49. Екіншілік иммунтапшылық жағдайының пайда болу себептерін атап өтіңіз.

• Физиолгиялық (жасқа байланысты) факторлар;

• Ауруға шалдығу;

• Ятрогендік факторлар;

• Экологиялық факторлар;

• Өмір салтының қауіпті факторлары;

Ол айналадағы ортаның жағымсыз факторларының, немесе түрлі аурулардың әсерінен иммундық жүйенің зақымдалуына байланысты. Екіншілік иммунды тапшылық Т-және В жүйелері қатарынан, иммунитетің бейспецификалық факторларының жекелеп, немесе бірлесіп бұзылуынан туады.

50. Екіншілік иммунтапшылық жағдайының даму қарқындылығына қарай жіктелуін жазыңыз.

Пайда болу мезгіліне сәйкес екіншілік иммунды тапшылық антенаталдық (ДиДжорджи синдромының тұқым қумайтын түрі), перинаталдық (жаңа туған перзенттің нейтропениясы) және постнаталдық болып бөлінеді. Екіншілік иммунды тапшылықты клиникалық ағымы бойынша компенсацияланған, субкомпенсацияланған және декомпенсацияланған түрлерге бөледі. Компенсацияланған түрі кезінде оппортунистік инфекция туғызатын инфекциялық агенттерге сезімтал келеді. Субкомпенсацияланған түрінде ауру жиілеп созылмалы түрге айналады. Декомпенсацияланған түрде шартты-патогенді микробтар (ШПМ) тудырған жайылған инфекциялар және қатерлі ісіктер байқалады. Екіншілік иммунды тапшылықтың тағы бір жікетелуі бар: физиологиялық: - нәрестелік, - пубертанттық мезгілдік, - жүктілік және сүттілік, - қарттық, - биоритмикалық, экологиялық: - маусымдық, - эндогендік интоксикациялық, - радиациялық, - СВЧ(жоғары жиілікті сәуле). патологиялық: - инфекциядан кейінгі, - стресстен пайда болған, - реттеуші-метаболистік, - дәрілік, - онкологиялық. Иммунды тапшылықтың екі түрі де, әсіресе екінші түрі, адам арасында кездеседі. Олар түрлі аурулар мен патологиялық жағдайлардың пайда болуына себепкер болады, сондықтан олардың алдын алу және иммундытроптық препараттармен емдеу шараларының қолданылынуы қажет.

51. 52. 50Сұрақта жауабы

53. Негізгі гистосәйкестік комплексіне (нгк) анықтама беріңіз.

Негізгі гистосәйкестік комплекс (МНС - ағылш. - Маjor Ніstoсоmраtуbіlіtу Соmpleх) барлық сүтқоректілерде және құстарда табылған. Тышқандарда бұл комплекске Н-2-антигендер, адамдарда НLА-жүйесі (Human Leucocyte Аntigens sistem — адамдардың лейкоцитарлық антигендер жүйесі) кіреді. 1958 жылы шеткері қанның лейкоциттерінде осы антигендерді бірінші ашқан француз ғалымы Ж.Доссе.

НLА-жүйесі адамның 6 хромосомасының қысқа иығында орналасқан және оған 5 локус кіреді: А, В, С, D, DR (25-ші сур.). Хромосоманың центромерасынан бастап локустар орналасуы: D (DР, DQ), DR, В, С, А. Әр локусқа гендердің өте көп аллельдік варианттары кіреді, оларды арнайылықтары (ерекшеліктері) деп атайды және арабша цифрлармен белгілейді. Қазіргі кезде жақсы зерттелген А және В локустары, осы локустардың көптеген аллельдері анықталған. Қазір А локусында 60-тан аса, В-локусында 136, С-локусында 38 аллельдер анықталған. D локустың өзі 2 локустан тұрады, соның ішінде DQ, DР. DR- локусына -139 аллель кіреді, DQ — 40 аса, DР - 80 шақты аллельдері анықталған.

Қазіргі кезде молекулалы-генетикалық іріктеу көмегімен адамдардың МНС-комплексінде жаңа гендері мен аллельдік варианттары 42 және 942 санынан асқан. Әр локуста аллельдер көп болғандығынан және кодоминантты тұқым қуалау әсерінен, гистосәйкестік антигендерінің полиморфизмі өте жоғары болады. НLА-гендері кодоминанттық принципі бойынша беріледі — ол екі хромосомадағы гомологиялы аллельдердің бірдей жасушада экспрессиялануы (26-шы сур.).

Ата-анасынан берілген хромосомаларындағы НLА-гендердің жиынтығын HLА-генотип деп атайды. Әр-бір адамда хромосомалардың диплоидтық жиынтьнғы бар — әр хромосоманың жұбында НLА-гендердің біреуі - әкесінен, екіншісі - анасынан берілген болады. Мысалы, жеке адамдағы НLА-генотиптің жазылуы: НLА-АЗ,10; В13,40. Бір хромосомадағы НLА-гендер жиынтығы НLА-гаплотип деп аталады. НLА-гаплотиптер жазылуы - НLА-АЗ,В40; НLА-А10,В13, сонда НLА-фенотип (жасушалар бетінде берілген НLА-антигендері) кодоминантық принципі бойынша, НLА-А3,10; В 13,40 деп жазылады.

НLА-комплексіне үш гендер кластары кіреді, ал трансплантациялық антигендеріне I және II класқа жататын НLА-антигендері жатады.