 
        
        2259
.pdf 
1.Неопределенный интервал
Пр и м е р 6. Вычислить x arctg2x dx .
| Полагаем U arctg2x, dV x dx . Тогда | dU | 2 arctgx | dx , | 
| 
 | |||
| 
 | 
 | 1 x2 | |
| 1 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 1 | 
 | 2 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | x2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||
| V 2 x | 
 | 
 | 
 | и x arctg | x dx | 2 x arctg | x | 1 x2 | arctg x dx . Полагая | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| во втором слагаемом U arctgx, dV | 
 | x2 | 
 | dx , | имеем | dU | dx | , | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 1 x2 | 1 x2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||
| 
 | x2 | 
 | 
 | dx | 
 | x2 | 1 1 | 
 | dx | 
 | x arctgx C , поэтому | 
 | в качестве V | ||||||||||||||||||||||||||||
| 1 x2 | 
 | 
 | 
 | 1 x2 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| можно взять V x arctgx и, следовательно, | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | x2 | 
 | arctgx dx (x arctgx)arctgx | x arctgx | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | dx | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 1 x2 | 
 | 1 x2 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | (x arctgx) arctgx 21 ln 1 x2 21 arctg2x C. | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | Окончательно | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||
| 
 | xarctg | 2 | 
 | 
 | 
 | 1 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | x | 2 | C. | 
 | 
 | |||||||||
| 
 | 
 | xdx 2 (x | 
 | 
 | 1) arctg x x arctgx | 2 ln 1 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | П р и м е р 7. | Вычислить | ln2 xdx . | 
 | 
 | 2 ln x | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||
| 
 | Полагаем U ln2 x, | 
 | 
 | dV dx . Тогда dU | dx, | V x , и по- | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | x | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |
| этому | ln2 x dx x ln2 x 2 ln xdx . Применяя ко второму слагаемо- | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| му формулу интегрирования по частям с | U ln x, | dV dx , | имеем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ln xdx xlnx dx xln x x C . | 
 | Поэтому | ln2 x dx x ln2 x | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2x ln x 2x C . | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||
| 
 | П р и м е р 8. | Вычислить | x ln2 xdx . | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | dV x dx . Тогда dU | 2ln x | 
 | 
 | 
 | 
 | V | 1 | 2 | 
 | |||||||||||||||||
| 
 | Полагаем U ln x, | 
 | 
 | 
 | 
 | dx, | 2 x | , и | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | x | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | x ln | 2 | x dx | 1 | 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 2 | 
 | x ln x dx . Применяя ко второму | ||||||||||||||||||||||||
| поэтому | 
 | 
 | 2 x | 
 | ln | 
 | x | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| слагаемому формулу интегрирования по частям с U ln x , | dV x dx , | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 1 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 1 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 1 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||
| имеем | 
 | 
 | 
 | x ln xdx 2 x | 
 | ln x | 
 | 2 xdx | 2 x | 
 | ln x | 4 x | 
 | C . Поэтому | |||||||||||||||||||||||||||
2 1
 
АА. . Ельцов. Интегральное исчисление. Дифференциальные уравнения
| x ln | 2 | 
 | 1 | 
 | 2 | 
 | 2 | 
 | 1 | 2 | 
 | 
 | 1 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
| 
 | x dx | 2 x | 
 | ln | 
 | x 2 x | 
 | ln x 4 x | 
 | C . | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||
| П р и м е р 9. | 
 | Вычислить | ln(x2 | 3) dx . | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||
| Полагаем | U ln(x2 | 3) , | dV dx . | Тогда | dU | 2x dx | , | V x , и | ||||||||||||||
| 
 | ||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | x2 3 | 
 | 
 | 
| поэтому ln(x | 2 | 3) dx x ln(x | 2 | 3) | 
 | 2 | x2 | 
 | dx x ln(x | 2 | 3) 2x | |||||||||||
| 
 | 
 | 
 | x2 3 | 
 | ||||||||||||||||||
2
 3 arctg x C.
3 arctg x C.  3
 3
x9
П р и м е р 10. Интеграл (1 x5)3 dx вычисляется либо интегри-
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 5 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | x4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||
| рованием по частям | с | U x | , | 
 | dV | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | dx , либо с помощью | ||||||||||||||||||||||
| 1 x5 3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| замены переменной | z 1 x5 | . В | 
 | первом | 
 | случае | dU 5x4dx, | |||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | x9 | 
 | 
 | dx | x5 | 
 | ||||||||
| V | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | , | 
 | 
 | и | поэтому | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 1 x5 3 | 10 1 x5 2 | |||||||||||||||||||||||||||
| 10 1 x5 2 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 5x4 | 
 | 
 | 
 | 
 | x5 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||
| 
 | 
 | dx | 
 | 
 | 
 | 10 1 x5 C . | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||
| 10 1 x5 2 | 10 1 x5 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||
| 
 | Во втором случае dz 5x4dx, | x5 z 1 , и поэтому | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | x9 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | z 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | ||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | dx 51 | 
 | 
 | 
 | dz | 51 | 
 | 
 | 
 | dz | 51 | 
 | 
 | dz | 
 | ||||||||||||||
| 
 | 
 | (1 x5)3 | z3 | z2 | z3 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 1 | 
 | 1 | C | 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | C. | 
 | ||||||||||
| 
 | 
 | 5z | 
 | 5 1 x | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 10z2 | 
 | 
 | 
 | 5 | 
 | 10 1 x | 5 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||
С помощью интегрированияпо частям вычисляется пятый интеграл в контрольной работе № 5 (примеры 1–9). Шестой интеграл находится аналогично примеру 10.
| П р и м е р 11. Вычислить интеграл | J ex cos x dx . | |
| Положив U ex, | dV cos x dx , | получаем J ex sinx | 
ex sin xdx. Применив к интегралу в правой части формулу интег-
2 2
 
1. Неопределенный интервал
рирования по частям с U ex, dV sin x dx , имеем J ex sin x
ex cos x J . Разрешая последнее равенство относительно J, получа-
| ем J e | x | cos xdx | ex cos x ex sin x | C. | 
 | 
| 
 | 2 | 
 | |||
| Таким образом, нами, в частном случае a 1, | b 1 , доказа- | ||||
на формула 16 из таблицы интегралов. Интеграл примера 11,
равнокакиинтегралы ex sin xdx , eax cosbxdx, eax sin bx dx ,
называется циклическим. Циклические интегралы вычисляются по схеме примера 11. Предлагается вывести формулы для вычисления этих интегралов самостоятельно или ознакомиться сихполучением, например, в [5].
П р и м е р 12. С помощью формулы интегрирования по частям
| найти Jn | 
 | 
 | dx | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | . | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||
| x2 | a2 n | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||
| Положив | 
 | 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | , получаем | 
 | 
 | 
 | |||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||
| U | x2 a2 n , | 
 | dV dx | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||
| 
 | 
 | Jn | x | 
 | 
 | 
 | 2nx2dx | 
 | 
 | x | 
 | ||||||||||||||
| 
 | 
 | x2 a2 n | 
 | 
 | x2 a2 n 1 | x2 a2 n | |||||||||||||||||||
| 
 | 2n(x2 a2 a2) dx | 
 | x | 2n | dx | 
 | 
 | ||||||||||||||||||
| 
 | 
 | x2 a2 n 1 | 
 | 
 | 
 | x2 a2 n | 
 | x2 a2 n | |||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | dx | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | x | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | ||||
| 2na | 
 | 
 | 
 | 
 | 2nJn | 2na | Jn 1 . | ||||||||||||||||||
| x2 a2 n 1 | 
 | x2 a2 n | |||||||||||||||||||||||
Из крайних частей последнего равенства, разрешая относительно
| Jn 1 , получаем рекуррентную формулу | 
 | 
 | 
 | |||||||
| 
 | 
 | J | 
 | 2n 1 | J | 
 | 1 | 
 | x | (1.1) | 
| 
 | 
 | 
 | 2na2 x2 a2 n | |||||||
| 
 | 
 | n 1 | 
 | 2na2 n | 
 | 
 | ||||
| для вычисления интеграла Jn 1 | при любом n. | Действительно, | ||||||||
| J1 | dx | 1 | x | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
| 
 | a arctg a | C . Тогда | 
 | 
 | 
 | |||||
| (x2 a2) | 
 | 
 | 
 | |||||||
2 3
 
АА. . Ельцов. Интегральное исчисление. Дифференциальные уравнения
| J2 | dx | 1 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | x | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | x | 
 | |||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | a arctg a | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | C | ||||||||
| x2 a2 2 | 2a2 | 2a2 | x2 | a2 | ||||||||||||||||
| 
 | 
 | 1 | 
 | arctg x | 1 | 
 | 
 | 
 | x | C. | 
 | 
 | ||||||||
| 
 | 
 | 2a3 | 
 | 
 | a | 
 | 2a2 x2 a2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||
| Аналогично находятся | J3 | 
 | 
 | 
 | dx | , | J4 | и так далее. | ||||||||||||
| 
 | 
 | 2 2 3 | ||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | (x | a | ) | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||
По приведённой схеме эти интегралы получены в таблицах интегралов [7] и других.
Задание 1.2. Найти интегралы:
| 1) | xsin5xdx ; | 2) | ln(x 1)dx ; | 3) | ln(x2 4)dx ; | ||
| 4) | arctg2xdx ; | 5) | xtg22xdx ; | 6) | (x2 1)ln xdx ; | ||
| 7) | arcctg5xdx ; | 8) | xe2xdx ; | 9) | x3ex2 dx ; | ||
| 10) | e2x cos3xdx ; | 11) | e5x cos2xdx . | 
 | 
 | ||
| Ответы: 1) 1 x cos5x | 1 | x sin5x C ; | 2) xln(x 1) x | ||||
| 
 | |||||||
| 
 | 5 | 
 | 25 | 
 | 
 | ||
| ln(x 1) C ; 3) | x ln(x2 4) 2x 2arctg x | C ; 4) | xarctg2x | ||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||
| 
 | 1 | ln(1 4x | 2 | ) C ; 5) | 1 | xtg2x | x2 | 1 | ln | 
 | cos2x | 
 | C; 6) | x3 | 
 | 
 | |||
| 
 | 
 | ||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | x | |||||||||||
| 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 2 | 
 | 2 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
| 
 | x3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 1 | ln 1 | 2 | C ; | |||||||
| lnx 3 | x C ; 7) | x arcctg5x | 
 | 
 | 
 | 25x | |||||||||||
| 10 | |||||||||||||||||
| 8) 1 xe2x | 1 e2x | C ; | 9) | 1 | x2ex2 | 
 | 1 | ex2 | C ; | 
 | 
 | 
 | |||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||
| 2 | 4 | 
 | 2 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||
| 10) | 2e2x cos3x 3e2x sin3x | C ; | 11) | 5e5x cos2x 2e5x cos2x | C . | ||||||||||||
| 
 | 
 | ||||||||||||||||
| 
 | 
 | 13 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 29 | 
 | 
 | 
2 4
 
1.Неопределенный интервал
1.2.3.Простейшие преобразования подынтегрального выражения
Рассмотрим некоторые преобразования подынтегрального выражения, применение которых позволяет иногда достаточно легко найти интеграл.
Выделение целой части
Суть приёма видна из примеров.
П р и м е р ы.
| 
 | 
 | 
 | x | x 2 2 | 
 | 
 | dx | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||
| 1. | 
 | 
 | 
 | dx | 
 | 
 | 
 | dx dx 2 | 
 | 
 | x 2ln | x 2 | 
 | C. | |||||
| 
 | x 2 | 
 | x 2 | x 2 | |||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||
| 
 | 
 | 
 | x | x 3 3 | 
 | 
 | dx | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||
| 2. | 
 | 
 | 
 | dx | 
 | 
 | 
 | dx dx 3 | 
 | 
 | x 3ln | 
 | x 3 | 
 | 
 | C. | |||
| 
 | x 3 | 
 | x 3 | x 3 | |||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||
| 
 | 
 | 
 | x2 | 
 | x2 4 4 | 
 | 
 | dx | x | ||||||||||
| 3. | 
 | 
 | dx | 
 | 
 | dx dx 4 | 
 | 
 | x 2arctg | 2 C. | |||||||||
| x2 4 | x2 4 | 
 | x2 | 4 | |||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | x2 | 
 | x2 | 16 16 | 
 | 
 | 
 | |||||||
| 4. | 
 | 
 | 
 | 
 | dx | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | dx dx | |||||
| 
 | x2 16 | 
 | 
 | x2 16 | 
 | 
 | ||||||||||
| 
 | x 4arctg x C. | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
| 
 | 
 | 
 | (x 2)2 | 
 | 
 | x2 4 4x | 
 | 
 | 
 | |||||||
| 5. | 
 | 
 | dx | 
 | 
 | 
 | 
 | dx | 
 | dx | ||||||
| x2 4 | 
 | 
 | x2 4 | 
 | ||||||||||||
| 
 | dx 2 | d(x2 4) | x | 2ln(x | 2 | 4) | ||||||||||
| 
 | x2 4 | 
 | 
 | |||||||||||||
| 16 | 
 | dx | 
 | 
| x2 | 16 | 
4xdx
x2 4
C.
Преобразование тригонометрического выражения
Наиболее часто применяется понижение степени с использованием формул
| sin2 x | 1 cos2x | , | cos2 x | 1 cos2x | , | 
| 
 | 2 | ||||
| 2 | 
 | 
 | 
 | ||
преобразование произведения в сумму по формулам
sin sin 12 (cos( ) cos( )),
cos cos 1 (cos( ) cos( )) , 2
2 5
 
АА. . Ельцов. Интегральное исчисление. Дифференциальные уравнения
sin cos 12 (sin( ) sin( ))
инекоторые другие.
Пр и м е р ы.
| 
 | sin | 2 | x dx | 
 | 1 cos 2x | 
 | 1 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||
| 1. | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | dx | 2 x | 4 sin 2x | C. | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||
| 
 | cos | 2 | x dx | 1 cos2x | 
 | 1 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||
| 2. | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | dx | 
 | 
 | x | 
 | sin2x C. | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 2 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||
| 3. | cos3x cos x dx | 
 | 
 | (cos2x cos4x)dx | 
 | 
 | sin2x | 
 | 
 | 
 | sin 4x C. | ||||||||||||||||||||||||||
| 2 | 4 | 8 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 4. | cos2x sin5x dx | 1 | 
 | (sin7x | 
 | sin 3x) dx | 
 | cos7x | 
 | 
 | 
 | cos 3x | C. | ||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||
| 2 | 
 | 14 | 
 | 
 | 6 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| 5. | sin2x sin 6x dx | 1 | 
 | (cos4x | cos8x)dx | 
 | sin4x | 
 | sin8x | C . | |||||||||||||||||||||||||||
| 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 8 | 
 | 
 | 
 | 16 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||
| 
 | ctg | 2 | x dx | cos2 x | 
 | dx | 1 sin2 x | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||
| 6. | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | dx ctg x x C. | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||
| 
 | sin2 x | 
 | 
 | sin2 x | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||||
Выделение полного квадрата
Иногда удаётся получить табличный интеграл, выделив в
подынтегральной функции выражения вида (ax b)2 , то есть
полный квадрат двучлена ax b . Покажем на примерах, как это делается.
| 
 | П р и м е р 1. | Вычислить интеграл | 
 | 
 | 
 | 
 | dx | . | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||
| 
 | 
 | x2 4x 20 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||
| 
 | Имеем | x2 4x 20 (x2 4x 4) 16 (x 2)2 42 . Сделав заме- | ||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | x 2 t , окончательно получаем | 
 | 
 | dx | 
 | 
 | 
 | dt | |||||||||||||||||||
| ну | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||
| x2 | 4x 20 | t2 | 42 | |||||||||||||||||||||||||
| 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | t | C | 1 | 
 | 
 | x 2 | C | . | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||
| 4 arctg | 4 | 4 arctg | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||
| 
 | П р и м е р 2. | Вычислить интеграл | 
 | 
 | 
 | dx | . | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||
| 
 | 18x 9x2 5 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||
| 
 | Имеем | 18x 9x2 5 9(x2 2x 1) 9 5 4 9(x 1)2 . | Поэто- | |||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | dx | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | dx | 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 3(x 1) | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||
| му | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 3 arcsin | 
 | 
 | 
 | C . | 
 | 
 | |||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||
| 18x 9x | 2 | 
 | 
 | 4 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 5 | 
 | 9(x 1) | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||
2 6
 
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 1. Неопределенный | интервал | 
 | 
 | |||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | dx | 
 | 
 | |||
| 
 | П р и м е р 3. | Вычислить интеграл | 
 | 
 | 
 | . | 
 | 
 | |||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||
| 
 | 
 | x2 2x | 
 | 
 | |||||||||||||||
| 
 | Имеем | 
 | x2 2x (x2 | 2x 1) 1 1 (x 1)2 . | Поэтому | ||||||||||||||
| 
 | 
 | dx | 
 | 
 | 
 | 
 | dx | 
 | arcsin(x | 1) C . | 
 | 
 | |||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||
| 
 | x2 2x | 
 | 1 (x 1)2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||
| 
 | Выделение дифференциала | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||
| 
 | Интегралы | Mx N | dx , | 
 | Mx N | 
 | dx | выделением | |||||||||||
| 
 | 2 | q | 
 | 2 | 
 | n | |||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | x px | 
 | (x | px q) | 
 | 
 | |||||||
в числителе дифференциала выражения x2 px q сводятся к
| интегралам | 
 | 
 | dx | 
 | , | 
 | 
 | 
 | 
 | dx | 
 | 
 | . | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | (x2 | px q)n | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||
| x2 px q | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||
| П р и м е р. Вычислить интеграл | 
 | 
 | 
 | 3x 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | dx . | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||
| x2 4x 20 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||
| Производная знаменателя равна 2x 4 . Поэтому | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 3x 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 2x 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 2x 4 2 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | dx 23 | 
 | 
 | 
 | 
 | dx | 23 | 
 | 
 | 
 | dx | ||||||||||||||||||
| x2 4x 20 | 
 | x2 4x 20 | 
 | x2 4x 20 | |||||||||||||||||||||||||||
| 3 | d(x2 4x 20) | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 3 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||
| 2 | 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | dx | 
 | 2 ln(x | 
 | 4x | 20) | 
 | ||||||||||||||||||
| x2 4x 20 | x2 | 4x 20 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 3 arctg | x 2 | C . | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||
| (Интеграл | dx | 
 | найден ранее. ) | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||
| x2 4x 20 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||
| Аналогично интеграл | (Mx N)dx | 
 | выделением в числи- | ||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | a | 2 | (x b) | 2 | 
 | |||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||
теле дифференциала подкоренного выражения сводится к
| интегралу | 
 | 
 | 
 | dx | 
 | 
 | . Проиллюстрируем это на примере. | |||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||
| a | 2 | (x b) | 2 | |||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||
| П р и м е р. Вычислить интеграл | (4x 2)dx | |||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | . | ||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||
| 1 | 2 | |||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | (x 1) | ||||
Производная подкоренного выражения равна 2(x 1) . Поэтому
2 7
 
АА. . Ельцов. Интегральное исчисление. Дифференциальные уравнения
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | (4x 2)dx | 
 | 
 | 2 | 
 | ( 2(x 1) 1)dx | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 1 | 2 | 
 | 
 | 
 | 1 | (x 1) | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | (x 1) | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 2 | 1 (x 1)2 | 2arcsin(x 1) C . | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Задание 1.3. Найти интегралы: | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1) | 
 | x 5 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 2) | 2x 5 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 3) | (x 5)2 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | dx ; | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | dx ; | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | dx ; | 
 | |||||||||||||||||||||||||
| 
 | x 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | x 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | x2 25 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | x2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||
| 4) | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | dx ; | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 5) | sin | 
 | 3xdx ; | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 6) | cos | 4xdx ; | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||
| x2 | 9 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 7) | sin7x cos3xdx ; | 8) | tg2 3xdx ; | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 9) | tg4 7xdx ; | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 10) | 
 | 
 | 
 | dx | ; | 
 | 
 | 11) | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | dx | 
 | ; | 
 | 
 | 
 | 
 | 12) | 
 | 
 | 
 | dx | ; | |||||||||||||||||||||||||
| x | 2 | 4x 5 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 4x | 2 | 
 | 8x 5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | x | 
 | 4x 29 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||
| 13) | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | dx | 
 | 
 | 
 | ; | 
 | 14) | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | dx | 
 | 
 | 
 | 
 | ; | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||
| 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 5 | 
 | 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 6x x 8 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 4x 8x | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | (x 3) dx | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | (3x 2) dx | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||
| 15) | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ; | 
 | 16) | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | . | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||
| 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 5 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 4x 8x 5 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 4x 8x | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||
| Ответы: 1) | x 7ln | 
 | x 2 | 
 | 
 | C ; | 2) | 2x 11ln | 
 | x 3 | 
 | C ; | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3) | 
 | x 5ln(x2 | 25) C ; | 4) | 
 | 
 | 
 | x 3arctg x C ; | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||
| 5) | 
 | 1 x | 1 | sin6x C ; 6) | 
 | 1 sin4x | 1 | sin3 4x C ; | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 2 | 12 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 12 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||
| 7) | 
 | 
 | 1 cos4x | 1 | 
 | cos10x C ; | 
 | 8) 1 tg3x x C ; | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 8 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 20 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||
| 9) | 
 | 1 | tg3 7x 1 tg7x x C ; | 10) arctg(x 2) C ; | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 21 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 7 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||
| 11) arctg | x 2 | C ; 12) | 
 | 
 | 
 | 1 arctg(2x 2) C ; | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 5 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||
| 13) arcsin(x 3) C ; 14) | 
 | 
 | 
 | 1 arcsin | 2(x 1) | C ; | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 3 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||
2 8
 
1.Неопределенный интервал
15)18 ln(4x2 8x 5) arctg(2x 2) C ;
| 16) | 
 | 3 | 5 4x2 8x | 11 arcsin | 2(x 1) | C . | |
| 3 | |||||||
| 
 | 
 | 4 | 
 | 6 | 
 | 
1.2.4. Интегрирование рациональных дробей
Рациональной дробью или рациональной функцией называетсяотношение двухполиномов (многочленов), то есть выра-
P(x)
жение вида Q(x) , где
k
P(x) blxl bkxk bk 1xk 1 ... b1x b0
l 0
и
n
Q(x) alxl anxn an 1xn 1 ... a1x a0 —
l 0
полиномы (многочлены) степеней k и n соответственно. Если степень полинома (многочлена) в числителе меньше степени полинома в знаменателе, то есть k n , то такуюрациональную дробь называют правильной.
В дальнейшем будем считать, что k n , так как в противном случае всегда можно представить числитель в виде P(x) Q(x)R(x) S(x), где R(x) и S(x) — полиномы, называемые обычно, как и в случае действительных чисел, частным и остатком, причем степень полинома S(x) меньше n. Тогда
| P(x) | R(x) | S(x) | , | (1.2) | 
| Q(x) | 
 | |||
| 
 | Q(x) | 
 | ||
а интеграл от полинома мы вычислять умеем.
Покажем на примере, как можно получить разложение (1.2). Пусть
P(x) x7 3x6 3x5 3x3 4x2 x 2,
Q(x) x3 3x2 x 2.
Разделим полином P(x) на полином Q(x) так же, как мы делим вещественные числа. Имеем
2 9
 
АА. . Ельцов. Интегральное исчисление. Дифференциальные уравнения
| 7 | 
 | 6 | 5 | 
 | 3 | 
 | 
 | 2 | 
 | 
 | x3 | 3x2 | x 2 | |
| _ x | 3x | 
 | 3x | 3x | 
 | 
 | 4x | 
 | 
 | x 2 | 
 | 
 | 
 | |
| 
 | 
 | 
 | x4 2x2 4x 7 | |||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||
| x7 3x6 x5 2x4 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||
| 
 | _ 2x5 2x4 3x3 4x2 x 2 | 
 | 
 | |||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 2x5 6x4 2x3 | 4x2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | _ 4x4 5x3 8x2 | x 2 | 
 | 
 | |||||||
4x4 12x3 4x2 8x
_7x3 12x2 7x 2 7x3 21x2 7x 14
9x2 14x 12
Таким образом, мы получили целую часть дроби (частное от деления полинома P на полином Q) R(x) x4 2x2 4x 7 и
| остаток | 
 | S(x) 9x2 14x 12 | 
 | от этого деления. | Поэтому | |||||||||||||||||||||||
| можем записать | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | x7 3x6 3x5 3x3 4x2 x 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | x3 3x2 | x 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 4 | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 9x2 14x 12 | . | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | x 2x 4x 7 x3 3x2 x 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | Простейшимирациональнымидробяминазовёмдроби | 1 | , | |||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | x a | |||||||||||||||||||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |
| 
 | 
 | 
 | 1 | 
 | , | 
 | 
 | 1 | 
 | 
 | 
 | 
 | , | 
 | 1 | 
 | идроби | 
 | 1 | 
 | , | 
 | 1 | 
 | 
 | , | ||
| 
 | (x a)n | x2 a2 | 
 | x2 a2 n | x2 | px q | (x2 | px q)n | 
 | |||||||||||||||||||
| 
 | 
 | Mx N | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | Mx N | 
 | 2 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | , | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | при | 
 | p 4q | 0. | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||
| 
 | x | 2 | px | 
 | 
 | 
 | (x | 2 | 
 | 
 | n | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||
| 
 | 
 | q | 
 | 
 | 
 | px q) | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | ||||||||||
Рассмотрим интегрирование этих дробей. Интегралы
| 
 | dx | ln | 
 | x a | 
 | C , | |||
| 
 | 
 | 
 | |||||||
| x a | |||||||||
| 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | 
 | |||
| 
 | dx | 
 | 1 | 
 | x | 
 | |||
| 
 | a arctg a | C | |||||||
| x2 a2 | |||||||||
| 
 | dx | 
 | 1 | C, | n 1 , | |
| (x a)n | (n 1)(x a)n 1 | |||||
| 
 | 
 | 
 | 
являются табличными, а интеграл
3 0
