- •Гісторыя Беларусі Тыпавая вучэбная праграма для вышэйшых навучальных устаноў па спецыяльнасці
- •Тлумачальная запіска
- •2. Прыкладны вучэбна-тэматычны план Спецыльнасць 1-21 03 01 “Гісторыя (па накірунках)”
- •1. Беларускія землі са старажытнасці да сярэдзіны XIII ст.
- •1.1. Уводзіны ў гісторыю Беларусі. Першабытная эпоха на тэрыторыі Беларусі(100—35 тыс. Гг. Да н. Э. — VIII cт. Н. Э.)
- •1.2. Раннефеадальныя дзяржаўныя ўтварэнні на беларускіх землях (іх — першая палова хііі ст.)
- •1.3. Утварэнне і станаўленне Вялiкага княства Лiтоўскага (другая палова хііі—хiv ст.)
- •2. Беларусь у канцы хiv–першай палове xviі cт.
- •2.1. Абвастрэнне ўнутраных супярэчнасцей у Вялiкiм княстве Лiтоўскiм у канцы хiv ст.
- •2.2. Княжанне Вiтаўта, яго ўнутраная I знешняя палiтыка. Казiмiр IV
- •2.3. Культура Беларусi ў хiv—хv ст.
- •2.4. Знешняя палітыка і войны Вялiкага княства Лiтоўскага ў першай палове хvi ст.
- •2.5. Эвалюцыя дзяржаўнага ладу Вялiкага княства Лiтоўскага
- •2.6. Лiвонская вайна. Люблiнская унiя 1569 г. І яе наступствы
- •2.7. Эканамічнае і грамадскае жыццё на беларускiх землях
- •3. Беларусь у сярэдзіне хvіі — хvііі ст.
- •3.1. Войны сярэдзіны XVII–першай паловы XVIII ст. І іх наступствы
- •3.2. Спробы дзяржаўных рэформ. Першы і другі падзелы Рэчы Паспалітай
- •3.3. Паўстанне 1794 г. Трэці падзел Рэчы Паспалітай
- •3.4. Культура XVII–XVIII ст.
- •4. Беларусь у XIX ст.
- •4.1. Беларусь у першай палове XIX ст.
- •4.2. Беларусь у другой палове хiх ст.
- •5. Беларусь у 1900–1939 гг.
- •5.1. Беларусь у пачатку хх ст.
- •5.2. Беларусь у гады першай сусветнай вайны. Станаўленне беларускай дзяржаўнасцi (1914—1920)
- •5.3. Беларуская сср у 20—30-я гг. Хх ст.
- •5.4. Заходняя Беларусь у складзе Польскай дзяржавы (1921—1939)
- •6. Беларусь з 1939 г. Да пачатку XXI ст.
- •6.1. Беларусь у гадыДругой сусветнай вайны (1939—1945)
- •6.2. Беларусь у пасляваенны перыяд (другая палова 40-х — першая палова 50-х гг. Хх ст.)
- •6.3. Беларусь у перыяд спроб рэформаў і крызісу адміністрацыйна-каманднай сістэмы (сярэдзіна 50-х — 80-я гг. Хх ст.)
- •6.4. Беларусь на сучасным этапе развiцця
- •Крыніцы і літаратура асноўная Крыніцы
- •Падручнікі і вучэбныя дапаможнікі
- •Дадатковая Крыніцы
- •Падручнікі і вучэбныя дапаможнікі
- •Даследаванні
- •Навукова-даведачныя выданні
1.3. Утварэнне і станаўленне Вялiкага княства Лiтоўскага (другая палова хііі—хiv ст.)
Асноўныя падыходы да праблемы ўтварэння Вялікага княства Літоўскага ў гістарыяграфіі. Агляд асноўных крыніц.
Утварэнне Вялiкага княства Лiтоўскага. Першыя звесткi пра Лiтву. Аб’яднаўчыя працэсы ў балта-ўсходнеславянскiм рэгiёне ў пачатку ХІІІ ст. Уплыў знешнепалiтычнай сiтуацыi на ўтварэнне дзяржавы ў верхнiм i сярэднiм Панямоннi. Сацыяльна-эканамiчныя перадумовы фармiравання ВКЛ. Роля Навагрудка ў заснаваннi дзяржавы. Мiндоўг i яго палiтыка. Княжанне Войшалка, Трайдзеня, Вiценя, Гедзімiна i Альгерда. Уключэнне ў склад ВКЛ Полацкага, Вiцебскага, Менскага княстваў i падняпроўскiх зямель. Супрацьстаянне з Ордэнам. Давыд Гарадзенскi. Бiтва на Сiнiх Водах. Значэнне Вялiкага княства Лiтоўскага ў гiсторыi беларускага народа.
Дзяржаўны лад Вялiкага княства Лiтоўскага. Сталiцы, герб i мова дзяржаўнага справаводства. Органы дзяржаўнай улады i кiравання. Вялiкi князь. Гаспадарская рада. Узнiкненне вялiкага «вальнага» сойма i сфера яго кампетэнцыi. Вышэйшыя службовыя асобы: маршалак земскi, канцлер, падканцлер, падскарбiй земскi, гетманы. Дворныя ўраднiкi. Сiстэма мясцовага кiраўнiцтва дзяржавай: удзельныя князi, ваяводы, кашталяны, старосты i дзяржаўцы. Судовая сiстэма i асаблiвасцi яе iснавання ў ХIV — ХV ст.
Эканамiчнае развiццё i сацыяльныя адносiны. Развiццё прадукцыйных сiл у сельскай гаспадарцы. Феадальнае землеўладанне: дзяржаўнае, свецкае i царкоўнае. Магнаты, шляхта, баяры, зямяне. Сялянская гаспадарка i павiннасцi сялян, iх юрыдычны стан. «Дымы» i «дворышчы». Вёскi, сёлы i воласцi. Мясцовая адмiнiстрацыя.
Гарады i замкi. Склад гарадскога насельнiцтва. Рамяство i гандаль. Магдэбургскае права i яго роля ў эканамiчным i грамадска-палiтычным жыццi гарадоў.
2. Беларусь у канцы хiv–першай палове xviі cт.
2.1. Абвастрэнне ўнутраных супярэчнасцей у Вялiкiм княстве Лiтоўскiм у канцы хiv ст.
Дынастычная барацьба ў 70-я гг. ХIV ст. Кейстут, Ягайла, Андрэй Полацкi, Вітаўт. Умовы пагаднення памiж вялiкiм князем маскоўскiм Дзмiтрыем Іванавiчам Данскiм i мацi Ягайлы Ульянай Цвярской. Падрыхтоўка, заключэнне, змест i вынiкi Крэўскай унii. Агульназемскi прывілей 1387 г. i яго сутнасць. Пачатак распаўсюджвання каталiцтва ў Беларусi.
Узмацненне палiтычных супярэчнасцяў памiж феадаламi каталiцкага i праваслаўнага веравызнанняў. Польска-лiцвiнскiя канфлiкты i практычнае скасаванне Крэўскай унii. Востраўскае пагадненне.
2.2. Княжанне Вiтаўта, яго ўнутраная I знешняя палiтыка. Казiмiр IV
Лiквiдацыя буйных княстваў i ўмацаванне пазiцый цэнтральнай улады. Абласныя прывiлеi i iх значэнне. Бiтва на рацэ Ворскла i яе значэнне. Пашырэнне агрэсii нямецкiх феадалаў на ўсход. Чарговае зблiжэнне Вялiкага княства Лiтоўскага з Польскай Каронай. «Вялiкая вайна». Разгром крыжакоў пад Грунвальдам. Гарадзельскi прывілей 1413 г. Рэлiгiйная палiтыка Вiтаўта.
Барацьба феадальных груповак за ўладу ў 30-я гг. ХV ст. i змены ў кiраўнiцтве дзяржавай. Прывілеi вялiкiх князёў лiтоўскiх праваслаўнай знацi 1432 i 1434 гг.
Абранне Казiмiра вялiкiм князем. Паўстанне «чорных людзей» у Смаленску, хваляваннi ў Вiцебску, Полацку, на Валынi, Жмудскай зямлi. Агульназемскi прывілей 1447 г. i яго значэнне. Пачатак юрыдычнага афармлення прыгоннага права. «Судзебнiк» Казiмiра IV 1468 г. Адносiны Вялiкага княства Лiтоўскага з Польшчай. Усходняя палiтыка Казiмiра. «Змова князёў» 1480—1481 гг. Спробы аддзялення ад Вялiкага княства Лiтоўскага часткi беларускiх зямель.