2. Психикалық және соматикалық аурулар

3. Ауруды тудыратын себептер

4. Этимиология және патогенез

Мұнда қорғау режимі операциядан бұрын, операция кезінде және операциядан соң іске асырылады. Ауру адамға операция жасау қажет болған жағдайда отбасылардың абыржуы, аурузананың ерекше жағадайы және басқа себептер (үрей, қорқу, мазасыздану) сияқтылар ішкі қобалжуларды тудырады. Американ дәрігерлер қауымдастығының мәліметі бойынша, жылан шақққаннан кейін өлгендердің көбіудың әсерінен емес, қорыққанынан болғанын айтады. Оперцияға дайындау кезінде және ауру адамның палатада болған жағдайында қорғау әрекеттері жасалуға тиіс. Операция жасайтын бөлмелерде қан іздері (қан мүшелер) болмауы керек. Белгілі бір мүшесі жансыздандырылған операция кезінде де байқап сөйлеген дұрыс.

Операциядан кейін адамды қалайда сауығатынына сендіру керек. Бұл ауру адамның көңіл күйіне, сергектігіне байланысты. Напалеон армиясының хирургі Ларрет «жеңген армияда жаралар жылдам жазылады» деп жазады. 1941 – 1945 жылдардағы хирургиялық жылнамаларда жау қолындағыдан гөрі тылда қалған жаралыллардың жылдам жазылғаны туралы айтылған.

Акушерлік және гинекология клиникасында босанатын әйел организмінде күрделі эндокриндік өзгеріс болып, ішкі мүшелері жұмысының өзгеруіне байланысты оның психикасы да өзгереді. Ананың бұл кезде дүниеге келетін сәби туралы ойлайтыны кімге болса да түсінікті. Ол іштей мазасызданады. Босану кезінде қатты қиналады. Жүктілікті үзу кезінде не гинекологиялық рперация кезінде әйелдерде ұнамды эмоция пайда болмайды. Егер жүктілікті ұзу отбасылық жағдайға байланысты болса (ері болмаса), онда гинекологиялық оперция қолайсыздыққа ұшыратады (келешекте бала тұмау). Босану ме гинекологиялық бөлімге түскен әйелдің қатты қайғырып, мұңаюы оның жүйке – психологиялық жағдайларына әсер етпей қоймайды. Сондықтан күтушілерден бастап дәрігерлерге шейін қорғау режимін сақтауы, ауру адаммен қалайда тіл табысып, сөйлесуге тырысуы керек. Адамгершілік жөніндегі мәселелер, олардың шешілуі адмның отбасылық жағдайына, жеке басының ерекшелігіне және басқа себептерге байланысты айтылуы тиіс.

Жұқпалы, мерез және психикалық аурулармен ауырған адамдарға дәрігер ерекше жағдайларға байланысты қорғау режимін сақтауы керек. Кейбір аурулармен ауырған адам ауруханаға жатқызылып, міндетті түрде емделуге тиіс. Бұл емдеу шараларындағы алғашқы қадам ғана. Ауруханада мұндай аурумен ауырған адамдарға қызметкерлер жылы жүзбен қарап, барлық жағдайды жасауы қажет. Жалпы емдеу – қорғау шараларын іске асыруда дәрігердің алатын орны ерекше.

Жалпы психотерапиядан басқа арнайы психотерапия бар. Мұнда психотерапевт дәрігерлер ауру адамның психикасына тікелей әсер етеді. Психотерапияныңбір түрі гипнотерапия мен өзін - өзі жаттықтыруға байланысты. Бұған ұйықтамаған кездегі сезім тұғызу, сендіру және көңілді бөлу әдістері жатады. Рационалдық психотарепия практикада кең таралған. Аранайы психотерапияның барлық түрлері ең алдымен психогенді ауруларға қолданылады. Аурулардыңң бұл тобына нейроздар жатады. Бұл жағдайда психотерапевт дәрігердің мақсаты – ауру адамға аурудың себептерін, оның даму жолдарын түсіндірудің, осындай ауруларды емдеуге терапиялық әсерлерден (транквилизаторлар, физиоемдеу т.б.) басқа түсіндірудің мәні зор. Рационалдық психотерапияны психотерапевтер қолданады, бірақ бұл терапияның жеке элементтерін кез келген дәрігер өз жұмысында пайдалана алады. Енді дәрігердің практикасында маңызы бар жайттарға тоқталайық.

Рационалдық психотерапия ауру адламның арқасынан қағып, мақұлдау және өрескел жұбатумен шектелмейді. Кейде өрескел жұбату ауру адамды ызаландыруымүмкін. Психотерапиялық әсер дәрігердің білімділігін және алдындағы ауру адамды терең біліуін қажет етеді. Білігнен аурудың белгілерін, келешегін жақсы білген дәрігер ғана адамға жете түсіндіре алады.Арнайы, бағытталған раационалдық психотерапияның әсерлерінің (әңгімелерінің) кезеңдерін кез келген дәрігер пайдалана алады. Ауру адаммен алғаш рет танысу мен анамнездіжинаған кезде психотерапиялық әсер негізгі орын алады. Психотерапевт дәрігер басқа дәрігерлер сияқты, ауру адамның анамнезімен танысқан кезде диагнозды қоюға қажет мәліметтерді жинайды.

Біріншіден, ауру адамның берген мәліметтерін жете түсіну керек. Бұл жағдайда дәрігер өзіне қажет мәліметтерді алу үшін ауру адамның айтқанын сыпайы түрде түзетіп отырады. Әңгіме арасында ауру адамға қосымша сұрақтар қоя отырып, аурудың белгілерін дәлдеп түсінудің өзі психотерапиялық әсер еткенмен бірдей. Басқаша айтқанда, ауру адам дәрігердің оны толығымен түсінгенінен көзі жетеді.

Анамнез мәліметтерін жинау тек ауру адамның бір жқты мәліметімен шектелмейді. Жақсы жиналған анамнез (кейбір жағдайда диагноз қоюдың 90 проценті осыған байланысты, мыфсалы жүйке – психикалық ауруларда) ең күшті психотерапиялық әсер болып саналады. Егер психотерапиялық әңгіменің бірінші кезеңіндегі (ауру адамның өмірімен, сырқаттың дамуымен танысу кезеніндегі) мәліметтер ауру адамның белсенді түрде айтып берумен әрі дрігердің өзінің қатысуымен алынса, рнда бұл психотерапиялық әсер қалдыра алады.

Психотерапиялық әңгіменің келесі кезеңі анамнез мәліметтеріне және басқа объективті тексерулерге негізделіп, дәрігер ауру адамға оның сырқатының ерекшелігі, дамуы мен аяқталу мүмкіншілігі туралы түсіндіреді. Дәрілер мен процедураларды белгілей отырып, дәрігер ауру адамға түсінікті түрде олардың организмге әсері туралы айтып беруі керек.

Сонымен психотерапияның түсіндіру элементтерін кез – келген дәрігер өз практикасында кеңінен пайдаланады. Жалпы терапиялық шаралардың негізгі ережелерін кез – дәрігер орындай алады. Психотерапияның сендіру, өзін - өзі сендіру, гипноз, өзін - өзі жаттықтыру сияқты әдістерін мамандығы жоғары психотерапевт дәрігерлер невроз, жүйке – психикалық және психосоматикалық ауруларды емдеуге қолданады.

№ 3 Дәріс

Тақырыбы: Психологиялық стресс теориясы

Сұрақтары: 1. Стресс және стрессогендер