34. Ландшафт.Высечкі ў рэкрэац.Лясах

Лясы рэкрэацыйнага значэння (у далейшым рэкрэацыйныя лясы) – гэта лясы розных катэгорый ахоўнасці, якія прызначаны ў асноўным для арганізацыі адпачынку людзей у прыродным асяроддзі. Высечкі галоўнага карыстання назначаюцца ў рэкрэацыйных лясах такіх катэгорый ахоўнасці:– абаронныя палосы па берагах рэк; – ахоўныя лясы уздоўж чыгункі і аўтамабільных дарог; – лесагаспадарчыя часткі зялёных зон; – усе лясы 2-й групы. У рэкрэацыйных лясах некаторых іншых катэгорый ахоўнасці, дзе высечкі галоўнага карыстання не дазволены, Правіламі высечак лесу дапускаюцца толькі высечкі догляду за лесам, санітарныя высечкі, высечкі абнаўлення і перафармавання. Шэраг такіх высечак, якія маюць на мэце фармаванне лясных ландшафтаў і пейзажаў, павышэнне эстэтычных, санітарных, аздараўленчых функцый і ўстойлівасці аб’ядноўваюць такім тэрмінам, як ландшафтныя высечкі. ЛВ з’яўляюцца асноўнымі сродкамі для фармавання лясных ландшафтаў і пейзажаў, павышэння іх эстэтычных, саніруючых уласцівасцей і ўстойлівасці. Да ЛВ адносяць высечкі:– фармавання; – планіровачныя; – фармавання ўзлеску; – высечкі ў падлеску і падросцЕ.

А) Высечкі фармавання (ВФ) спалучаюць мэты высечак догляду ў насаджэннях, фармавання аптымальнай аб’ёмна-прасторавай структуры, арганізацыі рэкрэацыйнай тэрыторыі, эстэтычнага афармлення лясных пейзажаў і ландшафту ў цэлым.  Тэхніка правядзення ВФ амаль не адрозніваецца ад звычайных высечак догляду. Трэба пазбягаць пракладкі прамалінейных тэхналагічных калідораў. Высечку дрэў весці пры мінімальнай вышыні пнёў. Спальваць парубачныя рэшткі за межамі ўчасткаў. Адбор дрэў у высечку вядзецца з улікам не толькі таксацыйных, але і дэкаратыўных, гігіенічных прыкмет кожнага дрэва.

Адрозніваюць 2 віды ВФ:

1) высечкі фарміравання аб’ёмна-прасторавай структуры лясоў рэкрэацыйнай тэрыторыі (ФАПС) і 2) высечкі фармавання эстэтычных якасцей лясных пейзажаў (ФЭП)

Высечкі ФАПС праводзяць для таго, каб аптымізаваць структуру ландшафтаў рэкрэацыйнай зоны. Справа ў тым, што людзі ў час адпачынку жадаюць мець розныя групы лясных ландшафтаў: закрытыя з паўнотамі насаджэння вышэй за 0,6, паўадкрытыя з паўнотамі 0,3–0,5 і адкрытыя, да якіх адносяць радзіны і прагаліны... без драўнянай расліннасці. У такіх пажаданнях людзей ёсць розныя падставы: – розныя ўзроставыя групы людзей (дзеці, моладзь, сталыя людзі) аддаюць перавагу то адкрытым, то зрэджаным, то густым насаджэнням..; – умовы надвор’я бываюць розныя, і тады ў жаркае надвор’е камфортныя ўмовы складваюцца ў цяністых мясцінах, у халаднаваты час лепш адпачываць у інсаліраваных мясцінах.

Для ўмоў Беларусі суадносіны ландшафтаў па групах (закрытыя, паўадкрытыя і адкрытыя лясныя ландшафты) пажадана мець такімі: – для лесапаркаў – як 2 : 1 : 1… 50% : 25% : 25%; – у лесапаркавых частках зялёных зон 3:1:1…. 60% : 20% : 20%; – у астатніх лясах рэкрэацыйнага значэння (лесагаспадарчая частка зялёнай зоны, эксплуатацыйныя лясы) 7 : 2 : 1….70% : 20% : 10%

ФАПС пажадана пачынаць рана (асабліва гэта важна для саснякоў): пры фармаванні паўадкрытых ландшафтаў – з 10–15 гадовага ўзросту; пры фармаванні закрытых – з 15–25 гадоў. Гранічны ўзрост – 25–45 гадоў. ФЭП можна пачынаць з 5–10-гадовага ўзросту і працягваць на працягу ўсяго жыцця дрэвастоя. ФАПС праводзяць у адпаведнасці з праектам ландшафтна-планіровачнай арганізацыі і добраўпарадкавання лясоў рэкрэацыйнай зоны. Асаблівасць высечак фармавання заключаецца ў індывідуальным падыходзе да адбору дрэў у высечку. Тут павінны ўлічвацца не толькі таксацыйныя, але і дэкаратыўныя і гігіенічныя прыкметы кожнага дрэва. На гэты конт кафедрай лесаводства (Грыгор’еў В.П., Рунова А.М., Ражкоў Л.М.) распрацавана адпаведная класіфікацыя дрэў, для высечак фармавання. Згодна з гэтай класіфікацыяй усе дрэвы ў насаджэнні падзяляюць на чатыры катэгорыі: – ландшафтнафарміруючыя; – дапаможныя; – індыферэнтныя ; – што падлягаюць удаленню з дрэвастою.

Ёсць нарматыўны дакумент «Рэкамендацыі па правядзенні высечак фармавання рэкрэацыйных ландшафтаў у сасновых маладняках» (1982), дзе гэта класіфікацыя прыведзена, прыведзены паказчыкі, па якіх можна падзяліць дрэвастой на ўказаныя чатыры катэгорыі дрэў. Агавораны таксама парадак адбору дрэў у высечку, інтэнсіўнасць высечкі, іншыя арганізацыйна-тэхнічныя элементы высечак фармавання.

Б) Планіровачныя высечкі праводзяцца, каб лепш арганізаваць тэрыторыю на трасах новых дарог, спартыўных і відавых пляцоўках, пляцоўках для гульні, у месцах стаянкі аўтамабілей, пры высечцы відавых прасекаў для адкрыцця найбольш маляўнічых месцаў, а таксама на ўчастках закрытых і паўадкрытых ландшафтаў, якія пераводзяцца ў групу адкрытых прастораў. Гэта суцэльныя высечкі, па якіх на дадзеным участку высякаюцца ўсе дрэвы. Яны вядуць да памяншэння пакрытых лесам земляў, таму праектуюцца толькі ў самых неабходных абставінах.