыс

<question> Рим ақсақалдар кеңесі қалай аталды және онда қанша рудың өкілі жиналды

<variant>300, сенат

<variant>500, ареопаг

<variant>400, эфорат

<variant>600, колонат

<variant>100, принципат

<question> Сервий Тулий реформасы нені енгізді

<variant> мүліктік ценз

<variant> діни билік

<variant> әскери билік

<variant> құлдарға еркіндік берді

<variant> шаруаларға жер берді

<question> Мүліктік ценздің мақсаты қандай

<variant> рулық басқарудың орнына территориялық басқару енгізілді, ауқатты адамдардың билікке араласуына мүмкіндік берілді

<variant> борышы барларды құлдыққа айналдыру

<variant> құлдыққа түскендерді босату

<variant> плебейлердің құқын шектеу

<variant> шет елдіктерге азаматтақ беру

<question> Римде республикалық билік қашан орнады

<variant> б.э.д. 6ғ

<variant> б.э.д. 4ғ

<variant> б.э.д. 5ғ

<variant> б.э.д. 9ғ

<variant> б.э.д.10ғ

<question> Римдегі патша билігін құлатуға қандай топ мүдделі болды

<variant> патрицийлер

<variant> плебейлер

<variant> периэктер

<variant> салт аттылар

<variant> дінбасылар

9. Демонстрациялық материалдар (слайд, плакат, т.б.)

10 Оқу, оқу-әдістемелік және ғылыми әдебиеттермен (соның ішінде электронды тасығыштарда болуы) қамтамасыз етілуі

Шетелдердің мемлекет және құқық тарихы

ақпан 2008

Автор	Название			Год изд.	Экз.
	Учебники. Учебные пособия
Абдоллаев Н.А.	История государства и права отдельных стран Дальнего Зарубежья: учебн. Пособие	254с.	Актобе	2005	3
Абдурахманова И.В.	ИГП з/с: Шпаргалка			2004	12
Абдурахманова И.В.	ИГП з/с: учебное пособие			2004	1
Абдурахманова И.В., Орлова Н.Е.	ИГП з/с: 100 экзаменационных ответов	288с.	М.	2004	1
Абдурахманова И.В., Орлова Н.Е.	ИГП з/с: 100 экзаменационных ответов	192с.	М.	2006	19
Абдурахманова И.В.	ИГП з/с: учебное пособие			2007	2
Абдурахманова И.В.	ИГП з/с: учебное пособие			2008	1
Борисевич М.М. и др.	ИГП з/с: учебн. пособие	352с.	М.	2007	20
Вологдин А.А.	ИГП з/с: учебно-метод пособие			2005	2
Дудкина Л.В., Щербакова О.В.	Шпаргалка по истории государства и права России: ответы на экзаменационные билеты	64с.	М.	2006	1
Желудков А.В.	ИГП з/с:Конспект лекций в схемах.			2005	1
	Законодательство Петра1	880с.	М.	1997	3
Исаев И.А.	ИГП России: курс лекций	255с.	М.	1993	2
Исаев И.А.	ИГП России: курс лекций	255с.	М.	1994	3
Исаев И.А.	ИГП России: учебник	544с.	М.	1996	1
Исаев И.А.	ИГПРоссии. Уч.			2006	1
	ИГП з/с: учебник/ К.И.Батыр	496с.	М.	2004	2
	ИГП з/с: учебник/ К.И.Батыр	496с.	М.	2005	6
	ИГП з/с: учебник/ К.И.Батыр			2006	1
	ИГП з/:учебник/ К.И. Батыр			2007	31
	ИГП з/с: пособие к экз/ А.В. Желудков	176с.	М.	2000	16
	ИГП з/с / Под ред С.А.Корнева			1999	10
	ИГП з/с. Ч.1/Н.А. Крашенинникова	174с.	М.	1993	21
	ИГП з/с. Ч.2. Кн.1/Н.А. Крашенинникова	180с.	М.	1994	21
	ИГП з/с. Ч.2. Кн.2/Н.А. Крашенинникова	278с.	М.	1994	24
	ИГП з/с. Ч.1: учебник/ Н.А. Крашенинникова, О.А. Жидков	480с.	М.	1997	8
	ИГП з/с. Ч.1: учебник/ Н.А. Крашенинникова, О.А. Жидков	480с.	М.	1998	5
	ИГП з/с. Ч.1: учебник/ Н.А. Крашенинникова, О.А. Жидков	480с.	М.	1999	1
	ИГП з/с. Ч.2: учебник/ Н.А. Крашенинникова, О.А. Жидков	712с.	М.	1998	1
	ИГП з/с / Крашенниковой Н.А.			1999	18
	ИГП з/с.Часть 1 / Крашенниковой Н.А.			2001	1
	ИГП з/с. Ч.2: учебник/ Н.А. Крашенинникова, О.А. Жидков	712с.	М.	2001	1
	ИГП з/с. Ч.2: учебник/ Н.А. Крашенинникова, О.А. Жидков	720с.	М.	2004	1
	ИГПз/с. Т.1/ Н.А.Крашенникова			2007	1
	ИГП з/с. Т.2/ Н.А.Крашенникова			2007	1
	ИГП з/с: Ученб. пособие / Н.А.Крашенникова			2006	3
	ИГП России: учебник/С.А. Чибиряев	528с.	М.	1998	1
	ИГП России: учебник / Ю.П.Титов			2000	10
	ИГП России: пособие к экз.			2000	15
	ИГП России: источники права. Юридические памятники XI-XX вв./П.Ю. Савельев	255с.	М.	1995	1
Исаев И.А.	История государства и права России: Курс лекций			1993	12
	История советского государства и права			1968	1
Корнев С.А.	ИГП з/с: конспект лекций. Ч.1	64с.	Спб	1999	10
Корнев С.А.	ИГП з/с: конспект лекций. Ч.2	80с.	Спб	1999	1
Кудинов О.А.	История отечественного государства и права: курс лекций	272с.	М.	2007	18
Кудинов О.А.	ИГП з/с: практикум	112с.	М.	2006	19
Кудинов О.А.	ИГП з/с курс лекций			2006	1
Мухаев Р.Т.	ИГП з/с: Учебник	863с.	М.	2005	21
Попова А.В.	ИГП з/с. Конспект лекций.			2007	1
Прудников И.Н.	ИГП з/с: учебник			2004	2
Прудников М.Н.	ИГП з/с. Уч-к.	378с.	М.	2005	1
Прудников М.Н.	ИГП з/с. Уч-к.	366с.	М.	2006	75
Прудников М.Н.	ИГП з/с. Уч-к.	543с.	М.	2008	1
Прудников М.Н.	История государства, права и судопроизводства зарубежных стран. Уч. пос.			2007	1
	Реформы Александра II	464с.	М.	1998	3
Садыков С.Т.	ИГП з/с. Ч.1: учеб. пособие	207с.	Кокшетау	2006	1
Сажина В.В., Тагунов Д.Е.	История государства и права зарубежных стран: ответы на экзаменационные вопросы	224с.	Мн	2007	14
Севастьянов А.В.	ИГП ЗС в вопросах и ответах: учебн. Пособие	144с.	М.	2006	18
Федоров К.Г., Лисневский Э.В.	ИГП з/с.Ч.1: учебн. пособие	272с.	Р/н-Д	1994	24
Федоров К.Г., Лисневский Э.В.	ИГП з/с. Ч.2: учебн. пособие	304с.	Р/н-Д.	1994	28
	Хрестоматия по ИГП з/стран. Новое и новейшее время			1999	17
	Хрестоматия по ИГП з/стран. Древние и средние века			1999	7
	Хрестоматия по ИГП з/стран Том 1 / Н.А.Крашенникова			2004	19
	Хрестоматия по ИГП з/стран Том 2 / Н.А.Крашенниковой	672с.	М.	2004	21
Шапақ Ү.Ш.	Шет елдердің мемлекет және құқық тарихы. Оқү құралы.	152б.	Аст.	2005	71
Шатилова С.А.	ИГП з/с: учебн. пособие	272с.	М.	2005	20
	Дополнительная литература
Аннерс Э.	История европейского права	397с.	М.	1994	8
Аннерс Э.	История европейского права	395с.	М.	1999	3
Бичурин Н.Я.	Китай в гражданском и нравственном состоянии	432с.	М.	2002	1
Борубашов Б.И.	Государственно-правовое регулирование общественных отношений кыргызов в составе Российского государства (1855-1917гг.): историко-правовое исследование/Автореферат	49с.	Бишкек	2009	1
Воробьев М.В.	Японский кодекс «Тайхо Еро Ре» (VIIIв) и право раннего средневековья	384с.	М.	1990	2
Воскресенский Н.А.	Законодательные акты Петра 1/ Б.И. Сыромятникова	602	М.	1945	1
	Законодательство России в ХХ1 веке: По материалам н. –практ. конф.			2002	2
Исаев И.А.	Толковый словарь древнерусских юридических терминов			2001	1
	Отечественное законодательствоХ1-ХХ в. Ч.1 /О. И. Чистякова			2004	5
	Отечественное законодательство Х1-ХХ в. Ч.2 /О. И. Чистяков			2002	5
Соломон П.	Советская юстиция при Сталине	464с.	М.	1998	1
	ИГП зарубежных стран
	Хрестоматия по истории государства и права зар. стран, т.1/ Под ред. Н.А.Крашенниковой			2004	19
	Хрестоматия по истории государства и права зар. стран, т.2/ Под ред. Н.А.Крашенниковой			2004	20
	ИгиП зарубежных стран: Пособие к экзаменам / А.В.Желудков.			2000	15
	Хрестоматия по ИГП зарубежных стран Нового и Новейшего времени.			1999	17
	Хрестоматия по ИГП зарубежных стран Древнего и Среднего веков.			1999	7
	Хрестоматия по истории государства и права СССР. Дооктябрьский период.			1990	1

Шетелдердің мемлекет және құқық тарихы

ақпан 2008

Автор	Заглавие			Год изд.	Экз.
	Монографии. Дополнительная литература. Норм. Акты.
	Армяно-кыпчакский судебник 1519-1594			2003	1
	Всемирная история государства и права: Энциклопедическая словарь/ А.В. Крутских	398с.	М.	2001	3
	Учебники. Учебные пособия.
Булгакова Д.А.	ВИГиП			2000	19
Булгакова Д.А.	ВИГиП			2001	2
Булгакова Д.А., Истаев А.Ж.	ВИГиП: учеб. пособие	225с.	Алм.	2005	24
Булгакова Д.А., Истаев А.Ж.	ВИГиП: учеб. пособие (СД-диск)			2005	4
Булгакова Д.А., Истаев А.Ж.	ВИГиП: учеб. пособие	225с.	Алм.	2008	1
Булгакова Д. А.	Мемлекет және құқықтың жалпы тарихы: оқу құралы	222б.	Алм.	2004	94?
Булгакова Д. А.	Мемлекет және құқықтың жалпы тарихы: оқу-әдістемелік құрал	228б.	Алм.	2004	200?
Булгакова Д. А., Истаева А.Ж.	Мемлекет және құқықтың жалпы тарихы/ Оқу құралы			2005	4
Булгакова Д.А., Истаев А.Ж.	Мемлекет және құқықтың жалпы тарихы: оқу-әдістемелік құрал	222б.	Алм.	2007	1
Булгакова Д.А., Истаев А.Ж.	Мемлекет және құқықтың жалпы тарихы: оқу-әдістемелік құрал	222б.	Алм.	2008	2
	ВИГиП / К.И,Батыр			1993	12
	ВИГиП / К.И,Батыр			1996	8
	ВИГиП / К.И,Батыр			1997	50
	ВИГиП / К.И,Батыр			1998	61
	ВИГиП / К.И,Батыр			1999	37
	ВИГиП: учебник / К.И,Батыр	496с.	М.	2000	7
	ВИГиП / К.И,Батыр			2002	51
	ВИГиП. Т2. / Под ред. В.А.Томсинова.			2002	2
	ВИГиП. Т1. / Под ред. В.А.Томсинова.			2002	3
	Всеобщая история государства и права. Древний мир. В схемах			1996	6
	Всеобщая ист. гос. и права: Тип. учеб прогр.			2001	30
	Всеобщая история государства и права:Учеб.программа			1998	78
Графский В. Г.	ВИГиП			2000	9
Графский В. Г.	ВИГиП			2004	50
Мухтарова А. К.	Шетелдердің мемлекет және құқық тарихы: лекциялар курсы	571б.	Алм.	1999	301
Мұхтарова А.Қ.	Шетелдердің мемлекет және құқық тарихы. Оқулық	562б.	Алм.	2005	105
Мухтарова А.К.	Шетелдердің мемлекет және құқық тарихы. Оқулық (СД-диск)			2005	4
Папаян Р. А.	Христианские корни современного права			2002	2
Рузудинов Ж.С.	Эволюция законодательства Японии с раннего средневековья .			2002	1
	Хрестоматия по ВИГиП / Черниловский З.М.			1998	5
	Хрестоматия по ВИГиП в 2-хтт / Батыр К.И.			2000	1
	Хрестоматия по всеобщей ист. гос. и права / В.Н.Садиков.			1998	5
	Хрестоматия по всеобщей истории государства и права. Т.1. Древний мир	394с.	Алм.	2001	608
	Хрестоматия по всеобщей истории государства и права. Т.2. Новое и новейшее время.	316с.	Алм.	2001	613
Черниловский З.М.	ВИГиП	576с.	М.	1995	180
Черниловский З.М.	ВИГиП	576с.	М.	1996	121
Черниловский З.М.	ВИГиП	576с.	М.	1999	349
Черниловский З.М.	ВИГиП	576с.	М.	2000	27
Черниловский З.М.	ВИГиП	592с.	М.	2002	31
Черниловский З.М.	ВИГиП			2004	50

	67.400.3(5Каз)-КазГЮУ Б18	Б «Мемлекет және құқық теориясы мен тарихы» кафедрасы оқытушыларының мақалалар тізімі 2010-2013ж.ж. аймаханов М. Т. Комментарий к Закону Республики Казахстан от 8 декабря 2009 года №223 "О государственных гарантиях равных прав и равных возможностей мужчин и женщин" / М. Т. Баймаханов // Вестник института законодательства Республики Казахстан. - 2010. - №3(19). - С. 28-29. Экземпляры: всего:1 - НЗ(1).
	67.0.2 -КазГЮУ Б 189	Баймаханов М. Воздействие законности на осуществление прав человека / М. Баймаханов // Заңгер. - 2012. - №1. - С. 19-21.
	67.0.21-КазГЮУ Б 189	Баймаханов М.Т. Кодификационные акты - важнейший компонент систематизации законодательства / М. Т. Баймаханов. - Астана : ГУ Институт законодательства РК, 2011 // Ұлттық заңнаманы жүйелендірудің өзекті мәселелері : ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары (2011 жылғы 18 наурыз) = Актуальные проблемы систематизации национального законодательства : Материалы науч.-практ.конф. (18 марта 2011 г) / Жалпы ред. Р.Т. Түсіпбеков. - Астана : ГУ Институт законодательства РК, 2011. - С. 12-15. Экземпляры: всего:1 - НЗ(1).
	67.7-КазГЮУ Б 189	Баймаханов М.Т. Модернизация нормативного регулирования правоохранительной и судебной систем как средство повышения их эффективности и действенности / М. Т. Баймаханов // Қазақстан Республикасы Президентінің жолдауы аясында сот және құқық қорғау жүйелерін жаңғырту : ғылыми-тәжірибелік конф. материлдары (2012 жылғы 13 сәуір) = Модернизация судебной и правоохранительной систем в свете послания Президента РК : материалы науч.-практ.конф. (13 апреля 2012 года) . - Астана : Қазақстан Республикасының Заң шығару институты ММ, 2012. - С. 10-15. Экземпляры: всего:1 - НЗ(1).
	67.0.21(5Каз)-КазГЮУ Б 18	Баймаханов М.Т. Может ли удовлетворить нас нынешний уровень правовой базы юридической экспертизы в стране? / М. Т. Баймаханов // Вестник института законодательства Республики Казахстан. - 2011. - №2. - С. 5-8. - Библиогр. в конце ст.
	67.51.2-КазГЮУ Б 189	Баймаханов М.Т. О необходимости сочетания личностного, группового и общесоциального уровней изучения причин преступности и путей ее предупреждения / М. Т. Баймаханов // Предупреждение преступности: реалии и перспективы в ХХІ веке : материалы МНПК (25 марта 2011 г.) / ред. Б. Ж. Әбдірайым. - Астана : ЕНУ им. Л.Н.Гумилева, 2011. - С. 8-16. Экземпляры: всего:1 - ЧЗН(1).
	67.0.2 -КазГЮУ Б 18	Баймаханов М.Т. Право в глобальном мире: принцип верховенства права и актуализация традиционных начал и принципов (тезисы доклада перед магистрантами и студентами) / М. Т. Баймаханов // ҚазҰУ хабаршысы. Заң сериясы. - 2011. - №3(59). - С. 13-14.
	67.0.21-КазГЮУ Б 189	Баймаханов М.Т. Правотворчество и научная экспертиза / М. Т. Баймаханов // Тәуелсіздіктің 20 жылдығы: конституциялық құрылыстың тәжірибесі мен келешегі : ҚР Тәуелсіздігінің 20-жылдығына арналған халықаралық ғылыми- тәжірибелік конференция материалдары. Астана 2011 ж., 28 қараша = 20 лет независимости: опыт и перспективы конституционного строительства : Материалы междунар.науч.-практ.конф., посвященной 20-летию Независимости РК. - Астана : ЦБО и МИ, 2011. - С. 17-21. - Библиогр. в конце ст. Экземпляры: всего:1 - НЗ(1).
	63.3(5Каз)-КазГЮУ Б 189	Баймаханов М.Т. Презентация "Книги скорби", содержащей расстрельные списки жертв массовых политических репрессий, захороненных в урочище Жаналык / М. Т. Баймаханов // Вестник института законодательства Республики Казахстан. - 2012. - №2. - С. 11-14. - Библиогр. в конце ст.
	67.0.3(5Каз)-КазГЮУ Б 189	Баймаханов М.Т. Профессор С.Ф.Ударцев: ученый, педагог, общественный и политический деятель (посвящается юбилею д.ю.н., профессора С.Ф.Ударцева) / М. Т. Баймаханов, И. У. Аубакирова // Құқық және мемлекет . - 2011. - №3(52). - С. 216-229.
	67.400.3-КазГЮУ Б 18	Баймаханов М.Т. Соотношение государственно - суверенных и международных начал регулирования обеспечения и реализации прав человека / М. Т. Баймаханов // Вестник института законодательства Республики Казахстан. - 2011. - №3(23). - С. 15-18. - Библиогр. в конце ст.
	67.0.3(Каз)-КазГЮУ Б 189	Баймаханов М.Т. Участие сотрудников Института философии и права в обучении студентов-юристов (Тезисы выступления) / М. Т. Баймаханов // Жоғары заң білімі, ғылым және құқықтық сараптама: тарихы және қазіргі жағдайы : Қазақстандағы жоғары заң білімінің 70-жылдығына арналған Республикалық ғылыми-тәжірибелік конф. материалдары = Высшее юридическое образование, наука и правовая экспертиза: история и современность : Материалы республиканской науч.-теорет.конф., посвященной 70-летию высшего юридического образования в Казахстане. / ҚазГЗУ. - Астана : ТОО "ЦБО и МИ", 2011. - С. 38-40. Экземпляры: всего:1 - НЗ(1).
	67.0.3 - КазГЮУ Б18	Баймолдина З. Жизнь во имя торжества права / З. Баймолдина // Заңгер. - 2010. - №7. - С. 27-28. Экземпляры: всего:1 - НЗ(1).
	66.3(5Каз)8 Б18	Баймолдина С. Видный общественный и политический деятель, ученый и юрист / С. Баймолдина // Заңгер. - 2010. - №3. - С. 86-88. Экземпляры: всего:1 - НЗ(1).
	67.412.11-КазГЮУ Б 928	Бусурманов Ж.Д. Основные направления мониторинга международно-правовых актов межгосударственных объединений / Ж. Д. Бусурманов // Мониторинг международно-правовых актов межгосударственных объединений в контексте совершенствования национального законодательства : материалы междунар. науч.-практ. конф. 29 ноября 2011г. / Под ред. Ж.Д. Бусурманова. - Астана : Институт законодательства, 2012. - С. 36-43. Экземпляры: всего:1 - НЗ(1).
	67.0.21-КазГЮУ Б 928	Бусурманов Ж.Д. Современные проблемы содержания и организации правового мониторинга международно-правовых актов СНГ, ЕврАзЭС, Таможенного Союза и Единого Экономического пространства и их взаимодействии с национальным законодательством: Аналитический доклад / Ж. Д. Бусурманов, Т. А. Хабриева, В. Д. Ипатов // Мониторинг международно-правовых актов межгосударственных объединений в контексте совершенствования национального законодательства : материалы междунар. науч.-практ. конф. 29 ноября 2011г. / Под ред. Ж.Д. Бусурманова. - Астана : Институт законодательства, 2012. - С. 9-33. Экземпляры: всего:1 - НЗ(1).
	67.3(5Каз) - КазГЮУ Н90	Нурмагамбетова С. Б. Теоретические и историко - правовые аспекты миграции населения в дореволюционном Казахстане / С. Б. Нурмагамбетова // Құқық және мемлекет . - 2010. - №1. - С. 84-95. - Библиогр. в конце ст. Экземпляры: всего:1 - НЗ(1).
	67.401.5(5Каз) - КазГЮУ С20	Сарсембаев М.А. Сравнительно - правовой анализ конвенции о согласовании условий проведения контроля грузов на границах и Таможенного кодекса Республики Казахстан / М.А. Сарсембаев // Құқық және мемлекет . - 2010. - №2(47). - С. 89-100. - Библиогр. в конце ст. Экземпляры: всего:1 - НЗ(1).
	67.0.1-ҚазГЗУ С74	Спанов А.Қ. Азаматтық қоғам демократиялық мемлекеттің шарты ретінде / А.Қ. Спанов // Құқық және мемлекет . - 2010. - №3(48). - С. 22-29. - Библиогр. в конце ст. Экземпляры: всего:1 - НЗ(1).
	67.0.1-ҚазГЗУ С74	Спанов А.Қ. Қазіргі кездегі демократия мен құқықтық тәртіп / А. Қ. Спанов // Совершенствование института представительства: вопросы правотворчества и правоприменения [Текст] : Мат-лы междунар. науч.-практ. конф. (г. Астана,19 марта 2010 года) / ЕНУ им. Л.Н. Гумилева ; ред. Б. Ж. Әбдірайым. - Астана : Евразийский национальный университет им. Л.Н. Гумилева, 2010. - 417 с. - ISBN 9965-31-324-5 : Б.ц. тг. - 2010. - С. 397-404. - Библиогр. в конце ст.
	67.0.21-ҚазГЗУ Т18	Танатарова З.Л. Құқықтық жүйелердің жіктеліну мәселелері / З. Л. Танатарова // Құқық және мемлекет Право и государство. - 2011. - №3(52). - С. 50-57. - Библиогр. в конце ст.
	67.407.21-ҚазГЗУ Т76	Турабаев А.Р. Столпындік аграрлық реформа және оның заңнамалық қамтамасыз етілуі / А.Р. Турабаев // Құқық және мемлекет . - 2010. - №1. - С. 109-110. - Библиогр. в конце глав Экземпляры: всего:1 - НЗ(1).
	67.0.3(5Каз)-КазГЮУ У 28	Ударцев С.Ф. Академик Г.С.Сапаргалиев - историк государства и права, политической и правовой мысли, теоретик конституционного права (к 80-летию ученого) / С. В. Ударцев // Қазіргі жағдайдағы Қазақстан қоғамның саяси жүйесін жетілдіру мәселелері : атты РҒТК материалдары (23 маусым 2010 ж.) = Проблемы совершенствования политической системы казахстанского общества в современных условиях, посвященной 80-летию академика НАН РК, д.ю.н., профессора Г.С.Сапаргалиева : материалы РНТК. - Алматы : Қазақ университеті, 2010. - С. 14-50.
	67.400.3(5Каз)-КазГЮУ У 284	Ударцев С. Конституционные ориентиры межэтнического мира и согласия в Республике Казахстан / С. Ударцев // Заңгер. - 2012. - №1. - С. 39-44.
	67.400.6-КазГЮУ У28	Ударцев С. Конституционный Совет и правотворчество / С. Ударцев // Заңгер. - 2011. - №1. - С. 20-22. Экземпляры: всего:1 - НЗ(1).
	66.3 (5Каз)-КазГЮУ У 284	Ударцев С. Смелый тренд XXI века / С. Ударцев // Казахстанская правда. - 2012. - №439(16 декабря). - С. 7.
	67.401.2(5Каз)-КазГЮУ У 28	Ударцев С.Ф. Государственная служба в условиях демократизации общества / С. Ф. Ударцев // Жаһандану жағдайында мемлекеттк қызметті жетілдірудің құқықтық мәселелері : дөңгелек үстел материалдары (ҚазГЗУ 22 желтоқсан 2010 ж. ) = Правовые проблемы совершенствования государственной службы в условиях глобализации : Материалы круглого стола (22 декабря 2010г.) / ҚазГЗУ. - Астана : ЦБО и МИ, 2011. - С. 107-127. - Библиогр. в конце ст. Экземпляры: всего:1 - НЗ(1).
	67.0.3 - КазГЮУ У284	Ударцев С.Ф. Знаменитый профессор С.С. Сартаев / С. Ф. Ударцев ; ред. Ф. Фахрутдинов. - Алматы : "Дәуір", 2010. - 505 с. : фот.цв. Экземпляры: всего:2 - РФ(1), ЧЗ(1).
	67.0.3(5Каз)-КазГЮУ У 284	Ударцев С.Ф. И делом право утверждал (памяти академика С.З.Зиманова) / С. Ф. Ударцев // Құқық және мемлекет . - 2011. - №4. - С. 20-26.
	67.3.2 - КазГЮУ У 284	Ударцев С.Ф. Идея космического государства в истории политической мысли / С. Ф. Ударцев // Право и политика. - 2012. - №8. - С. 1386-1399. - Библиогр. в конце ст.
	67.0.21-КазГЮУ У 28	Ударцев С.Ф. Правовая политика, систематизация законодательства и эволюция права / С. Ф. Ударцев // Право и политика. - 2011. - №5. - С. 739-751. - Библиогр. в конце ст.
	67.0.3(5Каз)-КазГЮУ У 28	Ударцев С.Ф. Правофланговый юридической науки (памяти академика С.З.Зиманова) / С. Ф. Ударцев // Заңгер. - 2011. - №11. - С. 54-58.
	67.0.3(5Каз)-КазГЮУ У 284	Ударцев С.Ф. И делом право утверждал (памяти академика С.З.Зиманова) / С. Ф. Ударцев // Құқық және мемлекет . - 2011. - №4. - С. 20-26.
	67.3.2 - КазГЮУ У 284	Ударцев С.Ф. Идея космического государства в истории политической мысли / С. Ф. Ударцев // Право и политика. - 2012. - №8. - С. 1386-1399. - Библиогр. в конце ст.
	67.400(5Каз)-КазГЮУ У 284	Ударцев С.Ф. Из глубины веков до наших дней / С. Ф. Ударцев // Казахстанская правда. - 2012. - №282-283. - С. 5.
	67.0.21-КазГЮУ У 28	Ударцев С.Ф. Правовая политика, систематизация законодательства и эволюция права / С. Ф. Ударцев // Право и политика. - 2011. - №5. - С. 739-751. - Библиогр. в конце ст.
	67.0.3(5Каз)-КазГЮУ У 28	Ударцев С.Ф. Правофланговый юридической науки (памяти академика С.З.Зиманова) / С. Ф. Ударцев // Заңгер. - 2011. - №11. - С. 54-58.
	67.0.3(5Каз)-КазГЮУ У 284	Ударцев С.Ф. Профессор КазГЮУ А.Н.Таукелев: судьба и творчество / С. Ф. Ударцев // Жоғары заң білімі, ғылым және құқықтық сараптама: тарихы және қазіргі жағдайы : Қазақстандағы жоғары заң білімінің 70-жылдығына арналған Республикалық ғылыми-тәжірибелік конф. материалдары = Высшее юридическое образование, наука и правовая экспертиза: история и современность : Материалы республиканской науч.-теорет.конф., посвященной 70-летию высшего юридического образования в Казахстане. / ҚазГЗУ. - Астана : ТОО "ЦБО и МИ", 2011. - С. 45-67. - Библиогр.: с. 59-67. Экземпляры: всего:1 - НЗ(1).
	67.0.3(5Каз)-КазГЮУ У 284	Ударцев С.Ф. Сартаев Султан Сартаевич / С. Ф. Ударцев // Наука и жизнь Казахстана. - 2012. - №3-4. - С. 199-229. - Библиогр. в конце ст.
	67.3.2 - КазГЮУ У 284	Ударцев С.Ф. Ученый-энциклопедист, автор статей о географии Казахстана в Британской энциклопедии / С. Ф. Ударцев // Құқық және мемлекет . - 2012. - №2-4. - С. 56-59.
	67.400(5Каз)-КазГЮУ У 284	Ударцев С.Ф. Феномен Конституции и истории / С. Ф. Ударцев // Конституция-қоғам мен мемлекетті әлеуметтік жаңғыртудың негізі : атты ХҒП конф. материалдары (2012 жылғы 30-31 тамыз Астана, Алматы қалалары) = Конституция - основа социальной модернизации общества и государства : материалы Междунар.науч.-практ.конф., посвященной Дню Конституции РК (30-31 августа 2012 года Астана, Алматы) / ред. И.И. Рогова және т.б. - Астана, Алматы : Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ; ИИО, 2012 Экземпляры: всего:1 - НЗ(1).
	67.3(0) - КазГЮУ У 284	Ударцев С.Ф. Эволюция идеи европейского единства и опыт ее реализации в моделях государственного устройства / С. Ф. Ударцев // Право и политика. - 2012. - №11. - С. 1925-1932. - Библиогр. в конце ст.
	67.0.3(5Каз)-КазГЮУ У 284	Ударцев С.Ф. Юрист. Профессор. Политик / С. Ф. Ударцев // Казахстанская правда. - 2012. - №352-353. - С. 6.
	67.0.3 - КазГЮУ У 28	Ударцеву С.Ф. - 60 лет // Налоги и финансы. - 2011. - №8. - С. 22.
	67.3(0) - КазГЮУ У 284	Ударцев С.Ф. Эволюция идеи европейского единства и опыт ее реализации в моделях государственного устройства / С. Ф. Ударцев // Право и политика. - 2012. - №11. - С. 1925-1932. - Библиогр. в конце ст.
	67.401.1-ҚазГЗУ Ш26	Шапак У. Оралмандардың әлеуметтік бейімдеу және ықпалдау қызметін ұйымдастырудың құқықтық негіздері / У. Шапак // Әлеуметтік модернизация жағдайында құқықтық саясат және әлеуметтік аясында азаматтардың конституциялық құқықтарын іс жүзіне асыруының өзекті мәселелері [Текст] : дөңгелек үстел материалдарының жинағы (17 қаңтар,2013ж.) = Актуальные проблемы правовой политики в условиях социальной модернизации и реализация конституционных прав граждан в социальной сфере : сборник материалов международного круглого стола / ҚазГЗУ ; ред. С. Ф. Ударцев. - Астана : КазГЮУ Консалтинг, 2013. - 260 с. - ISBN 978-601-80377-2-6 : 1300.00 тг. - 2013. - С. 197-205. - Библиогр. в конце ст.
	67.0.22-ҚазГЗУ Ш26	Шапак У. Қазақ даласындағы әділ соттың "алтын ғасырының "ерекшеліктері / У. Шапак // Құқық және мемлекет . - 2012. - №01(54). - С. 46-48. - Библиогр. в конце ст.
	67.0.2-ҚазГЗУ Ш26	Шапақ У. Ру жиналысы эе-дің демократиялыұ негізі / У. Шапақ // Құқық және мемлекет . - 2010. - №2(47). - С. 50-52. - Библиогр. в конце ст. Экземпляры: всего:1 - НЗ(1).
		Актуальные проблемы правовой политики в условиях социальной модернизации и реализация конституционных прав граждан в социальной сфере. Сборник материалов международного круглого стола. 17 января 2013 года. / Редколл: С.Ф. Ударцев (председатель), А.А. Кереев, М.А. Шакенов и др. – Астана, ТОО «КазГЮУ Консалтинг»» - 2013. – 260с.