Эрлгин цалмд орсн мет. Будто попал в лапы чудовища. Әәмшгтә юмна көл-һарт бэргдсн мет.

Тер колхоз гидг юмндтн орчкхла, эрлгин цалмд орсн мет ал-

дрҗ нарч болшго юмн болна гинэд чигн келлднэ. - Дорҗин Б.

Эрлгин элч болх. Не с добром, а со злым умыслом. Хар ухата, алх-булх саната.

Баату йир тедниг амрахар зоочлҗ ирсн уга болх. Эрлгин элч болэк; ирҗ йовдг болх... гиҗ келен пииср Ванькин дун соцсгдв. -

Дорҗин Б.

Эрсән һартан бэрх. Поплатиться сполна. Үүлән үзх.

Мана кучн-чидл дала! Хортн эреэн нартан бэрх. - Нармин М.

Бичэ хуцад йов, кишго доек! Эрсичнъ нартчнь бэрулэд ор-

кхв! - Дорҗин Б.

Эрчмнь хэрсн деесн мет. Потерять смелость. Опустить кры­

лья. Залу-зормгэн геех.

Залу-зормгэн гееснь, эрчмнь хэрсн деесн мет, чиндьн мет ээмтхэ кун болэк; медгдв. - Бадмин А.

Эс болх улс. Никчемные (лишние) люди. Керг уга улс.

Ода, хээмнъ, яннач, Хоцьрчн эс болх улс дахад йовэк; оде. Уу-

лын омнэс улд авч боссн эдл юмн терчн. - Нармин М.

Эцкчн ода сээкэн хээв, эс болх улсла тольанан негдулнэ гидг

тер. - Нармин М.

Эс болх үг келх. Говорить ненужные (лишние) слова. Керг уга үг келх. Тоомср уга үг келх.

Мини эцк тал өлкәдэд, эс болх уг келэд, дооглэд бээнэ. -

Амр-Санана А.

Эс болх юмн деерэс, Из-за чепухи (ерунды). Керг уга торос

иштэ.

Эс болх юмн деерэс цуугэ ьарьад. Я, ьалд одг цааран... гиен санл Манэк;д орв. - Дорҗин Б,

Эс медсн болад бэах. Делать вид будто ничего не замечаешь. Юм эс үзсн, эс сонссн бәәдл һарх.

278

Наһцхм иигэк; келүлэк;: эврәннъ махан күүнэ хәәснд чанулчкад,

эс медсн болад, ә уга өөрнь дахад йовх болхла, змәрн шордхч, көеүюрн шордхч. - Эрнҗәнә К.

Цаста гөр змәһәд, эс медсн болад, үсән самлад зогсв. - Эрн-

җәнә К.

Эцкәнчнь цох (эцкинчнь бор гүзән)! Нет, не так! Ничего по­ добного! Тиим биш! Төрүц буру!

Юн ахлач! Эцкэнчнь цох!.. Батнасна Боврг ахлач болдгасн хуурла. - Дорҗин Б.

Эцкиннь түрәд ормр. Мал, но очень прыткий. Бичкн болвчн,

зүткмһә.

«Эн эцкин түрәд ормрчн зөвәр бүдүн күзүтә күүкн болх бэәдл-

тә», - гиэк; Бадм санв. - Эрнҗәнә К.

Эцкиннь цох меднә! Ничего не понимает. Төрүц юм медхш.

Тер көвүнэс юм сурад керг уга, терчн эцкиннъ цох медхш. -

Хальмгтууль.

Ээдмг хольх. Мутить воду. Әмт хутхх, хутхур болх.

Манахс басхутхлдад бәәнә. Сельсоветд деерәс Серкән Баату

һалзна Бамба хойр ирәд, эн ээдмгигхолъҗ йовдгҗ. - Дорҗин Б.

Багш Бадмин орлцан энүнд уга болхла, эн ээдмгиг холъҗахнь

мел лавта тер Песоцкий. - Дорҗин Б.

Ээдмг-хөөрмг болх. Перемешаться, прийти в беспорядок. Цугнь хутхлдҗ одх. Диг-дараһан алдх.

Инцхэснмөрдин э, оркрэк;мөөрсн цармудын дун, хуцсн нохасин

шууган - цунар нииләд, ээдмг-хөөрмг болҗ хольгдв. - Дорҗин Б.

Советскулсин төвкнүн җирнлиг, ни тосхлтыг, хурдн өслтиг

таслад, цугинь ээдмг-хөөрмг болэк; хутхад орке. - Дорҗин Б.

Ээлтә чирәһәр хәләх. Смотреть ласково, приветливо. Бүлән

нүдәр хәлэх.

Цанан Сарин байрла йөрэхәр ирсн ачнран ээҗнь байртанар

тосад, күн болнниг ээлтэ чирэнэр хәланад, белдсн халун хотарн

тоов.

279

Ээм деерэн аца авх. Взвалить на плечи непосильную ношу, трудную задачу. Аһу ик көдлмш, керг би деерэн авх.

Эн болад, эврэн бийинь сэн дурар, ээм деерэн ик гидг ацаом.

- Нармин М.

Ээмән хүмх (холькх). Пожимать плечами (в знак недоумения, при незнании чего-либо). Алң болад, алмацад, ээмэнорп.

Учрсн йовдлд өврэд, келх үг олэк; чадлго, залу ээмэн хуюй

зогсв.

- Та ахлачт, тана дурн, эврэн медтн, - гиэк; келэд, ээмдиимькэк; Балдр зогсв. - Нармин М.

Ээм-ээмән түшлдх. Вместе, дружно идти в едином порыв

(букв. плечом к плечу). Ни-негн болад, хамцад юм күцәх.

Эдн ээм-ээмән түшлдсн, эгц парен җиңнсн дуукарн траоюрин өмнэс хэрү өгчэхшң, сэәхн орчлң эвдэд йовна. - Нармин М.

Ю

Ю-бис келәд күүндх. Разговаривать о том, о сем. Кесг юмна

тускар хоорндан келх.

«Сонэк, менд бээнт», — гиэк;, ю-бис келэд күүндэк; бээһәд, ара-

тан хэлэчкэд, эдниг янэк; меклсэ гиэк; сане... - Хальмгтууль.

Юмна аюһинь медх. Иметь понятие о чем-либо, иметьпредставление. Ухан, томан орад, юмна учр-утхинь меддг болх.

Би янв чигн арв күрчксн, юмна аюнинь медэд бээдг цаг. -

Дорҗин Б.

Юмна хара-бара авх. Прослышать что-либо. Разузнано

чем-либо. Ямр нег юмна зәңг-зә соңсх.

Хэрнь тегэд, юмна хара-бара авен болхла, келн бээьич. -

Дорҗин Б.

Юмнас хотадго күн. Несгибаемый (упрямый) человек. Эр* кэ, юмнд уйддго, бат күн.

Тэвсн күцлдэн күрхин телэ юмнас хотадго күн. Эннь дааю

училищд авен сурнмэк;.

280

Юн ки киилхәр бәәнәч? Чем же ты хочешь питаться? Юуһар теҗәл кехәр бәәнәч?

Күүкдтән теҗәл кеҗәсн ьанцхн хәләсн укрән хард өгәд тгвч-

кәд, та юунар ки киилхәр бәәхмт? - Эрнҗәнә К.

Юн ноха зуув? Какая собака укусила? Кишварх, киизң заң һарһх.

Эмгн, чамаг эндр юн ноха зуучкв? Мел саахна нанла зөрлцәд дуудхла, зогслуга, негл дәәнд мордҗ йовх кевтә одлач. - Тачин А.

Я

Я, чавас! Бедняжка, как жаль мне тебя! Хээмнь, нанд йир харм болҗанач!

Я, чавас, чавас! Чамас иим му дурен ьарч оддмби? - Хальмг туупь.

Я, яһлав! Ой, что же я наделал? Ю һарһад орксм энв?

Я, яьлав, одак көвүнәр тос юңгад хээльнәч. Бәг билә. -

МанҗинН.

Яһдг-кегдг болв чигн. Как бы там ни было. Что бы там ни

случилось. Что бы впереди ни ожидало. Ашнь йилһл уга. Ашнь негн.

Харла күндән санад, мөртә йовхла, сэн болгигогухалв. Зуг арь уга, яндг-кегдг болв чигн, йовж; йовад медх кергтэ. - Нармин М.

Яндг-кегдг болв чигн, наадкетнъ оч соңслнта. Тедн нег юм

кех. - Басңга Б.

Яндг-кегдг болв чигн, бийләрн ханъта болх гиҗухалх кергтэ.

- Дорҗин Б.

Яндг болв чигн, Бакдгин хоон тиимхн эс бээсинь лавта манд

ил. - Дорҗин Б.

Яһла-халган татх. Выражать печаль и горе, һундл болн зов-

лңган медүлх.

Герин ард үкрин өврэсмөлтлсн бор деесэн тоомдэнэснь авад,

ардан чирн, янла-халган татад, зелэн эргэд, хотн дунданур

гуунэд, гер больна ьаза оде... ~ Эрнҗәнә К.

281