24. Падрыхтоўка да публічнага выступлення. Маўленчы этыкет і культура зносін.

У залежнасці ад абставін працоўнай дзейнасці зносіны дзеляцца на дзелавыя і свецкія. Дзелавыя або афіцыйныя зносіны - гэта не толькі абмен інфармацыяй. Яны цягнуць за сабой выпрацоўку рашэнняў, прыняцце абавязацельстваў, невыкананне якіх можа прывесці да адміністрацыйнай ці юрыдычнай адказнасці. Свецкія (неафіцыйныя) зносіны звязаны з вольным часам, носяць культурны характар.

Зносіны могуць быць прамымі, якія адбываюцца ў форме гутаркі двух ці больш чалавек, і ўскоснымі, з дапамогай пісьмовай перапіскі або тэхнічных сродкаў. На характар і змест дзелавых зносін уплываюць інтэлект, кампетэнтнасць субяседніка, веданне ім прадмета размовы, здольнасць выходзіць са складаных сітуацый у працэсе гутаркі. Камунікабельнасць - гэта ўменне падтрымліваць размову (атрымліваць інфармацыю, выдаваць яе, уменне правільна ставіць пытанні).

У дзелавых зносінах значную ролю ў мове адыгрывае арыентацыя на тэхнічны або тэхналагічны бок справы ці на людзей, якія ўдзельнічаюць у вытворчым працэсе. Ад таго, якія з гэтых каштоўнасцей на першым месцы, у многім залежаць узаемаадносіны паміж начальнікам і падначаленымі, а таксама і паміж супрацоўнікамі. Пры накіраванасці на тэхніку і тэхналогію зносіны набываюць дзелавы тон, пры арыентацыі на чалавека ў ім значнае месца займаюць разам з дзелавымі і чалавечыя ўзаемаадносіны. Якасць зносін залежыць ад мовы суб’ектаў: ясны выклад сваіх думак, правільнасць маўлення, выразная дыкцыя робяць гутарку або выступленне даступнымі, садзейнічаюць пошуку аптымальных рашэнняў. Эмацыянальны бок зносін узмацняюць выразная міміка і стрыманыя жэсты.

Поспех паседжанняў, сходаў, канферэнцый і інш. залежыць ад тэкстаў дакладаў і выступленняў, якія павінны рыхтавацца зараней: план, тэкст, тэзісы... Абавязкова падтрымліваць візуальны кантакт з аўдыторыяй. Пачынаць не абавязкова з уступу, хоць ён і пажаданы, а з самага важнага і актуальнага. Абавязковым з’яўляецца вывад, падагульненне, дзе не толькі падводзіцца вынік, але і робяцца прапановы, напрыклад, па практычнаму прымяненню.

Важнейшыя патрабаванні да дзелавога выступлення - канкрэтнасць і канструктыўнасць. Неабходна пазбягаць расплыўчатых, агульных фраз, а таксама незразумелых тэрмінаў. Выступленне ўпрыгожвае правільная інтанацыя, змяненне тэмпу маўлення, што мяняецца ў працэсе маналога, вытрымліванне паўз паміж важнымі думкамі або пасля іх выкладу. Слухачоў могуць раздражняць няправільна вымаўленыя словы, памылкова пастаўленыя націскі, паўторы адных і тых жа слоў ці выразаў (магчыма паўтарэнне асноўных думак, але рознымі фразамі).

Вядучы дыскусію павінен сачыць за тым, каб яна не перарасла ў канфлікт. Дапамагаюць весці дыскусію веданне і ўжыванне этыкетных маўленчых формаў.

Любое выступленне заканчваецца падзякай. У любой дыскусіі неабходна выражаць павагу да субяседніка або апанента, нават калі яго выказванне на першы погляд здаецца недарэчным. Неабходна імкнуцца зразумець чужое меркаванне, цярпліва выслухаць яго. Дыскусія павінна весці да супрацоўніцтва, а не да канфрантацыі.

Залатое правіла маўленчых зносін сцвярджае: чым цішэй гаворыш, тым лепш цябе зразумеюць. Ціхая, прыемная і спакойная мова афарбавана і тэмбрам голасу, але і тут можна праявіць і патрабавальнасць, і рашучасць, і выразнасць. Ціхая прамова настройвае на развагу, а гучная выклікае трывогу, неспакой. Прыкметай культуры і розуму з’яўляецца мілагучная, выразная і багатая мова.

Автотранспортное средство - аýтатранспартны сродак

Анализ привлекательности рынка - аналіз прывабнасці рынку

Баланс - баланс

Банковская ссуда - банкаўская пазыка

Банкротство - банкруцтва

Благоустройство - дабрабыт

Бюджет - бюджэт

Валовой доход - валавы прыбытак

Валюта - валюта

Владелец - уладальнік

Внешние торговые операции - знешне гандлёвыя аперацыі

Возможность - магчымасць

Входящее сырье - уваходная сыравіна

Выгода - выгада

Выработка - выпрацоýка

Графическое изображение - графічная выява

Деловой партнер - дзелавы партнёр

Денежно товарный - грашова таварны

Долгосрочный период - доўгатэрміновы перыяд

Дополнительные затраты - дадатковыя затраты

Дотации- датацыі

Задолженность - запазычанасць

Закон спроса- закон попыту

Запросы - запатрабаванні (запыты)

Зарубежные фирмы - замежныя фірмы

Изделия - вырабы

Издержки производства - выдаткі вытворчасці

Излишки потребителя - лішкі спажыўца

Импорт - імпарт

Имущество - маёмасць

Инвестирование - інвеставанне

Инвестиции- інвестыцыі

Индивидуальный предприниматель - індывідуальны прадпрымальнік

Инфляция - інфляцыя

Использование - выкарыстанне

Исследование - даследаванне

Капитал - капітал

Качество - якасць

Количество и качество - колькасць і якасць

Коммерция- камерцыя

Конкурентоспособность - канкурэнтаздольнасць

Конкуренция - канкурэнцыя

Контролируемая доля рынка - кантралюемая частка рынку

Контроль качества - кантроль якасці

Концепция экономической эффективности - канцэпцыя эканамічнай эфектыўнасці

Кредит - крэдыт

Крупные предприятия - буйныя прадпрыемствы

Купля-продажа - купля-продаж

Курс - курс

Курс валюты- курс валюты

Лицензирование - ліцэнзаванне

Личная собственность - асабістая ýласнасць

Логотип - лагатып

Максимизация прибыли - максімізацыя прыбытку

Маркировка- маркіроўка

Местонахождение - месцазнаходжанне

Монополия - манаполія

Наличие- наяўнасць

Налоги- падаткі

Налогообложение - падаткаабкладанне

Обеспечение - забяспячэнне

Обсалютная бесполезность - абсалютная безкарыснаць

Обслуживание - абслугоýванне

Общественное питание - грамадскае харчаванне

Общество - грамадства

Объединение- аб'яднанне

Обязательное наличие - абавязковая наяýнасць

Олигополия - алігаполія

ООО - аткрытае акцыянернае таварыства

Определённая последовательность - пэýная паслядоýнасць

Оптовая и розничная торговля - аптовы і рознічны гандль

Организация - арганізацыя

Особенности - асаблівасці

Осуществление - ажыцяýленне

Отечественные аналоги - айчынныя агалагі

Отчёт - справаздача

Оценка соответствия - адзнака адпаведнасці

Первичный и вторичный - першасны і другасны

Поддержка - падтрымка

Подоходный налог - падаходны падатак

Показатель - паказчык

Посреднические фирмы - пасрэдніцкія фірмы

Потребитель- спажывец

Потребительская ценность - спажывецкая каштоýнасць

Потребительские свойства- спажывецкія ўласцівасці

Потребление - спажыванне

Прайс лист - прайс ліст

Предел - ліміт

Предложение сбережений - прапанова зберажэнняў

Предпринимательская деятельность - прадпрымальніцкая дзейнасць

Предпринимательство - прадпрымальніцтва

Прибыль - прыбытак

Приобретение - набыццё

Продавец и покупатель - прадавец і пакупнік

Продовольственные и непродовальственные товары - харчовыя і нехарчовыя тавары

Производитель - вытворца

Производственные мощности - вытворчыя магутнасці

Производственный процесс - вытворчы працэс

Равновесие конкурентной формы - раўнавага канкурэнтнай формы

Развитие - развіццё

Размер единой ставки - памер адзінай стаýкі

Расходы - выдаткі

Расчет - разлік

Расчётный счёт - разліковы рахунак

Расширение - пашырэнне

Региональное представительство - рэгіянальнае прадстаýніцтва

Регулирование рынка- рэгуляванне рынка

Рост - рост

Рыночная среда - рыначнае ассяроддзе

Рыночное равновесие- рынкавая раўнавага

Рыночные сигналы - рынкавыя сігналы

Рыночный спрос - рынкавы попыт

Себестоимость - сабекошт

Сегментация рынка - сегментацыя рынка

Сервис- сэрвіс

Смена предложения- змена прапановы

Снабжение и распределение - снабжэнне і забяспечанне

Собственник - уласнік

Совместное предприятие - сумеснае прадпрыемства

Совокупный доход - сукупны прыбытак

Согласование сроков поставки - узгадненне тэрмінаý пастаýкі

Соглашение - пагадненне

Спрос - попыт

Спрос и предложение - попыт і прапанова

Ссудный процент - пазыковы адсотак

Стандарт- стандарт

Статус предприятия - статут прадпрыемствы

Субъект хозяйствования - суб 'ект гаспадарання

Сходные признаки - падобныя прыметы

Таможенные пошлины - мытныя пошліны

Таможня - мытня

Текущий счёт - бягучы рахунак

Технологическая обработка - тэхналагічная апроцоýка

Технологические свойства - тэхналагічныя ўласцівасці

Товарный знак - таварны знак

Товары и услуги - тавары і паслугі

Товары- тавары

Торговля- гандаль

Транспортирование- транспартаванне

Удовлетворение - задавальненне

Уполномоченные лица - упаýнаважаныя асобы

Устойчивое положение - устойлівае становішча

Устойчивость равновесия- устойлівасць раўнавагі

Фактор производства - фактар вытворчасці

Фальсификация – фальсіфікацыя

Физическое лицо - фізічная асоба

Функциональные свойства - функцыянальныя ўласцівасці

Хозяйственные операции - гаспадарчыя аперацыі

Целесообразно - мэтазгодна

Цена - кошт

Цена продуктов - кошт прадуктаў

Ценовая война - коштавая вайна

Ценовая дискриминация - коштавая дыскрымінацыя

Ценообразование - цэнаýтварэнне

Частная собственность - прыватная ўласнасць

Экономика- эканоміка

Экономист - эканаміст

Экспорт - экспарт

Эластичность цен - эластычнасць коштаў

Эффективное распределение - эфектыўнае размеркаванне

Эффективность - эфектыўнасць

Эффективность в обмене - эфектыўнасць у абмене







