sarf
.pdf
www.arabic.uz
( / )+
|
K , & |
q +14\ D |
4$6" |
|
|
Бўшашувчи эр |
.^Ž Z6 |
.Ž Z |
–• Z |
m n6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Бўшашувчи аёл |
z Ž Z |
.Ž Z |
q' Ž Z |
o[I p6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.оида: калиманинг 2= ми баробарида келган V нинг ма обли |
|||||
касралик бўлса ? га алб илинади. |
|
|
|
||
.оида: иллатли +арфнинг +аракати олдидаги со- +арфнинг +аракатидан бош ача бўлса, иллатли +арф +аракати со- +арфга кўчирилади.
5^6%4$" + )
|
|
K , & |
|
q +14\ D |
|
|
|
|
4$6" |
|
|
|
|
|
|
||
Бўшашилувчи эр |
|
.V‡^6Ž " |
|
. |
[^6Ž " |
|
|
|
‹^6Ž " |
|
|
m n6" |
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Бўшашилувчи аёл |
|
z [^6Ž " |
|
. |
D[^6Ž " |
|
|
|
…'[^6Ž " |
|
o[I p6" |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
‹^6Ž " аслида V^Ž6 " эди, ...................................... |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
: "^F %" r1 I-& ( %+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
K , & |
|
q +14\ D |
|
|
|
|
4$6" |
|
|
|
|
|
|
||
Бўшашмади эр |
|
^Ž 6 |
|
^Ž 6 |
|
|
|
|
–6 |
|
|
|
m n6" N g h |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Бўшашмади аёл |
|
.^Ž6 |
|
^Ž D6 |
|
|
|
|
–6 |
D |
|
|
o[I p6" N g h |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Бўшашмадинг эр |
|
^Ž D6 |
|
^Ž D6 |
|
|
|
|
–6 |
D |
|
|
m n6" N i j6" |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Бўшашмадинг аёл |
|
.^Ž D6 |
|
^Ž D6 |
|
|
|
:Ž D |
|
o[I p6" N i j6" |
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Бўшашмадим |
|
–6 I |
|
k d 6" |
|
|
|
–6 |
Z @ |
|
|
k d 6" |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Бўшашмадик |
|
|
|
l4 K " |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
: ^63 t " r1 +I-& ( %+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
K , & |
|
|
q +14\ D |
|
|
|
|
|
4$6" |
|
|
|
|
||
Бўшашилмади эр |
|
^Ž 6 |
|
|
Ž 6 |
|
|
|
– |
6 |
|
m n6" N g h |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Бўшашилмади аёл |
|
Ž 6 |
|
|
Ž 6D |
|
|
|
– |
6D |
|
o[I p6" N g h |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
351
www.arabic.uz
Бўшашилмадинг эр |
|
|
^Ž 6D |
Ž 6D |
|
|
– 6D |
m n6" Ni j6" |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Бўшашилмадинг аёл |
|
|
Ž 6D |
Ž 6D |
|
|
:Ž 6D |
o[Ip6" Ni j6" |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Бўшашилмадим |
|
|
– 6I |
kd 6" |
|
|
–ZF@ |
kd 6" |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Бўшашилмадик |
|
|
|
|
|
|
l4 K" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
:"^F%" r1 +I :$I (+ % |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
K,& |
|
q +14\D |
|
|
$4 6" |
|
|
|
|
|
|
|||||
Бўшашмайди эр |
|
|
.^Ž6 = |
|
. ^Ž6 = |
|
^Ž6 = |
|
m n6" Ng h |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Бўшашмайди аёл |
|
|
.^Ž6 = |
|
. ^Ž6 D = |
|
^Ž6 D = |
|
o[Ip6" Ng h |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Бўшашмайсан эр |
|
|
.^Ž6 D = |
|
. ^Ž6 D = |
|
^Ž6 D = |
|
m n6" Ni j6" |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Бўшашмайсан аёл |
|
|
.^Ž6 D = |
|
. ^Ž6 D = |
|
Ž D = |
|
o[Ip6" Ni j6" |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Бўшашмайман |
|
|
^Ž6 I = |
|
kd 6" |
|
^Ž6Z@ = |
|
kd 6" |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Бўшашмаймиз |
|
|
|
|
|
|
l4 K" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
: ^63t" r1 +I :$I (+ % |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
K,& |
q +14\D |
|
|
$4 6" |
|
|
|
|
|
|
||||||
Бўшашилмайди эр |
|
|
.^Ž 6 = |
. Ž 6 = |
|
9Ž 6 = |
|
m n6" Ng h |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Бўшашилмайди аёл |
|
|
Ž 6 = |
. Ž 6D = |
|
9Ž 6D = |
|
o[Ip6" Ng h |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Бўшашилмайсан эр |
|
|
.^Ž 6D = |
. Ž 6D = |
|
9Ž 6D = |
|
m n6" Ni j6" |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Бўшашилмайсан аёл |
|
|
|
Ž 6D = |
. Ž 6D = |
|
Ž 6D = |
|
o[Ip6" Ni j6" |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Бўшашилмайман |
|
|
9Ž 6I = |
kd 6" |
|
9ŽZF@ = |
|
kd 6" |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Бўшашилмаймиз |
|
|
|
|
|
|
l4 K" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
8 + "@ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
K,& |
|
|
|
|
q +14\D |
|
|
$4 6" |
|
|
|
|
|
|
||||
Бўшашсен эр |
|
^Ž6ZF |
|
|
|
|
^Ž6ZF |
|
–6ZF |
|
|
m n6" |
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Бўшашсен аёл |
|
.^Ž6ZF |
|
|
^Ž6ZF |
|
:ŽZF |
|
|
o[Ip6" |
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
:"^F%" r1 I Ng h + "@ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
K,& |
|
|
q +14\D |
|
$4 6" |
|
|
|
|
|
|
|||||||
352
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
www.arabic.uz |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Бўшашсин эр |
|
|
^Ž 6 |
|
|
^Ž6 |
|
|
–6 |
|
|
|
m n6" N g h |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Бўшашсин аёл |
|
|
.^Ž6 |
|
|
^Ž 6 |
|
|
–6 |
|
|
|
o[I p6" N g h |
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Бўшашайин |
|
|
–6 1 |
|
|
|
k d 6" |
|
|
–6 ZƒB |
|
|
k d 6" |
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Бўшашайлик |
|
|
|
|
|
|
l4 K " |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
: ^63 t " r1 I N g h " @+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
K , & |
|
q +14\ D |
|
|
4$6" |
|
|
|
|
|||||
Бўшашилсен эр |
|
^Ž 6 |
|
Ž 6 |
|
|
– |
6 |
m n6" N i j6" |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Бўшашилсен аёл |
|
Ž 6 |
|
Ž 6 |
|
|
:Ž 6 |
o[I p6" N i j6" |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Бўшашилсин эр |
|
^Ž 6 |
|
Ž 6 |
|
|
– |
6 |
m n6" N g h |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Бўшашилсин аёл |
|
Ž 6 |
|
Ž 6 |
|
|
– |
6 |
o[I p6" N g h |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Бўшашилайин |
|
– |
61 |
|
k d 6" |
|
|
–Zƒ‚ |
k d 6" |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Бўшашилайлик |
|
|
|
|
|
l4 K " |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
: "^F % " r1 I :3O I ( %+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
K , & |
q +14\ D |
|
|
4$6" |
|
|
|
|
||||||
Бўшашмасен эр |
|
^Ž D6 = |
^Ž D6 = |
|
|
–6 |
D = |
m n6" N i j6" |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
Бўшашмасен аёл |
|
.^Ž D6 = |
^Ž D6 = |
|
|
:Ž D = |
o[I p6" N i j6" |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Бўшашмасин эр |
|
^Ž 6 = |
^Ž 6 = |
|
|
–6 |
= |
m n6" N g h |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Бўшашмасин аёл |
|
.^Ž6 = |
^Ž D6 = |
|
|
–6 |
D = |
o[I p6" N g h |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Бўшашмайин |
|
–6 |
I = |
k d 6" |
|
|
–6 |
Z @ = |
k d 6" |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Бўшашмайлик |
|
|
|
|
|
l4 K " |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
: ^63 t " r1 +I :+3 I ( %+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
K , & |
q +1\ D4 |
|
|
4$6" |
|
|
|
|
|||||
Бўшашилмасен эр |
|
|
^Ž 6D = |
Ž 6D = |
|
|
– |
6D = |
m n6" N i j6" |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Бўшашилмасен аёл |
|
|
Ž 6D = |
Ž 6D = |
|
|
: Ž 6D = |
o[I p6" N i j6" |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Бўшашилмасин эр |
|
|
^Ž 6 = |
Ž 6 = |
|
|
– |
6 = |
m n6" N g h |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Бўшашилмасин аёл |
|
|
Ž 6 = |
Ž 6D = |
|
|
– |
6D = |
o[I p6" N g h |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
353
www.arabic.uz
Бўшашилмайин |
|
–6I = |
|
k d 6" |
–ZF@ = |
|
k d 6" |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Бўшашилмайлик |
|
|
|
|
l4 K " |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
. d " V ." )+ |
|
|
|
|
||
|
|
|
|
K , & |
|
q +14\ D |
|
4$6" |
|
|
Бўшашадиган жой ва ва т |
|
|
–• |
" |
|
.Ž " |
|
–„ " |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.оида: V калиманинг тўртинчи ёки ундан кейинги ўринларида келиб ма обли заммалик бўлмаса V +арфи ? га алб илинади.
–„ " аслида ^Ž " эди, V калиманинг тўртинчи ўрнида во е бўлди амда ма обли замма эмас деб V ни ? га алб иламиз :Ž " бўлади. ? га замма о ир деб, ? нинг заммасини азф илдик Ž " бўлди. ? сукунли ма обли мафту деб,? ни алифга алб илдик .4 Ž " бўлди. Алиф билан танвин ўртасида ижтимоий сокинайн бўлди деб, алифни азф илдик „–" бўлди.
–• " аслида ^6 Ž " эди, V калиманинг бешинчи ўрнида во е бўлдиамда олди заммалик эмас деб V ни ? га алб иламиз 6:Ž " бўлади. ? га замма о ир деб, ? нинг заммасини азф илдик :Ž " бўлди. нинг касраси ? га далолат илгани учун ? дан бе ожат бўлинди деб ? ни азфилдик ва азф илинган ? дан эваз деб, – га танвин бердик •–" бўлди.
e f )+
|
K , & |
q +14\ D |
4$6" |
Бўшашадиган асбоб |
•–" |
.Ž " |
„–" |
|
|
|
|
|
|
|
|
–„ |
" аслида ^Ž " эди, V калиманинг тўртинчи ўрнида во е бўлди деб |
||||||
–• |
" аслида ^6 Ž " эди, V калиманинг тўртинчи ўрнидан сўнг яъни |
||||||
олтинчи ўринда во е бўлди деб............................... |
|
|
|
||||
|
|
|
( E4$D )+ |
|
|
|
|
|
|
6K , & |
K , & |
|
q +14\ D |
4$6" |
|
354
www.arabic.uz
|
|
|
|
K,t4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
Бўшашувчиро эр |
|
|
–• Z@ |
|
.^ŽZ@ |
|
. ŽZ@ |
|
9ŽZ@ |
|
m n6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Бўшашувчиро аёл |
|
|
:6 Ž6Z |
|
z Ž6Z |
|
. Ž6Z |
|
9 Ž6Z |
|
o[Ip6" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|||||||
9ŽZ@ аслида ^6 ŽZ@ эди, V калиманинг тўртинчи ўрнида во е бўлди амда |
||||||||||||
ма обли |
замма эмас деб V ни ? |
га алб |
иламиз |
:6 ŽZ@ бўлади. |
|
|||||||
? мута аррик ма обли мафту деб, ? ни (алиф)га алб илдик 9ŽZ@ |
||||||||||||
бўлди. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9 Ž6Z |
аслида |
U^Ž6Z |
эди. Музаккарига эргаштириб V ни ? га |
|||||||||
алмаштирдик 9 Ž6Z |
бўлди. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Сифати мушабба+а
Бажарувчи ўз +аракати ва иродаси билан бажарадиган феъллардан исми фоил ясалади. Аммо иш - +аракат пайдо бўлаётган пайтда феълни бажарувчиси уни ўз асди билан пайдо илмаса, балки иш - +аракат унда пайдо бўлиб, давомли бир +олатда бўлса ёки табиий сифатларга далолат илса бундай феъллардан сифати мушабба+а ясалади.
М: v+ ^6• - у урсанд, + ^6• - у хафа, ^6• - у чиройли.
Сифати мушабба а умумий бир вазнда келган эмас, шунинг учун ар бир феълнинг сифати мушабба аси шу феълнинг масдари каби ало ида лу ат каби ёдда са ланади.
Сифати мушаба+анинг маш+ур вазинлари
1) '(#% ва муаннаси 'q# % , бу вазнда кўпро тўртинчи ва бешинчи боб
феълларидан ясалади.
М: N%D - чарчо , Zn - хушёр, v+ D - хафа, Š/ - хушбўй, {d - хушча ча . 2) (#' % ва муаннаси q#' % , бу вазнда кўпро олтинчи ва тўртинчи боб
феълларидан ясалади.
М: ž+ - сахий, (' j - бахил, •+x - катта, ~ + " - касал, ž - эски. 3) .' €% муаннаси q'I€% ёки кўпинча 9 % вазнида ва жамъи
келади.
М: .' S4Š/ - чан о , .' - хурсанд, .' - айрон.
355
www.arabic.uz
4) F(%4@ ва муаннаси ‚?€% жамъи музаккарда '(%F, муаннасда '.€%F вазнида
келади.
М: '. ,6 = ,6 = ‚? , = 6 , @ - изил, '. # ,6/ = :#,6/ = ‚? ,/ = 9,/@ - кўр,
.' ^6) = ^6) = ?‚ ^) = 6 ^)@ - ора, .' E + = ~ + = ?‚ E = ~6 @ - о , = ?‚ [,X = ‡ X@ '. [,6X = ‹ 6X - кар.
5)(' / - • i - пок, / I - юмшо , " 8 - ори .
6)(' % - ek+" - мурда, Nk+i - яхши, bk+8 - тор.
7)5' % - .' x& - ўр о , 2 - аром, - касод.
Такид нунлари
Таъкидлаш "нуни" буюрилаётган ишнинг жуда ам му имлигини, албатта бажарилиши лозимлигини билдириш учун амр - буйру (амриозир ва амри оиб) ва на и - айтари феъли охирига ўшилади. Таъкидлаш "нуни" икки хил бўлади: "са ила - ташдидли" ва "хафифа - ташдидсиз".
Ташдидли таъкид "нуни" ўшилганида замирлар ўшилмаган муфрад ва мутакаллим сий аларида енгил бўлиши учун феълнинг охиридаги сукун фат а билан ў илади:
[ + EI = A + EI = |
[ + 8 = – + 8@ = |
[ + ED = – + ED = |
[ + E = – + E = |
[ x64d1 – N64d1 |
[ x64 Bƒ – N64 ƒB |
[ x64d – N64d |
[ x64d – N64d |
|
|
|
[ x64 F – N64 F |
Музаккарнинг жамъида ташдидли таъкид "нуни" ўшилгани учун икки сокин бир жойда бўлиб олади, шу сабабли "вов" азф илиниб, замма азф илинган "вов"га далолат илади:
[ 6x64 F – ^6x64 F |
[ 6x64d – ^6x64d |
[ 6+ ED = – ^6+ ED = |
[ 6+ E = – ^6+ E = |
Мухотаба муаннасининг бирлигида ам "йо" азф илиниб, касра унга далолат илади:
[ +x64 F – :+x64 F |
[ +x64d – :+x64d |
[ ++ ED = – :++ ED = |
Таснияларда алифдан кейин бевосита касралик ташдидли таъкид "нуни" ўшилади:
356
www.arabic.uz
Ÿ. x6 4 F – x6 4 F |
Ÿ. x6 4d |
– |
x6 4d |
Ÿ. + E |
= |
– |
+ E |
= |
|
Ÿ. x6 4d |
– |
x6 4d |
Ÿ. + E D |
= |
– |
+ E D |
= |
Муаннас жамъларида ташдидли таъкид "нуни" ўшилгач нунлараторлашиб бир жойга йи илиб олмаслиги учун ўртага бир алиф воситаилинади ва таъкид нуни касра билан ў илади:
Ÿ. 1 x6 4 F – x6 4 F |
Ÿ. 1 x6 4d |
– |
x6 4d |
Ÿ. 1 + E |
= |
– |
+ E |
= |
|
Ÿ. 1 x6 4d |
– |
x6 4d |
Ÿ. 1 + E D |
= |
– |
+ E D |
= |
Ташдидсиз таъкид нуни тасния ва муаннас жамъларига ўшилмайди фа ат, музаккар муфради ва жамъига, муаннас муфрадига ва мутакаллимгагина ўшилади:
x6 4 F |
– |
N6 4 F |
x6 4d – |
N6 4d |
+ E = – + E = |
|
6x6 4 F |
– |
^6x6 4 F |
6x6 4d |
– |
^6x6 4d |
6 + E = – ^6 + E = |
x6 4 F+ |
– |
:+x6 4 F |
x6 4d |
– |
N6 4d |
+ E D = – + E D = |
|
|
|
6x6 4d |
– |
^6x6 4d |
6 + E D = – ^6 + E D = |
|
|
|
x6 4 • – |
N6 4 • |
+ 8 = – + 8 @ = |
|
|
|
|
x6 4d 1 – |
N6 4d 1 |
+ E I = A + E I = |
|
Ажваф ва но ис феълларга таъкид нунлари ўшилганда музаккар жамъидан бош асида азф илинган иллат арфлар ўз аслигаайтарилади:
[ % + |
A |
K+ |
[ ^F A |
(F4 |
[ S Ž – |
— Ž |
m.^6/ F – 6 F |
[ " Z |
– 2 Z+ |
|||||
Ÿ. % + |
A |
% + |
Ÿ.=^F |
– =^F |
.k S Ž – S Ž |
Ÿ. ^6/ F – ^6/ F |
Ÿ. " Z |
– |
" Z |
|||||
[ 6% + |
A |
^6% + |
[ F ^F A |
^F ^F |
m.^ S Ž 6 – |
^ S Ž |
[ 6/ F – |
^6/ F |
[ 6" Z – |
^6" Z |
||||
[ % + A |
: % + |
[ ^F A |
: ^F |
[ + S Ž – |
: S Ž |
[ / F – |
: / F |
[ " Z – |
: " Z |
|||||
Ÿ. % + |
A |
% + |
Ÿ.=^F |
– =^F |
Ÿ. S Ž |
– |
S Ž |
Ÿ. ^6/ F – ^6/ F |
Ÿ. " Z |
– |
" Z |
|||
Ÿ. 1 %+ |
A |
%+ |
Ÿ. 14 F |
A |
4 F |
Ÿ. 1 S Ž |
– S Ž |
Ÿ. I ^6/ F |
– .^6/ F |
Ÿ. 1 " Z |
– |
" Z |
||
Ташдидсиз таъкид нунига мисол
357
www.arabic.uz
|
|
+x64F |
6x64F |
|
x64F |
|
|
^F |
F ^F |
|
^F |
|
|
"Z |
6"Z |
|
"Z |
|
|
/ F |
6/ F |
|
.4 ^6/ F |
|
|
+ S Ž |
.4 ^ S Ž6 |
|
S Ž |
|
|
% + |
6% + |
|
% + |
Ма+муз феъллар
( % нинг баробарида арфи иллат бўлмаган ва бир жинсли икки арф
ам келмаган феълга со фел деб айтилишини айтиб ўтган эдик. Агар со феълнинг арфларидан бири амзалик бўлса бўндай феълга “ма+муз”, яъни амзалик феъл дейлади. Агар амзасиз бўлса бўндай феълга “солим” дейилади.
М: 7 I N 8 каби.
Ма муз феъллар уч исмдир: калимани ? си баробарида амза келса “ма+музул-фо” дейилади, n Ž @ олди каби. Агар калиманинг u/ ни баробарида амза келса “ма+музул-айн” дейилади, 5 • ) сўради каби. Калиманинг 2= ми баробарида амза келган феълга “ма+музул-лом” дейлади, @ ў иди каби.
“Ма музул-фо” беш бобда келади:
Зиёфат илди |
q' •4" |
|
6 •4 |
@ |
( %4F $ ( % |
|
|
|
|
|
|
||||
Олди |
n Ž @' |
|
n6Ž4•F |
n Ž @ |
(6%4F $ ( % |
|
|
|
|
|
|
||||
А+амият берди |
{ @ |
|
{6 •4 |
{@ |
( %4F $ ( % |
|
|
|
|
|
|
||||
!ид таратди |
C Z @ |
|
C Z4•6 |
C+Z @ |
( %4F $ ( % |
|
|
|
|
|
|
||||
Юмшо бўлди |
q ) @' |
|
(F )4•6 |
(6) @ |
(6%4F $ (6% |
|
|
|
|
|
|
||||
“Ма музул-айн” беш боб: |
|
|
|
|
|||
Раис бўлди |
|
q ) g+Z' |
|
6 ;+ |
@ Z |
( %4F $ ( % |
|
|
|
|
|
||||
Олдинга ўтди |
|
V4• R |
|
U• S F |
U • R |
(6%4F $ ( % |
|
|
|
|
|
||||
айрат илди |
|
4@ |
|
@6 |
@ |
( %4F $ ( % |
|
|
|
|
|
||||
358
www.arabic.uz
Ноумид бўлди |
|
4• |
|
06 • |
|
0 • |
( %4F $ ( % |
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
!асис бўлди |
|
2 pF |
|
2‚6 |
|
2‚ƒ |
(6%4F $ |
(6% |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
“Ма музул-лом” беш боб17: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Бахтли бўлди |
|
? 1 •> |
|
•+1 3F |
|
¡ 1 • |
( %4F $ |
( % |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Ё имли бўлди |
|
? •> |
|
•61 3F |
|
¡ 1 • |
(6%4F $ |
( % |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Ў иди |
|
q g' |
|
@ 4cF |
|
@ |
( %4F $ |
( % |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Занглади |
|
@ X' |
|
@ 7F |
|
@ X |
( %4F $ |
( % |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Журъат илди |
|
…'@ 6& |
|
@6 tF |
|
@6 & |
(6%4F $ |
(6% |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Сулосий мужарраднинг I- бобини “ма+музул-фо”ни |
|||||||||||||
са+и+ига мисол q' • "4 |
6 • 4 |
@ ни ИШТИ.О.И. |
|
|
|
|
|||||||
Зиёфат илди 1эр |
|
|
|
|
|
: 8 " ( %+ |
|
|
@ |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Зиёфат илади 1эр |
|
|
|
|
|
_Z E6"+ |
( %+ |
|
6 |
• 4 |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Зиёфат илмо |
|
|
|
|
|
Z 7 " |
) |
|
q' |
|
• "4 |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Зиёфат илувчи 1эр |
|
|
|
|
|
( / ) |
|
|
f |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Зиёфат илинган 1эр |
|
|
|
|
|
5^6%4$" ) |
V6 |
• "4 |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Зиёфат илмади 1эр |
|
|
|
|
|
-& ( %+ |
• 4 |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Зиёфат илмайди 1эр |
|
|
|
|
|
:$I ( %+ |
6 |
• 4 = |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Зиёфат ил(сен) 1эр |
|
|
|
|
|
8 + " @ |
|
; 4 |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Зиёфат илсин 1эр |
|
|
|
|
|
N g h |
" @+ |
|
|
• 4 |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Зиёфат илма(сен) 1эр |
|
|
|
|
|
:+3 I ( %+ |
|
• D4 = |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Зиёфат иладиган жой ва ва т |
|
|
|
." ) |
|
|
•4" |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
. d " V |
|
|
|
|
|
|
Зиёфат иладиган асбоб |
|
|
|
e f ) |
|
|
•4" |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ма музул айн биринчи бобидаги @Z , 6 +; , бу бобга мисол бўлиб келганини ва ма музул ломни биринчи ва иккинчи бобларидаги ¡1• , F•+13 , ¡1• , F•613 , бу бобларга мисол бўлиб келганини топмадик. Биз буни жано ут-толибдан олдик.
359
|
|
|
www.arabic.uz |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Зиёфат илувчиро 1эр |
( E4$D ) |
6 @4@ |
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
.оида: Сукунли +амза олдидаги +арфни +аракатга муносиб +арфга алб илиниши мумкин. Фат+а алифга мос, замма вовга мос, касра йога мос. Масалан:
Z^6) = Zp6) + = 4•+ Z = 4@Z
.оида: агар икки +амза бир жойда келиб, биринчи +аракатли иккинчи сукунли бўлса, биринчисини +аракатига мос иллатли +арфга алб илинади. Масалан: "f = "¢?@ = 4; '. , = '. ,4g
4(F VF@ = 4(F ¢?F@ "VF@ = "¢?F@ (F f = (F ¢?@
Сулосий мужарраднинг I- бобини “ма+музул-фо”ни музоъафига мисол }' ]@ }+¤£ m}@ ни ИШТИ.О.И.
.алинлашди 1эр |
|
|
:8 " (+ % |
|
m}@ |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
.алинлашади |
1эр |
|
|
_Z+ E6" (+ % |
|
}+¤£ |
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
.алинлашмо |
|
|
|
Z 7" ) |
|
}' ]@ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.алинлашувчи 1эр |
|
|
(/ ) |
|
}¥ f |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
.алинлашган |
1эр |
|
|
5^6%4$" ) |
|
}^F]' •4" |
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
.алинлашмади 1эр |
|
|
-& (+ % |
|
m}+¤ |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
.алинлашмайди 1эр |
:$I (+ % |
|
}+¤£ = |
|||
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
.алинлаш(сен) 1эр |
|
|
8 + "@ |
|
m}+; |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
.алинлашсин |
1эр |
|
|
Ng h + "@ |
|
m}+¤ |
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
.алинлашма(сен) 1эр |
:+3I (+ % |
|
m}+¤D = |
|||
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
.алинлашадиган жой ва ва т |
. " ) |
|
}+¤¥ " |
|||
|
|
|
||||
|
|
|
|
. d"V |
|
|
.алинлашадиган асбоб |
e f ) |
|
}' ]•4" |
|||
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
.алинлашувчиро |
1эр |
( E4$D ) |
|
}£ @@ |
||
|
|
|
||||
|
|
|
|
|||
Сулосий мужарраднинг I- бобини “ма+музул-фо”ни ажваф |
||||||
йосига мисол ~ @ ~6 +¤ ”f ни ИШТИ.О.И. |
|
|||||
.айтди 1эр |
|
|
|
:8 " (+ % |
|
”f |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
360