
- •ОРШЛ
- •Келц үгмүдин тольмуд
- •Келц үгмүд шинҗллһн
- •Келц үгмүдин утх-чинр
- •Келц үгмүдиг олзлгддг төрәрнь йилһлһн
- •Зеткр дер дор. Жди счастье, а несчастье само придет. Зовлн өөрхн; кезә болв чигн харһдг.
- •Зеткр татх. Навлечь беду. Әәмшггә үүллә харһх.
- •- Ода яахмби? Эн күүкн иигэ бэээк;, зеткр татн гимрнэ,' болэк; өвгэрг күн келв. - Нармин М.
- •Зу болх. Рад бы избавиться (отвязаться, отстать). Хуурч авх. Бийэн алдулҗ (гетлгҗ) авх.
- •Харпцх биш үкх. Үүнэсчнь хуурч авхнь зу болэк; бээнэ... -
- •Зуд аздлх. Буйствует стихия. Аюл куч авх.
- •Эрдм-еурнуль, олн-эмтн бээнэ, тегэд ода куртл зуд яһ^ аздлна? - Нармин М.
- •Зурһан зүүлин эмтн. Люди из разных мест, со всех концов. Кесг һазрин улс, олн узгэ эмтн.
- •Зуг оцдан куунд болн берэдт куч узулэд, хотн-хоша баэсн гертэснъ тулкэд карим; йовсинъ эн узлэ. - Бадмин А.
- •Кучм кургн. Жених, оставшийся жить у невесты. Күүкнәд орҗ өгсн көвүн.
- •Му ДУ һарх. Орать истошным голосом. Орклх, бээгх.
- •Нүднд эс үзгдх (нүднд үзгдхш). Не по душе. Таасгдлго бәәх.
- •Хоорндан өшэркж; бәәх хойр хаана өрк-бүл кепюс п өвртән чолу хаднлад, ирлцәтә цаг күлээкрхнь алвтын «пи медгдҗәнә.
- •Соһа уга һазрт сояһан үзүлх (һарһх). Без нужды показывать силу. Учр угаһар чидлән үзүлх.
- •Сүмсн уга бәәх. Находиться в страхе. Икәр әәх.
- •Мана бичг деегшэн күрхлә, Бамбан толнаг илҗ таалх балинч?
- •Болв дегд җөөлн, мел цугтаднь делүьэн девсәд, талнанинь илэд, «кукн, кукн» гинэд, сурнмэк; сурьмэкуулх бәәдлтә. - Тачин А.
- •Чама йир. Дэкэд ирхләчн, толнаиичнь таслнав. Үзгдлго од. -
- •смерти. Әрә киитә бээх.
- •Хальмгтууль.
- •Утцна нег үзүринь олҗ авх кергтэ. Найти концы чего-либо Разобраться в чем-либо. Эк-толһаһинь олх.
- •Зуг утцна нег үзүринъ олэк; авхла боях, цуцлхднъ юмн уга.
- •Уханани хаңхд уга. И в мыслях нет. Төрүц сананд эс орх.
- •Хадурин шаанцг болх. Повсюду совать свой нос. Юунд болвчн орлцх.
- •Хамран өргх. Держать себя высокомерно. Задирать нос. Де-
- •егүрдх, ик сана зүүх.
- •Худя үгәр күүнә седкл әәтрүлх.
- •Иткмтхэ күүнэс мөңгинъ меклэд авч оркад, ода күртл хоосн амарн саатулна.
- •Хоосн амн, холтхен бегло. Пустослов. На словах - мастер, на деле - неумеха. Амарн келхэс биш, керг күцәҗ кедго.
- •Цагин теңгр йилһг. Пусть время решит. Время покажет (свое). Орчлңгин йосн цаг хойр йилһдг.
- •Цаһан төр болх (бәрх). Родить ребенка. Күүкд һарһх.
- •Цусан асхх. Проливать кровь за что-либо. Ямр нег юмна толэ эмэн эс эрвлх.
- •Чееҗәр зовх. Переживать. Болеть душой. Душевные муки. Седкл зовх.
- •Энчн эврэннъ зацган наркомана: хойр чикэн солъвад хээчлэд бээнэ, хуурнсллннъ ~ келдг уга - үкрч өвгнә үлэсн өвр-бүшкүрэс чигн ик дуута. - Бембин Т.
- •Кесгэс нааран кодллго, хара бээнэд, дала хот чикэн ут1 идэд, залу зевэр махшч.
- •Я, яплав, зә&сң зергэс, би Шг үзсн, еоцссн угав. Балл чик-ачан цоңнсн тэон бээсв. - Дорҗин Б.
- •Эрлгин цалмд орсн мет. Будто попал в лапы чудовища. Әәмшгтә юмна көл-һарт бэргдсн мет.
- •Ямаран зүрктә улсвт! Что за беспечные вы люди! Санамр, аңхун улс.
- •Ямаран салькн авч ирв? Каким ветром занесло? Ирдго кун яһад орад ирвч?
- •Олзлгдсн тольмуд болн зокъялмуд
Болхан бан наснд болмар чигә улс харнад, зәңг орулсн бийнь, кенднъ чигн зөвэн өглго бәәв. - Дорҗин Б.
Зәңг өглдх. Передавать, делиться новостью. Шин зәңгәр ху-
валцх.
Негл күчр ик нертэ бандит бәрхәр бээх улсищ хоорндан шим-
лдәд, зәңг оглдэд, цугтан хурцхав. - Нармин М.
Зәңгән огн йовх. Давать знать о себе. Сообщать. Альд, хама,
яһҗ йовхан медүлх.
Ирина Семеновна ардаснь хэлэнэд зогсчанад: - Валентин, зэңгэн огн йов. - Тачин А.
Зелд уята унһн эдл. Кроткий, как ягненок. Номһн, нүлго.
Боваҗн, ю келҗәхмт? Эврэннь үрнэсн назалхнугавидн. Эврән бийстн тинъгр йовтн, бийэн саглтн. Арслң манад бэәхләрн, зелд
уятаунннла әдл бэәх. - Бадмин А.
Земәр хувц ишкм, земсгәр хот кем тоолврта. Человек с зо лотыми руками, способный сделать все из ничего. Эв-арһтакүн.
Юмн боллго яахм билә. Нимгрин нарар орсн хөөн, юмн болх. Терчн земэр хувц ишкм, земсгэр хот кем тоолврта кун. - Эрнҗәнә К.
Зер моһа үзсн эдл. Ненавидеть, смотреть презрительно. Дегд
дурго болх.
Коля цаас авад, зөвәр удан умшчанад: «Акад юмби? Эн Анҗа янад Батад дур уга болад бэәнэ. Энүг үзхлэрн, зер моьа узсн
эдл болна, - гиэк; оврсн бээдлтэьэр келв. - Чи энунд ямаран му нарнлач?» - гиҗ Батаьас суре. - Эрнҗәнә К.
Зеткр дер дор. Жди счастье, а несчастье само придет. Зовлн өөрхн; кезә болв чигн харһдг.
Наадн уга, зеткр дер дорас гинэд, бээнэ чигн бээхмн бода на. Манҗд келчктн: хаша-басиг эргүлэд, сәэнэр бүрткчкэд хэлэчктхэ... - Дорҗин Б.
Зеткр татх. Навлечь беду. Әәмшггә үүллә харһх.
- Ода яахмби? Эн күүкн иигэ бэээк;, зеткр татн гимрнэ,' болэк; өвгэрг күн келв. - Нармин М.
94
Зеткр хатхх. Предвещать недоброе, беду. Му үүлин юм йорлх.
Яьна гидгчнь энв. Ямаран зеткр хатхна гидг энв? - Дорҗин Б.
-Дэн эклхлэ, меэк;э дер бәәнәд, немшин бүслврт орад, октябрь
сар куртл бээнәд, әрә гиэк; бүслврәс нарн, хәрү дәэнд орсн өдртэн шавтсар келв, - гинәд Цандг тагчг болэк; одв. - Бадмин А.
- Зеткрчн хатхад, шорчн дүүрчәнэ гидг эн. Олн бурхдын
сэкүсн ишклх гиэк;, - хурлын ахлач Отхна Манҗур му нүдэр хэләҗ, арнта болхла, эн ормднъ бүклэр зальгчкх бәәдлтәһәр келв. - Эрнҗәнә К.
Зовлң даах (тесх). Переносить страдания, терпеть лишения. Му үзәд, тесәд йовх.
«һанцхн ачиннъ төлә назр деерк зовлңгиг цунаранинь чигн дааэк; болх», - гиэк; Амрхн Улана гертэс нарч йовад ухалв. - Бад мин А.
Харлан зовлң соңсч оркад, зүркн ишкрэд бээв. Кун кеду зовлц дааж; чадх болхв? Эдгэк;энә гисинъ соцсад, зүркм невчк товкнв.
- Нармин М.
Зовлң эдлх (үзх). Видеть (терпеть) горе. Күнд җирһл тесх.
Куунэ байр узхлэрн, зовлц эдлдг, куунэ зовлц узхлэрн, байрлдг улс бээдгэк; гиэк; соцслав. - Бадмин А.
Зог кех (һарһх, бэрх). Насмешничать. Чем-то занять, раз
влечь себя. Наад бәрх, дөөглх. Кен негәр наад-инэдән һарһх.
- Кишг өөгүрчн эргәд бээсн бийнь, ки шуурэд бээнэч. Кергт авл уга бээнэч, - гинэд, Саша Батанар зог кенэд инэнэд, ярлзад йовна. - Эрнҗәнә К.
Невчк бээҗэнэд, нэрхн хар көвүн: «Ковуд, невчк зооган
ьарнхмн болвза?» - «Наадх улс бээну?» - гиэк; бас негнь суре...
-Нармин М.
-Саглсн кун сард курдмн гиэк; келдг, дэкэд тадн йосн уга бандит улс, таалхар бээх, ташхар бээхинь медшго партизан таднас саглх кергтэ. Тана гесн өлсч йовх, - гиэк; Цандг теднэр зооган бэрэк; инэв. - Бадмин А.
Күүкнь, негдвәр, сээхн, хойрдвар, комсомолк, тиигхлэ туугэр
зооган кех кергтэ. - Басңга Б.
95