Пытанні і заданні:

1. З курса гісторыі Расіі успомніце, якія шляхі аграрна–капіталістычнай эвалюцыі існавалі, у чым яны праяўляліся?

2. Растулмачце прычыны скарачэння дваранскага землеўладання ў другой палове ХІХ ст.

3. Як вы лічыце, ці сапраўды існаванне памешчыцкага землеўладання з`яўлялася галоўнай прычынай цяжкага становішча сялян?

4. З якіміі цяжкасцямі сустрэліся і памешчыцкія і сялянскія гаспадаркі ў парэформены перыяд?

5. Як ішоў працэс фарміравання буржуазнай зямельнай ўласнасці ў беларускіх губернях у другой палове ХІХ ст.

6. Успомніце, якія галіны прамысловасці Беларусі былі найбольш развіты ў першай палове ХІХ ст.

7. Якую ролю адыграла развіццё чугуначнага транспарта на Беларусі ў 60–90 гг. ХІХ ст.?

8. Вызначце асноўныя этапы прамысловага развіцця Беларусі ў 60–90–я гг. ХІХ ст. Растулмачце, на якім грунце ішоў працэс фарміравання сацыяльнай групы прадпрымальнікаў.

9. З якіх сацыяльных слаёў насельніцтва фарміравалася беларуская нацыянальная буржузія? Якія фактары абумоўлівалі гэты працэс?

Тэма 11. Грамадская думка і грамадска–палітычны рух ў Беларусі ў 70–90– гг хіх ст.

1. Ідэалогія манархізму ў Беларусі:

а) М.М.Мураўеў і яго палітыка;

б) урадавы друк;

в) тэорыя «заходнерусізму» і яе месца ў грамадска–палітычнай думцы Беларусі.

2. Асаблівасці ліберальна–буржуазнага руху на Беларусі.

3. Народніцкі рух і Беларусь:

а) дзейнасць народніцкіх арганізацый ў Беларусі ў 80–я гг.;

б) група «Гоман» і яе погляды на развіццё Беларусі;

в) ліберальныя народнікі.

4. Сацыял–дэмакратычны рух ў Беларусі:

а) дзейнасць сацыял–дэмакратычных гурткоў;

б) нацыянальныя сацыялістычныя і сацыял–дэмакратычныя партыі на Беларусі;

в) асаблівасці сацыял–дэмакратычнага руху на Беларусі.

5. Масавы рух ў Беларусі ў другой палове ХІХ ст.

а) прычыны, формы і дынаміка сялянскага руху;

б) прычыны, формы, арганізацыя рабочага руху, яго асаблівасці.

Літаратура:

1. Арлоў У. А. Прысуд выканаў невядомы. Ігнат Грынявіцкі. Мн.: Навука і тэхніка, 1992.

2. Аронсон Г. Я. В борьбе за гражданские и национальные права (Общественные течения в русском еврействе). // Книга о русском еврействе от 1860–х годов до революции 1917 г. Иерусалим, «Гешарим» – Москва, РПО «Мосты». – Мн ООО «Мет», 2002. С. 211 – 238.

3. Артамонова Н. Я. Партия большевиков – преемница опыта традиций российской революционной демократии (1883 – 1903). М.: МГПИ, 1990.

4. Бiч М. В. Эвалюцыя рабочага руху на Гродзеншчыне у канцы XIX – пачатку XX ст. ст. // Беларускi гiстарычны часопiс. 1994. № 4.

5. Багдановіч А. Я. Да гісторыі партыі «Народная воля» ў Мінску і Беларусі // Маладосць. 1995. № № 11, 12.

6. Байкова С. М. Связи народников Белоруссии с польскими революционерами. // Связи революционеров России и Польши в конце XIX – начале ХХ вв. М., 1968.

7. Балуев Б. П. Либеральное народничество на рубеже ХІХ–ХХ веков. М.: Наука, 1995.

8. Бендин А. Ю. Граф М. Н. Муравьев Виленский и национальное пробуждение белорусского народа в 60–е годы ХIХ в. // Исторический поиск Беларуси: альманах / сост. А.Ю. Бендин. Мн.: Экономпресс, 2006.

9. Бич М. О. Рабочее движение в Белоруссии в 1861 – 1904 гг. / Ред. И. М. Игнатенко. Мн.: «Наука и техника», 1983.

10. Бич М. О. Развитие социал–демократического движения в Белоруссии в 1883–1903гг. Мн.: «Наука и техника» 1973.

11. Бригадин П. И. Эсеры в Беларуси (конец XIX в. – февраль 1917 гг.). Мн., 1994.

12. Брыгадзін П. З гісторыі партыі сацыялістаў–рэвалюцыянераў // Беларускі гістарычны часопіс. 1994. № 3.

13. Бунд в Беларуси, 1897 – 1921: Док. и материалы / Составитель Э. М. Савицкий. Мн.: БелНИИДАД, 1997.

14. Вернигоров В. И. Политические партии и общественные движения в России и Беларуси: вторая половина XIX – первая треть XX века: Пособие для студентов. Мн.: ООО «Амалфея», 2001.

15. Вернигоров В. И. Политические партии и общественные движения в России и Беларуси: вторая половина XIX – первая треть XX века: Пособие для студентов. 2–е изд. Мн.: Амалфея, 2003.

16. Из истории борьбы за распространение марксизма в Белоруссии 1883 – 1917 гг. М.: АН СССР, 1958.

17. История политических партий России и Беларуси (конец XIX – первая четверть XX в.): Материалы к лекциям по курсу «История обществ. движений и полит. партий» / Под общ. ред. О. В. Морозова, И. Ф. Романовского. Мн.: Ин–т парламентаризма и предпринимательства, 2001.

18. Іванчук Б. М. Месца К. Каліноўскага ў грамадска–палітычнай думцы Беларусі XIX ст. // Гістарычная навука і гістарычная адукацыя ў Рэспубліке Беларусь (Новыя канцэпцыі і падыходы): У 2–х ч.ч. Ч. 1. Гісторыя Беларусі. Мн., Універсітэцкае, 1994.

19. Ільін А., Гарбарчык М. Нацыянальнае адраджэнне пачатку ХХ ст. і беларуска–украінскія повязі. // Спадчына. 2000. № 2.

20. Катков М. Н. 1863 год. Собрание статей по польскому вопросу, помещавшихся в «Московских ведомостях», «Русском вестнике» и «Современной летописи». Вып. 1, Вып. 2. М.: Универс. тип., 1887.

21. Колеснёва О. В. Еврейские рабочие Беларуси и законодательство Российской империи конца XIX – начала XX в. // Евреи Беларуси: история и культура: сб. науч. трудов. Вып. 6. / Сост.–ред. И. Герасимова. Мн.: Из–во «Четыре четверти», 2001. С. 49–59.

22. Колеснева О. В. Издательская деятельность организаций Бунда в Беларуси (1897 – 1904) // Межрегиональная научно–практическая конференции «Актуальные проблемы гуманитарных наук» Могилев, 2000.

23. Колеснёва О. В. К вопросу об организации первых еврейских социал–демократических кружков в Беларуси // Кулешовские чтения: Материалы науч.–практич. конференции 6–7 февраля 2001 года: Тезисы докладов. Могилев: МГУ им. А. А. Кулешова, 2001. С. 147–149.

24. Колеснёва О. В. Образование организаций Бунда в Беларуси на рубеже XIX–ХХ веков» // «Кулешовские чтения–2007» материалы Международной научно–практической конференции. 26–27 апреля 2007 г. (бел. яз.). Могилев: МГУ им. А. А. Кулешова, 2007. С. 213–215.

25. Колеснёва О. В. Проблема языка в пропаганде и агитации бундовских организаций Беларуси на рубеже XIX–XX веков // Материалы научно–методической конференции преподавателей и сотрудников по итогам научно–исследовательской работы в 2006 г. 7–8 февраля 2007 г. / Под ред. А. В. Иванова. Могилев, МГУ им. А. А. Кулешова, 2007. С. 19–21.

26. Колеснёва О. В. Эволюция организационных принципов Бунда на рубеже XIX–XX века // Куляшоўскія чытанні: Матэрыялы Міжнароднай навуковай канферэнцыі 11–12 снежня 2003 г.: Тэзісы дакладаў: У 2–х ч. Ч. 2. Магілёў: МДУ імя А. А. Куляшова, 2004. С. 127–129.

27. Колеснёва О. В. Языковые проблемы в пропаганде и агитации бундовских организаций Беларуси на рубеже ХІХ–ХХ вв. // Куляшоўскія чытанні: матэрыялы Міжнароднай навуковай канферэнцыі 26–27 красавіка 2006 г. Магілёў: МДУ ім. А. А. Куляшова, 2006. С. 273–277.

28. Коршук У. К. З гісторыі Беларускай сацыялістычнай грамады // Гістарычная навука і гістарычная адукацыя ў Рэспубліке Беларусь (Новыя канцэпцыі і падыходы): У 2–х ч.ч. Ч. 1. Гісторыя Беларусі. Мн., Універсітэцкае, 1994.

29. Крук У. П. Сялянскі рух на Беларусі: 1864–1900 гг. Мн. Навука і тэхніка, 1993.

30. Ласінскі М. Арганізацыя «Народнай волі» ў Паўночна–Заходнім краі // Полымя. 1973. № 8.

31. Ліпецкі Э. БУНД // Беларуская мінуўшчына. 1996. № 3.

32. Ліс А. Самотны сярод абрусіцеляў, або Некалькі словаў пpa Пятра Бяссонава // Спадчына. 1997. № 6.

33. Літвінёнак Р. С. Польскія партыі сацыялістычнай арыентацыі ў Беларусі і Літве (90–я гады XIX – пачатак XX ст.) // Весці Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі. Серыя гуманітарных навук. № 4. 1998. С. 54–61.

34. Лосинский Н. Б. Революционно–народническое движение в Белоруссии (1870–1884 гг.) / Науч. ред. А. И. Кожушков. Мн. Наука и техника, 1983.

35. Луцкевіч А. Да гісторыі беларускага руху: Выбр. тв. Мн,: Беларус. кнігазбор, 2003.

36. Лушчыцкі І. Н. Нарысы па гісторыі грамадска–палітычнай і філасофскай думкі ў Беларусі ў другой палавіне ХІХ ст. Мн.: БДУ, 1958.

37. Орехов А. М. Социал–демократическое движение в России и польские революционеры 1887–1893 гг. М. «Наука», 1973.

38. Панюціч В. П. Прававое становішча сялянства парэформенай эпохі // Весці НАН Беларусі. Серыя гуманітарных навук. 1998. № 1.

39. Прымачук І. Прававое рэгуляванне ўзаемаадносін прадпрымальнікаў і рабочых Беларусі (60–я гг. ХІХ – пач. ХХ ст.) // Беларускі гістарычны часопіс. 1999. № 2.

40. Публицистика белорусских народников: Нелегал. изд. белорус. народников (1881 – 1884). / [Сборник]. Мн.: Изд–во БГУ, 1983.

41. Разенблат Я. Дзейнасць Бунда на Беларусі ў 1897 – 1900 гг. // Беларусіка. Кн. 4. Мн., 1995. С. 81 – 85.

42. Революционная Россия и революционная Польша: Вторая половина 19 века. Сборник статей и материалов под ред. В.А.Дьякова, И.С. Миллера, Н.П.Митиной. М.: «Наука» 1967.

43. Сакалова М. А. Роля Трусевiча С. у развiццi сувязей сацыял–дэмакратаў Беларусi, Польшы i Лiтвы. // Весцi АН БССР. Серыя грамцкіх навук. 1985. № 5.

44. Сакалова М. Кансерватызм на Беларусі ў ХІХ ст. // Беларускі гістарычны часопіс. 1997. № 1.

45. Сакалова М. Легальныя грамадскія арганізацыі Беларусі ў 70–90–я гг. ХІХ ст. // Беларускі гістарычны часопіс. 1999. № 3.

46. Самбук С. Б. Революционные народники Белоруссии: 70–е – начало 80–х годов ХІХ века. Мн.: «Наука и техника», 1972.

47. Самбук С. М. Общественно–политическая мысль Белоруссии во второй половине 19 века: По материалам период. Печати. Мн.: «Наука и техника», 1976.

48. Связи революционеров России и Польши ХІХ – нач ХХ в. / Под общ. ред. В.А.Дьякова, И.С.Миллера и Л.А.Обушенковой. М. «Наука» 1968.

49. Сіманюкоў С. Утварэнне рсдрп: Да 100–годдзя правядзення І з’езда і 75–годдзя адкрыцця Дома–музея // Беларускі гістарычны часопіс. 1998. № 2. С. 13–20.

50. Смалянчук А. Паміж краёвасю і нацыянальнай ідэяй. Польскі рух на беларускіх і літоўскіх землях. 1864 – люты 1917 гг. 2–е выд., дапрац. СПб.: Неўскі праспект, 2004.

51. Смалянчук А. Ф. Паміж краевасцю і нацыянальнай ідэяй: Пол. рух на бел. і літоус. землях 1864–1917 г. / Навук. рэд. Куль–Сяльверстава С. Гродна: Гродзен. дзярж. ун–т імя Я. Купалы, 2001.

52. Снытко Т. Г. Русское народничество и польское общественное движение 1865–1881гг. М. «Наука» 1969.

53. Солошенко В. И. Из истории распространения марксизма в Белоруссии (1883 – 1904). М.: Из–во Мин – ва высш. и ср. спец. образ., 1963.

54. Солошенко В. И. От народничества к марксизму. Мн.: Беларусь, 1971.

55. Сташкевіч М. С. Перадумовы і працэс стварэння палітычных партый на Беларусі (канец ХІХ – люты 1917 г.) // Беларускі гістарычны часопіс. 1999. № 3. с. 18–23; № 4. с. 13–19.

56. Талкачоў В. І. Фарміраванне беларускай нацыянальна–дзяржаўнай ідэі і барацьба за яе рэалізацыю (сярэдзіна ХІХ – 1920 г.) // Грамадскія навукі: метадалогія, праблемы, перспектывы. 2001. Вып. 1. С. 38–41.

57. Талкачоў В. І. Фарміраванне беларускай нацыянальна–дзяржаўнай ідэі (сярэдзіна ХІХ ст. – 1920 г.): агляд навуковай літаратуры і гістарычных крыніц. // Весці Беларускага дзяржаўнага педагагічнага універсітэта імя М.Танка. 2003. № 2. С. 46–49.

58. Тамашэвіч В. М. Да пытання аб яўрэйскіх пагромах у паўночна–заходніх губернях Расійскай імперыі (канец 60–х – пачатак 80–х гг. ХІХ ст.) // Весці Беларускага дзяржаўнага педагагічнага універсітэта імя М.Танка. 2002. № 3. С. 204–209.

59. Тамашэвіч В. М. Палесцінафільскі рух у Беларусі (1880–1897 гг.). // Весці Беларускага дзяржаўнага педагагічнага універсітэта імя М. Танка. 2003. № 1. с. 233–236.

60. Федосова Т. В. Польские революционные организации в Москве 60–е годы ХІХ в. М. «Наука», 1974.

61. Филяков В. Г. Революционные связи рабочих Белоруссии и России в конце XIX – начале XX в. Мн.: Наука и техника, 1987.

62. Ціхаміраў А. У. Масавая эміграцыя і пачатак фарміравання беларускай дыяспары ў ЗША (80–я гады XIX ст. – 1914 г.) // Весці АН Беларусі. 1993. № 4.

63. Цьвікевіч А. «Западно–руссизм». Нарысы з гісторыі грамадскай мысьлі на Беларусі у XIX i пачатку ХХ в. Мн.: Навука і тэхніка, 1993.

64. Цьвікевіч А. Пагляд П. Бязсонава на беларускую справу // Спадчына. 1997. № 6.

65. Чепко В. В. Классовая борьба в белорусской деревне в первой половине XIX в. Мн: «Навука і тэхніка», 1972.

66. Червякова М., Овруцкий Л. Бунд известный и неизвестный // Родина. 1991. № 9–10. С. 64 – 68.

67. Яцкевіч І. ППС на Беларусі. // Беларуская мінуўшчына. 1997. № 4.