- •10. Сацыяльная праблематыка, патрыятычныя I гуманистычныя матывы у паэзии ф.Багушэвича.
- •5. Шматгранная дзейнасць ф. Скарыны.
- •4. М.Гусоускi I яго паэма «Песня пра зубра».
- •I называюць той век залатым.
- •3 Тым, каб ніхто надалей суддзям хлусіць не пасмеў.
- •9. Творчасць в.Дунiна-Марцiнкевiча (“Пинская шляхта»,»Гапон»).
- •19. Паэма «Новая зямля» я.Коласа – энцыклапедыя жыцця беларускага сялянства канн. 19-пач. 20 ст.
- •21. Трылогiя «на росстанях» я.Коласа.
- •39. Наватарства драматургii к.Крапiвы I а.Макаёнка.
- •40. Творчасць м.Зарэцкага. Раман «Сцежкi-дарожкi», «Вязьмо».
- •42. Гiстарычная тэма у сучаснай прозе.
- •45. Сучасная беларуская паэзiя.
- •Трэба дома бываць часцей, Трэба дома бываць не госцем, Каб душою не ачарсцвець, Каб не страціць святое штосьці.
- •Не ўсе хочуць быць добрымі, Ды хочуць усе дабраты.
- •Бачу я: нехта некага любіць — Гэта іх справа, гэта іх права; Бачу я: нехта некага губіць — Тут і мая ўжа справа.
- •1. Культурныя дзеячы I пiсьменнiкi сярэдневыковай Беларусi (е.Полацкая, к.Турауски).
- •15. Жыццёвы і творчы шлях я.Купалы. Разнастайнасць паэтычнага асэнсавання. Канцэпцыя нац. Адраджэння, вобраз Беларусі.
- •37. У.Караткевіч і яго роля у развіцці гістарычная прозы (“Каласы пад сярпом тваім”).
- •30. Паэзія а.Куляшова. Мастацкія пошукі у жанры паэмы: “Цунамі”, “Варшаускі шлях”.
- •12. Жыццё і творчасць м.Багдановіча (зборнік “Вянок”, паэзія, проза апошніх гадоу).
- •43. Сучасная антываенная проза (Чыгрынау, Адамчык, Пташнікау)
- •28. Творчасць м.Танка заходнебеларускага перыяду. Адметнасць лірычнага героя-змагара. (Паэмы “Нарач”, “Журавінавы свет” і інш.)
- •I шыбеніцы ўзносіце пад хмары,
- •I ўсіх арганізуеце жандараў?..
- •29. Паэзія м.Танка 60-90-х гадоу. Разнастайнасць тэматыкі, інтэнсіунасць мастацкіх пошукау (верлібр).
- •I больш падатлівы,
- •18. Жыццёвы і творчы шлях я.Коласа. Паэзія і “малая” проза.
- •16. Драматычныя і фальклорна-рамантычныя паэмы я.Купалы (“Бандароуна”,”Курган” і інш.)
- •44. Маральна-філасофская, экалагічная праблематыка у сучаснай прозе.
- •31. Творчасць п.Панчанкі. Тэматычна-жанравая разнастайнасць паэзіі.
- •I прамыла раса мае сумныя вочы.
- •Iдзе наступленне, перад воiнамi паустае перашкода - калючы дрот. На увесь рост падняуся салдат.
- •I лег на змяiныя скруткi дроту.
- •I двесце салдацкiх запыленых ботау
- •17. Драматургія я.Купалы: “Раскіданае гняздо”, “Паулінка”.
- •36. Праблематыка, філасофская глыбіня рамана “Хрыстос прызямліуся у Гародні”, аповесці “Ляддзя Роспачы” у.Караткевіча.
- •32. Творчасць я.Брыля. Апавяданні, аповесці. Раман “Птушкі і гнёзды”. Лірычныя мініацюры.
- •8. Новая беларуская літаратура 19 ст. Філаматы і філарэты. Праблематыка “Знеіды навыварат” і “Тараса на Парнасе”. Ян Баршчэускі “Шляхціц Завальня”.
- •46. Сучасная беларуская драматургія.
- •22. 24.
- •34. Творчасць в.Быкава 50-70-х гадоу. Наватарства пісьменніка і яго роля у развіцці літаратуры.
- •38. У.Караткевіч як заснавльнік дэтэктыуна-прыгодніцкага жанру (“Дзікае паляванне караля Стаха”, “Чорны замак Альшанскі”).
I называюць той век залатым.
Вітаўт паказаны ў паэме таксама і ў паўсядзённым жыцці. Ён высакародны, справядлі] вы, чулы чалавек. У адносінах да злачынцаў хабарнікаў — жорсткі і патрабавальны. КнязІ па заслугах шчодра адорваў мужных воінаў-зма-І гароў, але сурова і справядліва караў баязліў| цаў, клятваадступнікаў, ілжывых сведак:
Строга і сурова караў звычкі дурных людзей.
Ён справядлівасць любіў, шанаваў яе нормы святыя,
Не дазваляў, каб махляр дзесьці абходзіў закон...
Жорстка ўладар катаваў ілжывых падкупленых сведкаў,
3 Тым, каб ніхто надалей суддзям хлусіць не пасмеў.
3 мэтай падрыхтоўкі сваіх воінаў да барацьбы з ворагам Вітаўт часта наладжваў у пушчы паляванні, якія лічыліся своеасаблівай школай вайсковага выхавання. Падчас паляванн: воіны вучыліся валодаць кап'ём, рагацінай, лукам. У гэтых дзікіх аблавах на звяроў выпрабоўваўся характар воіна, загартоўваўся яго баявы дух. Галоўнымі якасцямі воіна, на думкі Вітаўта, павінны быць смеласць, адвага, баявое майстэрства.
У вобразе Вітаўта Мікола Гусоўскі паказвае ідэальнага кіраўніка, палітыка і грамадскап дзеяча. У яго вобразе паэт хацеў уславіць свабодную, мужную і адважную асобу, уславіі людзей, шчыра адданых сваёй Бацькаўшчыне.
9. Творчасць в.Дунiна-Марцiнкевiча (“Пинская шляхта»,»Гапон»).
У беларускую лiтаратуру Дунiн-Марцiнкевiч прыйшоу сталым, амаль сарака гадовым чалавекам. Вось сказау "прыйшоу у беларускую лiтаратуру" i адчуу, як гэта недакладна, таму што беларускай лiтаратуры тады, пасля доугага за няпаду, па сутнасцi небыло i менавiта Дунiну-Марцiнкевiчу давялося закладваць яе асновы, узнiмаючы мову прыгнечанага селянiна да узроуню лiтаратурнай. З'яулення такiх дзеячау, як Дунiн-Марцiнкевiч, было гiстарычна абумоулена паступовым фармiраваннем беларускай нацыi што у сваю чаргу было звязана з разлажэннем прыгоннага ладу i выспяваннем у яго ветрах больш прагрэсiуных капiталiстычных адносiн, у 50-я годы (гэта трэба звязваць з агульным тягачасным грамадскiм уздымам у краiне) адзiн за другiм сталi публiкавацца ужо чыста беларускiя творы Дунiна-Марцiнкевiча - "Вечарнiцы", "Гапон", "Купала", "Шчароускiя дажынкi", i сучаснiкi даволi бурна рэагуюць на феномен прыкметнага ажыулення беларускай лiтаратуры. У Дунiна-Марцiнкевiча былi свае слабыя бакi, абумоуленыя як аб'ектыу нымi прычынамi, так i абмежаванасцю яго светапогляду, асаблiвасцямi яго таленту. I усе-такi цалкам маюць рацыю савецкiя лiтаратураанауцы, называючы яго постаць агромнiстай, а яго лiтаратурна-грамадскi подзвiг вялiкiм. Ен стварыу запамiнальныя вобразы беларускiх сялян, намалявау яскравыя карцiны народнага жыцця, заклау падмурак беларускай дэмакратычнай лiтаратуры. У галоуным пытаннi эпохi - iснаваннi нялюдскага прыгоннага права ен выступау адвакатам народа, хоць i не бачыу рэвалюцыйных шляхоу вырашэння гэтага пытання, абмяжоувауся апелiраваннем да сэрца i розуму грамадства. Няхай народнасць i дэмакратызм Дунiна-Марцiнкевiча i шляхецка-абмежаваныя, але выкладзеныя iм традыцыi былi вельмi пленныя для усей наступнай беларускай лiтаратуры. Пасля турмы пiсьменнiк - пад строгiм наглядам палiцыi у Люцынцы. Як гэта цяжка было чалавеку рухаваму, цiкаунаму, прагнаму да жыцця! Шматлiкiя спробы вызвалiцца з-пад нагляду адхiляюцца. У сярэдзiне 70-х гадоу наглядваецца зняты, але адразу ж - у 1876 годзе - устанаулiваецца зноу - на гэтый раз у сувязi з арганiзацыяй у Люцынцы нелегальнай школы, у якой дарэчы, вучыуся будучы беларускi пiсьменнiк Ядвiгiн Ш. I усе-такi пясняр не здавауся. Менавiта у гэты перыяд напiсаны iм лепшыя, наiбольш спелыя творы - камедыi "Пiнская шляхта" i "Залеты". У перыяд рэвалюцыйнай сiтуацыi i паустання 1863 года пiсьменнiка - часткова не без падстау - падазраюць у напiсаннi аптыурадавых творау i агiтацыi сярод сялян. Больш года адсядзеу ен у мiнскай турме.
Камедыя "Пiнская шляхта" - выдатнае дасягненне беларускай нацыянальнай драматургii - пiсала пасля рэформы 1861 г. i паустання пад кiраунiцтвам К.Калiноускага 1863 г., у час чорнай рэакцыi, калi на Беларусi гаспадарылi царская ваеншчына i чыноунiцтва. У камедыi аутар выкрывае паразiтычную сутнасць чыноунiкау, якiя iмкнулiся нажыцца за кошт падману i хабарнiцтва, высмейвае абмежаванасць шляхты. Дзеянне у "Пiнскай шляхце" адбываецца у адным з глухiх палескiх засценкау Пiнскага павета, дзе усе лiчаць сябе шляхцiцамi, дваровымi. Двое "шляхцiчау" - Iван ЦюхайЛiпскi i Цiхон Пратасавiцкi пасварылiся i нават пабiлiся з-за таго, што першы другога абазвау мужыком. За гэту вялiкую "абразу" Лiпскi падае на Пратасавiцкага у суд. На разгляд справы у закiнуты мядзведжы куток прыязджае станавы прыстау Кручкоу з пiсарам Пiсулькiным. Каб больш яскрава паказаць тыповыя рысы "судовых людзей", В.Дунiн-Марцiнкевiч уводзiць у п;есу сцэну судовага пасяджэння, якая успрымаецца як вострая пародыя на царскi суд. Прыстау, надзелены уладай, сярод цемнай i забiтай шляхты не лiчыць патрэбным нават захоуваць знешнюю форму правасуддзя. Ен аб'яуляе вiнаватымi тых, хто нiякiх адносiн да справы не мае: "Сведкi, каторыя бачылi, а не абаранiлi,- па 9-цi рублеу, а вся прочая шляхта, што не бачыла дракi, за тое, што не бачыла,- па 3 рублi". Кручкоу выкарыстоувае любую магчымасць "садраць" грошы. Аднаму з шляхцiцау ен прысуджае пакаранне у 25 лоз без дывана, на голай зямлi. Добра ведаючы, што такое пакаранне лiчылася мужыцкiм, "нечуваным унiжэннем", ен тым самым вытрасау з кiшэняу шляхцюкоу апошнiя грошы. Вобраз Кручкова пададзены у п'есе у сатырычнай форме. Аб гэтым сведчаць блытанiна у фактах i законах, яго знешнi выгляд, мова, падобная да страшэннай мешанiны слоу, розных выразау, запазычаных з судовых дакументау, тыпу "лiчнасць падвергнецца апаснасцi", "пусць выступят вперод","в пользу врэменнага прысуцтвiя". Двайнiком свайго непасрэднага начальнiка, яго верным слугою i надзейным памочнiкам з'яуляецца пiсар Пiсулькiн. Ен як i Кручкоу, займаецца хабарнiцтвам. З вялiкiм задавальненнем пiсар прызнаецца: "Харашо быць пiсьмавадзiцелем у разумнага чалавека,маляваныя госцiкi (грошы) самi у карман лезуць, не нада i рук выцягваць". В. Дунiн-Марцiнкевiч у вобразах станавогв прыстава Кручкова i яго памочнiка Пiсулькiна па-мастацку дасканала i знiшчальна высмеяу царскае чыноунiцтва Расii, для якога характэрнымi былi хцiвасць, хабарнiцтва, грубасць.