- •Лекция 2.3
- •Первый замечательный предел
- •Второй замечательный предел lim 1
- •Найдем пределы последовательностей в левой и правой частях неравенства:
- •Покажем, что
- •Замена переменной при вычислении пределов.
- •Следствия замечательных пределов.
- •Сравнение функций.
- •Эквивалентные функции.
- •Пусть х – бесконечно малая при х а функция. Тогда при х а
- •ТЕОРЕМА. (Замена функций на эквивалентные при вычислении предела.)
- •ПРИМЕРЫ.
- •Понятие функции, бесконечно малой по сравнению с другой функцией. Символ «о-
- •Свойства символа «о-малое».
- •Асимптотическое представление функций.
- •Другая форма таблицы эквивалентных бесконечно малых.
- •ПРИМЕР.
- •внимание!
Лекция 2.3
Замечательные пределы и следствия из них.
Сравнение функций
•Функции одного порядка. Символ «О-большое»
•Эквивалентные функции
•Функция, бесконечно малая по сравнению с другой функцией. Символ «о-малое»
Асимптотическое представление функций
Первый замечательный предел |
lim sin x 1. |
||||||||
x 0 |
x |
||||||||
|
Рассмотрим круг единичного радиуса с центром в точке О. |
||||||||
|
|
|
|
Пусть |
|
|
|
||
|
|
|
D |
AB x, 0 x . |
|||||
|
|
|
Тогда AOB = x (рад.), |
2 |
|||||
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
B |
BC sin x, |
OC cos x. |
||||
|
|
|
x |
|
DA tgx. |
|
|
||
|
|
R |
|
Пусть S1 – площадь треугольника AOB, |
|||||
|
|
=1 |
x |
||||||
|
|
|
|
п |
S2 – площадь сектора AOB, |
||||
|
|
|
A |
|
|||||
|
|
O |
|
|
S3 – площадь треугольника AOD. |
||||
|
|
C |
|
|
|||||
|
|
|
S1= 0,5 (OA)2 sinx = 0,5 sinx, |
||||||
|
|
|
S2= 0,5 (OA)2 x = 0,5 x,S3= 0,5 OA DA = 0,5 tg |
||||||
|
x |
1 |
S1 < S2 |
< S3 |
sin x |
sin x x tgx |
|||
1 |
|
|
|
|
|
||||
sin x |
cos x |
cos x |
|
x |
1 |
|
|
|
cos x |
sin x |
1 |
|
|
|
|
|
x |
sin( x) |
|
sin x |
|
||
|
|
|
|
|
|||
Так как |
cos( x) cos x, |
|
, |
||||
|
( x) |
x |
то последнее неравенство справедливо и для
Отсюда, в частности, следует, что
x 0. 2
|
Оценим разность: |
|
sin x |
|
|
|
x |
|
, |
x. |
|||||
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
2 x |
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|||
1 |
cos x 2sin |
|
|
2 |
|
|
|
|
0, |
|
|||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
при x 0.
Итак, по теореме о двух милиционерах, имеем:
lim cos x 1.
x 0
lim sin x 1
x 0 x
Второй замечательный предел lim 1 |
1 |
x е. |
||||
|
|
|
|
x |
x |
|
Напомним, что |
lim 1 |
1 n e. |
|
|
|
|
|
n |
n |
|
|
|
|
Далее покажем, что |
lim 1 1 х |
e. |
|
|
||
|
|
х |
х |
|
|
|
Пусть х >1. Положим n = [х]. Тогда х = n + , где 0 .
Тогда |
n x n 1 |
|
|
1 |
|
|
1 |
1 |
|
|
|||||||
|
n 1 |
x |
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
||||
|
1 |
|
1 |
|
n |
|
|
1 |
|
1 |
x |
|
|
1 |
1 n 1 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
n 1 |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
Найдем пределы последовательностей в левой и правой частях неравенства:
|
|
|
|
|
|
1 |
|
n |
|
|
|
1 |
|
n 1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
1 |
|
||
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
e, |
n ; |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
n 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
n 1 |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n 1 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
1 |
|
1 |
n 1 |
|
1 |
1 n |
|
1 |
e, |
n . |
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Следовательно, по теореме «о двух милиционерах»
lim 1 |
1 |
x е. |
x |
x |
|
Покажем, что |
lim 1 |
1 |
x е. |
|
x |
x |
|
Пусть х < – 1. Сделаем замену х = – у. Тогда
lim 1 1 |
x |
lim 1 |
1 |
|
y |
lim |
y |
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
x |
x |
|
|
y |
|
y |
1 |
|
|||||
|
y |
|
|
y |
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
y 1 1 |
|
y |
|
1 |
|
|
|
|
lim |
|||
y |
y 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
y |
|
1 |
|
|
y 1 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
(1 |
|
|
) |
e 1 e. |
|
y 1 |
|
|
|
y 1 |
|
|
||
|
|
|
|
|
Итак, мы установили, что |
1 |
|
lim 1 |
x е. |
|
x |
x |
|
Замена переменной при вычислении пределов.
ТЕОРЕМА. |
lim f (x) b, |
lim F( y). |
Пусть существуют |
||
|
x a |
y b |
Пусть, кроме того, f(x) b в некоторой проколотой окрестности точки а. Тогда в точке а существует предел сложной функции
lim F( f (x)) lim F( y).
x a |
y b |
ПРИМЕР. |
|
|
5 |
|
|
1 |
|
|
|
|
1 |
|
1 . |
||
lim |
x 1 |
lim |
y 1 |
|
lim |
||||||||
|
|
x |
|
||||||||||
|
|
y5 1 |
y4 y3 y2 y 1 |
||||||||||
x 0 |
|
|
y 1 |
y 1 |
5 |
||||||||
|
|
5 |
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
Следствия замечательных пределов.
|
|
Доказать, что: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
1 cos x |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
1) |
|
lim |
tgx |
1 |
|
|
|
|
2) |
lim |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
x |
|
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
x 0 |
|
|
|
|
|
|
|
x 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
Доказательство. |
|
|
Доказательство. |
|
|
|
|
|
x 2 |
|
|
|||||||||||||||||||||||
tgx |
|
sin x |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
1, |
x 0. |
1 cos x |
|
|
2sin |
|
|
|
|
|
1 sin |
|
|
|
|
1 |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
||||||||||||||||
x |
|
|
|
x |
|
|
cos x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 , x 0. |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
x2 |
|
|
|
2 |
|
|
x |
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3) |
lim arcsin x |
1 |
|
|
x 0 |
x |
|
Доказательство.
Пусть arcsinx = y.
Tогда y 0 при х 0; x = siny.
4) |
lim arctgx |
1 |
|
|
x 0 |
x |
|
Доказательство.
Пусть arctgx = y.
Tогда y 0 при х 0; x = tgy
lim arcsin x |
lim |
|
1 |
|
1. |
lim arctgx |
lim |
|
1 |
|
1. |
|||
sin y |
|
|
||||||||||||
tgy |
||||||||||||||
x 0 |
x |
y 0 |
|
x 0 |
x |
y 0 |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
lim 1 x 1/ x е |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
ln(1 x) |
|
|
|
|
|||||||
5) |
|
|
|
|
|
6) |
lim |
1 |
|
||||||||||
|
|
x 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 0 |
|
|
|
|
|
|
|
Доказательство. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
y |
|
Доказательство. |
|
|
|
|
|
|||||||||||
lim 1 x |
1/ x |
|
|
1 |
|
ln(1 x) |
ln 1 |
x |
|
|
|
|
|
||||||
|
lim |
1 |
|
|
е. |
1/ x |
lne = 1. |
||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||
x 0 |
|
|
y |
|
|
|
|
x |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e, x 0 |
|
7) |
lim |
loga (1 x) |
|
1 |
, a 0, a 1 |
||
|
|||||||
x |
ln a |
|
|||||
|
x 0 |
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
Доказательство. |
|
||||||||
lim |
loga (1 x) |
lim |
ln(1 x) |
|
|||||
|
x |
|
|
ln a x |
|||||
x 0 |
|
|
x 0 |
|
|
||||
|
|
1 |
lim ln(1 x) |
1 |
. |
|
|||
|
|
|
|
||||||
|
ln a x 0 |
x |
|
|
ln a |
|
|
|
8) |
|
lim |
ex 1 |
1 |
|
|
|
|||||
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
x 0 |
|
|
|
|
|
|
|
||
Доказательство. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Пусть ex - 1 = y. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Tогда y 0 при х 0; x = ln(1+y). |
|
|||||||||||||
lim |
ex 1 |
lim |
|
y |
|
|
|
|
1 |
|
1. |
|||
x |
|
ln(1 |
y) |
|
|
ln(1 |
y) |
|||||||
x 0 |
y 0 |
|
|
|
lim |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y 0 |
|
|
9) |
lim ax |
1 ln a, |
|
a 0, a 1 |
|
|
|
|
10) |
|
|
lim shx |
1. |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
x 0 |
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 0 |
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Доказательство. |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
Доказательство. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
lim shx |
lim e |
x |
|
e |
x |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
. |
ax |
1 |
|
|
|
|
|
|
exln a 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
lim |
lim |
ln a |
|
|
x 0 |
|
x |
|
|
x 0 |
|
|
2x |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
x |
|
|
x ln a |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
x |
1 |
|
|
e |
x |
|
1 |
|
|
||||||||||||||||||
x 0 |
|
|
|
|
|
x 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
|
|
1. |
||||||||||||
ln a lim e |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
ln a. |
|
|
|
|
|
2 x 0 |
|
|
x |
|
|
|
( x) |
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
y 0 |
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
11) |
|
lim |
(1 x)a 1 |
a, |
a R, a 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
x 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
Доказательство. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
Пусть y = ( 1+x)a - 1 = ealn(1+x) - 1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
Тогда (1+x)a = y + 1 |
|
aln(1 + x) = ln(1+y). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
(1 x)a 1 |
|
y |
|
|
|
y |
|
a ln(1 x) |
а |
при х 0. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
x |
ln(1 y) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 при х 0